شیشه به عنوان یکی از مصالحی که از هزاران سال پیش ساخته می‌شده، همواره مورد توجه انسان ها قرار داشته و در اعصار مختلف دارای کاربردهای متعددی بوده است. زمانی یک شیء تزئینی، زمانی یک وسیله جادویی و همنطور برای در و پنجره ها ونیز چراغ های برق و امروز حتی در کلاه فضانوردان کاربرد داشته و دارد.
شیشه به خاطر خواص منحصر بفرد خود که از جمله آن می توان به شفافیت آن اشاره کرد قابلیت آن را دارد که بکاربردهای متعددی را به خود اختصاص دهد. همینطور طیف وسیع مواد شیمیایی به کار رفته و نیز پدید آمدن انواع مختلف شیشه با رنگ های و خواص متفاوت و نیز خواص فیزیکی گوناگون که از شیشه های ایمنی شروع و تا انواع ضد گلوله هم حتی ادامه می یابد. دست بشر را در این تنوع وطیف وسیع باز گذاشته تا جایی که امروزه در کلان شهرها می افزاید و قدرت خود را بر شهر تحمیل میکند.
درکشورهای جهان سوم به پیروی از کشورهای پیشرفته استفاده از شیشه رونق بسیار یافته اما متأسفانه کمتر به بحث های زیست محیطی، شهری، اقلیمی و… در ارتباط با شیشه توجه شده و اکثراً به لحاظ زیبایی و در مواردی ایمنی و زیبایی از شیشه استفاده میشود. بدون اینکه متوجه باشند که شیشه در آینده چه خطراتی را به بار می‌آورد. باید درکشورهای در حال توسعه تلاش شود تا مصالحی انتخاب گردند که با اقلیم و معماری سنتی آن کشورها در تضادی متقابل نباشد. تا از این نظر علاوه بر فرهنگ، تمدن ومعماری اصیل بناها، شهرهایی بر طبق معیارها واستانداردها جهانی داشته باشیم.
در این تحقیق سعی شده به مباحث تئوری به صورت اجمالی و بدور از مسائل تخصصی این حرفه پرداخته شود و با تکیه بر شهر مقدس مشهد در کنار این مباحث کاربردهای وسیع شیشه در شهر مورد بررسی قرار بگیرد.
تاریخ شیشه :
شیشه در طبیعت بسیارکمیاب است اما در جاهایی که صخره های مذاب به سرعت سرد شده اند (مثلاً در مجاورت آتش فشانیها) شیشه البته یافت می شود، هر چند این شیشه ها به قدری ناخالصی دارند که شفاف نیستند. آدمهای نخستین چنانچه بر حسب حسن اتفاق درمجاورت این ذخایر شیشه طبیعی زندگی میکردند، برای شیشه بسیار ارج قائل بودند. زیرا می توانستند آنرا بشکنند وتکه های دراز و نوک تیز آن را جدا کنند، خدنگ و تیغه چاقو و انواع ابزارها و زیورآلات از آنها بسازند در تمام نقاط دینا، از یونان گرفته تا پاتاگونیا ، ابزارهایی از جنس مواد شیشه ای سخت، پیدا شده است.
شیشه هایی که ساخته دست مصریان و رومیان باستان اند
قدیمی ترین نمونه ها از شیشه های ساخته دست بشر، در میان آثار تمدنهای باستانی خاور میانه پیدا شده است. شاید قدیمی ترین اشیاء از جنس شیشه خالص، مهره های مصری متعلق به 2500 سال پیش از میلاد باشد. شواهد دیگر حاکی از آن است که مصریان از 3000 سال پیش از میلاد و حتی زودتر از این به تولید شیشه پرداخته اند.
نخستین انقلاب مهم در تکنیک شیشه گری، اختراع بوری بود. به احتمال زیاد، اول در بابل و درنزدیکهای 200 پیش از میلاد وبعدها درمصر از این وسیله استفاده شده است. بوری از یک لوله آهنی توخالی به طول صدالی صدو پنجاه سانتی متر و از دو قسمت – دسته و دهانه – تشکیل شده است. شیشه گر با این وسیله، می تواند حباب شیشه داغ را که به سر آن زده ، از طریق باد کردن شکل دهد.