اکثر افراد، حتی اگر برنامه غذائی کارآمدی هم داشته باشند، قبل از اینکه به وزن دلخواهشان برسند دست از رژیم غذائی برمیدارند یا اگر به وزن دلخواه برسند به احتمال زیاد، بار دیگر چاق خواهند شد. این مسئلهای است که همگان از آن آگاه هستند. ولی...
چرا چنین میشود؟ در حالی که خیلی معقول بهنظر نمیرسد!
یکی از دلایل اصلی آن، که اغلب نادیده گرفته میشود، این است که برنامههای کاهش وزن (با تصمیم افراد برای کاستن از وزن خود) در درجه اول براساس غذا تنظیم میشوند. رژیمها مقدار غذا را محدود میسازند، غذاهای خاصی را توصیه میکنند و شما را در کنترل مصرف مواد خوراکی بازی میدهند.
شیوههائی که بر غذا تکیه دارند، در درازمدت، کارآئی ندارند. چون یکی از علل عمدهای پرخوری به نوع غذا ارتباط پیدا نمیکند. دلیل این که وقتی گرسنه نیستید. به جستجوی خوراکی برمیخیزید یا وقتی سیر شدهاید باز هم غذا میخورید، اغلب با احساسی که از انجام این کار نصیبتان میشود ارتباط دارد. وقتی پرخوری میکنید میتوانید از بروز برخی احساسات جلوگیری نمائید. در واقع، وجود احساسات ناخوشایند، علت اصلی پرخوری هستند.
خوردن برخی از ”غذاهای آرامبخش“، نظیر شیرینیها و مواد کربوهیدراتی و بعضی از لبنیات آنقدر به شما آرامش و احساس خوبی میبخشند که ناخواسته از بروز برخی احساسات جلوگیری میکنند و یا موقتاً از شدت آنها میکاهند.
● چرا بعضی غذاها آرامبخش هستند
عدم دسترسی به غذا (یا حتی فکر کمبود آن) به ذهن ناخودآگاه فرد پیام میدهد که برای پیشگیری از این خطر، فوری به جستجوی غذا برخیزد. بسیاری افراد در دورههائی از زندگی با محدودیتهائی از لحاظ مواد خوراکی روبرو گشتهاند و طبیعاً یک محدودیت جدید، آن خاطرات ناخوشایند را دوباره زنده میکند.
چرا کربوهیدراتها تا این اندازه آرامبخش هستند؟ دلیلش این است که به سرعت ”میزان قند خون را بالا میبرند“ و این مسئله برای ذهن ناخودآگاه بهمنزله برطرف شدن خطر میباشد برای همین است که بسیاری افراد با خوردن کربوهیدراتها احساس ایمنی و آرامش میکنند.
متأسفانه، بهعلت خاصیت ارتجاعی افزایش ناگهانی، کمی بعد، میزان قند خون باز هم پائین میآید و حتی از قبل هم کمتر میشود، و موجب یک سیکل گرسنگی کاذب دیگر میگردد. لابد شنیدهاید که عدهای میگویند: ”هر چه میخورم باز هم دلم میخواهد بخورم“. آیا شما نیز اینطور هستید؟
جالب این است که اگر به سرعت به خوراکی موردنظر دست پیدا نمائیم، یا حتی به آن فکر کنیم، میتوانیم آگاهانه جلوی آن احساس ناخوشایند (اضطراب، خشم، غم و ...) را بگیریم. غذاها آنقدر در سرپوش گذاردن بر احساسات ناخوشایند سریع عمل میکنند که ما گاهی ارتباط بین نیاز به آنها و احساسات خود را درک نمیکنیم.
محققان میگویند دلیل عدم موفقیت ۹۵ درصد رژیمهای غذائی متداول و تمرینهای ورزشی در کاهش وزن این است که به ریشهٔ اصلی مشکل نمیپردازند. اکنون دانشمندان نقش یکی از عوامل اصلی پرخوری یعنی ”مسائل روحی“ را کشف کردهاند. پرخوری روحی راهی برای سرپوش گذاشتن بر احساسات ناخوشایند، کاهش تنش و تغییر حالات است.
● چند عامل مهم در بروز این نوع پرخوری
▪ دلهره
وقتی از وقوع یک اتفاق در آینده، نظیر امتحان با مصاحبه استخدامی یا عمل جراحی و امثالهم آگاهی دارید دلهره به سراغ شما میآید و بهطور خودکار به جستجوی خوراکی میپردازید تا از احساس دلهره جلوگیری کنید.
غذا برای بسیاری از افراد یک آرامبخش قوی به حساب میآید. برای همین است که عدهای به یک خوراکی ”مورد علاقه“ عادت میکنند، چون مثل دارو عمل مینماید اما مشکل اینجا است که این داروی خودساخته، اثرات جانبی ناگواری دارد.