دانلود تحقیق تاریخچه و سیرتحول مخابرات در ایران

مقدمه :

امروزه با توجه به نقش انکار ناپذیر و حساس ارتباطات در توسعه ملی جوامع و الزاماً  برنامه ریزی‌ها و سرمایه گذاری های کلان و قابل ملاحظه در این بخش وظیفه ی متولیان مخابرات کشور ، جنبه حیاتی و ملی به خود گرفته است . اهمیت اطلاعات و ایجاد حرکت جهانی برای رسیدن به اطلاعات و گذر از شکاف دیجیتالی ، کشورهای جهان سومی را برآن داشته تا تلاش خود را در سطح ملی برای همگانی شدن اطلاعات توسعه دهند .

حوزه ی IT ،حوزه ی بسیارگسترده ای ست که مقوله های فنی و مهندسی مخابرات، رایانه، شبکه‌های اطلاع رسانی ، اینترنت،شهرها و پارک های اینترنتی و تمامی شؤون ارتباطی مخابراتی و اطلاعاتی را دربرمی گیرد.ازاین روی ، مخابرات ایران،درسال های اخیر،همپای دنیا ، گام های موثری دراین عرصه برداشته که سیاستگذاران این عرصه،کارنامه خوبی را ارائه نموده اند ، به گونه ای که تلاش بخش ارتباطات کشور نشان از یک توسعه ی قابل ملاحظه در برنامه های اول تا سوم و ادامه آن نیز در برنامه ی چهارم توسعه دارد .

   سیر تحول و توسعه ی مخابرات کشور در گذر زمان (سال 1236 لغایت 1385 ) 

مخابرات در ایران همچون دیگر نقاط جهان با نصب اولین خط تلگراف در سال 1236 هجری خورشیدی یعنی چهارده سال بعد از موفقیت مورس ، بین تهران و چمن سلطانیه در نزدیکی زنجان (اردوگاه تابستانی ناصرالدین شاه ) تحقق یافت . دو سال بعد خط تلگراف سلطانیه به سمت زنجان و تبریز و جلفا امتداد یافت و به شبکه ی تلگرافی روسیه پیوست . توسعه ی تلگراف بسیاری از شهرها را سال به سال در نوردید ، تا اینکه ایران در سال 1248 به عضویت اتحادیه بین المللی تلگراف درآمد . اداره تلگراف در سال 1255 به وزارت تلگراف  ارتقاء یافت .

مرحله ی دوم توسعه فناوری مخابرات با نصب تلفن آغاز می شود . اگر چه اولین خط تلفن در حدود دوازده سال پس از اختراع آن ، یعنی سال 1269 در تهران راه اندازی شد ، اما گسترش شبکه تلفن در سرزمین پهناور ایران از سال 1320 شروع گردید .

در سال 1269 بین دو ایستگاه ماشین دودی و شهرری ارتباط تلفنی برقرار شد ، بعد از آن بین کامرانیه ( شمیران ) و عمارت سلطنتی وزارت جنگ ( تهران ) و سپس مقر ییلاقی شاه ( سلطنت آباد) و عمارت سلطنتی تهران ارتباط تلفنی دایر شد ، در آبان ماه 1305 تلفن جدید برروی 2300 رشته کابل آماده بهره برداری شد ، در مرداد 1308 به موجب مصوبه ای ، رسیدگی به امور تلفن که در دست شرکتها بود ، به وزارت پست و تلگراف واگذار و نام آن وزارتخانه به وزارت پست و تلگراف و تلفن تبدیل گردید . دو سال بعد سهام شرکت های تلفن برای دولت خریداری و شرکت سهامی تلفن ایران تأسیس شد.پس از شهریور 1320 همزمان با خروج نیروهای متفقین از کشور ایران، خطوط تلفن جدید ( کاریر) که توسط آنان در ایران تأسیس شده بود ، خریداری گردید .

روند توسعه کیفی و کمی مخابرات از مرحله تلفن مغناطیسی تا مرحله سیستم خودکار به تدریج ادامه یافت و در سال 1343 استفاده از شیوه ریزموج ( مایکروویو ) در مخابرات ایران آغاز و به دنبال آن در سال 1345 اولین کارخانه مخابراتی ایران تأسیس شد . راه اندازی و بهره برداری از ایستگاه زمینی ماهواره ای شهید قندی ( اسدآباد ) همدان و استفاده از اولین کابل ارتباطی بین شهری PCM بین تهران -  کرج و ایجاد مرکز آموزش مخابرات اقدامات بعدی بود .

