محیط زندگی مشترک با حیوانات، بیماری های مشترکی را رقم می زند که از آن با عنوان بیماری های مشترک بین انسان و دام نام می برند.
در این میان بیماری های نوپدیدی نیز وجود دارند که مداخله انسان ها در طبیعت، گاه به آن دامن می زند.
برخی از آنها می توانند چنان فاجعه بار باشند که تلفاتی نظیر جنگ برجای گذارند.این بیماری ها از طریق حیوانات و موادغذایی و محصولات جانبی به دست آمده از آنها (گوشت، پوست، پشم و...) ممکن است به انسان، منتقل شود.۱۳ تیرماه به عنوان روزملی مهار بیماری های مشترک انسان و حیوان نامگذاری شده است اما متأسفانه اهمیت بیماری های مشترک در کشور ما چندان شناخته شده نیست، از آنجایی که پیشگیری، مهمترین گام در مهار بیماری به شمار می آید و این امر به سرویس های دامپزشکی ارتباط دارد، گفت و گویی را بادکتر سید جاوید آل داوود - عضو هیأت علمی دانشگاه دامپزشکی تهران و رئیس جامعه دامپزشکی حیوانات کوچک - انجام داده ایم .
وی در این گفت وگو تأکید می کند وجود دامپزشک در مراکز تولید موادغذایی یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.
دکتر آل داوود در عین حال یادآور می شود در تماس با حیوانات حتماً باید احتیاط کرد.
● با ورود بیماری های جدید مشترک بین انسان و دام مثل آنفلوانزای مرغی، آیا بیماری های قدیمی تحت کنترل درآمده است؟
- بیماری های قدیمی همچنان وجود دارند و نه تنها ریشه کن نشده بلکه بعضی از آنها افزایش نیز یافته اند!
مثلاً سل و تب مالت (بروسلوز) افزایش نشان می دهد، البته برخی این افزایش آماری را به پیشرفت های تشخیصی نسبت می دهند که لازم است بدانیم همراه با پیشرفت های تشخیصی، در امر درمان نیز راهکارهای نوینی کشف شده است.
● و دلیل این اتفاق چیست ؟
عدم توانایی در اطلا ع رسانی مشکل بزرگی است، اما مطلب دیگر با همان میزان اهمیت، مشکلی است که در زمینه تحقیقات وجود دارد و معمولاً بودجه بسیار کمی را به این امر اختصاص می دهند، در ضمن، کار عملی و سیستماتیک نیز انجام نمی شود، در حقیقت لازم است که سازمان دامپزشکی کشور متولی این امر باشد اما عملاً وزارت بهداشت این کار را انجام می دهد و سهم بسیار زیادی از بودجه تحقیقاتی را در ارگانهای اجرایی صرف می کند، در حالی که جامعه دانشگاهی از آن بی بهره می ماند.مثلاً در رابطه با آنفلوانزای مرغی از جانب وزارت بهداشت زحمت زیادی کشیده شد که دامپزشک ها نقش بسیار پررنگی در این بین داشتند و بیماری با توجه به هم مرزی با کشورهایی مثل ترکیه ، افغانستان و عراق به خوبی مهار شد.
اما نه تنها از دامپزشک ها تقدیری نشد بلکه نقش آنها به عنوان یکی از مهره های اصلی مهار این بیماری نادیده گرفته شد و طبیعی است در این شرایط افراد انگیزه های خود را از دست خواهند داد.
● آیا بیماری های مشترک بین انسان و حیوان قابل پیشگیری اند؟
- به طور کلی دامپزشکی از نظر بحث بهداشتی به دو قسمت کلی تقسیم می شود: بهداشت بیماری هایی که مستقیماً از حیوان منتقل می شوند و بهداشت محصولات حیوانی.همانطور که می دانیم برخی از حیوانات با انسان ارتباط مستقیم دارند به خصوص در سطح شهرها که بسیاری از آنها حیوانات خانگی به شمار می آیند (سگ ، گربه ، موش ، پرنده های مختلف و...) که می توان گفت قادر به انتقال بسیاری از بیماری ها هستند و در واقع وظیفه دامپزشک ها کنترل این بیماری ها است.
البته میزان بیماری های منتقله از حیوان به انسان، بسیار کمتر از بیماری های انسان به انسان است و ۱۰۰ درصد آنها قابل پیشگیری است.
