دردنیای کنونی که پیشرفت تکنولوژی وزندگی ماشینی ، حرکت انسان رامحدود کرده است فعالیتهای بدنی و ورزش بعنوان یک ابزار قوی درایجاد تحرک وسلامتی مطرح شده است . امروز بسیاری از مردم دریافته اند که باانجام دویدنهای آرام ، نرمشهای بدنی ،پیاده روی ،شنا کردن ،دوچرخه سواری ،انواع حرکات ورزشی و ..... می توانند تا اندازه ای وضعیت جسمانی خودشان را توسعه دهند و خوشبختانه درمیان خانوده ها این عادت پسندیده و نیکو تقویت شده تاجایی که ورزش و تربیت بدنی رابعنوان یک عامل و عنصر تربیتی درزندگی فرزندانشان وارد نموده وبرای آن اهمیت قائل می شوند . ازآنجا که علم ورزش نیز مانند سایر علوم یک علم مرکب است که علوم مختلفی نظیر روان شناسی ،پزشکی ، جامعه شناسی ،فیزیک ،حقوق و ..... درآن دخالت دارد لذا معلم ورزش علاوه برداشتن ویژگیهای عمومی یک معلم نظیر در نظرگرفتن تفاوتهای فردی ،ایجاد انگیزه ،داشتن طرح درس مناسب و .....باید به مفهوم اخص کلمه نیز دارای ویژگیهای اختصاصی معلم تربیت بدنی نیزباشد .با توجه به اینکه تمرین به فعالیتهای هدفمندی که به منظور افزایش یا حفظ بدنی درانواع ورزشهابه میزان معین وموردنظر می شود تاباانجام می شود تابا انجام آن بیشترین سود عاید عضلات دستگاه قلبی ،عروقی وتنفسی فردشود ونظر به اینکه برای انجام تمرینات ورزشی روشهای بسیار متفاوتی وجود داردلذا معلم تربیت بدنی ما باید بتواند علم روز ورزش رابصورت کاربردی در مدرسه بکارگیرد .یک معلم تربیت بدنی درموارد زیر اطلاعات کافی وافی داشته باشد .
1- اطلاع ازسهم سیستمهای انرژی در رشته
هم چنانکه می توانید منابع انرژی متفاوتی داریم که باتوجه به زمان فعالیت به تولید انرژی می پردازند .منبع انرژی ATP انرژی اعمالی راکه مدت اجرای آن ها 4تا6 است تأمین می نماید .منبع ATP_OC انرژی اعمال 15-20 راتأمین می کندکه درصورت طول کشیدن فعالیت گلیکوژن عضلانی امرژی فعالیتها ی 45-60 رابدون حضور تامین می کند وبه همین دلیل تولید اسید لاکتیک کرد و موجب بروزخستگی در فرد می شود درنتیجه حین انجام هرمرحله ،زمان استراحت مناسب باید داده شود منبع دیگر انرژی حاصل ازسوخت چربی است که درحضورO ( اکسیژن ) وباانجام تمرینات طولانی مدت وباشدت کم مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان نمونه دربسکتبال ووالیبال بیشتر از80% انرژی مصرفی از منبع ATP-PC تأمین می شود ومابقی ازسیستم اسید لاکتیک می باشد .
2- استفاده از اصل اضافه باردرتمرینات
با کمی تأمین و تفکر می توان مهمترین برنامه ها وروشها راباتکیه براین اصل انجام داد .مثلاً انجام درازنشت باتوپ وقتی دانش آموز هربار 40 عدد درازنشست می رود دیگر برایش عادی می شود واین مربی است که باید با افزایش تکرار ،شدت و مدت تمرین به بهبود قدرت و استقا مت عضلات شکم دانش آموزان بپردازد ولی متأسفانه دراغلب موارد دیده می شود که معلم حتی ازبردن دانش آموزان به نمازخانه هم دریغ می ورزد با استفاده از اصل اضافه بار می توانست دانش آموزان رابه جای فعالیت دریک ساعت ورزشی به 45تا 50 فعالیت هدفمندی وادارد .
3- شناخت عوامل مهم آمادگی جسمانی نظیر قدرت ،سرعت ،استقامت ، چابکی ، توان ، هماهنگی و انعطاف پذیری و روشهای تمرینی برای بدست آوردن پیشرفت در هریک ازموارد بالا .آمادگی جسمانی شامل بالاترین توانایی انسان درانجام فعالیت بدنی
روز مره بانیرومندی و هوشیاری بدون احساس خستگی وصرف انرژی فراوان ورفع خستگی در صورت بروز آن می باشد .مثلاً برای افزایش استقامت دستگاه تنفسی وقلبی –عروقی باید فرد توانایی ادامه 5 دقیقه کار وتمرین نظیر دویدن ، دوچرخه سواری ، دویدنهای پیوسته و مداوم ، باسرعتهای مختلف – اینتروال وبازی سرعت راداشته باشد . استقامت عضلانی بااستفاده از
تمرینات تدریجی بامقاومت کم وتعداد تکرار زیاد افرایش می یابد . اما قدرت زمانی افزایش می یابد که عضلات در محدوه اصلی اضافه بارتمرین داده شوند واین تمرینات معمولاً به آهستگی انجام می شوند درحالیکه تمرینات مربوط به توان با حداکثر سرعتی که امکان پذیر است به اجرا درمی آید .در مورد انعطاف پذیری نیز از آنجا که بیشترورزشها به آن نیاز دارند حتی دویدنها وراه رفتنها ی آرام و نیز برای جلوگیری از آسیب دیدگی انجام تمرینات مربوط به آن ضروی به نظر می رسد .