در سال 1349 مرکز تحقیقات مخابرات پایه گذاری و در سال 1350 شرکت مخابرات ایران با ساختاری جدید متولی توسعه و تجهیز شبکه ی مخابرات کشورگردیدوصنایع مخابراتی راه دور ایران نیزبه منظور تولید تجهیزات مخابراتی راه دور در همین سال شکل گرفت .

با پیروزی انقلاب اسلامی ، آغاز جنگ تحمیلی عراق بر علیه ایران ، مانع از توسعه فراگیر شبکه مخابرات کشور شد . با این وجود از سال 1357 تا سال 1363 ، تعداد 351 هزار شماره تلفن در کشور دایر شد . 1300 روستا دارای ارتباط گردید ، 101 شهر ارتباط بین شهری یافتند و 4083 دستگاه تلفن همگانی شهری و راه دور در نقاط مختلف کشور نصب شد .

اولین طرح آزمایش کابل نوری در مرکز تحقیقات مخابرات عملی شد و در سال 1364 کارخانه کابلهای مخابراتی شهید قندی یزد تأسیس و در سال 68 به بهره برداری رسید .  در سال 1367 اولین کابل هم محور بین شهری از تهران به اصفهان متصل گردید . در سال 1368 اولین مرکز سوئیچینگ دیجیتال دانشگاه تهران به بهره برداری رسید و در همین سال اولین خط کابل نوری بین شهری بین تهران -  کرج اجراء گردید .

به دنبال این تحولات در سال 1370 بهره برداری از اولین موج گیر ماهواره ای اینمارست شروع شد . در سال 1371 موافقت اصولی برای ایجاد دانشکده علمی و کاربردی مخابرات اخذ گردید . در سال 1372 بهره برداری از اولین موج گیریهای VSAT توسط شرکت مخابرات ایران صورت گرفت . بهره برداری از مراکز SC دیجیتال در هشت شهر کشور و بهره برداری از مجتمع مخابراتی انقلاب اسلامی به عنوان دومین مرکز مخابراتی ایران در تهران در همین سال آغاز شد . تحولات مهم در سال 1373 عبارت بودند از توسعه شبکه تلفن تهران به یک میلیون و 945 هزار شماره منصوبه و ایجاد شبکه ی تلفن همراه در سال 1374، اساسنامه تأسیس شرکت سهامی مخابرات استانها به توسط مجلس شورای اسلامی تصویب  و در اوایل سال 75 این شرکتها فعالیت خود را شروع کردند . در همین سال گسترش شبکه تلفن همراه در سطح 35 شهر و طراحی یک میلیون شماره تلفن همراه ، همچنین اتصال 90 شهر کشور به شبکه ارتباطات داده ها ( دیتا) و توسعه شبکه VSAT به میزان 70 درصد صورت گرفت ، همچنین در سال 75 می توان به کسب لوح تقدیر یونسکو به دلیل ارتباط رسانی به نقاط محروم اشاره نمود .

در سال 76 واگذاری یک میلیون و 790 هزار شماره تلفن همراه و تولید مراکز پرظرفیت دیجیتال NEAX1 / ITMC با فناوری ژاپن با برخورداری از دانش فناوری مخابراتی در زمینه سیگنالینگ و شبکه ISDN ، در سال 77 بهره برداری از پروژه کابل نوری آسیا ، اروپا (TAE) ، واگذاری سرویسهای ویژه تلفن ثابت به مشترکین در سطح وسیع را می توان ذکر کرد ، از جمله تحولات سال 78 می توان به دایری بیش از یک میلیون شماره تلفن ثابت ، تأمین ارتباط مخابراتی 4300 روستا ، اجرای بیش از 2500 کیلومتر کابل کشی نوری در سطح شبکه مخابراتی ، تشکیل ستاد مقابله با بحران رایانه در سال 2000 میلادی و چاپ کتاب ارتباطات در انقلاب اسلامی (57 لغایت 77) اشاره نمود .