● این درصد را می توان به بیماری های جدید هم تعمیم داد؟
- بله، در مورد برخی از بیماری ها که به آنها بیماری های نوپدید می گویند مثل جنون گاوی ، تب کریمه کنگو و...
که اگر به انسان منتقل شوند و فرد نسبت به آنها ایمنی نداشته باشد، می تواند کشنده و غیرقابل پیشگیری باشد.
● ایدز را هم می توانیم از بیماری های منتقله از حیوان به انسان به شمار آوریم؟
- بله!
با توجه به منشاء یابی جدیدی که توسط محققان انجام شده است و منشاء آن را در گوریل ها تشخیص داده اند، می توان چنین گفت.
● به جز مواد غذایی و ارتباط مستقیم آیا محصولات تولیدی از حیوانات هم می توانند بیماری را منتقل کنند؟
- بله، برخی از بیماری ها از طریق محصولات به دست آمده از حیوانات قابل انتقال هستند مثلاً برخی از لوازم آرایشی - بهداشتی که در تهیه آنها از چربی های حیوانی و...
استفاده می شود، می توانند منشاء این انتقال باشند.
● اقدامات پیشگیرانه قبل یا بعد از تولید محصولات انجام می شود؟
- معاینات هم قبل از کشتار و هم بعد از کشتار و در واقع بعد از پروسه تولید اهمیت دارند و باید تدابیری اندیشیده شود که خطر کاهش یابد.اینجاست که لزوم وجود یک دامپزشک در صنایعی مثل صنایع غذایی مشخص می شود مثلاً برای کارخانه سوسیس، کالباس یا محصولات لبنی باید دامپزشک هم داشته باشند، چرا که اطلاعات مهندسین صنایع غذایی در زمینه بیماری ها کم است.
● در زمینه واردات هم این دقت صورت می گیرد؟
- باید این کار انجام شود اما این مشکل وجود دارد که برخی اوقات به دلیل ارزان بودن یک سری مواد، قصور در تاییدات بهداشتی صورت می گیرد.
مثلاً بعد از انفجار چرنوبیل یک سری از مواد غذایی به دلیل ارزانی وارد ایران شد در حالیکه سایر کشورها این کار را نکردند.
در رابطه با صادرات هم تبعیض وجود دارد مثلاً تن ماهی در داخل کشور با مجوز وزارت بهداشت تولید می شود ولی همین محصول وقتی می خواهد صادر شود باید مجوز دامپزشکی داشته باشد.
● فکر کنم!
بد نیست اندکی هم به بیماری ها بپردازیم، به عنوان اولین مورد به تب مالت اشاره کنید!
- تب مالت در واقع یک بیماری باکتریایی است که برخی از سویه های بروسلا آن را تولید می کنند و به آن بروسلوز هم می گویند، در واقع یکی از استثنائات بیماری های مشترک هم هست، چون انتقال انسان به انسان ندارد و اختصاصاً باید از دام (گوسفند ، گاو و سگ) منتقل شود که بیشتر از طریق خوراکی است مثل نوشیدن شیرخام یا آبی که توسط سگ آلوده شده باشد.
● سایر محصولات لبنی چطور؟
این بیماری را منتقل می کنند؟
- چون سایر محصولات لبنی فرایند می شوند و تحت حرارت قرار می گیرند، مشکلی ندارد.
اگر حیوانی دچار تب مالت باشد در پی درمان آن نیستند، زیرا درمانی طولانی مدت و پرهزینه دارد، بلکه حیوان را علامت گذاری می کنند و به کشتارگاه می فرستند و در واقع روش های ریشه کنی را اعمال می کنند.
●آیا ریشه کنی در ایران هم انجام می شود؟
- البته بحث ریشه کنی یکی از راههای بسیارمهم و منحصر به فرد در زمینه بیماری ها بوده که مستلزم مدیریت خاصی است مثلاً زمانی که در انگلیس جنون گاوی مطرح شد، دولت گاوهای بیمار را گران تر می خرید و این باعث شد که دامداران نه تنها تمایل به فروش داشته باشند حتی برای این کار از یکدیگر پیشی بگیرند ولی در ایران برای ریشه کنی، هزینه خسارتی که دولت متحمل می شود بسیار پایین است، بنابراین دامدار سعی می کند که از علامت گذاری شدن دام خود جلوگیری کند تا آن را به قیمت بالاتری بفروشد.
