هدف از این فصل ایجاد یک فهم سریع از اصول آناتومیکی حرکات ساده است، عضلههایی که اجرای حرکت را به عهده دارند به صورت ساده میتوانند از طرق تمرینهای ویژه بدنسازی تقویت شوند، اعداد و ارقامی که در این متن آمده میتواند مورد تفسیر قرار گیرد، این اطلاعات بر اساس یافتههای ون لنز، و چس مث (1972) قرار دارند و میتوانند جهت توضیح عضلات افراد عادی که در یک حرکت خاص شرکت دارند استفاده شوند. مؤلف آگاه است که این روش تمایل دارد که پیچیدگی فرایندهای حرکتی را بیش از حد ساده کند، اما امیدوار است که بتواند با پذیرفتن ان مشکل در جهت مزایای یک دیدگاه سریع و ساده استفاده نماید. بنابراین هدف این قسمت ایجاد پلی بین فاصله زیاد آناتومی محض (که معمولاً یک عنوان خشک، بدون هیچ ارتباط واقعی با واقعیت است) و فعالیتها و تمرینات معمول ورزشی است.
تجزیه و تحلیل حرکات ساده تنه
خم شدن به طرف جلو
دامنه خم شدن تنه به طرف جلو بستگی به خاصیت کشسانی عضلات مخالف لیگامانهای سیتون مهرهها دارد. همچنین وابسته به جنبشپذیری مفاصل کوچک ستون فقرات و نیروی اولیه عضلات موافق است.
در هنگام ایستادن نیروی ثقل تنه را به طرف جلو میکشد تا تعادلی را بین تونوس عضلههای مسئول ایجاد وضعیت مستقیم بدن (به طور عمده عضلههای راست کننده ستون فقرات) و نیروی ثقل ایجاد کند. زمانی که خم شدن به طرف جلو ادامه مییابد عضلههای مشابه (که در حرکت دراز و نشست شرکت دارند) از وضعیت طاقباز مورد استفاده قرار میگیرند.
عضلههای شرکت کننده
1. عضله راست شکمی
2. عضله مایل خارجی شکم
3. عضله مایل داخلی شکم و خم کنندههای مفصل ران
1. عضله راست رانی
2. عضله سوئز خاصرهای
3. عضله کشنده پهن نیام
4. عضله دندانهای و غیره
یادآوری: زمانی که مفصل زانو و ران خم میشود، شرکت عضلههای راست رانی و سوئز خاصرهای به طور قابل توجهی کاهش مییابد، زیرا کشش قبلی کاهش یافته و دستگاه اهرمی آنها کوتاه میشود. در این موقعیت بار و وزن اصلی روی عضلههای شکم قرار میگیرد.
دورسی فلکشن تنه
در دورسی فلکشن تنه، از حالت ایستاده درجه خم شدن به واسطه خاصیت ارتجاعی عضلههای خم محدود میشود. حالت ارتجاعی رباطهای ستون مهرهها و مفصل ران (رباط رانی خاصرهای) و جنبشپذیری مفاصل کوچک ستون مهرهها از اهمیت خاصی برخوردار هستند. شرکت کنندههای فعال دورسی فلکشن تنه عضلههای باز کننده پشت هستند.
شکل 1 4. عضلههای درگیر در خم کردن تنه به طرف جلو
عضلههای درگیر
1. عضله راست کننده مهرهها
2. عضله پشتی بزرگ و عضله ذوزنقه (این عضلات شانه را به طرف عقب میکشند).
3. عضله سرینی بزرگ و عضله ورکی اندام تحتانی (این عضلات مفصل ران را باز میکنند).
شکل 2 4. عضلههای درگیر در خم کردن تنه به طرف عقب
خم کردن جانبی تنه
در حالت ایستاده، خم کردن جانبی تنه اصولاً به وسیله نیروی ثقل، با تونوس عضلههای مخالف عمل کننده به عنوان ترمز کننده انجام میشود تنها زمانی که خم کردن کامل مورد نیاز است عضلههای زیر درگیر میشوند:
عضلههای شرکت کننده
در سطح شکمی
1. عضله راست شکمی
2. عضله مایل شکمی خارجی
3. عضله مایل
4. عضله سوئز خاصرهای (عمقی)
5. عضله سینهای بزرگ (شانه را به طرف موافق منقبض میکند).
