یکی از هدفها و وظایف مهم بیمه مرکزی ایران، تعمیم، ارشاد و هدایت امر بیمه در کشور است . بیمه مرکزی ایران ایفای این مسئولیت مهم را از طریق برگزاری سمینارها و دورههای آموزشی، پژهشهای کاربردی وبنیادی بیمهای، اطلاع رسانی و انتشار کتابها و جزوات بیمهای، وجهه همت خود قرار داده است.
د راین زمینه افزون بر انتشار فصلنامه تخصصی صنعت بیمه و نشریات دیگر بیمه مرکزی توفیق یافته است تا به تهیه و انتشار بیش از ده عنوان کتاب تخصصی بیمه ای اقدام نماید.
«خطر» که پیشینه ای به قدمت تاریخ بشر دارد و حاصل کارش جز ویرانی و ضرر و زیان نیست از بدو خلقت انسان پیوسته همراه او بوده و موجب دل مشغولی انسان بوده است. در آغاز خطر گستره چندان پهناوری نداشت . چون سرمایه اندک بود. رفته رفته و با توسعه جوامع بشری و با پیشرفت تمدن، ثروت و دارایی انسان افزونتر شد و میزان درگیری انسان با خطر یا ریسک افزایش یافت و دزدی دریایی هم به آن اضافه شد. با رخ نمودن انقلاب صنعتی تنوع، تواتر و شدت ریسک روز به روز گسترش یافت . به طوری که امرزه با پیشرفت تکنولوژی و ورود انواع فرآوردههای صنعتی به زندگی بشر به رغم تسهیلات فراوانی که برای رفاه انسان در پی داشته ریسکهای جدیدی را با خود وارد اجتماع کرده است.
با ریسک به روشهای متعددی با توجه به ماهیتشان می توان برخورد کرد . مهمترین و موثرترین شیوه انتقال ریسک به بیمه گر است. نقش بیمه گر تشکیل اجتماع بزرگی از بیمهگذاران است که در معرض ریسک یگانه ای قرار دارند. بیمه گر با استفاده از آمار و حساب احتمالات و تجربیات گذشته هزینه ریسک یا حق بیمه فنی را محاسبه و مبلغی را به عنوان هزینه عملیاتی و سود معقول خود به آن اضافه می کند تا حق بیمه تجاری به دست آید . این رقم حق بیمهای است که بیمه گذار بابت انتقال ریسک به بیمه گر می پردازد . هر چه اجتماع بیمهگذاران زیادتر باشد بر اساس قانون اعداد بزرگ پیش بینی های بیمه گر به واقعیت نزدیکتر میشود، در نتیجه حق بیمه ای که بیمه گر بر اساس حساب احتمالات و تجربیات گذشته محاسبه کرده پاسخگوی تعهدات او خواهد بود.
قرارداد بیمه
تعریف عقد و عقد بیمه
عقد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد.
قرار داد بیمه بین بیمه گر و بیمه گذار که طرفین اصلی عقد هستند و مستقیما در قرار داد ذینفع منعقد می شود. بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می کند در ازای پرداخت وجه یا وجهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد.
متعهد را «بیمه گر» طرف تعهد را «بیمه گذار» وجهی را که بیمه گذار به بیمه گر میپردازد «حق بیمه» و آنچه را که بیمه می شود «موضوع بیمه» نامند.
در عقد بیمه رابطه حقوقی که بین بیمه گذار و بیمه گر به وجود می آید منشا تعهد است. متعهد که بیمه گر است تعهد می کند که تحت شرایط معینی در صورت بروز حادثه که به تعهد بیمه گر تحقق می بخشد از بیمه شده رفع زیان کند. بیمه گذار یا بیمه شده کسی است که دارایی یا شخص او در معرض خطر مورد تعهد بیمه گر قرار گرفته باشد. بیمه گذار برای رفع زیان مالی احتمالی یا جبران آثار مالی صدماتی که به جان و سلامت او وارد می شود حق بیمه می پردازد و با پرداخت حق بیمه موجب می شود که قرار داد اعتبار باید . جز بیمه عمر اصولا بیمه عقدی است لازم که «عقد لازم آن است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشد مگر در موارد مشخص» هرگاه هر یک از طرفین یا هر دو بتوانند عقد را به میل خود فسخ کنند آن عقد جایز است. عقد ممکن است برای یک طرف عقد لازم و برای طرف دیگر جایز باشد. مثلا عقد رهن برای راهن لازم است ولی برای مرتهن جایز. بیمه عمر را میتوان برای بیمه گر لازم و برای بیمه گذار جایز دانست. زیرا بیمه گذار میتواند هر وقت مایل باشد از پرداخت اقساط حق بیمه خودداری کند و تقاضای فسخ، باز خرید یا تخفیف بیمه نامه را بنماید.
عقد بیمه عقدی است معوض
زیرا بیمه گر در مقابل امری که انجام دادن آن را تعهد می کند. (پرداخت خسارت) حق بیمه دریافت می دارد و بیمه گذار در ازای پرداخت حق بیمه وعده دریافت غرامت می گیرد. تعهد بیمه گر موجل و افزون بر این مشروط به وقوع حادثه مورد تعهد است. اگر واقعه ای که مورد تعهد بیمه گر است روی ندهد بیمه گر تکلیفی ندارد حق بیمه هم قابل استرداد نخواهد بود. برای بیمه گر عقد بیمه عقدی معلق و اتفاقی است زیرا تعهد بیمه گر تعهدی است که متوقف و مشروط به واقعه آینده و محتمل الوقوع است . معلق علیه ممکن است بروز واقعه یا واقع نشدن آن باشد. عقد بیمه به دلیل آنکه وقوع معلق علیه در آن به تصادف وابسته است عقدی اتفاقی محسوب میشود زیرا میزان پرداختی بیمه گر معلوم نیست مگر بیمه فوت که دیر یا زود به وقوع خواهد پیوست.