- ماشینهای سنگزنی
یک شکل تشخیص ماشینهای چرخش ابزار ساینده آن است.
این گروه از ماشینهاعمدتا برای انجام عملیات ماشینکاری نهایی به وسیله برداشتن لایههایی از فلز از روی سطح قطعهکار با یک دقتی که ممکن است به یک دهم میکرون هم برسد و تولید یک کلاس بسیار بالا از پرداخت سطح به کار میروند.
ماشینهای سنگزنی روی قطعهکارهایی که قبلا ماشینکاری شدهاند، کار انجام میدهند.
در بیشتر موارد، در انواع دیگر ماشینهای ابزار، یک حد کوچکی را برای سنگزنی باقی میگذارند که بزرگی آن به کلاس و درجه دقت مورد نیاز، اندازه قطعهکار و عملیات ماشینکاری قبلی که تحت کنترل قرار گرفتهاند بستگی دارد.
اصطلاحات ساخت در سالهای اخیر در مورد کیفیت دیسکهای (چرخهای) سنگزنی و خود ماشینهای سنگزنی و پیشرفتهای اخیر در به روز کردن ساخت و تولید مواد خام (نوردکاری، آهنگری حدیدهای، قالبگیری و دیگر فرآیندهای ریختهگری دقیق و ...) تولید بالا توسط سنگزنها را فراهم کرده است که در موارد زیادی برای خشنتراشی و سنگزنی پرداختی به جای استفاده از ماشینهای تراش، ماشینهای فرزکاری و دیگر ماشینهای اجرای عملیات نیمه پرداخت کاری استعمال میشوند.
عملیاتی که به طور مؤثر و کارآمد به وسیله ماشینهای سنگزنی (سنگ سمباده) انجام میشوند عبارتند از:
الف- خشنکاری و برش مواد خام
ب- ماشینکاری دقیق سطوح تخت، سطوح در حال دوران، پروفیل چرخدندهها، رزوه و دیگر سطوح مارپیچ، سطوح طرحدار و ...
ج- تیزکاری انواع ابزار برش
ماشینهای سنگ سمباده در همه شاخههای مهندسی در صنعت کاربرد پیدا میکنند.
میزان انواع ماشینهای سنگزنی با اندازههای مختلف یک یا چندین منظوره در عمل در روسیه بالغ بر 30% تمامی ماشینهای ابزار برش فلز در نوعها و اندازههای مختلف میباشد و یک قسمت بزرگی از این ماشینها، سنگزنهای تک منظوره هستند.
بر حسب شکل سطح سنگزده شده و سنگزنی که انجام میدهند ماشینهای سنگ سمباده چندین منظوره را میتوان به مدلهای اصلی زیر دستهبندی کرد:
استوانهای، داخلی، تخت و سنگ سمبادههای خارج از مرکز.
دفت سطوح ماشینکاری شده در سنگزنها به نوع عملیاتی که روی آنها انجام میشود، بستگی دارد (سنگزنی استوانهای، سنگزنی داخلی و ...).
همچنین به سرعت و میزان بار سنگزنی.
اطلاعات در مورد دقت سنگزنی عمومی در جدول شماره 30 فهرست شده است.
همچنین دقت سطح نهایی قابل حصول برای هر نوع سنگ سمبباده در جدول آمده است.
11-1 ماشینهای سنگزنی استوانهای
ماشینهای سنگزنی استوانهای برای سنگزنی سطوح خارجی قطعات استوانهای و مخروطی استفاده میشوند و بیشتر به دو نوع ساده و یونیورسال تقسیم میشوند.
علاوه بر میز کوچک گردان (به اندازه )، سنگ سمبادههای استوانهای یونیورسال هم چنین دوران قطعهکار چرخسنگزنی را با چرخش (حول محور) کلهگی دستگاه (3) و کلهگی سنگ (4)، حول محور عمودیشان و بین یک زاویهی بزرگ فراهم میآورند.
این قادر میسازد تا در این ماشینها مخروطهای شیبدار و انتهای سطوح سنگ زده شوند.
معمولاً سنگزنیهای یونیورسال برای سنگزدن سوراخها به یک سر اضافی یا متعلقات اضافی دیگر مجهز میشود.
در یک سنگزن استوانهای نیز کار فقط بین یک زاویه میتواند بچرخد و برای سنگ زدن مخروطهای دارای یک زاویهی کوچک استفاده میشود.
ظرفیت یک ماشین سنگزنی استوانهای به وسیلهی ماگزیمم قطر و طول قطعهکاری که میتواند در ماشین قرار بگیرد، تعیین میشود.
در سنگزنهای چندین منظورهی ساخته شده در روسیه حداکثر قطر قطعهکار بین100 تا 800 میلیمتر و حداکثر طولش بین 150 تا 6000 میلیمتر تغییر میکند (جدول31) ماشینهای سنگزنی استوانهای امروزی در یک چرخهی اتوماتیک یا نیمه اتوماتیک کار میکنند و میتوان به طور مؤثری از آنها در تولید انبوه، زنجیرهای و تولید قطعهای استفاده کرد.
بسیاری از مدلها مقید میشوند به نصب یک ابزار کنترل اندازه در یک فرآیند اتوماتیک.
