کلمه ژیمناستیک1 یک لغت یونانی است که ترجمه آن به فارسی هنر لخت میباشد. از چهار هزار سال پیش نوعی ژیمناستیک در چین متداول بوده که از آن برای آماده نمودن جوانان جهت جنگ و همچنین بهبود بعضی از ضایعات بدنی 2 استفاده میکردند
یونانیها حرکات و عملیات ورزشی (ژیمناستیک) را با وسایل ابتدایی و موجود انجام میدادند، در صورتی که رومیها روی وسایل کار میکردند
موقعی که دولت روم ضعیف شد مردم معمولی دیگر از خودشان رغبتی به ژیمناستیک نشان ندادند فقط سربازان ژیمناستیک تمرین میکردند و همچنین عده ای عملیات ژیمناستیک را در سیرکها و برای امرار معاش به نمایش می گذاشتند
تا آغاز دوره رنسانس هیچ علاقه ای جهت پیشرفت این ورزش نشان داده نشد تا بالاخره موکولیالیس 3 ایتالیایی کتاب مفیدی درباره هنر ژیمناستیک انتشار داد و پس از این ورزش به تدریج در بیشتر کشورهای اروپایی مانند آلمان، دانمارک، فرانسه، سوئیس و غیره رونق یافت
جان بیس دو 4 اولین اروپایی بود که تمرینات مدون شده ژیمناستیک را تدریس نمود سپس جان گوتس موتس 5 اولین فردی بود که کتابی درباره ژیمناستیک جدید در سال ١٧٩٢ چاپ و منتشر نمود، و به پدر بزرگ ژیمناستیک معروف شد
بعد از شکست آلمانها در فرانسه فردریک جان 6 تصمیم گرفت که مردم آلمان را طی برنامه ای از نظر قوای جسمانی و روانی تقویت نماید و معتقد بود که آلمانها برای دفاع از خود بایستی با هم متحد شوند، بنا براین جوانان را به جنگهای اطراف برلین برای تمرین ژیمناستیک دعوت نمود در آنجا بود که وی وسایل پارالل، بارفیکس، خرک حلقه و پرش خرک را ساخت
در سال ١٨٤٢ قبل از مرگ جان، ژیمناستیک در مدارس آلمانی رایج گردید. تشک برای اولین بار در کوپنهاک دانمارک موقعی که مدرسه نظامی دایر گردید به کار برده شد
پر هندریک لینگ 7 شاعر سوئدی یکی دیگر از افرادی بود که برای گسترش ژیمناستیک زحمت کشید او ضمن قبول روشهای آموزشی « فرانر ناجتگال » دانمارکی بر اجرای صحیح حرکات وعملیات ورزشی در زمان معین تأکید داشت. در حقیقت لینگ تحقیق علمی در تربیت بدنی را پایه گذاری نموده و معتقد بود که اگر یک نفر بخواهد با ورزش ژیمناستیک بدن شخصی را به طور دلخواهی بسازد پس لازم است که او بدن انسان را از نظر آناتومی و فیزیولوژی نیز بشناسد
در سال ١٨۵٠ آلمانها ورزش ژیمناستیک را به آمریکا برده و این ورزش در سرزمین آمریکا رواج یافت
در اولین دوره بازیهای المپیک نوین که به سال ١٨٩٦ در آتن برپا گردید ژیمناستیک آقایان بعنوان یک رشته از بازیها منظور شده بود و متعاقب در بازیهای المپیک ١٩٢٨ آمستردام ژیمناستیک بانوان هم وارد مسابقات المپیک شد
از بیش از ٦٠ سال پیش این ورزش در ایران متداول گردید، از جمله کسانی که برای پیشرفت ژیمناستیک در این مرز و بوم فعالیت نموده اند در مرحله اول آقایان بادگرنی، مرحوم دکتر بنائی، مرحوم مهران، میر احمد صفوی و دکتر حاج عظیمی و سپس آقایان محمدتقی وصالی، مرتضی بنایی، سید رضا سکاکی، علی یزداد و غضنفر جباری را میتوان نام برد
از ایران برای اولین بار مرحوم علی یزداد برای تماشا و نظارت و کسب تجربه در بازیهای المپیک ٤٨ لندن شرکت کرده و سپس تیم ژیمناستیک ایران در سال ١٩۵١ در مسابقات بین المللی ژیمناستیک که در شهر فلورانس ایتالیا برگزار شد به سرپرستی آقای محمود نامجو شرکت نمود
در حال حاضر کشورهای آلمان، شوروی، آمریکا، کره، ژاپن و چین در مسابقات جهانی و المپیک امتیازات بیشتری نسبت به سایر کشورها دارا هستند
اطلاعات عمومی
ژیمناستیک نخستین بار و بطور غیر رسمی در سال 1352 توسط شخصی به نام امان اله پادگرنی که یک روسی بود به ایران آورده شد . پادگرنی در ورزشهای دبستانی ، با حرکات ریتمیک و ژیمناستیک ، کار خود را در شهر تبریز آغاز نمود . وی از همان ابتدای کار با مقاومت و کارشکنی برخی از اهالی مجبور به ترک محل و حضور در تهران شد . در تهران نیز افرادی چون محمود اسحاقی ، میر احمد صفوی و عده ای دیگر برای نخستین بار ژیمناستیک را آغاز کردند . فعالیتهای اولیه ژیمناستها در محل غورخانه ، پارک شهر فعلی انجام میشد . بعدها در استان خراسان استاد علی یزاداد دکتر بنایی و منوچهر مهران در آن خطه ژیمناستیک را پی گرفتند . آقای سپاس پور اولین سرپرست فدراسیون ژیمناستیک بود که در سال 1321 تنها به مدت 3 ماه عهده دار این مسئولیت شد . پس از وی نصرت اله حاج عظیمی به عنوان نخستین رئیس فدراسیون آغاز به کار کرد . روسای بعدی فدراسیون تا به امروز در مسئولیتهای محوله تا حد توان به تلاش و کوشش پرداختهاند .
