والیبال از ایالات متحده امریکا سرچشمه میگیرد.
اگرچه مسابقات المپیک و سایر رقابتهای بینالمللی به وسیله تیمهای کشورهای مختلف برگزار میگردد ولیکن بازیهای امروزی بیشتر مربوط به این کشور میشود.
اما درست است که بسیاری از بازیها از «سواحل کالیفرنیای جنوبی» مشتق شده است.
اما باید گفت که والیبال در سال 1895 در شهر «هولیوک ماساچوست» توسط مرد جوانی که عضو انجمن علاقهمندان به ورزش بود به نام «ویلیام جی مورگان» به وجود آمده است.
در آغاز او در نظر داشت که یک مبتکر ورزشی باشد تا بتواند ورزشی به وجود آورد که در آن تحرک و تفریح زیادی برای پیران و جوانان فراهم سازد.
بنابراین یک تور تنیس در وسط زمین ورزشی کشید و سپس به پرتاب توپ سبکی از بالای تور شروع کرد.
که پس از به وجود آوردن این بازی، والیبال پیشرفتهای قابل ملاحظهای در سطح جهان کرد.
در طی دو جنگ جهانی، ارتش امریکا از این ورزش به عنوان وسیلهای برای تفریح و تحرک و تقویت روحیه افراد استفاده کرد و پس از آن دنیا نیز مشتاقانه به این بازی نگاه کرد.
اما درست است که تیمهای ژاپنی با فرم بازی دفاعیشان در طی بازیهای المپیک 1964 (اولین بازیی که والیبال به عنوان یک ورزش مجاز جهت شرکت در المپیک تشخیص داده شد) دنیا را به لرزه درآورد.
لیکن پیشرفتهای اساسی در این زمینه در امریکا شکل گرفته است.
اما آمریکائیان در بازیهای بینالمللی شکست خوردهاند.
اما خواهان به دست آوردن مقام از دست رفته خود میباشند و هر روز بر تعداد ورزشکارانی که به هیجان مسابقه پی میبرند افزوده میگردد و در همین حال ذوق و شوق تماشاگر افزایش مییابد و طرح والیبال حرفهای کمکم به حقیقت میپیوندد و این نوآوری مطمئناً سبب بالا بردن کیفیت والیبال آماتوری نیز خواهد شد.
اما اکنون اجازه دهید در مورد والیبال و چگونگی پیشرفت آن سخنی به میان آید.
والیبال در ابتدا «مینونت» نامیده میشد و بازی آن در سالن و با استفاده از تور تنیس (چنانکه قبلاً ذکر شد) و توئی (قسمت داخلی) توپ بسکتبال انجام میشد.
در آن زمان این ورزش برای تفریح در فصل زمستان بود و هیچگونه مقررات و روش خاصی برای بازی کردن وجود نداشت.
در مراحل و زمانهای مختلف تغییرات فراوانی در اصل آن به وجود آمده است.
دکتر: «آ-ت-هاسکد» در محلی به نام اسپرینگ فیلد میونت را به والیبال تغییر نام داد و معنی آن زدن توپ با پنجه (والی) و رد کردن از روی تور است.
همچنان که هر اختراع و ابداعی در آغاز دارای نواقصی است که به مرور زمان کامل خواهد شد.
والیبال نیز از این قاعده مستثنی نبوده و رفتهرفته برای بازی آن مقرراتی وضع شده و روشهای مدرنی متداول کرده است.
در سال 1900 پذیرفته شد که امتیازات هر گیم بازی 21 پوئن باشد.
در سال 1912 سیستم چرخش تصویب شد.
در سال 1917 پذیرفته شد که هر گیم بازی 15 پوئن باشد.
در سال 1918 تعداد بازیکنان هر تیم 6 نفره تعیین و مورد تصویب قرار گرفت.
در سال 1912 خط وسط به خطوط زمینی اضافه گردید.