میزان زبری سطوح سنگزده شده در سنگزنهای استوانهای باید در حدود میزان تصریح شده برای کلاسهای چهارم و پنجم برای سنگزنی خشن کلاسهای هفتن و هشتم برای سنگزنی پرداختی و کلاسهای هشتم تا یازدهم برای سنگزنی دقیق باشد.
(طبق استاندارد روسیه).
دیاگرام ترکیبی چرخدندهای و مدار هیدرولیکی برای مدلهای 3A151 و 3A161 از سنگزنهای استوانهای در شکل 219 نشان داده شده است.
این ماشینها استفاده میشوند برای: الف- سنگزنی با حرکت عرضی و سنگزنی با حرکت عمقی (برش عمقی) با کنترلهای دستی.
ب- سنگزنی عرضی همراه با یک نگهدارنده با infeed (پیشروی به سمت قطعهکار) اتوماتیک در طول برگشت میز ج- سنگزنی عمقی (plange- cut) با یک نگهدارنده قابل اطمینان در یک سیکل کاری نیمهاتوماتیک.
شکل 218- ماشین سنگزنی استوانهای مدل 3A151 1- پایه، 2- میزکار، 3- کلهگی دستگاه، 4- کلهگی سنگ، 5- دستگاه مرغک شکل220- دیاگرامهای سنگزنی استوانهای (a سنگزنی عرضی (b سنگزنی عمقی (plunge- Cut) - سرعت دوران قطعهکار - سرعت دورانی دیسک - میزان حرکت عرضی - infeed (پیشروی به سمت قطعهکار) دیسک (چرخ) سنگزنی به واسطهی یک تسمه محرک V شکل با تغییر قرقره (پولی)ها از موتور (با توان 7 کیلووات و سرعت دورانی rpm930) نیرو میگیرد.
برای به دست آوردن یک پرداخت بهتر در سطوح سنگزده شده به روش سنگزنی عمقی، میتوان یک حرکت نوسانی محوری را به وسیلهی حلزون (4) (شکل219) و چرخدندهی مارپیچی (3)ای که شفت آن روی یک بادامک خارج از مرکز (نوعی بادامک که در آن عامل اصلی، دایرهای است که حول نقطهای غیر از مرکز خود دوران میکند م.) نصب شده است، منتقل کرد.
حرکت نوسانی به وسیلهی هرم (5) از بادامک به اسپیذل (میل محور) دیسک با یک بسامد 40 کورس کامل (عقب و جلو) در هر دقیقه و یک میلان نوسان با دامنهای از 0 تا 4/3 میلیمتر، منتقل میشود.
این حرکت نوسانی اسپیدل یا به وسیلهی اهرم (2) خلاص (آزاد) میشود یا به وسیلهی سیلندر هیدرولیک1.
موتور (با توان 76/0 کیلووات) قطعهکار را میچرخاند با یک دامنهی سرعت از 63 تا 400 دور بر دقیقه و به وسیلهی دو تسمهی V شکل هم راستا و با یک صفحه مرغک.
میز دستگاه از دو طرف میتواند حرکت کند یا به وسیله مکانیزم حرکت عرضی دستی (گردونهی دستی (13)، چرخدندهی سادهی یا و پنتیون شانهای 10 دندانهای درگیر با میز شانهای یا به وسیلهی محرک هیدرولیکی و شاتونهای سیلندر7.
حرکت عرضی میز هیدرولیک با به کار انداختن تلمبهخانه و انتقال شیر (دریچه) به موقعیت TABEL TRAVERS برقرار میشود.
روغن از تلمبهخانه، به واسطهی شیر شیر حرکت عرضی میز 12 به سیلندر هیدرولیک (10) مکانیزم برای اتصال دستی حرکت عرضی میز وارد میشود.
این سیلندر با کلاچ اصطکاکی خلاص میشود.
از انتهای سمت راست سیلندر7 روغن مجبور میشود تا از شیرهای و و ، شیر کنترل جریان و شیر فشارشکن (15) به مخزن برگردد.
سرعت عرضی میز با تنظیم شیر تعیین میشود.
میز به وسیلهی شیر راهنمای ای که به وسیلهی زبانههای قابل تنظیم عمل میکند، به طور اتوماتیک برگشت میکند.
موقعی که شیر معکوس میشود، شیر ، اجازه ورود به انتهای سمت راست سیلندر هیدرولیک7 را پیدا میکند.
شیر خفهکننده (ساسات) برای تنظیم تأخیر با dwell (فاصله زمانی توقف در عملکرد) میز در طول برگشت میز، به خدمت گرفته میشود.
و موقعی که شیر خفهکننده به خوبی تنظیم می شود، برگشتهای بعدی میز شتاب میگیرد.
برای راحتی در شروع به کار مجدد تا میز بتواند حرکت عرضی به سمت راست و چپ داشته باشد، باید کلهگی دیسک عقبنشینی کرده و حرکت عرضی هیدرولیکی میز قطع شود.
در این حالت شیر در موقعیت STOP و شیر در موقعیت WITHDRAEWAL قرار میگیرد.
بعد از عقبنشینی کلهگی دیسک روغن از سیلندر 8 به واسطه شیر به شیرهای و انتقال مییابد که این دو هم وقتی که فنرهایشان به وسیله روغن تحت فشار فشرده میشود، به موقعیت بعدیشان، منتقل میشوند.