در سطح پشتی
1. عضله راست کننده مهرهها (در شکل 3 4 b این عضله به وسیله عضلات پشتی بزرگ و ذوزنقه پوشیده شده است).
2. عضله مربع کمری
3. عضله پشتی بزرگ و عضله ذوزنقه (بخش بالایی) این عضلات و چند عضله دیگر شانه را به طرف موافق منقبض میکشند.
خم کردن جانبی تنه به وسیله انقباض همزمان عضلههای بالا انجام میشود.
خم کردن جانبی ویژه تنه: بالا آوردن تنه از حالت افقی، جانبی با پاهای ثابت به منظور بالا آوردن لگن در این حرکت، همه عضلههایی که از بدنه خاصره نشأت میگیرند و روی ران یا بخش نزدیک تنه پا متصل میشوند، باید شرکت نمایند. برگشت از ثابت شدن و تحرکپذیری این عضله لگن را بالا میاورد نسبت به اینکه ران را دور کند، و لذا بالا آوردن جانبی تنه حمایت میشود.
عضلههای شرکت کننده
1. عضلههای سرینی بزرگ، میانی و کوچک
2. عضله راست رانی
3. عضله کشنده پهن نیام
4. عضله سوئز خاصرهای
در ژیمناستیک ترکیب بسیاری از خم کردن جانبی تنه و دور کردن مفصل ران در ورزشهای سوارکاری، چوگان روی اسب مورد استفاده قرار میگیرد.
چرخش تنه
چرخش تنه به وسیله یک سری از انقباضهای عضلانی انجام میشود که تارهای آنها از یک مسیر مشابه نشأت گرفته است. این شکلی از عضلات مارپیچ (Benninghof and Goerttler, 1975) و عضلههای زنجیرهای (Tittel, 1970) را مطرح میسازد، که تنه را میچرخاند. در سطح خلفی که این عضله مارپیچی از قسمت چپ گردن حرکت میکند و از روی شانه چپ و طرف چپ تنه به طور مورب به طرف راست عضله مایل قدامی شکم و طرف چپ عضله مایل تحتانی میرود.
بنابراین توالی، چرخش چپ تنه وجود دارد. در چرخش به طرف راست نیز این توالی یکسان است، منتها در جهت مخالف.
عضلههای شرکت کننده
عضلههای شرکت کننده در این مثال چرخش به طرف چپ تنه عبارتند از:
بخش شکمی تنه
1. عضله مایل خارجی شکم سمت راست
2. عضله مایل داخلی شکم سمت چپ (زیر این عضله، جهت کشش را به طور اریب از لایه مایل خارجی به طرف تاندون عضله راست شکمی ادامه مییابد).
3. عضله سینهای بزرگ (جهت کشیدن شانه راست به طرف جلو)
4. عضله دندانهای قدامی سمت راست (که مانند عضله سینهای بزرگ عمل میکند).
5. عضله جناغی چنبری پستانی (جهت عقب کشیدن سر)
بخش پشتی تنه
1. عضله خاری چپ (جهت عقب کشیدن سر)
2. عضله خاری عرضی
3. عضلات بالا برنده دندهها
4. عضلات بین دندهای خارجی و داخلی به ترتیب در طرف راست و چپ
5. عضله مایل خارجی شکم سمت راست
به علاوه بعضی از عضلههای سطحی نیز شرکت دارند که اصولاً سبب چرخش شانه میشوند:
1. بخش چپ عضله پشتی بزرگ
2. بخش چپ عضله ذوزنقه
3. عضله متوازیالاضلاع بزرگ و کوچک سمت چپ
حرکات ساده در اندام انتهایی فوقانی
در شرح حرکات اندامهای انتهایی، این عضلهها بر مبنای کاهش نیروی انقباضی توصیف خواهند شد. اعدادی که بعد از عضله در پرانتز وجوددارد به صورت جرم نیوتن (Nm)، نیروی تولیدی محاسبه شده، عضلات را از حالت استراحت نشان میدهد.
یادآوری: این اعداد صرفاً به عنوان ارزیابی عضلاتی که در آن حرکت خاص مهم هستند، به کار میرود و به عنوان افزایش یا کاهش نیروی عضلانی محسوب نمیشوند که به وضعیت نسبی اهرم بستگی دارد مثلاً زوایای مختلف انقباض.