قدمت ورزشهای رزمی به 5 هزار سال پیش میرسد میگویند 50 قرن پیش یک شاهزاده هندی که ضرورت دفاع شخصی سلاطین و فرمانروایان را درک کرده بود.
روش ابتدایی مبارزه با دست خالی را از خود ابداع کرد.
وی در این روش و کار انجام داد: یکی آنکه مطالعاتی بر روی حرکات حیوانات کرد و دیگری هر چه هنر دفاع و حمله میدانست جمعآوری نمود و با هم ادغام کرد و روش جهیدن و پرش انسان و حیوان را در هم آمیخت.
وی برای اینکه این مسائل را از قوه به فعل درآورد به آزمایشهایی روی مفاصل و اندامهای انسان پرداخت.
وی سعی داشت با فرو کردن سوزن در نقاط مختلف بدن مناطق حساس و غیرحساس بدن را بشناسد و همچنین نقاط ضعف و قوت را بدست آورد.
در این آزمایش او، بسیاری از اسیران و غلامان کشته شدند.
اگر جنبه روحی کاراته در نظر گرفته نشود جنبه جسمی آن بدون معنی و مخرب خواهد بود.
همانطوری که میدانید منشاء کاراته از شرق آسیا است که دامنه آن به غرب و سپس به اروپا کشیده شد.
کاراته امروزی تا حدود زیادی نتیجه زحمات استاد بزرگ (فونا کوشی گی چین) است.
این شخص در هنر امروزی کاراته نقش و تأثیر مهمی داشته است.
(گی چین) دارای جثهای کوچک بود و تعالیمش را زیر نظر استاد (اتیوزو) تکمیل نمود و با توجه به موقعیتهای جغرافیایی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و استعدادی مختلف پیشرفتهای زیادی نمود و به سرعت در سراسر جهان به عنوان بهترین وسیله دفاعی شناخته شد.
برخی کاراته را تنها تکنیکی برای مبارزه میدانند کاراته واقعی راهی است برای زندگی کردن، راهی که انسان را قادر میسازد تا به قدرت روحی و جسمی خود پی ببرد.
اگر جنبه روحی کاراته در نظر گرفته نشود، جنبه جسمی آن بدون معنی و مخرب خواهد بود.
در مورد سبکهای مختلف کاراته باید بگوییم که اصولا تمامی سبکهای متنوع در کاراته دارای یک ریشه واحد بوده و هدف همه آنها سالمسازی جسم و روح است.
تفاوت روشهای متنوع کاراته (از نظر تمرینی و تکنیکی) اثر چندانی در هدف نهایی که تقویت روح و شخصیت انسانی است ندارد.
ناهنجاریهای ناشی از ورزش کاراته
نامتوازن بودن شانهها (اسکولیوز) لوردوز گردنی و پهن بودن کف پا از جمله ناهنجاریهای موجود در کاراته است.
این ناهنجاریها جزو اختلالات کارکردی است.
اختلالات کارکردی اختلالاتی است که فقط روی بافتهای نرم مثل عضلات و رباطها اثر میگذارد که به وسیله حرکات اصلاحی قابل پیشگیری و درمان است.
یکی از ناهنجاریها اسکولیوز است این ناهنجاری بیشتر بر اثر کار کشیدن بخشی از بدن ایجاد میشود بخصوص شانهها که با کار کردن روی قسمت دیگر آن میتوان تقارن آن را حفظ کرد.
از دیگر علل آن کف پا است که به دلیل برهنه بودن پای کاراته کا «هنگام تماس» مستقیم با زمین ایجاد میشود.
به دلیل اینکه تمام وزن بدن روی سینه و پنجه پا است و باعث پهن شدن کف پا میشود با حذف کردن حرکات غلط و یادگیری صحیح و افراد میتوان از این گونه ناهنجاریها جلوگیری کرد.
«مشاهده» بهترین، آسانترین و راحتترین روش تشخیص ایجاد ناهنجاری در افراد ورزشکار و غیرورزشکار است که تشخیص این ناهنجاری از روی لباس فرد ورزشکار ممکن نیست مشاهده میتواند به تشخیص ناهنجاری بدن کاراته کا کمک و آن را رفع نماید، زیرا پیشروی این ناهنجاریها مشکلاتی را برای فرد ورزشکار ایجاد میکند.