این کار مدار (جریان) را برای اتصال دهانه فشار شیر به پمپ و دهانه تخلیهاش به مخزن آماده میکند.
این ارتباطها موقعی که دستگیره شیر (12) در جهت مورد نظر حرکت عرضی میز اریب میشود، برقرار میشود و همزمان با آزاد مکانیزم حرکت عرضی دستی میز، روغن به داخل سیلندر 10 اجازه ورود مییابد.
سرعت حرکت عرضی میز به وسیله مقدار انحراف (کج شدن) زاویهای دسته (12) مشخص میشود و اگر دسته خلاص شود شیر (12) به موقعیت خنثیاش برمیگردد.
در هر دو حالتی که دهانه فشار و دهانه تخلیه شیر بسته شدهاند، به واسطه شیر دو انتهای سیلندر هیدرولیک 7 و سیلندر هیدرولیک 10 که به مخزن وصل است، به هم متصل شدهاند.
برای صاف کردن یا تیز کردن سنگ، شیر به موقعیت TRUINFG منتقل میشود.
در این هنگام سیلندر هیدرولیک (1) حرکت نوسانی اسپیندل دیسک را آزاد میکند و دهانه تخلیه شیر به وسیله شیر کنترل جریان به مخزن متصل میشود.
Infeed (پیشروی به سمت قطعهکار) متناوب اتوماتیک در یک ماشین یا از یک مکانیزم جغجغهای بعد از جابجایی شیر به موقعیت PICKER INFEED انجام میشود و یا به وسیله مکانیزم infeed عمقی (plunge- cut) بعد از تغییر همان شیر به موقعیت STRAIGHT INFEED با فراهم شدن infeed متناوب، شیر در یکی از موقعیتهای زیر قرار میگیرد: وقتی که picker infeed درگیر (قفل) میشود (تغذیه با مکانیزم جغجغهای) روی برگشت میز، روغن به واسطه شیرهای ، و از شیر عبور کرده و به داخل سیلندر هیدرولیک (11) میریزد.
پیستون این سیلندر به راست جابجا میشود و ضامن آن وضعیت چرخ جغجغهای 2001 را به تعداد معینی دنده تغییر میدهد.
و چرخدندههای مخروطی چرخش دوباره و مجدد را به مهره پیچ تغذیه انتقال میدهند.
پس از آن که حرکت infeed انجام شد، شیر معکوس میشود و سیلندر هیدرولیک 11 را به دهانه تخلیه شیر متصل میکند، موقعی که فنر سیلندر (11) پیستون را با ضامن به وضعیت اولیه برمیگرداند.
برگشت شیر به وسیله ضربهگیر شیرهای و کنترل میشود.
اگر infeed مستقیم با مکانیزم infeed عمقی درگیر شود، هنگام برگشت میز، روغن از شیر عبور کرده و به واسطه شیرهای ، و به شیر میرسد و با تغییر به موقعیت ;(a) که این ژیلگور سیلندر را به انتهای تخلیه سیلندر هیدرولیک (9) از مکانیزم infeed عمقی متصل میکند.
در این زمان در سنگزن، کلهگی دیسک به سمت قطعهکار پیشروی میکند و روغن از سیلندر هیدرولیک 8 میتواند وارد انتهای فوقانی سیلندر هیدرولیک (9) بشود.
در حین حرکت، چرخدنده شانهای مرکب و پیستون سیلندر (9)، چرخدنده 36 دندانهای را میچرخاند، که روی انتهای سطح آن یک بادامک محدودکننده حرکت پیستون سیلندر 8 وجود دارد.
موقعی که چرخدنده 36 دندانهای میچرخد، بادامک به پیستون سیلندر (8) اجازه میدهد تا به سمت قطعهکار حرکت کند.
زاویه چرخش چرخدنده با بادامک به وسیله حجم روغنی که مجبور است از سیلندر (9) به داخل سیلندر کنترل که حجم آن به وسیله یک گیره پر و خالی میشود، وارد شود، تعیین میگردد.
موقعی که سیلندر کنترل پر است، شیر عمل میکند و اجزاء کنترلی شیر را به مخزن متصل میکند.
تحت عمل یک فنر، شیر به عقب به وضعیت b منتقل میشود و سیلندر کنترل به مخزن متصل میشود و برای دریافت مقدار تازهای روغن آماده میشود.
سنگزنی برش عمقی (plunge- cut) به وسیله تنظیم شیر به وضعیت CONTINUOUS INFEED انجام (اجرا) می شود.
این کار حرکت طولی را متوقف میکند و انتهای تحتانی سیلندر هیدرولیک (9) به واسطه شیر به شیرهای کنترل جریان متصل میشود، برای تنظیم سرعت infeed برش عمقی.
اگر دیسک به قطعهکار نرسیده باشد، بوش شیر کنترل جریان برای افزایش سرعت unfeed کاری میچرخد.
این کار زمان مصرف شده در آهنگ سنگزنی را کاهش می دهد.
به محض این که اهرم بوش شیر کنترل جریان آزاد میشود، بوش به وضعیت اولیهاش برمیگردد و سرعت infeed را دوباره میتوان تنظیم کرد، با تنظیم شیر کنترل جریان .
11-2- ماشینهای سنگزنی داخلی: ماشینهای سنگزنی داخلی برای سنگ زدن سوارخهای استوانهای و مخروطی استفاده میشود.