در سال 1922 موافقت شد که هر تیم در زمین خود بتواند فقط با سه ضربه توپ را به زمین مقابل بفرستد.
در سال 1923 اندازه زمین بازی 9×18 تعیین گردید.
در والیبال در سال 1900 توسط شخصی به نام دکتر «گری» مدیر تربیتبدنی YMCA هندوستان معرفی شد و در سال 1906 توسط «گیلی روبرت سان» مدیر تربیتبدنی YMCA به چین معرفی شد.
در سال 1910 به فیلیپین معرفی شد و از این تاریخ اکثر کشورهای خاور دور والیبال را شناختند و برای پیشرفت آن کوشش کردند.
در سال 1913 که اولین دوره مسابقات المپیک خاور دور در مانیل برگزار گردید.
والیبال به عنوان یک بازی رسمی در برنامه بازیها انجام شد و سیستم بازی 16 نفری بود.
سپس سیستم 16 نفری به 12 نفری و سپس به 9 نفری تغییر یافت که اکنون نیز در بعضی از کشورهای خاور دور خصوصاً ژاپن سیستم 9 نفری علاوه بر سیستم 6 نفری رواج دارد.
در سال 1914 والیبال به کشور انگلستان معرفی گردید.
در سال 1917 به فرانسه و در سال 1919 به چکسلواکی و 1921 به لهستان معرفی شد.
لهستان فدراسیون والیبال خود را در سال 1924 تأسیس نمود و در سال 1974 جشن پنجمین سال تولید فدراسیون والیبال خود را در لهستان برپا نمود.
کشور شوروی فدراسیون خود را در سال 1923 تأسیس نمود و از همان موقع برای پیشرفت این ورزش فعالیت زیادی نشان داد و یکی از کشورهایی است که سهم به سزایی در پیشرفت والیبال دارد.
به طور کلی میتوان تغییرات والیبال و پیشرفت آن را به سه دوره تقسیم نمود.
دوره اول: تا سال 1918- دوره دوم: تا سال 1936- دوره سوم: از سال 1936 به بعد.
پس از جنگ بینالمللی اول برای تکمیل این ورزش فعالیت شدیدی شروع شد و با عمومیت یافتن والیبال در بین مردم کشورهای اروپایی به تشکیل فدراسیون ملی در کشور خود اقدام نموده و مسابقات دوستانه بینالمللی ترتیب دادند.
فدراسیون والیبال لهستان برای تشکیل فدراسیون بینالمللی قدمهای مؤثری برداشت و در سال 1936 هنگام برگزاری بازیهای المپیک در برلین برای تأسیس فدراسیون بینالمللی اولین جلسه با حضور نمایندگان کشورهای مختلف تشکیل گردید و مذاکرات مفصل به عمل آمد ولی متأسفانه با شروع جنگ جهانی دوم این فعالیت متوقف شد.
بعد از پایان جنگ جهانی دوم فعالیتهای پیگیر و مداوم مجدداً شروع شد و در سال 1947 فدراسیون بینالمللی تأسیس گردید و آقای «پلیبد» از کشور فرانسه به سمت اولین رئیس انتخاب شد.
که تاکنون نیز در این سمت باقی است.
پس از تأسیس فدراسیون کمیتههای مختلفی در داخل آن به وجود آمد و برای ارزشیابی آن در بین ملل مختلف لازم بود.
مسابقاتی برای زنان و مردان ترتیب داده شود و بدین منظور در سال 1949 اولین دوره مسابقات جهانی برای مردان در پراک و در سال 1972 نیز اولین دوره مسابقات جهانی زنان در مسکو برگزار گردید و پس از آن هر 4 سال یک بار مرتباً مسابقات جهانی انجام گردیده است.
به سبب اهمیتی که والیبال از نظر تکنیک و تاکتیک به دست آورده است از سال 1964 مسابقات والیبال زنان و مردان به برنامه بازیهای المپیک اضافه شد و در سال 1968 و 1972 و 1976 در المپیکها مسابقات آن انجام شده است و علاوه بر آن مسابقات قارهای، جوانان، و مسابقات بینالمللی دوستانه، نیز به طور منظم بین کشورها برگزار میشود.