انحنای ستون فقرات به طرفین (اسکولیوز)
انحنای ستون فقرات را به طرفین، اسکولیوز گویند.
در این ناهنجاری ابتدا ستون فقرات به شکل کمان باز تغییر شکل میدهد و در صورتی که اقدامات پیشگیرانه کننده ارتوپدی انجام نگیرد ستون فقرات برای ایجاد تعادل کم کم به شکل S لاتین درخواهد آمد.
علایم
ستون فقرات اکثر افراد تا حدودی انحراف دارد.
با نگاهی گذرا آن هم از روی لباس نمیتوان متوجه این انحراف شد.
در نوع پیشرفته این ناراحتی تغییراتی در سایر اعضای بدن از جمله شانه و لگن و طرز راه رفتن ایجاد میشود.
معمولا شانهها از راستای افقی خارج و لگن به یک سمت متمایل میشود و راه رفتن فرد ریتم طبیعی خود را از دست میدهد و چنانچه از پشت به تیره مهرهها نگاه کنیم انحراف مهرهها به جانب به خوبی قابل رویت است بعضا در این افراد گودی فاصله کمری نیز افزایش مییابد.
انحراف ستون فقرات به طرفین (اسکولیوز)
برای شناخت دقیقتر این ناهنجاری از یک خط شاقولی استفاده میشود، به این ترتیب که شاقولی از وسط مهره گردنی (وسط گردن) آویزان میکنیم.
خط شاقولی در وضعیت طبیعی باید از بین دو کفل بگذرد.
فاصله این خط از موقعیت طبیعی نشان دهنده انحنای ستون فقرات است.
در برخی موارد اسکولیوز را به وسیله خط شاقولی نمیتوان تشخیص داد.
در این گونه موارد اسکولیوز ایجاد شده است، بدون اینکه حالت طبیعی ستون فقرات به هم خورده باشد.
در این حالت دو انحنا در بالا و پایین ستون وجود دارد که همدیگر را خنثی میکنند و گاهی نیز انحنای اصلی اسکولیوز با دو انحنای جبرانی که معمولا در نواحی فوقانی و تحتانی ایجاد میگردد خنثی میشود.
اسکولیوز را میتوان از علایم عدم تقارن سه گوش بین بازو، تنه و کفلها، بلند شانهها، نوک تفها و چین ناحیه خلفی لگن تشخیص داد.
همچنین وقتی فرد از ناحیه کمر به جلو خم میشود در کتفها وضعیت ناهنجاری دیده میشود.
عوامل کوتاه بودن طول یکی از پاها در اثر عوامل مختلف، عادت در حمل وسایل توسط یک دست در مدت طولانی و بد قرار گرفتن وضعیت بدن از عوامل ایجاد این ناهنجاری است.
عوامل فوق اکثرا ناهنجاری برگشتپذیر و یا سطحی را در بدن به وجود میآورند که با نقص عضو همراه نیست و میتوان به راحتی آن را اصلاح کرد.
در این ناهنجاری فرد میتواند با اراده قبلی بدن خود را در وضعیت طبیعی نگه دارد.
نوع دیگر ناهنجاری پیشرفتهتر است که اسکولیز ساختاری نامیده شده است و میتوان از آن به عنوان یک بیماری نام برد.
این نوع از اسکولیوز عمدتا در اثر تومور مهرهها، عیب استخوانی و یا ناهنجار بودن شکل مهرهها در بدن ایجاد میشود.
اسکولیوز در این سطح موروثی وادرزادی نیز هست.
البته اسکولیوز در حدود 6 سالگی در دختران و پسرها به علت ضعف عضلات شکم قوس کمری مقداری افزایش مییابد.
همچنین گفته شده که این بیماری در دختران نسبت به پسران تا میزان 85 درصد شایعتر است.
به علاوه، تحقیقات نشان داده است که این ناهنجاری در 5% کل بچهها وجود دارد و مشکل شایعتر آن در میان ورزشکارانی که تمرینهای را به صورت غیرمتقارن انجام میدهند، مثل تنیس بازان و پرتابکنندگان نیزه.
معمولا در ورزشکاران پرتاب نیزه که بیش از هشت سال تمرین فعال داشتهاند احتمال وقوع این عارضه زیاد است.