در سال 79 آغاز عملیات طرح شماره گذاری نامبرینگ در سطح کل کشور که با اجرای این پروژه شبکه مخابرات کشور به 92 منطقه تقسیم گردیده است که در هر منطقه ‌ چندین شهر ، شهرستان و توابع آن را شامل می شود .

در همین سال واگذاری 472 هزار شماره تلفن همراه ، فروش یک میلیون و 250 هزار فقره فیش تلفن همراه ، دایری یک میلیون و 100 هزار شماره تلفن ثابت ، تأمین ارتباط مخابراتی 5 هزار روستا ، تغییر ساختار مبنی بر پروژه تجدید ساختار صورت گرفته در ITU و ادامه خصوصی سازی برخی خدمات و فعالیتهای مخابرات صورت گرفته است .

تحولات بخش مخابرات کشور در سال 80 شامل ادامه اجرای طرح شماره گذاری نامبرینگ در سراسر کشور ، دایری یک میلیون و 124 هزار شماره تلفن همراه ، افتتاح شبکه ی دیتا در تهران با ظرفیت 1000 پورت ( یک میلیون نفر کاربر و 50 شبکه اختصاصی ) ، افتتاح سیستم بی سیم محلی (WLL) ، طراحی پروتکل سیگنالینگ شماره 7 در سوئیچ 5K ، استفاده از سیستم مخابراتیdebit card ، اتصال ایران به شبکه تلفن همراه اروپا و ارائه سرویسهای نوین تلفن ثابت به مشترکین می باشد .

در سال 81 نیز می توان به مواردی از جمله نخستین مرحله واگذاری تلفن همراه ماهواره ای ثریا در کشور ، راه اندازی اولین تلفن امداد جاده ای در کشور ، جایگزینی سوئیچ بین الملل ISC1 به منظور سهولت برقراری ارتباطات بین الملل و افزایش کارایی شبکه ، توسعه ارتباطات روستایی به طوریکه 89 درصد روستاهای بالای 20 خانوار دارای ارتباط مخابراتی گردیده اند و برخورداری از ضریب نفوذ تلفن ثابت معادل 73/19 درصد ذکر نمود .

از جمله اقدامات مخابرات در سال 82 ، اجرای طرح نامبرینگ شماره تلفن های همراه در سراسر کشور ، تهیه طرح جامع شبکه ملی دیتا در برنامه ی سوم توسعه ، تغییر نام وزارت پست و تلگراف و تلفن به وزارت  ارتباطات و فناوری اطلاعات ، رسیدن به شبکه ارتباطات ثابت با 3/15 میلیون مشترک ، برخورداری از شبکه تلفن همراه با 4/3 میلیون مشترک ،   40 هزار روستای دارای ارتباط در سراسر کشور ، تعداد شهرهای تحت پوشش تلفن همراه به میزان 708 شهر ، تعداد 5168 نقطه دارای ارتباط بین شهری و ظرفیت شبکه انتقال اطلاعات به میزان 11125مگابیت و ایجاد شبکه انتقال اطلاعات در 331 شهر ، ارائه سرویسهای ویژه تلفن همراه از جمله سرویس SMS در سطح وسیع به مشترکین ،    فروش فیش تلفن همراه در سراسر کشور به تعداد 6/5 میلیون فقره ، تحقق تغییر ساختار مخابرات در کشور به طوریکه شرکت مخابرات ایران به یک شرکت مادر تخصصی سازماندهی شده و 33 شرکت دیگر ، زیرمجموعه ی این شرکت تشکیل می شود . این شرکت شامل 30 شرکت استانی تلفن ثابت ، 3 شرکت جدید شامل شرکت ارتباطات زیرساخت ، شرکت ارتباطات سیار ، شرکت فناوری اطلاعات می باشد که با این اقدام و تفویض اختیار به شرکت های جدید روند توسعه مخابرات شتاب بیشتری گرفته و گامهای عظیمی در راستای توسعه شبکه ی عظیم مخابراتی برداشته اند .

