تاریخچه قرقاول در ایران:
پرورش قرقاول در سالهای اخیر در بسیاری از کشورهای جهان به خاطر استفاده از گوشت، رهاسازی در شکارگاهها و بهره برداری به صورت شکار به یک شاخه مهم از پرورش پرندگان تبدیل شده است.
با آن که پرورش این پرنده در عمل به دلیل ریزه کاریهایش مشکلاتی را در بردارد اما در مقیاس کوچکتر با توجه به قابلیت استفاده از محیط زیست و نادر بودن نوع وحشی آن، یکی از سودآورترین پرندگان نسبت به دیگرا پرندگان همطراز از خود است.
قرقا ول از جمله پرندگان بومی و نادر در ایران است که در مراتع و بوته زارها زندگی می کند .
این پرنده در زبان محلی تورنگ یا تیرنگ نامیده می شود.قرقاول یکی از زیباترین پرندگان ایران است و به نوعی جز مجموعه تنوع زیستی ایران محسوب می شود که با تغذیه از دانه های گیاهی و حشرات می تواند در حفظ محصولات کشاورزی مفید باشد.
قرقاولهای ایران همه از یک گونه اند ولی با توجه به پراکندگی جغرافیایی و تفاوتهای ظاهری برخی آنها را به 4 زیر گونه تقسیم می کنند:
1- قرقاولهای ارسباران و دشت مغان
2- قرقاولهای تالش از آستارا تا چالوس
3- قرقاولهای گلستان از بابل تا گلستان
4- قرقاولهای سرخس و حوالی رودخانه مرزی هریرود
طبق مدارک موجود در سازمان محیط زیست کشور، این پرنده در دهه چهل شمسی به علت ابتلا به بیماری نیوکاسل مرغی، تخریب محیط زیست و مهاجرت مردم به مناطق میان دشت و ارتفاعات برای ساخت بناهای مسکونی و نیز به علت شکار بی رویه و سم پاشی های مزارع و باغها در معرض انقراض و نابودی قرار گرفت .اما با تلاشهای و پیگیری دوستداران طبیعت و محیط زیست قوانین و مقررات شکار و صید در بیست و نهم خرداد 1346 به تصویب رسید که به موجب آن حمایت و حفاظت از قرقاول در دستور کار مسئولان قرار گرفت و مناطقی از جنگلها و مراتع شمال ایران به محلهای حفاظت شده برای وحوش نادر تبدیل شد.
در سال 1357 به گواهی اسناد موجود تعداد قرقائلهای موجود در حصار مرکز پرورش قرقاول بابل کنار 5000 قطعه بود.در سال 1359 تاسیسات مرکز پرورش قرقاول بابل کنار تبدیل به مرکز پرورش مرغ لاین و اجداد شد که امروزه به عنوان یک مرکز موفق و بی نظیر در خاورمیانه اقدام به تولید مرغ اجداد کرد.
اهداف تحقیقات قرقاول در ایران:
عمده اهداف پرورش قرقاول در ایران ایجاد پرورشگاههای مناسب و مزارع مادر برای تولید تخم های نطفه دار، رها سازی تعدادی از این پرنده در مکانهای که نسل این پرنده در حال انقراص است، حفظ ذخائر ژنتیکی کشور، جذب توریست و شکارچیان به مناطق دیدنی و بکر کشور، تهیه قرقاول برای باغ وحشها به منظور بازدید عموم می باشد.
تفاوت ظاهری جنس نر و ماده:
جنس نر و ماده قرقاول کاملا با هم فرق دارند.آنها معمولا از گونه به گونه دیگراز لحاظ رنگ پر متفوتند.
نرهای بالغ پرو بال رنگین و دمی دراز و سر و گردن آنها سبز تیره و براق است.
قرقاولهای ماده دارای رنگ پرهای نخودی تیره، بالکه های قهوه ای زیاد و به رنگ محیط اطرلف می باشد.
قرقائلهای نر دارای صدایی شبیه به کورکور می باشند و غالبا به هنگام هیجان و تحریک سرو صدای زیادی در زیستگاه خویش ایجاد می کنند.
نرهای 87/88 سانتیمتر و ماده ها بین 53 تا 62 سانتیمتر طول دارند.
سر این پرنده به رنگ سبز براق و پوست برهنه دور چشمش قرمز روشن است.
شکل شماره یک- مشخصات و تفاوتهای ظاهری قرقاولهای نر و ماده را نشان می دهد.