البته علت را باید در ماهیت ورزش پرتاب نیزه جستجو کرد، چرا که در اجرای این ورزش بخشی از بدن (قسمت دست پرتاب کننده) درگیر فعالیت و کار مداوم و شدید است در شرایطی که بخش دیگر بدن به آن میزان درگیر فعالیت نمیشود، این طریقه تمرین باعث رشد بیشتر عضلات بالایی کمر در قسمت بازوی پرتاب در مقایسه با سایر قسمتها میشود.
نوع دیگر بر اثر آغوش گرفتن اطفال در آنها ایجاد میشود.
آغوش گرفتن اطفال با یک دست و در یک سمت بدن باعث ایجاد انحنای جانبی در ستون مهرههای کودک میشود.
این طریقه آغوش گرفتن نه تنها کودک را خسته و ناراحت میکند، بلکه باعث ایجاد ناراحتیهایی در والدین نیز میشود، زیرا عموما افراد هنگام این کار سینه خود را به عقب متمایل میکنند که این به نوبه خود باعث بیشتر شدن قوس کمر و افزایش فشار بر کمر میشود.
پیشگیری و درمان انحنای ستون فقرات به طرفین اسکولیوز شدید که آن را اسکولیوز ثابت یا ساختاری مینامند از طریق حرکات اصلاحی، به کمک مربی تربیت بدنی قابل پیگشیری یا درمان نیست و به طور قطع این گونه ناهنجاریها یک نوع بیماری است که درمان آن با پزشک است.
در درمان اسکولیوز برگشتپذیر، بعد از شناسایی علل ضایعه میتوان به رفع علت پرداخت.
این ناهنجاری معمولا کمتر از 30 درجه در فرد تغییر وضعیت میدهد.
به طور کلی ناهنجاریهای کمتر از 20 درجه در بزرگسالان و بچهها با تمرین قابل درمان است و ناهنجاریهای حداکثر تا 30 درجه فقط در بچهها به وسیله تمرین قابل درمان است.
آشنا ساختن فرد با شرایط مطلوب و اصول صحیح حرکت و حذف عادات غلط و اصلاح شرایط زیستی و شغلی و ابزارهای مورد استفاده ضرورت دارد.
علاوه بر این، چون اسکولیوز باعث ایجاد اختلال در دستگاه تنفس میشود، تمرینهای ویژه برای افزایش ظرفیت تنفسی از اهمیت خاصی برخوردار است.
در تمرینهای تنفسی هدف عمده وارد کردن هوای بیشتر به آن قسمت از سینه است که بر اثر اسکولیوز تغییر شکل یافته است.
تمرینهای ورزشی برای اصلاح ناهنجاریهای اسکولیوز برگشتپذیر در طرح و انتخاب تمرینهای مناسب برای پشت کج، شناخت میزان ناهنجاری و دقت در موقعیت محل آسیب از اهمیت خاصی برخوردار است.
خصوصا تمرینهای قدرتی و انعطافی که برای عضلات اطراف ستون فقرات اجرا میشود باید دقیقا بر اساس نوع صدمه باشد.
چنانچه شناخت درستی از موقعیت ناهنجاری نداشته باشیم انجام برخی از تمرینهای حتی ممکن است ناراحتی بیشتری فراهم کند.
در این عارضه در ستون فقرات ابتدا یک انحنای کلی ایجاد میشود (به شکل پرانتز) که در صورت عدم پیشگیری وخیمتر میشود و به شکل S در میآید.
بنابراین بهتر است تمرینهای مطابق با شدت آسیب باشد.
نکات زیر باید در طرح تمرینهای مدنظر قرار گیرد.
1- تمرینهای باید در طول ستون فقرات ایجاد جنبش کند.
2- تمرکز تمرینهای کششی و انعطافی باید بر بخشهایی از ستون فقرات که به حالت تعقر تغییر شکل داده است متمرکز شود.
3- تمرکز تمرینهای قدرتی باید بر بخشهایی از ستون فقرات که به حالت محدب درآمدهاند باشد.
تمرین 1 هدف: توسعه میزان جنبشپذیری ستون فقرات روش اجرا: روی شکم دراز بکشید، دستها را به سمت جلو و پاها را به صورت جفت به عقب بکشید، سعی کنید حرکت گهوارهای را به صورت نوسانی انجام دهید.
این حرکت را چند بار تکرار کنید.
بعد از مدتی استراحت (حدود یک دقیقه) مجددا آن را انجام دهید.
حرکت را میتوان در مراحل بعدی به صورت چرخشی انجام داد.