انتهای سطوح قطعهکار معمولاً به خوبی در این ماشینهای سنگ زده میشوند.
سطح نهایی قابل حصول در یک سنگزن داخلی متناسب با میزان زبری تصریح میشود در کلاسهای ششم و هفتم برای سنگزنی خشنو کلاسهای هفتم و هشتم برای سنگزنی پرداختی.
مشخصکننده اندازه اصلی ظرفیت یک سنگزن داخلی، ماکزیمم قطر سوراخ سنگ زده شده است (جدول 32).
بر اساس ترتیب اسپیندلهایشان سنگزنهای داخلی به صورت افقی و عمودی طبقهبندی میشوند.
بسته به این که آیا قطعهکار میچرخد یا ثابت باقی میماند، سنگزنهای داخلی طبقهبندی میشوند به صورت معمولی، مرغکی و ماشینهای متحرک.
علاوه بر حرکت برش اصلی، چرخش دیسک سنگزنی، سنگزنی داخلی نوع مرغکی حرکتهای کاری زیر را هم داراست (شکل 221): (a چرخش کار (b حرکت عرضی و حرکت رفت و برگشتی قطعهکار یا دیسک سنگزنی (c infeed (پیشروی به سمت قطعهکار) و حرکت منظم کلهگی دیسک در جهت خلاف حرکت قطعهکار.
در سنگزنهای داخلی نوع متحرک (سیارهای) که برای پرداخت کاری سوراخها در قطعهکارهای با شکل نامنظم یا قطعهکارهای خیلی سنگین طراحی شده است، چرخش قطعهکار تعویض میشود به وسیله چرخش محور دیسک سنگزنی 1 در یک مدار نزدیک به محور سوراخی که سنگ شده میشود ( در شکل 221).
حرکت عرضی به وسیله رفت و برگشت هر یک از دو عامل دیسک سنگزنی یا میز کاری که قطعه به آن بسته شده است، فراهم میشود.
Infeed هم به وسیله یک حرکت شعاعی منظم محور دیسک سنگزنی به دست میآید.
به این صورت که پس از هر کورس کامل (جلو و عقب) شعاع حلقه به وسیله حرکت اسپیندل دیسک حول محور سوراخی که سنگ زده میشود، افزایش مییابد.
مکانیزمهای زیر در هر دو ماشین مرغکی و سیارهای وجود دارد: محرک دیسک، چرخش قطعهکار یا محرک حرکت سیارهای، مکانیزم حرکت عرضی و مکانیزم infeed.
محرک دیسک سنگزنی.
محورهای سنگزنهای داخلی در سرعتهای بالا و فوقالعادهای کار میکنند که حتی ممکن است به 150000 rpm هم برسد.
در واقع دیسک با قطر کوچکتر، سرعت بالاتری خواهد داشت.
در سنگزنهای داخلی، دیسک سنگزنی به وسیله یکی از روشهای زیر خواهد چرخید.
1- دیسک سنگزنی ممکن است از یک موتور a-c به واسطه یک تسمه تخت محرک و در بعضی موارد در ماشینهای متوسط و بزرگ به وسیله یک تسمه محرک شکل، تغذیه میشود.
تسمههای کرباسی (کتانی) برای سرعت اسپیندل سنگزنی بیش 18000 یا 22000 rpm مناسب است; افزایش بیشتر در سرعت با دوام تسمه وارتعاشهای در حال اضافه شدنش، محدود میگردد.
این تسمههای کرباسی به خوبی در سرعتهای یکنواخت زیر 30 متر بر ثانیه کار میکنند.
گاهی اوقات در سرعتهای بالای 45 یا 50 از تسمههای ابریشمی استفاده میشود.
تسمههای محکم و انعطافپذیر از جنس نایلون برای سرعتهای بیش از 50 مناسب هستند که اخیراً هم مورد استفاده قرار میگیرند.
تسمه های مرکب از جنس پلاستیک (پلیآمیدها) و کرم- چرم دباغی شده اجازه بهرهبرداری از سرعتهای بیش از 65 متر بر ثانیه را به ما میدهد.
تسمههای مرکب از جنس پرلون و کرم نرم- چرم دباغی شده میتواند حتی در سرعتهای بالاتر هم به صورت مؤثر و کارآمد، کار کند.
پرلون به تسمه خواص مکانیکی بالایی میکند و کروم- چرم دباغی شده هم ضریب اصطکاک تسمه را روی قرقرهها (پولیها) افزایش میدهد.
این قیبل تسمهها با موفقیت و به خوبی در سرعتهای بیش از 100 کار میکنند.
2-دیسک سنگزنی ممکن است از یک محرک نپوماتیکی (موتور بادی دوار) نیرو بگیرد که توانایی سرعتهای بیش از 80000 rpm را برای دیسک فراهم میکند.
اما به هر صورت یک عیب محرک نپوماتیکی، فقدان یک سرعت یکنواخت و کافی مشخص و معین است.
در بسیاری موارد، این امر اجازه نمیدهد تا یک سطح با کلاس بالایی از پرداخت به دست بیاید.
به علاوه، کار یک محرم پنوماتیکی با نوعی صدای نامطبوع همراه است.
به واسطه این معایب محرکهای پنوماتیکی کاربرد محدودی در سنگزن های داخلی دارد و با وجود این که آنها تغییر سرعت کمتر و سهولت و روانی کار بسیار خوب کلهگی دیسک را میتوانند فراهم کنند.