● علائم بیماری تب مالت چیست؟
- در حیوان علامتی ندارد و در انسان دردهای مفصلی را باعث می شود معمولاً درمان آنتی بیوتیکی و چند دارویی دارد و طول درمان زیاد است و برخی از عوارض مثل ناراحتی های مفصل و ستون مهره ها به جا خواهد ماند.
●میکروب این بیماری با حرارت از بین می رود؟
- بله، اگر میکروب تب مالت در شیر باشد و بجوشانند از بین می رود، معمولا مهمترین باکتری سل است که آن هم در دمای ۸۰ - ۷۰ درجه سانتی گراد به مدت بیست دقیقه از بین می رود.
● بیماری بعدی که بسیار هم قابل بحث است توکسوپلاسموزیس است، دراین رابطه توضیح بفرمایید!
- توکسوپلاسما، تک یاخته ای است که از طریق مدفوع انتقال می یابد و این بیماری نام گربه را یدک می کشد اما عامل بیماری می تواند هم در گربه ای که آلوده شده وجود داشته باشد و هم در گوشت گاو و گوسفندی که علوفه آلوده مصرف کرده باشند.
روش انتقال هم از طریق مدفوع ۳ روز مانده گربه است، در اینجا لازم است بدانید که احتمال انتقال از کباب و همبرگری که خوب پخته نمی شود بیشتر است از مدفوع ۳ روز مانده گربه!!که اگر میکروب در۳ ماهه اول بارداری وارد بدن فرد باردار شود باعث سقط می شود که البته به سطح ایمنی افراد هم بستگی دارد و چون اکثر دام هایی که کشته می شوند، آلوده هستند باید در زمینه مصرف گوشت بسیار احتیاط کرد.
سالانه تعداد زیادی از انسان ها به علت تماس با حیوانات، بیمار می شوند یا جان خود را از دست می دهند، همچنین با رواج برخی از سبک های زندگی غربی که به صورت ناقص و بدون آگاهی در جامعه ما مورد تقلید قرار می گیرد، شاهد افزایش حضور حیوانات در محیط زندگی به ویژه در شهرها هستیم ....
به مناسبت ۱۳ تیر، روز ملی مهار بیماری های مشترک بین انسان و حیوان سالانه تعداد زیادی از انسان ها به علت تماس با حیوانات، بیمار می شوند یا جان خود را از دست می دهند، همچنین با رواج برخی از سبک های زندگی غربی که به صورت ناقص و بدون آگاهی در جامعه ما مورد تقلید قرار می گیرد، شاهد افزایش حضور حیوانات در محیط زندگی به ویژه در شهرها هستیم که ناخواسته پیامدهایی از جمله افزایش بیماری های مشترک بین انسان و حیوان را به دنبال داشته است.تعداد این بیماری ها در هر کشوری متغیر و اهمیت آن نیز متفاوت است.
برخی از بیماری ها مانند تب مالت به صورت بومی در کشور وجود دارد.برخی دیگر نیز به عنوان بیماری های بومی از گذشته های دور در کشورمان شناسایی شده اند.
برای بیماری های بومی یک سیستم مراقبتی وجود دارد، یعنی شبکه ای موجود است که صرف نظر از زمان و مکان، هرگاه بیماری رخ می دهد، می تواند آن را کشف کند.
این شبکه به صورت مستمر تمام اطلاعات مربوط به مرگ و میر یا معلولیت ناشی از این بیماری ها و عوامل اثرگذار را شناسایی می کند.
برای مثال در مورد بیماری تب مالت باید مشخص شود که سالانه چه تعداد، در کجا و به چه علت مبتلا به این بیماری می شوند و اگر تلفاتی به دنبال داشته، میزان آن چقدر است.
در این سیستم بررسی راه های انتقال، سن، جنس و شغل بیماران و آب و هوای منطقه در شناسایی بیماری و عوامل مؤثر بر آن بسیار اهمیت دارد.
این عوامل همه ساله بررسی می شود.
کاهش بیماری و عوامل موثر بر آن نشان می دهد برنامه هایی که برای مقابله با بیماری اجرا شده، موفقیت آمیز بوده است و باید ادامه یابد.
●هاری هاری، بیماری حاد (آنسفالیت) کشنده ویروسی است که به دو شکل تحریکی و فعال (هاری خشمگین) و ساکت (هاری فلجی) ظاهر می شود.
در ایران بیشترین موارد هاری ناشی از گاز گرفتن سگ های ولگرد به علت عدم قلاده گذاری است.