تمرین 2 هدف: کشش عضلات ستون فقرات نکته: تمرین برای اسکولیوز C به سمت راست است.
روش اجرا: در حالی که دستها در طرفین است بایستید بازوی چپ را بالای سر ببرید و تا حد کشش ناحیه پهلوها و ستون فقرات حرکت انجام دهید.
دست راست را روی دندهها در پهلوی بدن روی نقطهای که ستون فقرات را در وضعیت مستقیم قرار دهد بگذارید و فشار دهید.
تمرین 3 هدف: تقویت عضلات بخش محدب شده ستون فقرات نکته: تمرین برای اسکولیو C سمت راست است.
روش اجرا: روی شانه و پهلوی راست روی زمین بخوابید و در حالی که پاها در اجرای حرکت کشیده است دستها را به بالای سر بکشید و بکوشید دستها، سر و گردن و به طور کلی بالاتنه خود را از زمین بلند کنید.
مجددا به حالت اول برگردید و این حرکت را تکرار کنید.
تمرینهای ورزشی برای اصلاح اسکولیوز پیشرفته (S) تمرین 1 هدف: توسعه انعطاف عضلات ستون فقرات روش اجرا: با بازوهای کاملا کشیده از میله بارفیکس یا دار حلقه آویزان شود.
بهتر است برای گرفتن میله و یا پایین آمدن از آن از یک چهار پایه استفاده شود.
در هنگام فرود از انجام حرکات پرشی خصوصا از ارتفاع زیاد خودداری کنید.
تمرین 2 هدف: تقویت عضلات پشتی ستون فقرات روش اجرا: روی زمین بنشینید، پاهای خود را دراز کنید و پشت را راست و بالاتنه را به سمت بالا نگه دارید.
برای مدت کوتاهی در این وضعیت بنشینید و بعد از استراحت مجددا حرکت را تکرار کنید.
تمرین 3 هدف: کشش قدامی ستون فقرات و قفسه سینه روش اجرا: کنار میلهای که ارتفاع آن تا کمر شما است بایستید.
دستها را روی میله بگذارید و به پایین فشار آورید و ستون فقرات را در حد امکان کشش دهید.
سپس به حالت اولیه برگردید و حرکت را تکرار کنید.
علاوه بر این تمرینها، شنا از بهترین ورزشهای متعادل کننده سطح قدرت عضلات است.
شنای کرال پشت در درمان اسکولیوز بسیار مؤثر است زیرا این ورزش کلیه اهدافی را که قبلا در اجرای این تمرین شرح داده شد، شامل جنبشپذیری در ستون فقرات و کشش و انعطاف لازم و گسترش ظرفیت ریوی، میتواند تأمین کند.
لوردوز گردنی: ستون فقرات در ناحیه گردن به سمت جلو تحدب دارد.
این انحنا بیش از حد طبیعی باشد به آن لوردوز گردنی میگویند.
قوس ناحیه گردنی به لحاظ کوچکتر بودن مهرهها و ضخامت ریسکها نسبت به سایر قوسهای ستون فقرات جزئیتر است.
اسکولیز به معنی خمیدگی ستون مهره یک طرف که با گردش تنه مهرهها به طرف تحدب و زواید خاری آن به طرف تعقر یا فرورفتگی است میباشد.
انحنای ساده به یک سمت میتواند به صورت انحنای گردنی، سینهای کمری در بالای کمر و پایین سینه باشد که حداکثر تحدب در ناحیه مهره 11 و 12 اتفاق میافتد (علت لوردوز گردنی) علایم ناهنجاری در نتیجه بروز این ناهنجاری سر به جلو رانده میشود.
در ارزیابی بدن به وسیله خط شاقولی لاله گوش در خط شاقولی قرار نمیگیرد و به نسبت انحنای گردن جلوتر از وضعیت طبیعی است.
معمولا چانه این افراد جلو میآید و بین گردن و فک زاویهای حدود 90 درجه تشکیل میشود.
این زاویه در حالت طبیعی خیلی کمتر است.
سطح خاصی در محدوده شانههای این افراد به خوبی قابل رؤیت است که به نظر میرسد به جای اینکه گردن در وسط شانه قرار داشته باشد در سطح قدامی و جلوی سینه است.