3- محورهای سنگزنی الکتریکی دارای موتور با فرکانس بالا و توکار که با محور دیسک هممحور میشود و در سال های اخیر در خیلی جاها به کار برده میشود (شکل 222).
موتورها ممکن است طراحی شوند برای دورهی 12000 و بیش از 144000 rpm کار نرم و یکنواخت این اسپیندلها و سرعتهای بالای آن، سطوح سنگ زده شده را با یک کلاس بالایی از پرداخت و با دقت بالا ایجاد میکند.
البته نوسان و تغییر سرعت اسپیندل سنگزنی اشکالاتی را در کار به وجود میآورد.
4- محرکهای هیدرولیکی همچنین میتوانند برای دادن قدرت به دیسک در سنگزنهای داخلی، استفاده شوند.
یک موتور هیدرولیک از نوع پیچی (1) (شکل223) میتواند برای این منظور استفاده شود.
که در یک واحد یکپارچه با اسپیندل سنگزنی (2) اسمبل میشود.
ترتیب قرارگیری در هر دو مسیر شعاعی و محوری بسیار فشرده است و دارای یک سرعت یکنواخت معینی است که میتواند در سرعتهای بالا (بیش از 30000 یا 35000 rpm) کار کند و در کار بی سر و صدا است و شرایطی به وجود میآورد تا سرعتهای اسپیندل به سادگی تعویض شود.
بالبرینگهای با اتصال زاویهای و با روغنکاری پاششی در سه نوع اول محرکها به کار میرود.
یاتاقانها آیرودینامیکی و هیدرودینامیکی در محورهای (اسپیندلهای) سنگزنی داخلی در سالهای اخیر کاربرد پیدا کردهاند.
یاتاقانهای محوری با فیلم روغنکاری هوا، اجازه میدهد تا سرعت محیطی در شفتهای یاتاقانگرد (journal) به بیش از 100 با یک بار بیش از 5 روی ناحیه مورد نظر یاتاقان برسد.
عدم اصطکاک مکانیکی بین شفت یاتاقانگرد و آستر یاتاقان (که به وسیله لایهای از هوا از هم مجزا شدهاند) عملاً از هر نوع ساییدگی و فرسودگی جلوگیری میکند.
هوای تمیز به واسطه گذرگاههای 2، 3، 4 و 5 به یاتاقانهای (1) تحویل داده میشود.
فشار هوای اضافه شده در لقی محل روغنکاری از یاتاقانها در برابر ورود گرد و خاک ساینده، گرد و خاک فلزی و ماده خنککننده، محافظت میکند.
هوا برای خنککاری موتور الکتریکی از میان سوراخ 6 وارد میشود.
مکانیزم چرخش قطعهکار یا حرکت سیارهای.
همانطور که در بالا ذکر شد، یکی از حرکتهای کاری در سنگزنهای داخلی معمولی، چرخش قطعهکار است که سرعت آن میتواند یا به شکل پلهای و یا به صورت پیوسته و یکسره تغییر کند.
نوسان سرعت به صورت پلهای یا به واسطه یک تسمه محرک با پولیها (قرقرهها)ی پلهای از یک ماشین یا موتور تک سرعته انجام میشود یا از یک محرک چند سرعته به همراه یک قرقره پلهای و تسمه شکل مرکب یا به واسطه یک گیربکس و یک تسمه محرک به صورت آخرین حلقه از زنجیره سینماتیک.
در تغییر سرعت پیوسته یا یک محرک سرعت متغیر استفاده شده است، یا یک محرک الکتریکی d- c با سرعتهای بینهایت متغیر موتور و یا یک محرک گردان هیدرولیک با تغییر سرعت پیوسته.
بیشتر سنگزنهای داخلی ابزاری دارند برای توقف اسپیندل قطعه.
در سنگزنهای نوع سیارهای چرخش قطعهکار به وسیله یک حرکت سیارهای دیسک سنگزنی، جایگزین شده است (شکل a 224).
در چرخش اسپیندل بیرونی (1)، محور اسپیندل دیسک (2) نسبت به محور اسپیندل بیرونی به صورت خارج از مرکز قرار گرفته است که این یک لنگ به وجود میآورد.
محور اسپیندل بیرونی (1) منطبق میشود با سوراخی که قرار است سنگ زده شود و شعاع مورد نیاز حرکت سیارهای را به وسیله چرخش یک بوش خارج از مرکز داخلی 3، تنظیم میکند.
مکانیزم عرضی، حرکت عرض در یک سنگزن داخلی به وسیله حرکت رفت و برگشتی کلهگی دیسک یا کلهگی دستگاه انجام میشود.
در بیشتر موارد یک محرک هیدرولیک از نوع به کار برده شده در سنگزن های تخت، برای این منظور استفاده شده است.
همچنین یک مکانیزم لنگ از نوع به کار برده شده در صفحه تراش هم استفاده شده است.
هر چند غالباً خیلی کم.
مکانیزم infeed: همه ماشینهای سنگزنی داخلی مکانیزم infeed اتوماتیکی دارند که یا یک infeed پریودیک یا یک infeed مداوم به وجود میآورد.
با یک سرعت (نسبت) ثابت یا متغیر از infeed در یک سیکل ساده (تنها).