بیماری هاری مسری نیست ولی به محض ایجاد کوچکترین خراش یا زخم در پوست، قابل انتقال می شود.
همچنین گربه ها و سگ هایی که به ظاهر سالمند و علائم بالینی هاری ندارند، از طریق لیس زدن لب، چشم و بینی کودکان این بیماری را منتقل می کنند.
از مهمترین علائم این بیماری دست و پا زدن، توهم، انقباض عضلات تنفسی، ترشح بزاق، استفراغ، تشنج و فلج موضعی و اختلال در ریتم قلب و سیستم عصبی است.
سالانه ۲۰۰ میلیون تومان به منظور کنترل احتمالی اپیدمی بیماری هاری به مرکز کنترل بیماری های قابل انتقال بین انسان و دام تعلق می گیرد که عموماً صرف اطفاء یا پیشگیری از بروز اپیدمی می شود.
همچنین سالانه ۲میلیارد تومان هزینه صرف خرید سرم و واکسن هاری می شود که میزان اثربخشی این دارو صد در صد است و در صورت استفاده نابجا منجر به مرگ افراد خواهد شد.
●جنون گاوی این بیماری خطرناک در افرادی که گوشت و فرآورده های گوشتی آلوده را مصرف کنند دیده می شود و عوارض مرگبار به همراه دارد.
این بیماری مغز و طناب نخاعی گاو را تحت تأثیر قرار می دهد و قدرت بقای بسیار بالایی دارد، به طوری که در برابر انجماد و حرارت بسیار مقاوم است.
بافت های سیستم اعصاب مرکزی- مغز، نخاع، تیموس و شبکیه عمده بخش هایی هستند که در اثر این بیماری قابلیت عفونت زایی دارند.
بیماران مبتلا به جنون گاوی دچار مشکلات روانی بسیاری هستند که شایع ترین آن افسردگی و اسکیزوفرنی است.
مهمترین علائم ابتلا به این بیماری بی ثباتی، اشکال در راه رفتن و حرکات غیرارادی است.
بیماری جنون گاوی در کشور ما توسط وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی کشور کاملاً تحت کنترل است، اصلی ترین استراتژی برای پیشگیری از این گونه بیماری ها، هماهنگی بین بخش های ذیربط و جلوگیری از عبور و مرور غیرقانونی دام در مرزهای غربی و شرقی است.
●تب کریمه کنگو تب کریمه کنگو یکی از تب های خونریز ویروسی است.
هر چند این بیماری در اصل مربوط به حیوانات است ولی موارد تک گیر و همه گیری های انسانی این بیماری نیز گاهی حادث می شود.
در ایران این بیماری با نشانه های تب، بثوراث پوستی، اکیموز و خونریزی شناخته شده است.
این بیماری در ایران به دنبال انتقال شکل بیمارستانی CCHF تظاهر پیدا کرد و سپس از نقاط دیگر کشور مثل استان های سیستان و بلوچستان، اصفهان و گلستان بیشترین موارد گزارش را به خود اختصاص داد.
همچنین کارکنان بهداشتی بیشتر در معرض خطر ابتلای به این بیماری هستند چون این بیماری می تواند از طریق فرو رفتن اجسام نوک تیز و آلوده طی اقدامات جراحی منتقل شود.
بخش عمده از بار این بیماری از طریق کشورهای افغانستان و پاکستان به ایران منتقل شده که در حال حاضر با توجه به تمهیدات لازم، شیوع این بیماری در کشور ما به شدت کاهش یافته، این در حالی است که هنوز در پاکستان اپیدمی بزرگ تب کریمه کنگو وجود دارد.
●سالک سالک عشایری بیماری انگلی خطرناکی است که در عراق وجود دارد و از طریق آب آلوده باعث خونریزی دستگاه ادراری شده و در صورت طولانی شدن، منجر به سرطان مثانه می شود.
در مواقع بحرانی با سم پاشی و پشه بندی آغشته به حشره کش می توان این بیماری را مهار کرد.
●تب مالت تب مالت بیماری مزمن و معلولیت زایی است که از طریق لبنیات غیرپاستوریزه منتقل می شود و در دام با کاهش شیر، گوشت و منابع پروتئینی همراه است.
به همین دلیل از خوردن شیر و فرآورده های آن نظیر بستنی، آبمیوه های مخلوط با شیر و شیرموز که به پاستوریزه بودن شیر آن اطمینان وجود ندارد، باید خودداری شود.
