موتور سیکلت یک وسیله دو چرخ است که با یک پیشرانه تامین کننده نیروی محرکه بعنوان یک وسیله نقلیه ارزان قیمت وبسیار پر کاربرد در بسیاری از نقاط جهان مورد استفاده قرارمیگیرد.
شاید بتوان آن را دو چرخه ای نامید که تنها درمکانیسم حرکتی توسعه یافته است.
اولین ایده ساخت یک وسیله موتوری دوچرخ واحتمالا اولین موتور سیکلت توسط دوسازنده آلمانی " گاتلیب دایملر " و" ویلهلم میباخ " در شهر بدکانسات ( شهری که از سال 1905 بخشی از اشتوتگارت شد ) در سال 1885 عملی واجرا شد.
البته وسیله ای که ساخته شد درواقع همان دوچرخه موتور دار بود که بامواد نفتی تغذیه می شد.
بدنه آن ازچوب بود و چرخهایی که در آن استفاده شده بود ترکیبی از اسپوکهای چوبی با تسمه های فلزی وشخصاً یک شاسی " بون کرشر" بود که درکنار پیشرانه تک سیلندر اتوسیکل و یک کاربراتور تلمبه ای این وسیله نقلیه ابتدایی موتوری را ارائه می کرد.
سازندگان این اختراع خود را " Reitwagen " ( یعنی خودروی سواری ) نام نهادند.
حدف اولیه آنها طراحی یک فرم رسمی نقلیه نبود بلکه تمام کار و تلاش آنها بر طراحی یک حمل کننده موتور متمرکز بود.
البته اگر کسی موتور سیکلت را بعنوان دو چرخ که با نیروی بخار کار می کند تعریف کند.
اولین موتور سیکلت آمریکایی بوده است.
این وسیله در نمایشگاه ها و سیرکهای آمریکای شرقی در سال 1867 توسط "سیلوستر هاروارد روپر" از روکسری ماساچوست به معرض دید همگان قرارداده شد.
یک نمونه از ماشین روپر ساخت 1869 موجود است.
این دستگاه از یک پیشرانه دو سیلندر زغال سوزساخته شده ویک میله اتصال بطور مستقیم چرخ عقب را به حرکت در می آورد.
دراوایل گسترش صنعت تولید موتورسیکلت، سازندگان دوچرخه بسیاری وجود داشتند که تولیدات خودرابه وسایلی با پیشرانه های درونسوز توسعه دادند.البته درابتدای راه، کارتمامی تولید کنندگان، طراحی مدلهای سه یا چهار چرخه بود واین حالت امنیت واطمینان کافی را برای کنترل وسیله وزمین نخوردن راننده تضمین می کرد.راه با قویتر شدن پیشرانه ها وتوسعه طراحی بدنه دوچرخه ها سازندگان موتور سیکلت کم کم افزایش یافتند.
یک مدل دوچرخ بسیار جالب که بعدها در سال 1892 طراحی شد.
مدل " میلت" بود.
میلت از یک پیشرانه 5 سیلندر استفاده میکرد که به عنوان توپی چرخ عقب نیز بکار می رفت.
سیلندرها همراه چرخ دور میخوردند ومیل لنگ آن نیز محور عقب را تشکیل می داد.
اولین تولید واقعا موفق مدل دوچرخ، "هیلد براند وولفهولر " بود که درسال 1984 در مونیخ عرضه شد.
یک پیشرانه دو تایی موازی درپایین بدنه نصب می شد که که سیلندرهای آن جلو و عقب می رفت.میله اتصال مستقیما به محور چرخ عقب متصل می شد.
بجای استفاده از چرخ سنگین برای ذخیره انرژی در بین احتراق سیلندر در این موتور یک جفت تسمه محکم ارتجاعی مورد استفاده بود که هر کدام در قسمت خارجی برد سیلندر نصب می شد.
سیستم خنک کننده پیشرانه استفاده از یک تانکی آب ( رادیاتور ) در بالای گلگیر عقب بود.
در سال 1895 شرکت فرانسوی " دودیون باتن" پیشرانه ای ساخت که امکان تولید انبوه وعمومی موتور سیکلت را فراهم می کرد .
این پیشرانه سبک، کوچک وبا دور موتور بالا بود که از باتری و احتراق ذغال استفاده میکرد.
دودیون ـ باتن این پیشرانه 2.1اسب بخاری را برای استفاده درموتورهای شهری ارائه کرد.
پیشرانه فوق توسط شرکت های متعددی همچون " ایندین " و هارلی دیویدسن در آمریکا کپی شد.