در اکثر سنگزنها، infeed متناوب به وسیله یک مکانیزم گیره و چرخ جغجغهای به وجود میآید که با حرکت زبانههای قابل تنظیم کار میکند.
مکانیزمهای تغذیه مداوم یا محرکهای الکترومکانیکی دارند و یا محرکهای هیدرومکانیکی.
در سنگزنهای داخلی نوع مرغکی مکانیزم infeed یا حرکت را به کلهگی دستگاه انتقال میدهد و یا به کلهگی سنگ.
و البته هر دو نسخه طراحی کاربرد کاملاً یکسانی دارد.
در سنگزنهای داخلی نوع سیارهای (متحرک) infeed به وسیله چرخش یک بوش خارج از مرکز 3 نسبت به اسپیندل بیرونی خارج از مرکز (1) به وجود میآید.
این افزایش شعاع سطح استوانهای به وسیله محور اسپیندل دیسک (2) ایجاد میشود.
بوش به وسیله مکانیزم چرخ جغجغهای (4)، به وسیله چرخ حلزونی (5)، دیفرانسیل (6)، چرخدندههای 7، 8، 9، 12 و 11 و چرخدنده حلزونی 10 داخلی که چرخ حلزون روی بوش خارج از مرکز بسته شده است، میچرخد.
قطعهکار در سنگزن داخلی در یک مرغک سه فکه و خود مرکز به صورت دستی یا به صورت power، clamp میشود.
در سنگزنهای داخلی اتوماتیک و نیمه اتوماتیک قطعه clamp میشود در دیافراگم یا کلت (گیره فشنگی) مرغکها یا دیگر وسایل بستن استفاده شده پنوماتیکی یا هیدرولیکی.
نوع و ترکیب ابزار clampکننده به شکل قطعهکار بستگی دارد.
نگهدارندهها (گیرهها) و روبندهای قفلکننده معمولا برای نگهداشتن قطعه روی میز سنگزنهای نوع سیارهای (متحرک) استفاده میشوند.
11-3- ماشینهای سنگزنی تخت: انواع ماشینهای سنگزنی تخت که در حال حاضر زیاد استفاده میشوند در زیر آمدهاند: 1- سنگزنهای با میز رفت و برگشتیو محور افقی (شکل 225): رفت و برگشت میز مستطیلی در این ماشینها حرکت عرض میز کار میباشد () که در شکل (a 226) آمده است.
کلهگی سنگ یک پیشروی عرض متناوب () دارد مساوی و برابر با پهنای (عرض) سنگزنی، بعد از هر کورس میز.
دیسک سنگزنی، بعد از این که همه سطح کامل سنگ زده شد، با ایجاد یک حرکت infeed () برای سنگ زدن مجدد تغذیه میشود.
2- سنگزنهای ما میز دوسویه و محور عمودی: در این ماشینها یک دیسک استوانهای حلقهای یا چند تکه، قطعهکار را با تمام عرض پهنایش میسابد (شکل 227).
این کار با استفاده از کفه دیسک در یک یا چند کورس میز و تغذیه متناوب به وسیله حرکت infeed ()، انجام میدهد (شکل b 226).
3- سنگزنهای با میز دوار (چرخان) و محور افقی: حرکت بار عرض رفت و برگشتی () در این ماشینها به دیسک سنگزنی یا واحد میز منتقل میشود (شکل c 226) همچنین میز کار با سرعت () میچرخد.
در شروع به کار مجدد سنگزن از حرکت عمودی () میز کلهگی دیسک استفاده میشود.
4- سنگزنهای با میز دوار و اسپیندل عمودی (شکل 229): تفاوت این ماشینها با ماشینهای میز رفت و برگشتی و اسپیندل عمودی این است که در این ماشینهای میز کار مدور است و با سرعت میچرخد.
پرداخت سطح قابل حصول در سنگزنهای تخت با درجه و ارزش زبری تصریح شده است در کلاسهای پنجم تا هفتم برای سنگزنی به صورت خشن، کلاسهای هفتم و هشتم برای سنگزنی به صورت پرداخت کاری و کلاسهای هشتم و نهم برای سنگزنی دقیق.
ابعاد اصلی ماشین های سنگزنی تخت و اندازه میز کار آن در جدول 33 برای مدلهای روسی که در حال حاضر ساخته میشود، فهرست شده است.
مکانیزمهای اصلی این نوع ماشینها عبارتند از: محرک دیسکزنی، مکانیزم حرکت عرض، مکانیزم پیشروی عرض، مکانیزم تغذیه عمودی (infeed پیشروی به سمت قطعهکار) محرک میز (برای مدلهای با میز دوار).
دیسک سنگزنی در سنگ سمبادههای تخت ممکن است تحریک شود: (a به وسیله یک موتور الکتریکی قرار داده شده است در داخل محفظه کلهگی و مطابق (هم راستای) با دیسک.
(معمولاً این نوع محرک بیشتر استفاده میشود).
(b به وسیله یک موتور به واسطه یک تسمه منتقلکننده (فقط در سه نوع از سنگزنهای روسی استفاده شده است مطابق شکل 228).
(c به وسیله یک موتور الکتریکی به واسطه چرخدنده انتقال حرکت (در مدلهای روسی استفاده نشده است).