تاریخچه والیبال در ایران ورزش والیبال به طور یقین در سال 1299 شمسی توسط «جناب، میرمهدی ورزنده» استاد بزرگ ورزش به ایران آورده شد و از دارالمعلمین ورزش آغاز به تعلیم گردیده است.
بازی والیبال در ایران در ابتدای امر دارای قواعد خاصی نبوده و به شکلهای مختلف آن را بازی میکردند لیکن در سال 1302 شمسی با استفاده از ترجمه مجلات خارجی مقرراتی که در آن میان در کشورهایی از جمله آمریکا اجرا میشد؛ در ایران نیز از آن پیروی گردید.
سرویس در والیبال نیز مانند تنیس قسمت اعظم بازی از سرویس تشکیل شده است و باید از پشت خط پایان و یا گوشه سمت راست بازی زده شود ولی در موقع سرویس توپ باید از بالای تور رد شود و در زمین تیم مقابل فرود آید.
سروی که روی خط مرکزی زده میشود این سرو باعث میشود تا تیم مقابل برای دفاع دچار دردسر شود و اگر چنین شود تیم شما امتیاز میگیرد.
در بازیهای المپیک 1968 «رودی سروارا» تیم شوروی را به وسیله چینی سروهایی مجبور به شکست کرد.
یاد گرفتن کنترل این سرو مشکل است.
زیرا شما درست روی خط مرکزی قرار گرفتهاید و زدن این سرو در محل مورد نظر احتیاج به تمرین و صرف وقت دارد.
ولی چون وسیله خیلی خوب و مؤثری در مقابل حریف است تمرین روی آن نیز ارزش دارد.
وقتی شما میخواهید این سرو را به کار برید وضعیت قرار گرفتن پاها نیز مانند سرو قبلی است.
حتی مانند دو حالت قبل فاصله توپ از سر نیز همان 3 فوت (10 سانتیمتر) میباشد.
اختلافی که بین سرو شماره 1 و این سرو وجود دارد در نحوه ضربه زدن به توپ است.
در این سرو به توپ با کف دست ضربه میزنید.
تا توپ از مرکز رد شود و به منظور حرکت چرخشی آن از انگشتانتان استفاده میکنید.
به جای ضربه آرامی که در سرو شماره 1 به منظور رد کردن توپ از تور به کار میرفت باید دستهای خود را بالا آورده و محکم به توپ بزنید.
این سرو از بالای تور با سرعت بیشتری از شماره 1 خواهد گذشت و اگر درست به توپ ضربه زده باشید.
توپ بعد از رد شدن از تور خیلی سریعتر از سرو شماره 1 به زمین خواهد نشست.
اگر مدافعان تیم مقابل متوجه شوند که سرو شما سرو روی خط مرکزی است به خصوص اگر آرامش خود در هنگام زدن سرو از دست داده باشید، خیلی راحت در مقابل آن عکسالعمل نشان داده و دفاع خواهند کرد.
ولی اگر شما این سرو را در نهایت آرامش کنترل کنید.
تیم مقابل حتماً گیج شده و قدرت دفاع را نخواهد داشت.
البته میتوان این نوع سرو را در جهت عکس محلی که میخواستید سرو بزنید به کار ببرید و لیکن احتیاج به تمرین زیاد و مصرف وقت دارد.
من موفق شدهام که نتیجه غیرعادی از ضربه به توپ را در داخل زمین با حرکات وارف مچ بگیرم.
این عمل باعث معکوس شدن حرکات منحنی میشود و در نتیجه تیم مقابل را به تعجب وا میدارد.
با یک پوزیسیون آماده است را به صورت زیر توپ قرار دهید که مشت به مرکز توپ (زیر) زده شود.
