بیان مسئله:
پیچیدگی های فزاینده محیطی اهمیت و نقش مدیریت را در پیروزی و شکست سازمانه ها انکار ناپذیر ساخته است.یکی از موضوعاتی که در سالهای اخیر در دانش مدیریت مورد توجه قرار گرفته مقوله فرهنگ سازمانی ایست.(طوسی,,..1372) فرهنگ سازمانی از جمله ارزش هایی ایست که در بدو تشکیل هر سازمان شکل می گیرد و ارزشهای اساسی فرهنگ سازمانی به طرز نسبتا غیر قابل تغییریدر سطوح بالای سازمان تنظیم شده و از طریق سلسله مراتب و الگو قرار دادن رفتار . حرکات مدیران به مراتب بعدی منتقل می گردد(حسینی.1384). فرهنگ سازمانی شیوه انجام گرفتن امور را در سازمان برای کارکنان مشخص می کند-ادراکی یسکسان از سازمان است که وجود آنها در همه اعضای سازمان مشاهده می شود و نشان دهنده مشخصات معمول و ثابتی است که سازمان را از دیگر سازمانها متمایز می سازد(رابینز.1997).به عبارت دیگر فرهنگ سازمانی هویت اجتماعی هر سازمان را مشخص می کند(سید جوادین.1383)
فرهنگ سازمانی روی تمامی جنبه ها ی سازمان اثر می گذارد . در هر سازمانی پدیده ای به دور از تاثیر فرهنگ نیست از جمله تاثیر فرهنگ سازمانی بر روی خلاقیت کارکنان است که قابل انکار نیست و شناخت فرهنگ سازمانی و انسجام بخشیدن به آن و تحول در جهت اهداف سازمان می تواند به عنوان ابزاری کارآمد در خلاق ساختن کارکنان یک سازمان کمک کند. بنابراین مدیریت فرهنگ سازمانی یعنی استفاده از عناصر فرهنگی و مهم تر از آن تغییر و خلق این عناصر نقش مهمی در خلاقیت سازمان دارد. سازمانها نیز با داشتن کارکنانی که مهارت مناسب را هستند و به طور مناسب براگیخته می شوند می توانند به یک برتری رقابتی دست یابند. در واقع می دانیم که امروزه سازمانهایی موفق هستند و می توانند در دنیای پر رقابت ادامه حیات بدهند که دائما افکار و اندیشه های جدید را در سازمان به کار برند و این امر توسط مدیران و کارمندان خلاق امکان پذیر استو در میان سازمانهای مختلف سازمان آموزشی از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
آموزش و پرورش یکی ار مهم ترین ابزار های تعلیم و تربیت نیروهای انسانی است که رسالت سنگین تعلیم و تربیت نسل آینده را در هر جامعه به عهده دارد بدیهی ایست شناخت ویژگی ها و مشخصه های نظام آموزش و پرورش می تواند گامی اساسی در تحقق اهداف آموزشی باشد.
یکی از بزرگترین و اساسی ترین مشکلاتی که در سر راه نظام آموزش ما قرار دارد مشکلات مربوط به منابع انسانی ایست در حال حاضر نیروی انسانی از تحریک لازم برخوردار نیست و آنگونه که باید باشد نتوانسته نقش خود را به خوبی ایفا کند.
با توجه به این توضیحات است که می تون گفت ایجاد جو مناسب در سازمان و وجود فرهنگ باز و سازنده می تواند زمینه ای برای بروز خلاقیت باشد بنابراین بدیهی ایست فرهنگ سازمانی از جمله عوامل محیطی است که می تواند بر خلاف کارکنان هر سازمان تاثیر پذیرد. با توجه به توضیحات فوق و به طور کلی نبود شناخت کافی نسبت به مباحث مطرح شده به خصوص در ارتباط با دبیران تربیت بدنی و وجود کاستی های تحقیقاتی در ان زمینه محقق را در صدد پاسخگویی به این سوال ترغیب نموده است که آیا بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت در جامعه تحت بررسیارتباز معنی داری وجود دارد؟
4-متغییر های تحقیق:
1-4 فرهنگ سازمانی: به عنوان متغییر مستقل می باشد و به مفهوم وجود یک سلسله باورها اعتقادات و ارزش های مشترک بین اعضای یک سازمان است.