نکات کلیدی در پرورش قرقاول جوجه کشی: جوجه قرقاول یک روزه همانند سایر حیوانات تازه متولد شده به مراقبتهای ویژه وبه خصوص دسترسی به غذاهای کافی نیاز دارد.
همچنین سالن محل پرورش جوجه ها باید دراری فضای کافی باشد و در ضمن کاملا تمیز و ضدعفونی شده باشد.
هر جوجه قرقاول نیاز به 5/0 فوت مربع فضا دارد.
کف سالن باید با خاک اره پوشیده شده باشد و هرگز نباید از کاغذ و مواد نامناسب دیگر برای پوشش بستر استفاده کنیم چرا که جوجه قرقاول در ایستادن روی سطوح صاف، همواره دچار مشکل می شود.
هر مادر مصنوعی برای حداقل 200 الی 250 جوجه در نظر گرفته می شود.
از آنجایی که معمولا دسترسی به تخم مرغهای نطفه دار در اواخر بهار و اوایل تابستان امکان پذیر است به منابع حرارتی چندانی برای تولید گرما در سالن احتیاج نمی باشد.
معمولا برای اعمال برنامه های نوری در سالن از لامپهای مادون قرمز استفاده می شود.
این لامپها باید حاوی پرتوهای نور قرمز رنگ باشد چرا که نور سفید باعث ایجاد مشکلات دگرخواری و کانیبالیسم در سالن پرورش می شود.
دانخوریها معمولا بعد از هفته اول باید عموما در مکانهای از سالن تعبیه شوند که نور مادون قرمز مستقیما بر مواد خوراکی نتابد زیرا باعث تخریب ویتمسنهای موجود در جیره بخصوص ریبوفلاوین میشود.
دمای مادر مصنوعی در هفته اول باید 100 درجه فارنهایت باشد و 24 ساعت قبل از ورود جوجه های قرقاول به سالن باید دمای مناسب در داخل سالن تامین گردد.
نظارت و بازرسی مستمر سالن به خصوص در روزهای اول و دوم ضروری می باشد و عملکرد لامپهای مادون قرمز سالن باید بررسی شود.
بعد از هفته اول دمای سالن به تدریج 5 درجه کاهش می یابد تا اینکه نهایتا در 85 درجه فارنهایت باقی می ماند.
بعد از گذراندن 4 هفته پرورش از منابع حرارتی کمتری در سالن استفاده کرد ولی بهر حال توصیه می شود که در هر زمان برای پیشگیری از وقوع مسائلی مانند لرزیدن قرقاولها و دیگر مسائل پیش بینی شده، آماده راه اندازی سیستمهای حرارتی موجود در سالن بود.
در دوره تخمگذاری قرقاولها دمای سالن در حدود 70 الی 80 درجه فارنهایت توصیه می شود.
تغذیه: دسترسی به غذا برای جوجه های قرقاول از ضروریات انکارناپذیر پرورش می باشد.
جیره های غذایی پرندگان زینتی و یا بوقلمون توسط چندین شرکت تجاری آمریکایی تولید می شود که قابل اطمینان و توصیه می باشد.
جیره آغازین باید حاوی 28 الی 30 درصد پروتئین باشد که برای برآورد احتیاجات این پرنده برای رشد سریع و پردرآوری ضروری می باشد.
جیره های که به شکل کرامبل و خمیری ارائه می شوند نتایج رضایت بخشی را موجب گردیده اند.
اما باید توجه داشت که جوجه های قرقاول قادر به مصرف خوراک پلت شده تا سن سه هفتگی نیستند.جیرههای غذایی قرقاول باید حتما حاوی کوکسیدواستات باشد تا از ابتلا به کوکسیدوز جلوگیری شود.
جدول شماره 2 ترکیبات پروتئین جیره غذایی قرقاول را در کل دوره پرورش نشان می دهد.
جدول شماره 3 مقدار غذای مصرفی هر قرقاول را درطی دوره های مختلف پرورش نشان می دهد.
بر طبق جداول NRC 1994 سایر احتیاجات غذایی قرقاول به صورت ذیل محاسبه شده است.
احتیاجات آب: آب از نیازمندیهای اصلی قرقاولهای جوان محسوب می شود.خنکی و تمیزی آب باید همواره رعایت شود.
ابتدا می توان از سنگهای رنگین و سنگ مرمر در ظروف آب قرقاولها استفاده کرد تا از خیس شدن آنها در نتیجه ورود به داخل آبخوری جلوگیری کند.