با به حرکت درآوردن دست به سمت عقب آرنج مستقیم میباشد.
توپ را پرتاب کرده و مانند تصویر با دست دیگر به توپ ضربه بزنید.
ارزیابی زمین والیبال به 6 منطقه تقسیم میشود.
منطقه سرویس منطقه یک میباشد.
مربی بعد از آموزش تکنیک سرویسها که شامل انواع ساده- چکشی- موجی- پهلو میباشد از یادگیرنده میخواهد تا با قرار گرفتن در جایگاه صحیح با کنترل کامل توپ و رعایت تکنیک درست سرویس را در مناطق خواسته شده پرتاب نماید و به ازای هر منطقه 2 ضربه میتواند پرتاب شود و ضربه صحیحتر امتیاز خواهد داشت.
آزمون پای پهلوی ادگرن هدف: ارزیابی چابکی روی زمین پنج خط به فاصله 90 سانتیمتر رسم میشود.
پس از اینکه آزمودنی به اندازه کافی خود را گرم کرد و حرکت را نیز چندین مرتبه تمرین نمود، در دو طرف خط وسط قرار میگیرد.
با علامت شروع، به صورت پای پهلو به سمت راست میرود تا پای راست به خط خارجی برسد و یا از آن عبور کند، سپس به سمت چپ میرود تا پای چپ به خط خارجی برسد و یا از آن عبور کند و مجدداً به سمت راست میرود و این عمل را 10 ثانیه ادامه میدهد.
با طی هر فاصله 90 سانتیمتری، یک امتیاز به آزمودنی تعلق میگیرد.
برای مثال وقتی از وسط شروع میکند و به خارجیترین خط سمت راست میرسد، 2 امتیاز میگیرد.
اگرچه بیشتر ورزشکاران میتوانند از این آزمون استفاده کنند، به طور خاص، مورد استفاده ورزشکاران رشتههایی همچون بسکتبال، والیبال، بدمینتون و تنیس روی میز است.
در جدول 5-6، امتیار این آزمون در ورزشکاران نخبه بسکتبال، به تفکیک نقش بازیکنان، ارائه شده است.
جدول 5-6 .
امتیاز آزمون ادگرن در بازیکنان نخبه بسکتبال آزمون ایلینویز هدف: ارزیابی چابکی چگونگی اجرای این آزمون در شکل 44-6 نشان داده شده است.
برای اجرای این آزمون میتوان از 8 مخروط استفاده کرد.
نحوه آرایش مخروطها به گونهای است که طول مسیر 9 متر و فاصله مخروط اول از خط شروع و فاصله بین مخروطها 8/1 متر و عرض مسیر (فاصله عرضی از خط شروع تا خط پایان) 5/4 متر است.
برای اجرای آزمون، شخص پشت خط شروع (مخروط اول) به شکم روی زمین دراز میکشد، طوری که صورت و دست او پشت خط شروع قرار بگیرد.
با شنیدن صدای سوت برخاسته و با یک پرش، مسیر 9 متری را به صورت مستقیم دویده و مجدداً برمیگردد و مسیر بین مخروطها را به صورت مارپیچ طی کرده و به همین وضعیت برمیگردد و سپس مسیر مستقیم را دویده و مجدداً برمیگردد و از خط پایان عبور میکند.
این آزمون حداقل دو مرتبه تکرار میشود و بهترین زمان برای ورزشکار منظور میشود.
جدول 6-6، هنجار این آزمون را برای دانشجویان نشان میدهد.
جدول 6-6 .
هنجار آزمون ایلینویز (ثانیه) برای دانشجویان شکل 44-6 آزمون ایلینویز نقش جنسسانترفورواردگاردمرد384244زن352739 نقش جنسعالیبالای متوسطمتوسطزیر متوسطضعیفمرد9/159/15-7/168/16-6/177/17-8/188/18زن5/175/17-6/187/18-4/225/22-4/234/23