امروزه مربیان برای اینکه بتوانند به نحو موثری تکنیک ها را بهبود ببخشند ، به درک عمیقی از بیو مکانیک نیاز دارند . بیومکانیک عبارت است از مبحث حرکات انسان . با تشخیص موثرترین الگوی حرکتی لازم برای تولید ضربه، می توان بهره وری حرکات بازیکن را تحلیل نموده و تشخیص داد که چگونه می تواند بهتر عمل کند . درک درستی از بیو مکانیک شما را قادر می سازد تا بتوانید به سوالات زیر پاسخ دهید :
- بهترین الگوی تکنیکی کدام است ؟
بهترین الگوی تکنیک می تواند اینگونه تعریف شود که : تکنیکی که بازیکن را قادر می سازد بهترین بهره وری را از ترکیب قدرت و کنترل هم در هنگام زدن ضربه و هم در تکنیک های حرکتی بوجود آورد و در عین حال ریسک صدمه بدنی را نیز به حداقل برساند، بهترین الگوی تکنیک است . در تشخیص اشکالات و تصحیح بازیکن یک درک خوب از بیومکانیک به مربیان کمک می کند تا از ویژگی های فرعی ضربه صرف نظر کرده و به جای توجه به شکل کار، به بهره وری ضربه توجه کند .
- اصول کلی بیومکانیک تنیس چیست ؟
- تعادل
- نیروی حرکتی
- نیروی متضاد
- حرکت خطی
- انرژی الاستیک
- زنجیره هماهنگی
2- تعادل
تعادل عبارت است از قابلیت حفظ موقعیت بدون تغییر، چه از لحاظ ایستایی و چه از لحاظ حرکتی . از آنجا که تنیس یک ورزش همراه با حرکات مداوم است، به تعادل دینامیک نیاز دارد . لازم است مربی رعایت خط محور عمودی را از سوی بازیکن مشاهده کند . این امر وی را قادر خواهد ساخت که نیروی خطی و زاویه ای را منتقل نماید . مثلا" وقتی یک بازیکن عالی در موقعیت دشواری قرار می گیرد، باز هم می تواند سر و بالاتنه خود را به جهت نواختن یک ضربه موثر، با ثبات نگه دارد .
3- انرژی حرکتی
قانون حرکت می گوید یک جسم در ثبات یا حرکت باقی می ماند مگر اینکه تحت تاثیر یک نیروی بیرونی قرار گیرد . یعنی مقاومت جسم در مقابل به حرکت درآمدن یا از حرکت ایستادن . مثلا" یک بازیکن تنیس چگونه از یک موقعیت ایستاده در یک نقطه به سرعت حرکت می کند، حرکت را کند می کند یا سریعا" جهت خود را تعویض می نماید .وقتی بازیکن در حالت آماده قرار دارد، بدن و راکتش بی حرکتند یعنی مقداری انرژی در خود ذخیره دارند تا بتواند بر مقاومت در مقابل حرکت فائق آیند . با استفاده از نیروی جاذبه و تولید نیروی وارد شده به زمین، ماهیچه ها با منقبض شدن به حرکت در می آیند . وقتی با دستی که کاملا" دراز نشده، ضربه می زنیم، در مقایسه با ضربه ای که با دست کاملا" دراز شده می زنیم، انرژی کمتری تولید می شود . بنابراین مقاومت کمتری هم در مقابل چرخش که بسرعت به سر راکت منتقل می شود، وجود دارد .
4- نیروی متضاد و مقابل یکدیگر
برای هر عملی یک عکس العمل در جهت معکوس و به همان میزان، وجود دارد . ما با فشار دادن پا بر روی زمین شروع به حرکت و ضربه زدن می کنیم . زمین نیز همان نیرو را بر ما منعکس می کند و همین نیرو و عکس العمل زمین است که مبنای حرکت انفجاری اولیه قرار می گیرد. مثلا" وقتی آندره آقاسی اقدام به زدن سرویس می کند، اول به روی زمین فشار می آورد ( با زانوی خم شده ) و این فشار نیروی لازم را برای زدن یک سرویس خوب و قوی در او ایجاد می کند .
5- نیروی خطی یا لحظه ای
این نیرویی است که جسم در حال حرکت ایجاد می کند . در واقع معادل جرم حرکتی هر جسم است . این نیرو بر دو نوع است: خطی که در راستای یک خط راست قرار دارد و زاویه ای یا گردشی که به آن چرخش نیز می گویند . نیروی خطی، عبارت است از انتقال وزن بدن در مسیر ارسال توپ و به جلو ( مثل بک هند بروگورا در تصویر ) . نیروی چرخشی از طریق چرخش بدن از روی کمر ایجاد می شود ( مثل فورهند آغاسی در تصویر )
6- انرژی الاستیک
انرژی که به دلیل کشیده شدن ماهیچه ها در بدن بوجود می آید، انرژی الاستیک است . وقتی ماهیچه های کشیده می شوند، انرژی در خود ذخیره می کنند که باعث میشود درست مثل کش، کشیده شوند . مثل گام شکسته ادبرگ . بعد از زدن سرویس و در نزدیکی تور، ادبرگ نیرویی در پاهایش ذخیره کرده است تا هنگامی که مستقر شد بتواند یک گام انفجاری به سوی توپ بردارد . بازیکن های مدرن نیز برای زدن سرویس و ضربات زمینی قبل از جمع شدن یا جمع کردن بدن ( کش آمدن ) از این روش برای تولید بیشتر نیرو استفاده می کنند .
7- زنجیر هماهنگی
الف – مقدمه :
واژه هایی نظیر زمان بندی و ریتم ( ضرب آهنگ ) مرتب از سوی مربیان مورد استفاده قرار می گیرد ولی این واژه ها به چه معنایی است و چگونه می توان رعایت و نحوه استفاده از این کیفیت ها را در مکانیک ضربه زدن، به بازیکن آموخت ؟ پاسخ در ایجاد هماهنگی میان اعضای بدن است . زنجیر هماهنگی شامل بخش هایی از بدن است که نظیر زنجیری از بخش هاست که در آن نیرو تولید شده توسط یک حلقه زنجیر یا یک عضو بدن به سایر حلقه ها منتقل می شود . هماهنگی یا زمانبندی مناسب این حلقه ها باعث می شود که این حلقه ها بتوانند نیرو را به نحو موثری منتقل کنند .