مکانیزمهای حرکت عرضی: در ماشینهای با میز رفت و برگشتی, میز مستطیلی در امتداد مسیرهای اصلی و به وسیله یک محرک هیدرولیک، رفت و برگشت میکند.
مکانیزمهای با میز دارای حرکت عرض دستی فقط در مدلهای با اندازه کوچک و متوسط تدارک دیده شدهاند.
جریان هیدرولیک شبیه به همان مکانیزمهایی است که در سنگزنهای استوانهای استفاده شده است و انتظار ما این است که تنها یک سرعت حرکت عرضی میز قابل استفاده باشد.
یک حرکت عرضی به وسیله حرکت کلهگی سنگ، که تنها در بعضی از مدلهای سنگزنهای تک منظوره به کار رفته، به وجود میآید.
سرعتهای حرکت عرض میز با محرک هیدرولیکی دارای رنجی (محدودهای) از 20 تا 40 متر بر دقیقه میباشد.
سنگزنهای تخت با میز دوار مکانیزم حرمت عرضی ندارند.
مکانیزم بار عرض (پیشروی عرض) فقط در مدلهای با اسپیندل افقی وجود دارند.
حرکت پیشروی عرضی ممکن است منتقل شود از: (a یک کلهگی سنگ قابل حرکت مانند همه سنگزنهای روسی دارای میز رفت و برگشتی و سابقاً در بعضی مدلهای با میز دوار (در حال حاضر تولید نمیشود).
(b یک مجموعه میز قابل حرکت همانند همه سنگزنهای با میز دوار و در بعضی سنگزنهای تخت با میز دو سویه (مدل 3670).
(c یک بدنه قابل حرکت که در آن کلهگی سنگ سوار شده است.
همانطور که در بعضی سنگزنهای تخت مخصوص استفاده اشده است.
توان پیشروی عرضی به صورت هیدرولیکی تأمین میشود و پیشروی عرضی دستی به وسیله یک مکانیزم پیچی صورت میگیرد.
معمولاً ماشینهای با میز رفت و برگشتی هر دو شکل دستی و هیدرولیکی پیشروی عرضی را دارند که این دومی یا به صورت متناوب و یا به صورت پیوسته انجام میشود.
پیشروی عرضی متناوب برای تغذیه دیسک در کل پهنای قطعه در پروسه سنگزنی به کار میرود و این کار در انتهای هر کورس یا یک بار در کل کورسها (عقب و جلو) انجام میشود، به همان روشی که در سنگزنهای استوانهای انجام میشود (نگاه کنید به شکل 219).
سرعت تغذیه عرضی میتواند از 1.5 یا mm 3 به 0.8 پهنای دیسک در هر کورس تغییر کند.
تغذیه مداوم و یکسره در محدوده از 0.3 تا 1.5 میلیمتر در دقیقه، استفاده میشود در گونیا کردن (صاف کردن) دیسک و در موقعیتدهی کلهگی دیسک.
مکانیزم تغذیه عمودی (infeed): در همه سنگزنهای تخت روسی و در بیشتر مدلهای خارجی تغذیه عمودی به وسیله حرکت کلهگی سنگ انجام میشود.
در بعضی ماشینهای سنگ سمباده با اندازه کوچک، پیشروی عمودی به وسیله حرکت مجموعه میز از نوع زانویی فراهم میشود.
مدلهای با میز رفت و برگشتی و اسپیندل افقی معمولاً توان تغذیه عمودی را ندارند.
همچنین این ترکیب در انواع دیگر ماشینهای سنگ سمباده که مکانیزمهایی برای تغذیه عمودی متناوب دارند هم معمول است.
در بیشتر مدلها infeed به وسیله دستگاه گیره و جغجغهای که تحریک میشوند به واسطه یک سیستم دستی و زبانههای لغزان قابل تنظیم روی میز کار، به وجود میآیند.
همچنین مکانیزمهای هیدرولیک هم برای این منظور استفاده شده است.
سرعت infeed متناوب در بیشتر مدلها محدود میشود از 0.002 یا 0.005 تا 0.1 یا 0.3 میلیمتر در هر کورس میز.
در ضمن بیشتر مدلهای امروزی مکانیزمهایی برای حرکت عمودی سریع کلهگی سنگ دارند.
مکانیزم چرخش میز: میزهای مدور سنگزنهای تخت قدرت خود را به وسیله محرکهای چند مرحلهای یا بینهایت متغیر انواع زیر دریافت میکنند.
(a از یک موتور الکتریکی به واسطه یک گیربکس مکانیکی (چرخش میز سه یا چهار سرعته) (b از یک موتور الکتریکی به واسطه یک مدار هیدرولیک با جابجایی متغیر (c از یک موتور d- c با تغییر سرعت پی در پی و یکسره.
آخرین رابط زنجیره سینماتیکی در همه حالتها یک تسمه محرک V شکل یا یک چرخدنده حلزونی است.
در مدلهای با میز دوار و اسپیندل افقی، اسپیندل میز کار در یک کلاف 5 سوار شده است (شکل 228) و میتواند تا 10 درجه از حالت عمودی به هر طرف منحرف (کج) شود.
این کار قادر میسازد که علاوه بر سطوح صاف، سطوح شیبدار برجسته (محدب) یا تو رفته (مقعر) هم سنگ زده شوند (نگاه کنید به شکل d 226).