این بیماری قابل انتقال از طریق تماس با فرآورده های لبنی غیرپاستوریزه و خام و یا تماس با حیوانات و یا ترشحات آنهاست.
تب مالت با واکسیناسیون مرتب و نظارت مستمر دام ها قابل کنترل است.
●آنفلوآنزای پرندگان بیماری آنفلوآنزای پرندگان از جمله بیماری هایی است که طی دو سال گذشته در آسیای جنوب شرقی و برخی کشورهای همسایه ما مانند ترکیه شیوع پیدا کرده است.
خوشبختانه در کشور ما اقدامات زیادی برای جلوگیری از تهدیدهای این بیماری صورت گرفته که منجر به جلوگیری از ورود این بیماری به کشور شده است.
در حال حاضر دو امکان برای تبدیل این ویروس به عاملی خطرناک برای انسان ها وجود دارد، نخست اینکه زنجیره بیماری به قدری جهش ژنتیکی داشته باشد که در نهایت مناسب انتقال میان انسان ها شود.
خوشبختانه تاکنون تمام موارد انتقال از طریق حیوان به انسان بوده و هنوز هیچ مدرکی دال بر انتقال آنفلوآنزای پرندگان از فردی به فرد دیگر در دست نیست.
اما احتمال دوم و خطرناک تر، این است که زنجیره بیماری به دلیل ترکیب شدن با یک ویروس آنفلوآنزای انسانی است که بدن را دچار تغییر کرده و سلامت بشر را تهدید می کند.
●مالاریا موارد ابتلا و مرگ و میر ناشی از بیماری مالاریا در ایران به دلایل عدم کفایت سیستم های بهداشتی درمانی، مهاجرت و تحرکات جمعیتی و اسکان جمعیت در نقاط جدید بروز پیدا می کند.
این مسئله در مورد جوامع روستایی به ویژه در شرایط فقدان اماکن مسکونی بهداشتی بیشتر به چشم می خورد.مالاریا یک بیماری تب دار هزار چهره است که توسط یک انگل تک سلولی که پلاسمودیوم نام دارد، ایجاد می شود.
مالاریا، به معنی آب و هوای بد است و اساساً یک بیماری شایع در مناطق گرمسیر است.
البته برای انگل پلاسمودیوم، آب و هوا چندان اهمیتی ندارد.
ولی روش انتقال بیماری، به نحوی است که هوای گرم و مرطوب شرایط مساعدتری برای رشد آن فراهم می کند.
به جز موارد استثنایی، انتقال بیماری مالاریا از طریق گزش نوعی پشه موسوم به پشه آنوفل صورت می گیرد.
این پشه وحشی در مناطق شهری به ندرت یافت می شود و برای بقا و تولید مثل، به تالاب ها و آب و هوای گرم و مرطوب نیاز دارد.
اگرچه استان سیستان و بلوچستان هنوز هم بالاترین میزان شیوع و بروز مالاریا در کشور را به خود اختصاص داده، اما بررسی ها حاکی از کاهش چشمگیر تعداد مبتلایان و نیز تغییر الگوی ابتلا در جهت کاهش آلودگی است که با توسعه زیرساخت های اجتماعی و فرهنگی و نیز تشدید و استمرار کنترل بر ترددهای بی ضابطه مرزی، شاهد ارتقای بیش از پیش شاخص های بهداشتی درمانی، از جمله تعداد مبتلایان به مالاریا هستیم.براساس گزارش مرکز مدیریت بیماری های وزارت بهداشت، ۶۰ درصد موارد مالاریا در ایران مربوط به دو کشور پاکستان و افغانستان است و ۷۵ درصد مالاریای وارداتی از پاکستان به درمان مقاوم بوده و نیازمند رژیم درمانی خاص است که هزینه درمان را چند برابر می کند.
●مبارزه با بیماری های مشترک به اعتقاد کارشناسان بهداشتی، آموزش در کنترل و کاهش بیماری ها نقش مهمی بر عهده دارد، اما به تنهایی کافی نیست.
زیرا تا زمانی که افراد اعتقاد کامل به آگاهی و دانسته های خود نداشته باشند، آموزش ها بی تأثیر خواهد بود.