2-4خلاقیت: به عنوان متغیر تابع یا وابسته می باشد ایجاد یک عقیده یا مفهوم جدید از طریق به کارگیری توانایی های ذهنی است
3-4سن: مدت طول عمر فرد بر حسب سال مطابق اعلام آزمودنی ها می باشد.
4-4مدرک تحصیلی: سطح مدرک تحصیلی دانشگاهی معتبر که بیانگر درجه علمی فرد در زمینه مربوطه می باشد.
5-4 سابقه خدمت:بر حسب سالهایی که فرد مشغول به کار اجرایی یا آموزش بوده است.
5-سوابق مربوط:
در بخش فرهنگ سازمانی:
الف)تحقیقات انجام شده در داخل کشور:
- طیبه امام جمعه کاشانی (1376)به بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی بر بهره وری نیروی انسانی در آموزش و پرورش شهر تهران پردخته و با بررسی فرهنگ سازمان موجود و مطلوب در ادارات نوزده گانه آموزش و پرورش شهر تهران و همچنین تاثیر فرهنگ سازمانی موجود بر بهره وری نیروی انسانی پرداخته و نتایج این تحقیق بیانگر این است که: بین فرهنگ سازمانی موجود و فرهنگ سازمانی مطلوب تفاوت معنا داری وجود دارد و فرهنگ سازمانی موجود از فرهنگ سازمان قوی فاصله دارد.
- هایده ترابی کیا(1377) در بررسی رابطه فرهنگی سازمان و رضایت شغلی اعضای هیات علمی دانشگاه تهران نتایج به دست آمده از بخش توصیفی پژوهش حاکی از این بوده است که دانشگاه تهران از فرهنگی قوی و منسجم برخوردار نمی باشد. و در ارتباط با فرضیه اصلی هم میان فرهنگ سازمانی و رضایت شغلی اعضای هیات علمی دانشگاه تهران ارتباط مستقیم و معنی داری وجود دارد.
- بررسی رابطه فرهنگ سازمانی با اثر بخش مدیران دبیرستانهای شهر قم موضوع پایان نامه ای است که بختیاری(1377)به اجرای آن پرداخته است. در پایان نتیجه گیری کلی که ار تحقیق شده است آن است که:بین فرهنگ سازمانی دبیرستانهای مورد بررسی و اثر بخشی مزیران رایطه معنی داری در سطح99% وجود دارد و همچنین بین مولفه های فرهنگ سازمانی با اثر بخشی مدیزان رایطه معنی دار وجود دارد.
- در تحقیق رابطه فرهنگ سازمانی با بهره وری مدیران تربیت بدنی آموزش و پرورش سراسر کشور که توسط دکتر حسن اسدی و همکاران در (1383) انجام گرفته تجزیه و تحلیل داده های آماری تحقیق نشان داد که بین فرهنگ سازمانی با بهره وری مدیزان تربیت بدنی آموزش و پرورش سراسر کشور و نیز بین شاخص های فرهنگ سازمانی یعنی خلاقیت – ریسک پذیری – رهبری – حمایت – انسجام و یکپارچگی - کنترل – هویت – سیستم پاداش و سازش با پدیده های نعارض با بهره وری همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. فقط بین یکی از شحص های فرهنگ سازمانی یعنی الگوهای ارتباطی با بهره ری رابطه معنی داری وجود ندارد.
- در تحقیق نیکنامی و همکاران (1386) به بررسی نقش فرهنگ سازمانی در نوآوری اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران به منظور ارائه راهبردهای مناسب پرداختند و نتایج نشان داد که بین شاخص های هدایت – انسجام . یکپارچگی – حمایت مدیران و تعارض با نئآوری رابطه معنی دار وجود دارد و بین شاخص های ریسک پذیری – سرپرستی مستقیم – هویت و تشویق و پاداش با نوآوری اعضای هیات علمی رابطه معنی داری وجود ندارد.