11-4- ماشینهای سنگزنی خارج از مرکز ماشینهای سنگزنی خارج از مرکز، نسبت به نوع سطحی که میتوانند سنگ بزنند، به صورت سنگزنهای خارج از مرکز داخلی و خارجی تقسیمبندی میشوند.
اندازه اصلی آنها ماکزیمم قطر سطحی است که میتواند سنگ شده شود (جدول34).
پرداخت سطح قابل حصول در سنگزن خارج از مرکز، دارای ارزش زبری برقرار میشود برای کلاسهای پنجم تا هفتم مطابق با سنگزنی خشن، کلاسهای هفتم و هشتم مطابق با سنگزنی پرداختی و کلاسهای هشتم و نهم مطابق با سنگزنی دقیق.
قطعهکار (3) (شکل 230) در یک سنگزن خارج از مرکز خارجی روی تیغه تکیهگاه کار (4) و بین دیسک سنگزنی (1) و دیسک تنظیمکننده (2) نگهداری میشود.
دیسک سنگزنی در یک سرعت محیطی از 30 تا 40 میچرخد و سنگزن از سطح قطعهکار تا یک حد مجازی برادهبرداری میکند.
دیسک تنظیمکننده در یک سرعت محیطی از 10 تا 50 متر در دقیقه میچرخد.
این کار اجازه چرخش را به هر دو دیسک و حرکت عرضی محوری را به قطعهکار میدهد.
در یک سنگزن خارج از مرکز داخلی، قطعهکار،(3) (شکل 231) بین غلتک نگهدارنده (9) غلتک فشار (2) غلتک تنظیمکننده (5)، میچرخد و سنگزنی به وسیله دیسک (4) انجام میشود.
قطعهکار بین دیسک و غلتکها قرار میگیرد و به وسیله تیغه تکیهگاه کار یا غلتکها نگه داشته میشود و تقریباً در همان سرعت محیطی که دیسک تنظیمکننده یا غلتک میچرخد، قطعهکار هم میچرخد.
حال آن که اصطکاک بین دیسک تنظیمکننده و قطعهکار اساساً از اصطکاک بین قطعهکار و دیسک سنگزنی که سرعت محیطی دیسک سنگزنی 75 تا 80 برابر دیسک تنظیمکننده است، بزرگتر است.
سه روش برای سنگزنی استوانهای خارج از مرکز وجود دارد و عملاً در خیلی جاها استفاده میشود، سنگزنی با پیشروی (دارای تغذیه) (شکل a 232) و سنگزنی دارای infeed (شکل c 232) و سنگزنی دارای تغذیه نهایی.
حرکت عرضی محوری به وسیله دیسک تنظیمکننده به قطعهکار منتقل میشود زیرا دیسک تنظیم با یک زاویه معین a نسبت به محور دیسک سنگزنی منحرف میشود.
(شکل a 232) یا این که چون تیغه نگهدارنده کار با یک زاویه a متمایل میشود (b 232) در هر دو حالت سرعت حرکت عرضی همانطوری که در دیاگرامها نشان داده شده است به سرعت محیطی دیسک تنظیمکننده و سینوس زاویه (زاویه انحراف دیسک یا تیغه) بستگی دارد.
بنابراین: سرعت حرکت عرضی وقتی که سرعت محیطی قطعهکار (سرعت کار) برابر است با: (بر حسب متر بر دقیقه) در جایی که: : سرعت محیطی دیسک تنظیم بر حسب متر بر دقیق : زاویه انحراف دیسک یا تیغه مقادیر مناسب برای زاویه انحراف عبارتند از: برای خشنکاری برای سنگزنی پرداخت قطعهکار استوانهای ساده (یا ماده اولیه) و قسمتهای استوانهای با بزرگترین قطر در قطعهکارهای پلهای و طرحدار میتواند به روش (متد) دارای پیشروی سنگ زده شود.
بیشتر اوقات در سنگزنی طول یک قطعه بزرگتر از پهنای دیسک است.
در قطر بزرگ قطعهکارهای سنگین و حلقههای باریک با یک بلندی بسیار کمتر از قطرشان، مکانیزم پیشروی نوع غلتکی با پیشروی مداوم قطعه در منطقه سنگزنی به کار میرود.
در سنگزنی دارای پیشروی برخورد بین قطعهکار و دیسک سنگزنی و دیسکهای تنظیمکننده میباید به صورت خطی باشد.
برای این منظور پیشانی (سطح) دیسک تنظیمکننده در حالت اول و یا سطوح هر دو دیسک تنظیمکننده و سنگزنی در حالت دوم (همراه با تیغه نگهدارنده کار مایل) به وسیله الماسهای به شکل یک ورق هیبربولید در حال دوران صاف میشوند.
برای به دست آوردن یک سطح استوانهای صاف سنگ زده شده، باید قطعه در حین کار بالاتر از مراکز دیسکهای تنظیمکننده و سنگزنی با یک میزان برابری 0.15، 0.25 قطر قطعهکار، قرار گیرد اما این میزان نباید از 10 یا 12 میلیمتر بیشتر شود (برای جلوگیری از نوسان و ارتعاش).
Infeed (پیشروی به سمت قطعه کار) سنگزنی در یک ماشین سنگ خارج از مرکز فقط مستلزم چرخش قطعه کار (3)ای است که روی تیغه نگهدارنده کار (4) نگه داشته شده است.