4- شناخت روشهای تمرینی
الف) تمرین تناوبی که عده ای از شاگردان دسته ای ازمراحل تمرین رامتناوباً انجام می دهند بین هر دومرحله تمرین استراحت وجود داردکه این نوع تمرین باید باتوجه به دستگاه انرژی مورد نظر جهت گسترش آن ، انتخاب نوع فعالیت و هم چنین تعداد تکرارها و دوره ها نسبت به به فعالیت و استراحت و نوع استراحت انتخاب شود .
ب) دوی تداومی : که درآن دستگاه اکسیژن منبع انرژی غالب می باشد .
ج) بازی سرعت ( فارتلک ) شامل دوهای سریع و آهسته بطورمتناوب می باشد .
د) تمرینات سرعتی جهت گسترش سیستم ATP-PC .
و) سرعت های منقطع و .....می باشد .
از میان روشهای بالا روشهای تمرینی دوی آهسته ، دوی سریع تداومی – جاکینگ و سرعتهای تناوبی محور عمده آنها توسعه دستگاه اکسیژن است و تمرینات سرعتی ، سرعتهای شتابی وسرعتهای منقطع که محور عمده آنها توسعه ATP-PC و اسیدلاکتیک می باشد .
تمرینات تناوبی ، دوهای تکراری وفارتلک هردوسیستم هوازی وبی هوازی رابهبود می بخشد .
5- مهمترازهمه اینکه بداند چه نوع روش تمرینی رابرای چه نوع ورزشی مورد استفاده قرار دهد ؟
پاسخ به آن منوط به دانستن این است که روشهای گوناگون تمرین تاچه اندازه سبب توسعه دستگاهها ی مختلف انرژی می شود و اینکه درهر ورزشی چه نوع دستگاهی بیشتر مورد استفاده قرارمی گیرد.
یک مربی ورزش باداشتن اطلاعات تخصصی فوق می تواند به انتخاب بهترین روس تمرین جهت بهبود عملکرد ورزشی دانش آموزان بپردازد .بطورمثال گفتیم که دروالیبال و بسکتبال بیش از 80% انرژی از سیستم ATP-PC تأمین می شود ، هم چنین می دانیم که روشهای تمرینی سرعت منقطع ، تمرینات تناوبی و تمرینات سرعتی نیز بیش از 80% این سیستم راتقویت می کنند پس نتیجه می گیریم که اگر یکی از دورشته والیبال یا بسکتبال راآموزش می دهید حتماً ازتمرینات تناوبی ، سرعت های منقطع وتمرینات سرعتی جهت بهبود عملکرد دانش آموزان خود استفاده کنیم .
اگر چه موارد ذکرشده همه منطبق بااصول علمی وبراساس تحقیقات فراوانی استوار است اما صرف اطلاع معلم ازاین موارد کافی نیست .هر چند خواست معلم برای پویایی کلاس عنصر اصلی تحرک در کلاس تربیت بدنی است .اما معلم باید اقداماتی را انجام دهد تا ضمن برنامه ریزی مناسب د رحد امکانات مدرسه وباوجود حداقل فضا، چهار چوب فعالیتهای مشخص شده رانیز رعایت کرد وباشد واز سلیقه ای اداره کردن کلاس بپرهیزد وزمینه شرکت کلیه دانش آموزان رادر فعالیتهای تربیت بدنی فراهم سازد .اگر نگاهی دقیق ترداشته باشیم می بینیم علی رغم اینکه روز به روز برتعداد معلمین تربیت بدنی تحصیل کرده افزوده می شود ولی متأسفانه روز به روز برتعداد شاگردانی که به هر بهانه ازورزش دراین زنگ فرارمی کنند ، افزوده می شود .این درحالی است که درجهان پرسرعت امروزی که همه چیز روبه پیشرفت لحظه به لحظه است ما هنوز طرح درسهای 15-20 سال پیش استفاده می کنیم ،هنوز همان تمریناتی رابه شاگردان خود می آموزیم که معلمان مابه ماآموخته انددرحالیکه دانش آموزان ما نه تنها دانش آموزان چندسال پیش نیستنددانش آموزان 2-3 سال پیش هم نیستند ونیازهای حرکتی و فعالیتهای آنها تغییر کرده وتنوع زیادی رامی طلبد .
دیگر شاگردان امروز ما از این همه تکرار خسته شده و خواهان چیزهای نو و جدید هستند