ورزش باستانی یا زورخانه ای یکی از قدیمی ترین و در عین حال کامل ترین ورزشهای جهان است که با فرهنگ قومی ، ملی ، اساطیری و دینی ایرانیان عجین شده است و شامل حرکات متنوعی است که هر یک با ابزاری شبیه به یکی از ادوات جنگی عهد باستان اجرا می شوند . انجام دقیق و تنظیم شده حرکات مختلف ورزش باستانی می تواند موجب تقویت عمومی بدن شود ، ضمن آنکه انجام حرکات ساده و در عین حال مهمی مثل میل گرفتن ، شنا رفتن و یا چرخ و یا پازدن و . . . نیازی به ابزار گران قیمت و مکان بخصوصی نداشته و هر کس می تواند با حداقل امکانات به این ورزش بپردازد .
از دیر باز اجرای حرکات ورزش باستانی با نواختن ضرب و زنگ و قرائت اشعار حماسی ، دینی و عرفانی که توسط (مرشد ) اجرا می شود تؤام بوده و اثبات شده است که آهنگ ضرب مرشد ، ریتم ، سرعت ، شدت و توالی حرکات را تعیین نموده و موجب هماهنگی حرکتی بین ورزشکاران خواهد شد، اما در این مورد که موسیقی زورخانه ای در میزان قدرت و استقامت عضلانی ورزشکاران چه تأثیری دارد تحقیقی صورت نگرفته است.
لذا این پژوهش بمنظور بررسی تأثیر موسیقی زورخانه ای بر سطح عملکرد ورزشکاران در رده های سنی جوانان و بزرگسالان طراحی و بصورت مقدماتی ( Pilot ) اجرا شد.
نمونه های آماری شامل 12 نفر باستانی کار میانسال و پر سابقه با میانگین سنی 4/62/47 و سابقه ورزش 2/8 3/27 سال و 15 نفر باستانی کار جوان با میانگین سنی 6/2 2/17 و سابقه ورزشی 2/1 1/3 سال بودند که به دلایل مختلف 2 نفر از گروه اول و 3 نفر از گروه دوم از مطالعه خارج شدند. هر دو گروه در شرایط یکسال و بطور جداگانه مورد آزمون قرار گرفتند . بمنظور یکسان شدن شرایط آزمودنیها ، آزمون در عصر روز تعطیل و بمنظور اطمینان از داشتن خواب و استراحت کافی برگزار گردید. تمام نمونه ها از صبحانه و نهار یکسانی که تحت نظر محقق تهیه شده بود استفاده کردند. هر نمونه 3 بار و با فاصله زمانی کافی حرکت صحیح میل گرفتن را تحت نظارت 2 نفر داور و بدون استفاده از موسیقی زورخانه ای و ضرب تا سرحد خستگی انجام داده و تعداد حرکات صحیح ثبت شد. میانگین حرکات هر نمونه و میانگین حرکات انجام شده توسط هر گروه محاسبه گردید. در گروه بزرگسالان 49 جفت و در گروه جوانان 41 جفت میل میانگین عملکرد بدون استفاده از موسیقی بود. آزمون در روز جمعه بعد با استفاده از نوار موسیقی زورخانه ای و با همان شرایط تکرار شد که گروه بزرگسالان به میانگین 68 جفت و گروه جوانان به میانگین 62 جفت میل گرفتن صحیح دست یافتند.
نتایج با آزمون ویل کاکس و t تست جفت مورد ارزیابی قرار گرفت و نشان داد که موسیقی زورخانه ای به طور معنی داری در افزایش عملکرد هر دو گروه ورزشکاران تاثیر مثبت داشته است. (01/0 P<)>
مقایسه بین دو گروه نشان داد که موسیقی زورخانه ای بر افزایش عملکرد گروه جوانان بیش از بزرگسالان تاثیر داشت ، اگرچه این تاثیر معنی داری نیست. پیشنهاد می شود که این پژوهش در گروه های بزرگتر و با انجام کلیه حرکات ورزش باستانی و تحت شرایط یکسان از لحاظ زیستی تکرار شود.
مقدمه
موسیقی و تاثیر آن بر موجودات زنده ، از جمله انسان موضوعی قدیمی بوده و به قدمت تاریخ بشر است .