اگر چه یک آمریکایی به نام " پنینگتون " تعدادی ماشین از این دست را در سال 1895 ساخت ( البته صحبت عملکرد ساخت های وی معلوم نیست ) اولین تولید آمریکایی موتور سیکلت " ارینت ـ آستره " بود که کمپانی "هتز " در و "اتهام ماساچوست" ساخته شد.
سال ها پس از آن تا قبل از جنگ جهانی اول، بزرگ ترین تولید کننده موتور سیکلت شرکت "ایندین" بود.پس از آن " هارلی دیویدسن " این جایگاه را در دست داشت.
در سال 1928 این DkW بود که به بزرگ ترین سازنده تبدیل شد.
موتور سیکلت های ب ام و در سال 1923 با موتور دو قلو یا " بوکسر " خود وارد عرصه شد.
پس از جنگ جهانی دوم گروه BSA ، موتور سیکلت های "ترایامف" را در سال 1951 خریداری کردند تا بدین ترتیب ادعای تولید یکی از هر چهار موتور سیکلت را داشته و به بزرگ ترین تولید کننده وقت تبدیل شوند.
شرکت آلمانی NSU از سال 1955 تا 1970 به بزرگ ترین سازنده موتور سیکلت بدل شد.
1970 سالی بود که هوندا این عنوان را بدست آورد وتا امروز نیز در اختیار دارد.
تولید کنندگان انگلیسی ( ترایامف ـ BSAـ نورتون ) تا قبل از به عرصه آمدن ژاپنی ها ( و در راس شان هوندا ) جایگاه غالبی در تولید موتور سیکلت در برخی بازارها داشتند.
اما تولیدات سریع، ارزان، متنوع و با کیفیت برتر ژاپنی ها در اواخر 1960 و اوایل 1970 بازار را از دست دیگران خارج کرد و شرکت های انگلیسی را کم کم از بین برد.
امروز شرکت های ژاپنی سازنده موتور سیکلت هوندا، کاوازکی و سوزوکی صنعت موتور سیکلت را تحت نفوذ گرفته اند.
اگرچه هارلی ـ دیویدسن هنوز از محبوبیت بالایی درایالات متحده برخوردار است، البته درسال های اخیر برخی از مارک های دیگر نیز توانسته اند باز هم محبوبیت خود را بدست آورند و دراین میان شرکت هایی همچون ب ام و، ترایامف ودوکاتی وهمچنین ویکتوری به عنوان دومین تولید کننده موفق موتور سیکلت در آمریکا وجود دارند.
تاریخچه موتورسیکلت 1818 Vocipedraisiavaporianna نخستین ادغام در سال 1818 صورت پذیرفت.آنچه در شکل دیده میشور آزمایش این وسیله در لوگزامبورگ گاردن،در فرانسه است.این وسیله در واقع ساخت آلمان بود.این اختراع در حقیقت همان اسب اسباب بازی است که با دو متور توربینی پایه بخار در چرخهای جلو و عقب پیشرانه خود را تامین می کند.این ماشین در آن دوران پر مصرف و سنگین محسوب.
1816 در حالی که به آن موتور سیکلت گفته میشد در حقیقت نوعی دوچرخه بود که راننده را در قفسی حبس و تنها نیروی پیشرانه را تامین میکرد!
1868-69 The Michaux-Perreaux Steam Velocipede, قاب این موتور بر پایه زین و نشیمنگاه طراحی شده است تا فضای لازم برای موتوربخار و حرکت چرخها فراهم آید.قرقره و فرمان به آن افزوده شده اند.لازم به توجه است که در چرخ جلو پدالها با زیرکی،همچنان حفظ شده اند.
1869 W.
این دوچرخه از نوع "بزرگ چرخ" است که پیش از این به جهت نا امنی تولید نمی شدند .دارای یک موتور دو سیلندر بوده و نیروی پیشرانه بوسیله قرقره و دو میل لنگ به چرخها منتقل میشود.
1869 The Roper Steam Velocipede.
این هم یک موتور پایه بخار است که به جهت فرمان آن که دارای دوشاخ برروی چرخ جلو میباشد دارای اهمیت است.
1877 این دوچرخه فاقد استقلال صنعتی بود یعنی بسیاری آن را بین فرانسه و آلمان مشترک میدانند لیکن اهمیت آن در این است که این موتور توانسته بود مسیر پاریس تا ژرمان سانت را با سرعت 15 کیلومتر در ساعت بپیماید در حالی که برای وسایل موتوری(به جهت حفظ امنیت) سرعت 6 کیلومتر در جاده و 3 کیلومتردر درون شهر مجاز شمرده میشد و آنهم با دو سرنشین.در غیر این صورت جریمه در پی داشت!نکته دوم در مورد این موتوز آن است که در ان زمان هر وسیله ای که از اسب سریعتر حرکت می کرد،توقیف و جریمه میشد!این قانون در انگلستان به نام، قانون جاده و یا "لوکوموتیو" خوانده میشد که تا پایان قرن مردود شد.
