ورزش های سنتی، بومی و محلی کشور ما علاوه بر آثار و مزیت های ورزشی از نظر علایق فرهنگی، هنری و گرایشات مردم مناطق مختلف کشور بهترین عامل تفریحات و سرگرمیهای مفرح و سالم و سازنده می باشند. بازی ها و ورزش های سنتی و محلی بخشی از میراث فرهنگی غیر مادی بشریت هستند، بنابراین شایسته آن هستند که به عنوان فرهنگ مردم حفظ و احیاء شوند. اگر در جامعه ای زمینه برای ایجاد و توسعه و گسترش روابط فرهنگ و ورزش به وجود نیاید، رابطه فرهنگ با ورزش در سطح ثابتی باقی خواهد ماند و هیچ یک از آن دو قادر نخواهند بود برای رشد معنوی دیگری چیزی عرضه کنند و در نتیجه به جای روابط اجتماعی منظم بین ورزش و فرهنگ نوعی بی نظمی و دگرگونی جایگزین آن خواهد شد هویت و سابقه
طبق تحقیقاتی که انجام شده است به طور میانگین 2/. درصد ورزشکاران کشور به ورزش های محلی و باستانی می پردازند که این رقم در میان انواع ورزش های رایج امروزی کمترین مقدار را دارد، لازم به یادآوری است که از این مقدار نیز بیشترین داده های به دست آمده مربوط به ورزش زورخانه ای و باستانی است که در مورد ورزش های دیگر نظیر چوگان جای تأمل دارد. از این ارقام دور شدن و فنای ورزش های ملی را می توان دریافت در ده های اخیر با شرایط موجود برای ناکامیها در این رشته ورزشی به این نتیجه می رسیم که بی نظمی فرهنگی، مدیریت متزلزل، فقدان طرح و سازمان، کمبود طرح های آموزشی و نبود مربی متخصص باعث ناشناخته ماندن این رشته ورزشی شده است.
در حالی که چوگان در بیش از 75 کشور جهان دارای فدراسیون ملی است و در کشورهایی نظیر انگلیس، آرژانتین، فرانسه، پاکستان، هندوستان، ترکمنستان و آمریکا از رواج همگانی برخوردار است اما امروزه ما می بینیم که ورزش چوگان در سرزمین آبا و اجدادی خود کم و بیش به دست فراموشی سپرده شده و تنها با خاطره ها و تاریخ گذشتگان زنده است. هر چند روزگار نه چندان دوری میادین چوگان ایران زبانزد عام و خاص بوده است اما در حال حاضر نبود میدان چوگان استاندارد یکی از مهم ترین مشکلات آن قلمداد می شود. چوگان در دو زمین بزرگ (میدان) و کوچک (مانژ) به ترتیب با ابعاد180×270 متر و 48×96 متر برگزار می شود، سرعت و قوانین بازی در دو زمین کوچک و بزرگ متفاوت است. امرزه تنها چهار زمین چوگان و آن هم در تهران وجود دارد که عبارتند از : باشگاه نیروی زمینی (نظامی)، باشگاه شهدا و نوروزآباد (دولتی) و باشگاه کانون چوگان (خصوص). شرایط برگزاری مسابقه تنها در زمین کانون چوگان که خصوصی است مهیا می باشد.
در حال حاضر فقط استانهای تهران، اصفهان و کرمانشاه در این ورزش فعالیت و سرمایه گذاری می کنند و تعداد تیمهایی که به صورت آماتور به ورزش چوگان می پردازند از عدد 6 تجاوز نمی کند که عبارتند از : قصر فیروزه، کانون چوگان، نیروی زمینی، نصف جهان، خرگوش دره و کانون چوگان.