محل قرار گرفتن آبخوریها باید دور از خارج از محل نصب مادر مصنوعی باشد.
یک قرقاول در حال رشد به 2 الی 5 گالن آب نیاز دارد و 200 قرقاول در حال رشد بعد از دو هفته اول روزانه به 5 گالن آب نیاز دارند.
کانیبالیسم و پرکنی: قرقاولهای پرورشی تمایل به کانیبالیسم و پرکنی یکدیگر را در دوره رشد دارند.
این مسئله معمولا هنگام کمبودهای تغذیه ای و نبود آب و غذای کافی و دمای مناسب سالن اتفاق می افتد.
ازدحام بیش از حد جوجه ها معمولا در مواقع استفاده از نور سفید در سالن مشاهده می شود.
وقتی کانیبالیسم شروع می شود کنترل آن غیر ممکن است و معمولا تمام تلاشیهای مربوط را باید بر روی جنبه های پیشگیری قضیه باید معطوف کرد.
4راهکار مدیریتی برای اطمینان از پیشگیری وقوع کانیبالیسم و پرکنی توصیه می شود که عبارتند از: 1- تهویه: دمای سالن پرورش باید حالامکان در حدود 70 درجه فارنهایت باشد.جریان هوای ورودی و خروجی باید تمام ذرات معلق جامد را از سالن خارج کند ویک شرایط مناسب محیطی در داخل سالن پرورش حاکم باشد.
2- کنترل نور: معمولا استفاده از برنامه نوری مناسب شروع تخمگذاری را تحریک می کند.
معمولا در طول هفته 75 وات نور باید فضای در حدود 150 فوت مربع را پوشش دهد.
جدول زیر بعضی از راهکارهای مدیریتی کنترل نور در داخل سالن را نشان می دهد.
ردیف روزهای تخمگذاری توصیه مدیریتی 1 5 خاموش کردن لامپها 2 7 کاهش روشنایی سالن 3 16-15 تعییر نور به رنگ آبی 4 35-21 برنامه نوری روزانه مداوم 3- وضعیت پرهای بدن: وقتی جوجه ها به سن 21 روزگی رسیدند.
معمولا روزانه یکبار با اسپری آبپاشی می شوند.
در این مورد سعی میشود که خود پرهای قرقائلها خیس گردد و تا حدامکان از خیس شدن بستر اجتناب باید نمود.
این روش باعث تحریک توسعه پرها و پردرآوری می شود.
این راهکارمناسب در بارندگیهای احتمالی که هنگام رها سازی پرنده در طبیعت اتفاق می افتد.
حداقل استرس را به پرنده وارد خواهد نمود و باعث خواهد شد که پرنده سریعا خود را با محیط اطراف سازش دهد.
به جای اسپری آب می توان در هنگام بارش ملایم باران قرقاولها را به حیاط مجاور سالن پرورش هدایت نمود.
4- فضای مناسب و پوشش بستر سالن: تامین فضای مناسب و کافی در رشد جوجه های قرقاول تاثیرگذار می باشد.
در اکثرا موارد پوشش بستر بهتر است از خاک اره باشد.
در هر حال پوشش بستر نباید از مواد غیر استاندار باشد.
جدول ذیل اندازه محوطه باز مجاور سالن پرورش را بر حسب سن قرقاولهای پرورشی نشان می دهد.
اصول بهداشتی سالنهای پرورش قرقاول: سرکشی مداوم و پیوسته گل پرورشی، رمز موفقیت یک دوره پرورشی و تضمین کننده سلامتی گله است.
به عنوان مثال اگر مشاهده شود که پرندگان در یک جا بیش از حد اذحام نموده اند و یا به حالت غیر طبیعی ایستاده اند و یا مشاهده مرگ و میر و تلفات غیر طبیعی در سالن، مواردی است که ما را در تشخیص به موقع و سبب شناسی وقایع کمک می کند.
باید همواره به خاطر داشت که پیشگیری بیماری بیش از درمان باید مورد توجه قرار گیرد.
از اصول بهداشتی لازم در سالنهای پرورش قرقاول تمیزی و ضدعفونی سالن و تجهیزات و عاری بودن اقلام غذایی از کپک و قارچهای آلوده کننده می باشد.
قرقاولها اکثرا به بیماریهایی که مرغ دچار می شود با همان علائم به آن امراض مبتلا می شوند.