1880 The Long Steam Tricycle.
حق امتیاز این موتور در سال 1882 توسط فردی به نام جرج آ لانگ خریداری شد و در موزه سمیتسونیا قابل مشاهده است.این ماشین پس از چندی بی مصرف شد و در سال 1946 آقای جی.اچ.باکن با جمع آوری قطعات آن ،موتور را بازسازی کرده و آنرا به موزه تقدیم کرد.
1881 The Parkyns-Bateman Steam Tricycle.
این موتور دارای دو سیلندر بخاربوده و بوسیله دو پدال به سه چرخ متصل میشده است.پیش از آنکه مواد نفتی موجب انفجار آن شود دارای نخستین موتور گازوییل سوز(دو گانه سوز) بوده است.قوانین کشور انگلستان مانع از استفاده رسمی ازاین موتور می شد.
1885 The Daimler, این موتور عملا نخستین موتور سیکلت مدرن شناخته می شود چرا که دارای یک موتور دوگانه سوز اوتو-سایکل و نیم اسب قدرت بوده است.سیستم فرمان آن از روی دو شاخ موتور نمونه ی سال 1877 تکرار شده است.همچنین دایملر چرخهای چوبی را در این مدل خود نیز تکرار کرده است.
1892 The five cylinder نکته قابل تامل در باره این موتور سیکلت، استفاده از پنج سیلندر دواربرروی چرخ انتهایی است.این آخرین باری نبود که پیشرانه ای با این خصایل یرروی متور سیکلت نصب می شد.در طراحی نمونه دوم،پیشرانه برروی چرخ جلو تعبیه شد.
1894 Hilderbrand and نخستین موتور سیکلتی که به صورت کارخانه ای ساخته شد.ویژگیهای آن 1400سی-سی حجم موتور،چهار سیلندر،خنک کننده آبی،توان 2.5 اسب بخار و سرعت 25 کیلومتر بر ساعت بود.دارای دو پیستون موازی متصل به شاتون در جلو و عقب و در تماس مستقیم با میل لنگ بوده است.به منظور استفاده از چرخ لنگ(هرز گرد) برای ذخیره سوخت در موتور بین دو فرآیند انفجار،از دو سیم الاستیکی در بیرون پیستون سود می برده است.نخستین بار این موتور سیکلت در فرانسه با عنوان پترولت تولید و تا سال 1997 تولید آن ادامه یافت.
1898 Orient-Aster, USA نخستین موتور سیکلت کارخانه ای ساخت امریکا که توسط شرکت متز در شهر والتام به تولید انبوه رسید.این موتورسیکلت به موتور آستر( نمونه ای از موتور فرانسوی دودیون-بارتون)مجهز بود.طبق اسناد موجود تا آن دوره تمامی موتور های موجود به این پیشرانه مجهز بودند.از آن جمله ایندیا با سه سال و هارلی-دیویدسون با چهار سال تولید بر اساس طراحی اولیه موتور دودیون-بارتون.نکته بعد محل قرار گیری موتور است در قسمت تحتانی موتورسیکلت که همنچنان مورد توجه است و زنجیر چرخ که تا به امروز همچنان مورد استفاده قرار می گیرند.
در سال 1901 شرکت ان-اس-یو موتور سیکلت خود را با توان 1.5 اسب و حجم 500سی-سی (و کمتر)به بازار عرضه کرد.موتور این موتور سیکلت توسط شرکت زبل سوئیس و با الهام از مدل دوبیون-بارتون طراحی شده بود.ان-اس-یو مخفف لغت "اتحادیه ماشینهای بافندگی نکارسولم" است.
نمونه دیگر که در همان سال توسط شرکت ایندیا ساخته شد موتور سیسکلتی با کلاس 260 سی-سی بود که به یک زنجیر تک سرعته مجهز بود.از این نمونه سه دستگاه بوسیله جرج ایندی و کارل پانتون ساخته شد.دو نمونه به فروش رفت و نمونه سوم تنها در حد پیش طرح باقی ماند.
در سال 1903 شرکت اف-ان (فابریک دسیونال)نمونه 188 سی-سی را با قدرت 2 اسب بخار عرضه کرد.ویژگی این موتور سیکلت بوش مولد و سر لامپ های از جنس کاربید بوده است.این شرکت بلژیکی کار ساخت موتورسیکلت را از 1901 تا 1905 ادامه داد.