شبکه مخابرات کشور در پایان سال 83 دارای 17 میلیون و 798 هزار مشترک تلفن ثابت از نوع سیستم دیجیتال ، 5 میلیون و 75 هزار مشترک تلفن همراه ، 43800 روستای دارای ارتباط ، ضریب نفوذ تلفن ثابت معادل 32/26 درصد ، ظرفیت شبکه انتقال اطلاعات به میزان 76 هزار و 910 مگابیت ، 584 هزار ترانک بین شهری ، یک میلیون کانال انتقال ، 851 شهر تحت پوشش تلفن همراه و 514 شهر تحت پوشش شبکه انتقال اطلاعات ،       6 هزار و 280 نقطه دارای ارتباط بین شهری ، شبکه فیبر نوری به میزان 30 هزار کیلومتر در سطح کل کشور ، ارتباط رومینگ بین الملل با 27 کشور جهان می باشد و از جمله اقدامات در این سال علاوه بر موارد مذکور شامل ارائه مجوز واگذاری 7 میلیون شماره تلفن ثابت و همراه به بخش خصوصی،راه اندازی نخستین مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستایی کشور در روستای قرن آباد از توابع گرگان –ابلاغ قانون شرح وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ، برگزاری پنجمین نمایشگاه بین المللی مخابرات ، فناوری اطلاعات و شبکه ها (تلکوم 2004 میلادی ) در نمایشگاه بین المللی تهران و فراهم شدن امکانات زیرساختی شبکه ی تلفن همراه کشور می باشد .

در سال 84 گامهای بلند و موثرتری در توسعه و تجهیز شبکه ی مخابرات کشور برداشته شده است ، به طوریکه کاهش 50 درصدی تعرفه های اینترنت در کشور ، بهره برداری از پروژه های ملی شارع با ظرفیت 5 هزار مگابیت افتتاح شبکه ی تلفن همراه اعتباری در تهران و واگذاری 455 هزار و 855 شماره تلفن همراه اعتباری ، افتتاح شبکه ی ملی فیبرنوری به میزان 56 هزار کیلومتر که 900 شهر کشور را به هم متصل می کند با هزینه ای معادل 660 میلیارد تومان ، راه اندازی 2 هزار دفتر خدمات ICT  روستایی با هزینه ای معادل 62 میلیارد تومان ، افتتاح نخستین مرکز خدمات داده اینترنتی در ایران به منظور ایجاد فضای امن اطلاعاتی در داخل کشور ، کاهش ترافیک اینترنتی و در راستای آزاد سازی بخشی از فعالیتها و اطلاع رسانی به بخش خصوصی ، انعقاد قرارداد با شرکت آفریقای جنوبی (MTN) به منظور راه اندازی شبکه اپراتور دوم تلفن همراه ، اجرای طرح هشت رقمی شدن شماره تلفنهای مشترکین تهرانی ، ثبت نام تلفن همراه در سراسر کشور که در این مرحله تعداد حدود 8 میلیون فقره فیش توسط متقاضیان خریداری گردیده است .

افتتاح پروژه ی کابل دریایی ایران - کویت به طول 325 کیلومتر ، 12 رشته ای ، اجرای فیبرنوری در شبکه مخابراتی کشور به میزان 26 هزار کیلومتر در سال 84 و رسیدن به  شبکه ی فیبرنوری به میزان 56 هزار کیلومتر ، برخورداری از شبکه تلفن ثابت با 20 میلیون و 340 هزار مشترک ، بیش از 8 میلیون و 510 هزار مشترک تلفن همراه ، 26 هزار کیلومتر جاده و 999 شهر تحت پوشش، ضریب نفوذ تلفن ثابت و همراه به ترتیب 29.71 و 12.5 درصد ، 47 هزار و 955 روستای دارای ارتباط ، برقراری رومینگ بین الملل با 78 کشور جهان ، بهره مندی 8.5 میلیون مشترک از سرویس SMS و 219 هزار مشترک از سرویس VMS ، تعداد آنتهای BTS در سراسر کشور بیش از 6 هزار و 562 آنتن ، یک میلیون کانال انتقال ، تعداد پورتهای واگذار شده به میزان 17244 پورت ، 716 شهر تحت پوشش فناوری اطلاعات ، تعداد 3000 مشترک X.25 ، ظرفیت شبکه انتقال اطلاعات به میزان 106 هزار و 140 مگابیت ، تعداد تلفنهای همگانی شهری و راه دور در سطح کل کشور به میزان 144 هزار و 570 دستگاه و . . . از جمله این اقدامات در سال 84 می باشد .