به کمک مراکز بهداشتی و بهورزها همچنین از طریق رسانه ها باید آموزش های لازم به مردم بویژه روستاییان که بیشتر در معرض تماس با حیوانات و دام ها هستند، داده شود.محافظت از مرزها به عهده وزارت کشور است، اما سازمان دامپزشکی نیز می تواند با دخالت خود از شیوع بیماری ها در کشور جلوگیری کند.
خریداری دام های ارزانقیمت از کشورهای همسایه سودآور است و بسیاری از بازرگانان به این کار روی می آورند.
اقداماتی که سازمان دامپزشکی پس از ورود دام ها انجام می دهد شامل سم پاشی، کنه کشی، قرنطینه به مدت ۴۸ساعت و واکسیناسیون آنهاست.
اما این اقدامات نیز نمی تواند در همه موارد از ورود بیماری جلوگیری کند.
همچنین اعمال نظارت بر تمامی مرزها به خصوص ۹۰۰ کیلومتر مرز خاکی در شرق کشور، بسیار دشوار است.
امید می رود با کمک وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی این قبیل اقدامات در ایران نیز معمول شود.
مهمترین و متداول‌ترین بیماریهای قابل انتقال بین حیوان و انسان در کشور ما هاری، کیست هیداتیک، تب مالت، سیاه‌زخم و...
است که می‌توان‌به آنها اشاره کرد.
البته بیماری‌هایی همچون جنون گاوی، تب دره ریفت و آنفلوآنزای پرندگان را نیز نباید نادیده بگیریم، چراکه خطر ورود و شیوع آنها همواره ما را تهدید می‌کند.
تا کنون ۸۵۰ بیماری قابل انتقال بین حیوان و انسان شناسایی شده است.
تعجب نکنید این رقمی است که مطمئنا در سال‌های بعد بیشتر و بیشتر خواهد شد.
مهمترین و متداول‌ترین این بیماریها در کشور ما هاری، کیست هیداتیک، تب مالت، سیاه‌زخم و...
با توجه به اهمیت این بیماریها، در این زمینه اطلاع رسانی و ارتقای سطح آگاهی جامعه از اهمیت ویژه‌یی برخوردار است.
اغلب کارشناسان و متخصصان دامپزشکی با بیان این مطلب که هر روز بر تعداد افرادی که به نگهداری حیوانات خانگی روی می‌آورند، اضافه می‌شود.تاکید می‌کنند: در تمام جوامع مهمترین مشکلی که در این زمینه مطرح می‌شود، مساله بیماریهای مشترک بین حیوان و انسان است.
به هر حال نگهداری حیوان در منزل بیشتر از آنکه نفع داشته باشد، ضرر دارد.
اصولا زندگی انسان و حیوان در کنار یکدیگر با توجه به مسائل بهداشتی نمی‌تواند ایده‌یی مناسب باشد.
بسیاری از بیماریها بین انسان و حیوان مشترکند و براحتی از حیوان به انسان سرایت می‌کند.
در بعضی از موارد بیماری خاصی در حیوان می‌تواند انسان را از پا در آورد.
موارد دیگری نیز وجود دارد که ثابت می‌کند حیوان نمی‌تواند در محیطی زندگی کند که انسان در آن قدم گذاشته است.
به عنوان مثال ریزش موی گربه می‌تواند حساسیتی خطرناک را در انسان به همراه داشته باشد.
فراموش نکنیم انسان و حیوان وجه مشترکی در بهداشت ندارند، چون حیوان فاقد شعور و درک است و برایش فرقی نمی‌کند که در ظرف غذای شما اجابت مزاج کند یا در توالت فرنگی!
مهمترین بیماریهای قابل انتقال از حیوان به انسان در کشور ما عبارتند از: ▪ هاری: بسیاری از مردم بر این باورند که انسان تنها از طریق گاز گرفتن سگ هار به بیماری هاری مبتلا می‌شود، در حالی که گاز گرفتن حیواناتی همچون گربه، خفاش، موش و گرگ نیز می‌تواند منجر به هاری شود.
به تازگی در شمال ایران راکون‌های زیادی مشاهده شده‌اند که از طریق کشورهای همسایه شمالی وارد جنگل‌های ایران شده‌اند و خود اینها به عنوان یک مخزن هاری به حساب می‌آیند.
در مورد هاری بهترین راه پیشگیری واکسیناسیون حیوانات خانگی است.