از بیشترین بیماریهای رایج بین قرقاولها می توان به کوکسیدیوز، آلودگهای انگلی، مسمومیتهای قارچی و بوتولیسم اشاره نمود.
که در صورت مشاهده یکی از نشانه های آلودگی به این بیماریها باید سریعا دامپزشکان و متخصصان مربوط را به کمک طلبید.
کوکسیدیوز: کوکسیدیوز از متداولترین بیماریهای قرقاولهای پرورشی می باشد.
که همواره برای جلوگیری از وقوع کوکسیدیوز از کوکسیدیو استات در جیره غذایی قرقاولها استفاده می شود.
بوتولیسم: بوتولیسم نوعی مسمومیت است که بر اثر خوردن سم ناشی از باکتری کلستریدیوم بوتولینیوم ایجاد می شود.
در بین پرندگان این بیماری بیشتر در ماکیان و قرقاولهای پرورشی و اردکهای وحشی دیده می شود.
نشانه های بیماری ظرف چند ساعت بروز می کند.
نشانه های بیماری در مرغ شامل خواب آلودگی، ضعف و عدم کنترل پیشرونده پاها و بالها و گردن می باشد.
فلجی موقت از دیگر علائم این بیماری می باشد.
سینگاموس تراکیا: GapWorm ، کرم نماتودهای قرمز رنگی هستند که در نای و گاهی در برونشها بزرگ زندگی می کنند و معمولا در قرقاولها دیده می شوند.
نشانه های بیماری شمال تنفس با دهان باز، تنگی نفس و لرزش سر می باشد.
قرقاولهایی که به بیماری دچار می شوند تنفس با دهان باز، نفس و لرزش سر دارند و پرندگانی که بشدت مبتلا می شوند سرانجام خفه می شوند .
منابع : سایت اطلاع رسانی زیست جانوری http://www.parsbiology.com/discuss/article.aspx?AID=23&TID=12 Reference: 1-Fish, Wildlife and Marine Resources Bureau of Wildlife.2003.
Pheasant Rearing Guide.
Department of Envirorment Conservation.
.
Personal Communication.
2-Gates, J.M.
and J.B.
Hale.
1974.
Seasonal movement, winter habitat use, and population distribution of an east central pheasant population.
Tech.
Bull.
76.
Wisconsin Department of Natural Resources.
3- Minnesota Department of Natural Resources.
1985.
The Pheasant in .
4-Minnesota Departmant of Natural Resources.
2001.
Winterizing 's Landscape for Wildlife 5- Trautman, C.G.
1982.
History, Ecology and Management of the Ring-necked Pheasant in South Dakota.Wildlife research Bulletin No.
7 South Dakota Department of Game, Fish and Parks معرفی: جدول شماره یک بعضی از مشخصات بیولوژیکی مشترک گونه قرقاولهای دنیا را به طور خلاصه نشان می دهد.
ردیفنام علمیPhasianus-Clochicus1وزن نر(اونس)46-412وزن ماده(اونس)34-313طول(سانتیمتر)36-304سرعت پرواز(مایل در ساعت)48-385محل پراکنشعلفزارها و بوته زارها6نحوه جفتگیریپلی گامی(یک نر با چند ماده)7فصل لانه سازیپیک لانه سازی اردیبهشت تا خرداد دامنه تخمگذاری فروردین تا مرداد8تعداد تخم درهر بار(عدد)119مشخصات تخمقهوه ای زیتونی10طول جوجه کشی(روز)2311میزان زنده مانی(سالانه)70%12مرگ ومیر(سالانه)3-2 % ردیفهفته پرورشمقدار درصد پروتئینتوضیحات14-130-28استارتر28-424اگر جیره 24 درصد نتوانیم تهیه کنیم تا 7 هفتگی می توان از جیره استارتر استفاده کرد38-1221دو هفته قبل از رها سازی قرقاولها به ازای هر 100 پرنده 2 پوند دانه ذرت کامل به عنوان مکمل در سالن پخش می شود مقدار غذای مصرفی به ازای هر پرنده(پوند)دوره پرورشردیف0/255-0118-6218 هفته به بعد3 جفتگیری17-98-40-42800270028002800مقدار انرژی15182428پروتیین0/680/81/401/5لیزین0/300/300/470/50متیونین2/50/530/851کلسیم ردیفهفته پرورشفضای مناسب( فوت مربع به ازای هر پرنده)16-3528-6103بیش از 840