انسان های اولیه همواره تحت تاثیر صداهای طبیعی موجود در محیط زیست خود قرار داشتند وزش ملایم باد ، طوفان ، رعد و برق ، غرش امواج سهمگین دریا ، زوزه حیوانات ، آوای پرندگان و حتی سکوت سنگین شبهای زمستانی موجب می شد که انسان به حالات روانی متضادی از ترس و وحشت گرفته تا آرامش و لذت دست یابد با پیشرفت تمدن و ایجاد جوامع مدنی و با الهام از صدای طبیعت موجود در هر اقلیم آلات تولید صداهای مناسب ابداع و گسترش یافت و با پیشرفت و تکامل سازها به تدریج موسیقی و هم نوائی چند ساز در اقوام مختلف شکل گرفت در قرون اخیر که امکان انجام پژوهشهای علمی فراهم شد تحقیقات فراوانی بر روی تأثیر موسیقی مناسب بر روی انسانها و سپس حیوانات و گیاهان انجام گرفت و تأثیرات شگرف موسیقی های مختلف بر پارامترهای روانی و جسمانی موجودات زنده اندازه گیری شد و در یک بررسی کلی و نهایی نتیجه گرفته شد که موسیقی یا هر نوع ضرب آهنگ می تواند با تأثیر مستقیم بر نیمکره راست و انتقال اثر بوجود آمده از طریق فاسیکولهای مغزی به نیمکره چپ در افزایش توانایی و هماهنگی حرکتی انسانها مؤثر باشد. این تأثیر از هزاران سال پیش در مارشهای نظامی و نواختن طبل در زمان جنگ به اثبات رسیده و مورد استفاده قرار می گرفت. نواختن سرودهای نظامی باعث می شود که سربازان مسافتهای طولانی تری را به راحتی بپمایند . موسیقی های حماسی حس شجاعت و غیرت را در جنگجویان افزایش می دهد .
در تحقیقات متعددی نشان داده شد که با پخش موسیقی های مناسب میزان شیردهی برخی حیوانات به طور معنی داری افزایش می یابد و در پژوهشهای دیگری نشان داده شد که پخش موسیقی مناسب می تواند در رشد و نمو گیاهان تأثیر زیادی داشته باشد .
تحقیق بر روی عملکرد ورزشکاران از قدمت تاریخی زیادی برخوردار نیست.
اولین مقالات منتشر شده در زمینه موسیقی و تأثیر آن بر عملکرد ورزشکاران در سال 1955 توسط یک روانپزشک فرانسوی به نام دکتر ‹‹ توماتیس ›› تهیه و به چاپ رسید. از آن پس تحقیقات فروانی در کشورهای مختلف انجام شد و نتایج اکثر قریب به اتفاق این پژوهشها نشان داد که موسیقی مناسب بر افزایش توانایی ورزشکاران تأثیر مثبتی دارد.
از سوی دیگر پزشکان قدیمی به این باور رسیده بودن که موسیقی می تواند موجب بهبود بیماریهای مختلفی شود و به این ترتیب با انجام حرکات موزون و نواختن آلات موسیقی و رقصیدن به دور بیمار موجبات بهبود بیماری را فراهم می کردند.
حرکت درمانی یا به عبارتی رقص درمانی که نوعی حرکات موزون و تؤام با صدا می باشد باعث تغییراتی در احساسات ، ادراک و تصورات فرد بیمار شده و تغییرات جسمی و رفتاری بعدی را بوجود می آورد . پخش موسیقی آرامبخش و انجام حرکات موزون زمینه کاهش اضطراب ، درد ، استرس و تنش را فراهم می کند و تا حدودی جایگزین داروهای ضد درد و مسکن خواهد شد .
از سوی دیگر موسیقی های تند و شاد بیماران مبتلا به افسردگی و ناامیدی را به هیجان آورده و باعث افزایش امید و انگیزه در آنان می شود.
صدای نوزاد ممکن است از نظر برخی از بزرگسالان گوش خراش و ناراحت کننده باشد ولی برای نوزاد وسیله ای برای ابراز وجود و بروز احساسات و برای مادر آوایی اطمینان بخش و زیبا پژوهشگران دانشگاه میشیگان در سال 1993 نشان دادند که شنیدن 15 دقیقه موسیقی مناسب می تواند باعث افزایش اینتر لوکینهای خون از 5/12% به 4% شده و در نتیجه سطح ایمنی بدن بالاتر برود .
محققین دانشگاه جان هاپکینز آمریکا نشان دادند که پخش موسیقی تند و پر هیجان باعث مصرف مواد غذایی بیشتر شده و پخش موسیقی های ملایم و آرام زمان جویدن مواد غذای افزایش داده و در نتیجه افراد میزان کمتری ماده غذایی را مصرف و دریافت می نمایند .
آلوین 1996 و قبل از آن سالیوان 1994 به بررسی تاثیر موسیقی در درمان بیماران مغزی و قلبی پرداختند. موسیقی ملایم و مناسب موجب کاهش فشار خون ، تعداد ضربان قلب و سطح اسید چرب آزاد گردید .
در ایران از اوایل دهه 70 تحقیقات متعددی بر روی تاثیر موسیقی بر درمان بیماران بعمل آمد برخی از مهمترین آنان در جدول پیوست مندرج می باشد. اما در مورد تاثیر موسیقی بر ورزش در ایران تحقیقی انجام نگرفته است . لذا محقق بر آن شد تا با استفاده از موسیقی زورخانه ای که نوعی موسیقی شناخته شده ملی و مذهبی می باشد تاثیر آوای موسیقی را بر میزان توانایی فیزیولوژیک ورزشکاران مورد ارزیابی قرار دهد.