ورزش ژیمناستیک تبلوری از حرکات بسیار زیبای انسان است که قدرت ، استقامت ، انعطاف و زیبایی اندام را در انسان به وجود میآورد . تحرک و زیبایی این ورزش نه تنها موجب گرایش تعداد بیشتر ورزشکاران گردیده ، بلکه تماشاچیان زیادی را نیز به خود جذب نموده است . ورزش ژیمناستیک در دو بخش انجام میشود : بخش حرکات زمینی یا حرکاتی که روی تشک مخصوص صورت میگیرد و بخش حرکاتی که بر روی وسایل انجام میشود. در حرکات بر روی وسایل میتوان از دارحلقه، بارفیکس ،پارالل،چوب موازی، خرک حلقه و خرک پرش نام برد.
مسابقات ژیمناستیک در طی دو مرحله انجام میگیرد ، مرحله اول شامل حرکات اجباری برروی وسایل میباشد و در مرحله دوم برنامه ژیمناستیک اختیاری بوده و هر ورزشکار میتواند برنامه ابداعی خود را ارائه دهد.
فضای مورد نیاز برای رقابتهای ژیمناستیک به قرار زیر است :
اندازه رسمی تشک برای حرکات زمینی 12 ×12 متر ، در یک محوطه 14 ×14 متر میباشد . دیگر وسایل ژیمناستیک هر یک نیاز به سطحی برابر 36 متر مربع دارد و برای پرش از روی خرک نیز یک مسیر یه عرض 1 متر و طول حداقل 25 متر مورد نیاز است . قسمتهای مختلف این ورزش در مجموع سطحی برابر 5/47 ×23 متر را اشغال میکند.
در سالنهای ژیمناستیک با توجه به قرارگیری وسایل در قسمتهای مختلف ، تماشاچیان ممکن است از اطراف سالن شاهد هر یک از رشته های این ورزش باشند . با توجه به افزایش قابل ملاحظه تعداد تماشاچی این ورزش در سالهای اخیر ، گنجایش تقریبی 10000 نفر برای سالن اصلی مسابقات توصیه میشود.
تجهیزات مورد نیاز :
- خرک حلقه
- خرک پرش
- میله بارفیکس
- پارالل
- دارحلقه
- میله موازی
- ترامپولین :ترامپولین یکی از وسایل تمرینی ورزش ژیمناستیک میباشد که شامل پارچه ضخیم و محکمی است که بوسیله تعدادی فنر از چهارطرف بر یک چهارچوب فلزی بسته شده است .
- موارد ایمنی در ژیمناستیک : تمام وسایل و تجهیزات ژیمناستیک باید به نحو مطلوبی مهار شده باشد تا ژیمناست هنگام کار بر روی آن دچار سانحه نگردد. این ثابت سازی معمولا" بوسیله کابل و پیچ حلقهای فولادی صورت میگیرد . تمام قسمتهایی که ممکن است به نحوی مورد برخورد با ورزشکار قرارگیرد ، باید کاملا" پوشیده شود .
- لباس و کفش : مردان ژیمناست باید در تمام رقابتها پیراهن ورزشی رکابی بپوشند و در قسمتهای خرک حلقه، پارالل و بارفیکس از شلوار ورزشی بلند و سفید با کفش ژیمناستیک با جوراب استفاده نمایند . در حرکات زمینی میتوان از همین لباس و یا شورت ورزشی و بدون استفاده از کفش یاد شده استفاده کرد .
زنان ژیمناست ، مایو مخصوص ژیمناست میپوشند و اجازه استفاده از تنسوپلاست را دارند ولیکن مجاز به استفاده از باندپیچی نیستند . پوشیدن کفش و جوراب ژیمناستیک برای خانمها اختیاری است .
ارزشیابی برنامه های حرکات زمینی
برنامه حرکات زمینی در یک کادر ١٢×١٢ متر انجام میشود
طول مدت اجرای مسابقات حرکات زمینی حداکثر۷۰ ثانیه میباشد
حرکات زمینی باید کاملاً موزون بوده و به صورت متناوب در برنامه جایگزین شده باشند. برنامه باید شامل قسمتهایی چون حرکات ریتمیک، تعادلی نگهداشتن، بالانس قدرتی، جهش، اسکبکا سر، نیم پشتک،نیم وارو و پشتک و وارو باشد. شرکت کننده باید از تمام سطح تشک در جهات مختلف به روش زیز استفاده نماید
گروه های حرکتی زمینی شامل:
۱-حرکات انعطافی قدرتی وتعادلی
۲-حرکات مربوط به جفتی بطرها چرخشها پریدنهاوجهشها
۳-حرکات آکروباتیک رو به جلو
۴-حرکات آکروباتیک رو به عقب
۵-حرکات آکروباتیک روبه پهلویاحرکات روبه عقب وکنده شدن وبلند شدن با۲/۱ چرخش جانبی بدن