البته در سال‌های اخیر برای واکسینه کردن حیوانات وحشی مانند سگ‌های ولگرد که به صورت دسته‌جمعی در اطراف شهرها دیده شده‌اند نیز اقداماتی صورت گرفته است.
به هر حال اگر انسانی توسط حیوانی مشکوک گاز گرفته شد، باید بلافاصله از سرم ضد هاری استفاده شود و به یاد داشته باشید که تزریق بموقع این سرم می‌تواند از مرگ فرد جلوگیری کند.
▪ کیست هیداتیک: ایجاد کیست هیداتیک در اثر ورود تخم‌های انگل اکینوکوکوس (موجود در مدفوع سگ) به دستگاه گوارش انسان صورت می‌گیرد.
این کیست‌ها بسته به اینکه در ریه، کبد، مغز یا هر بافت دیگری ایجاد شده باشند، قادر به بروز عوارض مختلفی هستند و برای برداشتن آنها نیاز به عمل جراحی است.
درمان ضدانگل دوره‌یی حیوان خانگی (سگ)، رعایت بهداشت فردی و نیز ضدعفونی کردن سبزیجات مصرفی از موارد پیشگیری است.
▪ توکسوپلاسموزیس: انگل خونی توکسوپلاسموزیس در اکثر گربه‌های ولگرد مشاهده می‌شود و در صورت خارج شدن گربه خانگی از منزل و معاشرت با گربه‌های ولگرد احتمال آلوده شدن آن بسیار است.
چنین گربه‌یی باید به صورت دوره‌یی تحت درمان باشد.
اگر چه در انسان عوارض آن خفیف است، ولی در خانم‌هایی که بخصوص برای اولین بار باردار می‌شوند، می‌تواند منجر به سقط جنین شود.
▪ بیماری خراش پنجه گربه: بطور معمول زیر ناخن گربه یکسری میکروب وجود دارد که در صورت چنگ زدن گربه به فرد و انتقال این میکروب‌ها از زیر ناخن به درون زخم، انسان تا ۳ روز متوالی تب می‌کند و گاهی نیز دچار تهوع و سردرد می‌شود.
▪ سل و بروسلوز: سل و بروسلوز دو بیماری خطرناکند و از جمله بیماری‌هایی که برای سازمان دامپزشکی در صدر قرار گرفته‌اند.
این بیماریها از طریق دام آلوده (خصوصا گاو و گوسفند) به انسان منتقل می‌شوند.
سل قابلیت انتقال از انسان به انسان (در انواع مختلف) را دارد و بروسلوز باعث ایجاد تب مالت در انسان می‌شود واکسینه کردن دامها علیه این دو بیماری یک طرح ملی است.
استفاده از شیر و لبنیات پاستوریزه مهمترین راه پیشگیری است.
اما اگر در جایی ناگریز به استفاده از شیر غیرپاستوریزه باشیم، عمل جوشاندن منظم و دقیق شیر کمک زیادی به ما خواهد کرد.
فراموش نکنید در فصل تابستان موارد ابتلا به تب مالت بر اؤر مصرف بستنی‌های غیرپاستوریزه، افزایش می‌یابد.
▪ طاعون و انواع بیماریهای انگلی: موش‌ها عوامل باکتریایی و انگلی بسیاری را به انسان منتقل می‌کنند و باعث ایجاد بیماریهای بعضا کشنده می‌شوند و تنها کشتار دسته‌جمعی این حیوانات به پیشگیری از این بیماریها کمک می کند.
از زمان قدیم هر جا که انسان مواد غذایی نگهداری می‌کرد، همواره با موش‌ها درگیر بوده است.
ادرار و مدفوع آلوده موش هر زمان با مواد غذایی مورد استفاده انسان تماس پیدا کند، موجبات ابتلای شخا به بیماریهای مختلف را فراهم می‌کند.
▪ تب طوطی: تب طوطی نوعی بیماری است که از طریق پرندگان گروه منقار طوطی‌ها به انسان منتقل می‌شود.
البته دیگر پرندگان نیز در صورت ابتلا به تب روده (بخصوص در تابستان) می‌توانند با دفع باکتری -سالمونلا-از طریق مدفوع موجب به خطر انداختن انسان‌ها، خصوصا افراد کم‌ایمنی و بچه‌ها شوند.
خوشبختانه این بیماری درمانپذیر است و بیشتر در اثر عدم رعایت بهداشت در اماکنی همچون رستوران‌ها به انسان منتقل می‌شود.