- در تحقیق قربانی و همکاران (1387) به مطالعه فرهنگ سازمانی سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران بر اساس مدل دنی سان و مقایسه آن با میانگین جهانی پرداختند. تجزیه و تحلیل داده ها ی تحقیق نشان داد که تمامی چهار ویژگی فرهنگ سازمانی سازمان تربیت بدنی در سطحی متوسط قرار داشته و این در حالی ایست ه این میزان در سطوح پایین تری نسبت به میزان جهانی قرار دارد در نهایت نتیجه این تحقیق موجب برجسته شدن نقاط ضعف و قوت فرهنگ سازمان تربیت بدنی شده و می تواند مدیران این سازمان را در پیش بینی سیستماتیک اولویت خای تغییر و همچنین تدوین بهتر استرتژی ها برای اجرای موفقیت ِآمیز تکنیکک ها و فرایندهای مدیرین یاری رسانند.
- اسدس و همکاران(1387) طی تحقیقاتی رتباط بین فرهنگ سازمانی و اثر بخشی در سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران را مورد بررسی قرار دادند نتایج حاصله از تحقیق نشان اد که بین فرهنگ سازمانی و اثر بخشی سازمان و تمامی ابعاد آن ها ارتباط آماری مثبت و معنی داری وجود دارد.
در مجموع نتایج حاصل از تحقیق موجود این عقیده را که فرهنگ سازمانی به طور نزدیکی مرتبط با اثر بخشی آن می باشد مورد حمایت قرار داده و نشان می دهد که مدل فرهنگ سازمانی دنی سان را می توان به عنوان یک ابزار شناختی برای درک فرهنگ سازمانی و اثزاتی که بر روی ابعاد مختلف اثربخشی ساطمان دارد در سازمان تربیت بدنی مورد استفاده قرار داد و با بهبود هر کدام از شاخص ها و ویژگی های فرهنگ سازمانی بر اثر بخشی این سازمان افزود.
ب)تحقیقات انجام شده در خارج کشور:
- کارلسون(1989)در مقاله ای تحت عنوان :ارزیابی مدرسه بهبود مدرسه و تجزیه و تحلیل فرهنگ سازمانی اشاراتی می کند که میزان تغییر فرهنگ مدرسه باید بر اساس ارزیابی نیازهای محلی باشد.
- پژوهشی که در سال (1990) توسط جیمز و پدرو در مورد ساختار مدارس ابتدایی و دبیرستانهای آمریکا از جنبه فرهنگ سازمانی انجام شده است.زیافته های این چژوهش نشان می دهد که:1-اختلاف در فرهنگ سازمانی بین مدارس ابتدایی وجود دارد 2- هر چه سطح ارزش گرایی هنجارها بالاتر برودتعهد سازمانی مدیران هم بالاتر می رود. 3- این پژوهش رابطه بین خصوصیات شخصیتی معلمین و اختلاف در فرهنگ سازمانی را رد می کند یعنی فرهنگ مدرسه مستقل از رفتار فرد است.
- در (1990)توسط ماهر تخقیقی درباره روابط فرهنگ سازمانی با انگیزش و موفقیت انجام شد این تحقیق پنج بعد فرهنگ سازمانی را به ترتیب موفقیت – قدرت – شناسایی – حس تعلق و احساس کلی بودند را هدف در نظر گرفته و نتایج این تحقیق نشان می دهد که فرهنگ سازمانی مدرسه روی انگیزش تاثیر می گذارد که این به نوبه خود روی موفقت تاثیر می گذارد.
- در مطالعه ای درباره اثر بخشی سازمان و فرهنگ سازمانی در سازمانهای بخش دولتی توسط جانز و فریزر جانز(1991) انجام شد و این فرضیه که اولویت دادن به منابع انسانی با توجه به اهمیت آن در سازمان موجب اثر بخشی و بهبود عملکرد سازمان می شود مورد تایید واقع شد.
- والاس و ویز (1995) پژوهشی درباره مدیریت تحول گرا – فرهنگ سازمانی و رضایت شغلی در سلزمانهای ورزشی کانادا انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که مدیرانی که در بعد تحول گرایی نمره بالایی دارند نمره حاکم بر فرهنگ سازمانی حاکم بر سازمان و رضایت شغلی کارکنانشان در سطح بالاتری قرار دارند.