ارتفاع گردن این افراد نسبت به وضعیت طبیعی کوتاهتر به نظر میرسد و بعضا یقه کت یا پیراهنشان به سمت بالا چروکیده میشود.
عوامل ایجاد ناهنجاری عامل ایجاد این صدمه را نمیتوان به طور قطع عوامل خاص حرکتی دانست اما گفته شده است که این ناهنجاری در افراد روشندل شایعتر است زیرا طبعا سر آنها برای درح محیط مدام به جلو تمایل دارد.
استفاده از بالشهای بلند نیز احتمالا در بروز یا تشدید این ناراحتی مؤثر است.
مهمترین عوامل ایجاد این ناهنجاری بیماریهایی شامل پارگی دیسکهای بین مهرهای یا سل ستون مهرههای گردنی و عفونتهای گردنی ذکر شده است.
عوارض ناهنجاری برای اینکه گردن در جایگاه طبیعی خود بماند عضلات ناحیه گردن متحمل فشار زیادی میشوند، به طوری که در تمام شرایط این گروه از عضلات (شامل بخش 1، ذوزنقه گوشهای، مهرهای رأسی و مهرهای گردنی) درگیر انقباضات بیشتر از حد طبیعی است.
این انقباض موجب خستگی عمومی گردن و کاهش عملکرد حرکتی آن میشود.
در مجموع میتوان گفت این ناهنجاری عوارض و پیامد وخیمی ندارد، اما با توجه به اینکه تیپ ظاهری بدن را از حالت طبیعی خارج میکند معمولا از نظر روانی و اجتماعی اثرات سوئی به جا میگذارد.
کف پای پهن قوس عرضی کف پا در قسمت قدامی (ناحیه پنجهها) است.
اگر ارتفاع این قوس کاهش یابد، در ساختار ظاهری پا نیز تغییراتی ایجاد میشود که به پای پهن موسوم است.
در حالت طبیعی فقط سر استخوانهای اول و پنجم کف پا در قسمت قدامی متحمل وزن بدن میشوند، در حالی که بعد از ایجاد عارضه استخوانهای دوم، سوم و چهارم نیز پایین میافتند.
علل ایجاد پای پهن علل اکتسابی تغییر وضعیت کف پا از حالت طبیعی به وضعیتی که قسمت جلو پا پهن میشود و نهایتا به کاهش ارتفاع یا افت کامل قوس عرضی پا میانجامد به شرح زیر است: 1- وارد شدن فشار بیش از حد معمول به کف پا 2- استفاده از کفشهای پاشنه بلند که باعث وارد شدن فشار بیش از حد به قسمت جلوی پا میشود.
3- ضعف و کشش لیگامنتهای کف پا 4- ضعف عضلات کف پا علایم و عوارض نشانهها و پیامدهای این ناهنجاری بیشتر در ارتباط با کف پای صاف بررسی میشود.
کاهش قوس عرضی را میتوان به از بین رفتن قوس طولی پا مربوط دانست.
البته در موارد بسیار نادر میتوان مشاهده کرد که قوس طولی وضعیت طبیعی خود را داراست اما قوس عرضی افتاده و ظاهر پا نیز پهن به نظر میرسد که عمدتا این چنین ناهنجاریها وراثتی به نظر میرسد.
شکل ظاهری پا و پینهای که در قسمت قدامی کف پا در این افراد ایجاد میشود از بارزترین علایم آن است.
پیشگیری و درمان کف پای پهن با توجه به اینکه عضلات کف پا نسبت به سایر عضلات بزرگتر بدن در برابر حرکات اصلاحی تاثیرپذیری کمتری دارند، درمان و پیشگیری ناهنجاری قوس عرضی کف پا توسط حرکات اصلاحی نیاز به اجرای تمرین در مدت طولانی دارد و گاه نیز تمرین در این ناهنجاری بیاثر است.
علت آن است که قوس عرضی جلو کف پا بیشتر توسط لیگامنتها و نیام کف پایی و مهمتر از همه ساختار استخوانی محافظت میشود وعضلات نقش بسیار ضعیفی در ایجاد نگهداری این قوس دارند.
در واقع این ناهنجاری عمدتا توسط پزشک ارتوپد و با تجویز کفشهای طبی درمانپذیر است.
منابع: - حرکات اصلاحی پیام نور.
- آشنایی حرکات اصلاحی- دانستنیهای عمومی ورزش.
- حرکات اصلاحی دانشگاه امام حسین.