دلایل بی شماری باعث معرفی نشدن و ناشناخته ماندن این ورزش اصیل ایرانی در میان جوانان و جامعه شده است اما می توان به تازه تأسیس بودن فدراسیون چوگان (اواخر سال 81)، برآورده نکردن نیازهای اولیه و اساسی ورزش چوگان، نداشتن لیگ و مسابقات منظم، گران بودن این رشته ورزشی، نبود مراکز آموزش برای جوانان و نوجوانان و همچنین خانمها و تبلیغات اشاره کرد. نداشتن لیگ و مسابقات منظم باعث شده است که مسابقات آن در طول سال یا برگزار نشود یا اینکه در برگزاری کم آن نقایص فراوان و حمایتهای اندکی وجود دارد. گران بودن این رشته ورزشی نیز باعث ناشناخته شدن آن شده است به طوریکه هر چوگان باز باید حداقل 2 تا 5 اسب داشته باشد تا بتواند زمان بازی هر 7 دقیقه یک بار آن را عوض کند. غیر از مورد فوق چوگان باز به وسایل بازی همچون چوب و توپ نیاز خواهد داشت و همچنین شرکت در مسابقه برای شرکت کنندگان نیز گران تمام می شود. از دیگر دلایل ناشناخته بودن این ورزش می باشد. بازی چوگان از نگاه تیز رسانه ها به دور مانده است و همین دلیل باعث شده است تا مثل رشته های ورزشی دیگر در تیررس منتقدان قرار نگیرد و با سرعت لازم و مطلوب شکوفا و احیاء نگردد.
با زی های محلی
قائم بوشک- اتک متک – اهم ابر –توپ دو –خرسوز - چوچو –کمربند بازی – کلاه پرک – لپر بازی – شاه دزد بازی –پرتا پیک - چسنک بازی – چرق چرغ – هفت سنگ – کلاغ پر – طناب کشی – قوقو – وسط بازی – لی لی بازی – تیله بازی – سکه بازی – بالا بلندی – لقمه بلند کردن – سیخ بلند کردن – مچ انداختن – کشتی محلی – پرتاپ سنگ- پرش ارتفاع و پرش طولی - املاش,بملاش – از جمله بازیهایی است که در این منطقه رایج بوده است و بعضی از آنها هنوز اجرا می شود.
قائم بوشک :
اهداف بازی : پرورش اعتماد در کودکان به هنگام تنهایی ، زایل کردن ترس در تاریکی ، تقویت جسمانی
تعداد بازیکنان : 5 الی 10 نفر
سن بازیکنان : 6 ساله به بالا
ابزار : ندارد
محوطه بازی : مکانی مانند کوچه باغ . حتی اتاق های ساختمان
شروع بازی : بچه های دواطلب بازی ، ترجیحاً در تاریکی عصر ، در محوطه که دارای کمینگاه و درخت و کنج و غیره …. جهت قایم شدن ، باشد دور هم جمع شده و به قید قرعه ، مانند سنگ انداختن ، یا شیر و خط یکی را به عنوان شروع کننده بازی انتخاب می کنند .
شروع کننده در محلی که توسط همه ی بازیکنان مشخص می شو.ند ، روی دیوار یا روی تنه درخت پشت به بچه ها ایستاده و چشمانش را می بندد و با کف دست چشمان خود را می گیرد تا جایی را نبیند و بنابر قرار داد مثلاًُ از 1 تا 20 می شمارد تا سایر بازیکنان در این فرصت خود را مخفی کنند .
سپس می گوید : قایم شدین ؟ بیام یا نه ؟ چنانچه جوابی نشنید به این مفهوم است که همه قایم شده اند و شروع به جستجو می کند و هر کدام را که پیدا کند باید دست به همان بازیکن بزند تا او را بسوزاند و اگر نتواند کسی را بسوزاند آن شخص جایش را با شروع کننده بازی عوض می کند و باز بازی از اول شروع می شود . لازم به ذکر است موقعی که بازیکن به جستجوی سایرین مشغول است ، بازیکن دیگر سریعاً خود را به محلی که روی دیوار علامت زده اند می رسانند و با کف دست خود محل مورد نظر را لمس می کنند و با گفتن کلمه « جور » برنده شدن خود را اعلام می کند .
قدیمی ترین نام این بازی شرماسک است که قدمت هفتصد ساله دارد . در بعضی مناطق این بازی توسط بزرگسالان نیز اجرا می شود .