- ایشیکاوا (1996) در عرصه فرهنگ سازمانی بر روی عوامل انگیزشی و ایجاد نشاط و رضایت شغلی مطالغات وسیعی را انجام داده است و اظهار داشته است که اگر افراد احساس شادی و رضایتمندی نکنند و نتوان آن را شاد ساخت سازمان نمی تواند بقا داشته باشد.
- آلیسون جی دوروتی و چلادوری (1995) پژوهشی در ارتباط با مدیریت اثر تنوع فرهنگی در سازمانهای ورزشی انجام دادند هدف تحقیق از سود یا زیان بالقوه تنوع فرهنگی به عنوان یک عامل مدیریتی که از آن یکتنوع که نهایتا یک انعکاسی از فرهنگ سازمانی انجام می گیرد می باشد. این تحقیق چنین نتیجه گیری می کند که فرایند فرهنگی زمانی تحقق می یابد که یک فرهنگ سازمانی متنوع بر مدیریت خوبی تاکید کند.
- در تحقیقی که در سال (2000) توسط ساونر و توماس ادگار با عنوان ارتباط بین فرهنگ سازمانی و عملکرد سازمانی در یک شرکت بزرگعمومی انجام شده است. این تحقیق اشاره دارد به این که الگوی فرهنگ سازمانی به صورت گسترده ای به عنوان یک عامل موفقیت و یا شکست سازمانها در مطالغات گوناگون بر روی آن توجه شده است و نتایج این تحقیق نیز در مورد فرهنگ سازمانی و عملکرد سازمانی به یک رابطه معنی دار آماری اشاره کرد.
در بخش خلاقیت:
الف) تحقیقات انجام شده در داخل کشور:
- داوود فراهانی (1373) به بررسی عوامل موثر در تشویق و نهادی ساختن خلاقیت و نوآوری در واحدهای تولیدی کشور انجام شده است. نتلیج به دست آمده نشان می دهد که مدیریت موثرترین عامل در بروز تشویق و نهادی ساختن خلاقیت می باشد و در رتبه بندی ویژگی های عامل مدیریت نقش الگو بودن مدیریت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و عامل فرهنگ سازمانی در افق زمانی کوتاه و میان مدت در رده دوم اهمیت و در افق زمانی دراز مدت او از اهمیتی هم طراز با عامل مدیریت برخوردار خواهد شد و رده های دیگر به آموزش و تحلیل آماری و رقابت مربوط می شود.
- اسلام پور(1374) به بررسی نقش مدیریت مشارکتی در افزایش کارایی و خلاقیت کارکنان می پردازد نتایج نشان می دهد که مدیران و کارکنان هر دو معتقدند که اجرای مدیریت مشارکتی به شیوه نظام پیشنهادها به میزان زیادی موجب افزایش کارایی و خلاقیت شده است.
- در تحقیقی دیگر توسط مهدی افرین(1387) با عنوان بررسی عوامل بازدارنده شکوفایی خلاقیت فردی کارکنان اداره آموزش و پرورش استان قم صورت گرفت به این نتیجه رسید که هر چه سطح تحقیقات بالاتر می رود این یافته به افراد در برخورد با مسئله خلاقیت و برداشتن عوامل بازدارنده از سر راه کارمندان برای بروز خلاقیت کمک خواهند نمود.
- علیرضا امیدی و همکاران (1385) در تحقیقی با عنوان ارتباط بین ساختار سازمانی و خلاقیت مدیران ستادی سازمان تربیت بدنی به این نتایج دست یافتند که بین ساختار سازمانی و خلاقیت مدیران ستادی ارتباط معنی داری وجود دارد. ولی بین پیچیدگی و خلاقیت مدیران ستادی رابطه معنی داری مشاهده نشد. همچنین رابطه بین رسمیت و تمرکز با خلاقیت مدیران ستادی و رابطه بین سطح تحصیلات و خلاقیت مدیرن ستادی معنی داری بود