مسلما سال 1903 آغازبکار فعالیت هارلی دیویدسون عنوان می شود .آنها کار خود را با موتورسیکلتی تک سیلندر با قطر داخلی 3-1.8 و شاتون 3-1.2آغاز کردند که به تسمه ای چرمی مجهز بود و موتورسیکلتی مسابقه ای محسوب میشد.ویلیام اس.هارلی و 21 ساله و آرتور دیویدسون 20 ساله سازندگان این موتور سیکلت بودند که در پوسته ای چوبی با ابعاد 15*10 طراحی شده بود.بعدها برادر آرتور به نام ویلیام دیویدسون نیز به آنها پیوست.
در سال 1904 ما شاهد نخستین چهار سیلندر عصر جدید هستیم.این وسیله هم توسط شرکت اف-ان طراحی شده و دارای قدرت 5اسب و حجم 360 سی-سی بوده است و می توان گفت در سایر زمینه ها نیز "پیشرو" بوده است...
استفاده صحیح از موتور سیکلت موتور سیکلت وسیله نقلیه ای سبک با کاربری محدود، اساساً جابجایی یک یا دو سرنشین با شرایطی خاص در مسافت های کوتاه ساخته شده است.
با این حال برخی موتور سواران از این وسیله به جای تاکسی یا وانت استفاده می کنند و با این حرکت خطر تصادف را به جان می خرند.
اگر به حمل بار با موتور سیکلت اقدام شود، راکب چاره ای ندارد جز این که خود را از صندلی موتور سیکلت به باک آن بکشاند و با این وضع نا مناسب رانندگی کند.
در این حالت یک ترمز ناگهانی کافی است تا راکب موتور سوار به هوا پرتاب و بار نیز بر روی او سقوط کند.
همچنین در خیابان های اصلی و مرکزی شهر های بزرگ تا کنون بارها شاهد اقدامات ترافیکی مانند نرده گذاری برای تعیین مسیر اختصاصی اتوبوس های شرکت واحد و خودروهای امدادی بوده ایم و این تصمیم در بسیاری اوقات کارایی خود را به اثبات رسانده است با این وجود رفت و آمد غیر مجاز موتور سیکلت سواران در خطوط ویژه همواره مسئله ساز بوده و نه تنها تردد وسایل نقلیه مجاز را کند و مشکل می کند، بلکه جان مالک و سایرین را نیز در معرض خطر قرار می دهد.
اگر موتور سیکلت سوار هستید همواره به یاد داشته باشید خط ویژه اتوبوس مخصوص تردد اتوبوس هاست و رفت و آمد موتور سیکلت ها در آن کاری غیر قانونی و خطرناک است.
طبق آمار بسیاری از مصدومان بستری در بخش آی سی یو بیمارستان ها را موتور سواران تشکیل می دهند که این آمار نشانه آشکار است از میزان آسیب پذیری این وسیله نقلیه در تصادفات و سوانح رانندگی .
با عنایت به اینکه اطلاع از قوانین و مقررات و ضوابط عبور و مرور برای تمامی افرادی که از راه وسیله نقلیه استفاده می کنند، لازم و ضروری است بهتر است موتور سیکلت سواران ضمن رعایت تمامی قوانین عمومی مربوط به سایر وسایل نقلیه موارد زیر را مد نظر داشته باشند : 1 ـ حتماً از موتور سیکلت های شماره شده با پلاک های خوانا استفاده نمائید .
2 ـ در تمامی سفرها راننده و ترک وی باید از کلاه ایمنی استفاده کنند .
3 ـ کلاه ایمنی باید برابر استانداردهای موجود انتخاب شده و به اندازه کافی محکم بسته شود .
4 ـ از محافظ جلو برای محافظت از چشم استفاده کنید .
5 ـ دست کش و لباس مناسب به هنگام افتادن از شما محافظت خواهد کرد.
6 ـ هنگام رانندگی در شب جهت افزایش قابلیت دید در تاریکی از لباس ها یا نوارهای براق بر روی موتور سیکلت استفاده کنید .
7 ـ قبل از تغییر مسیر باید مراقب پشت سر و اطراف خود باشید و از راهنما استفاده کنید .
8 ـ هنگام سبقت گرفتن مراقب عبور عابران پیاده از میان ماشین ها و همینطور ماشین هایی که از چهار راهها می گذرند باشید.
9 ـ از حرکت در مسیرهای ممنوعه من جمله خطوط ویژه اتوبوس، پیاده روها یا مکان هایی که جهت تردد وسیله نقلیه ساخته نشده اند و ...
جداً بپرهیزید .
10 ـ از سوار کردن بیش از یک نفر و یا حمل بار خود داری کنید .
منابع www.parskhodro.com www.daneshnameh.ir ماهنامه الکترونیکی فراسو