Gps چیست؟
سیستم مکان یابی جهانی ( Global Positioning System ) یک سیستم هدایت ناوبری ماهواره ای است شامل شبکه ای از 24 ماهواره درگردش که درفاصله 11 هزارمایلی ودر شش مدارمختلف قراردارند .
در واقع یک سیستم راهبری و مسیریابی ماهواره ای است که از شبکه ای با 24 ماهواره تشکیل شده است و این ماهواره ها به سفارش وزارت دفاع ایالات متحده ساخته و در مدار قرار داده شده اند.
این سیستم در ابتدا برای مصارف نظامی تهیه شد ولی از سال 1980 استفاده عمومی آن آزاد و آغاز شد.
خدمات این مجموعه در هر شرایط آب و هوایی و در هر نقطه از کره زمین در تمام ساعت شبانه روز در دسترس است.
پدید آوردنگان این سیستم، هیچ حق اشتراکی برای کاربران در نظر نگرفته اند و استفاده از آن رایگان است.
24 ماهواره که دور زمین در گردش هستند.ماهواره ها درحال حرکت می باشند و درعرض 24 ساعت دوبارکامل برگرد زمین می گردند .
(هرروز دوبارباسرعتی درحدود 108 مایل درثانیه ) ماهواره های GPS به نام NAVSTAR شناخته می شوند...
لازمه هرگونه آشنایی با GPS فراگیری ماهیت اصلی این ماهواره ها می باشد .
اولین ماهواره GPS درفوریه 1978 پرتاب شد .
وزن هرماهواره تقریباً / 2000 پاوند ودارای صفحات آفتابی به پهنای 17¬f می باشد .
و قدرت فرستنده آن 50 وات ویا کمتر است.
هر ماهواره 2 سیگنال ارسال می کند: L1 و L2 .
GPS های غیر نظامی از فرکانس 42MHZ.1575 :L1 استفاده می کننند .
هر ماهواره حدوداً 10 سال فعال می ماند وجایگزینی ماهواره ها بموقع انجام گشته و ماهواره های جایگزین به فضا پرتاب می گردند .
برنامه شبکه GPS هم اکنون تا سال 2006 تنظیم وجایگزینی های لازمه ترتیب داده شده اند.مسیر گردش ماهواره ها آنها را بین عرض جغرافیایی 60 درجه شمالی و60 درجه جنوبی قرارمی دهد .
این امر به معنی آن است که درهرنقطه از زمین ودرهرزمان می توان سیگنال های ماهواره أی را دریافت نمود.
وهرچه به قطبهای شمال – جنوب نزدیک شویم نیز همچنان ماهواره های GPS را خواهیم دید .
هرچند دقیقاً در بالای سرما نخواهند بود واین در دقت وصحت عمل آنها در این نقاط تاثیرمی گذارد .
یکی از بزرگترین مزایای رهیابی بوسیله GPS نسبت به روشهای دیگر زمینی آن است که این سیستم درهر شرایط جوی و بدون توجه به نوع کاربرد گیرنده GPS بخوبی کارمی کند
ماهواره های GPS
24 عدد ماهواره GPS در مدارهایی بفاصله 24000 هزار مایل از سطح دریا گردش می کنند.
هر ماهواره دقیقا طی 12 ساعت یک دور کامل بدور زمین می گردد.
سرعت هریک 7000 مایل بر ساعت است.
این ماهواره ها نیروی خود را از خورشید تامین می کنند.
همچنین باتری هایی نیز برای زمانهای خورشید گرفتگی و یا مواقعی که در سایه زمین حرکت می کنند بهمراه دارند.
راکتهای کوچکی نیز ماهواره ها را در مسیر صحیح نگاه می دارد.
به این ماهواره ها NAVSTAR نیز گفته می شود.
چند مشخصه جالب این سیستم:
• اولین ماهواره GPS در سال 1978 یعنی حدود 35 سال پیش در مدار زمین قرار گرفت.
• در سال 1994 شبکه 24 عددی NAVSTAR تکمیل گردید.
• عمر هر ماهواره حدود 10 سال است که پس از آن جایگزین می گردد.
• هر ماهواره حدود 2000 پاوند وزن دارد و طول باتری های خورشیدی آن 5.5 متر است.
• انرژی مصرفی هر ماهواره، کمتر از 50 وات است.
GPS چگونه کار می کند؟
ماهواره های این سیستم، در مداراتی دقیق هر روز 2 بار بدور زمین می گردند و اطلاعاتی را به زمین مخابره می کنند.
گیرنده های GPS این اطلاعات را دریافت کرده و با انجام محاسبات هندسی، محل دقیق گیرنده را نسبت به زمین محاسبه می کنند.
در واقع گیرنده زمان ارسال سیگنال توسط ماهواره را با زمان دریافت آن مقایسه می کند.
از اختلاف این دو زمان فاصله گیرنده از ماهواره تعیین می گردد.
حال این عمل را با داده های دریافتی از چند ماهواره دیگر تکرار می کند و بدین ترتیب محل دقیق گیرنده را با اختلافی ناچیز، معین می کند.
گیرنده به دریافت اطلاعات همزمان از حداقل 3 ماهواره برای محاسبه 2 بعدی و یافتن طول و عرض جغرافیایی، و همچنین دریافت اطلاعات حداقل 4 ماهواره برای یافتن مختصات سه بعدی نیازمند است.
با ادامه دریافت اطلاعات از ماهواره ها گیرنده اقدام به محاسبه سرعت، جهت، مسیرپیموده شده، فواصل طی شده، فاصله باقی مانده تا مقصد، زمان طلوع و غروب خورشید و بسیاری اطاعات مفید دیگر، می نماید.
گیرنده GPS بسته به نوع مصرف و بودجه می توانید از طیف وسیع گیرنده های GPS بهره ببرید.
همچنین، باید از در دسترس بودن نقشه مناسب و بروزجهت ناحیه مورد استفاده تان، اطمینان حاصل کنید.
امروزه بهای گیرنده های GPS بطور چشمگیری کاهش پیدا کرده است و هم اکنون در کشور ما (ایران) با بهایی معادل یک عدد گوشی متوسط موبایل نیز می توان گیرنده GPS تهیه کرد.
در کشورهای توسعه یافته از این سیستم جهت کمک به راهبری خودرو، کشتی و انواع وسایل نقلیه بهره گیری می شود.
هر چه نقشه های منطقه ای که در حافظه گیرنده بارگذاری می شود دقیق تر باشد، سرویسهایی که از GPS می توان دریافت داشت نیز ارتقا می یابد.
برای مثال، می توان از GPS مسیر نزدیکنرین پمپ بنزین، تعمیرگاه و یا ایستگاه قطار را سوال نمود و مسیر پیشنهادی را دنبال کرد.
دقت مکانیابی این سیستم در حد چند متر می باشد، که بسته به کیفیت گیرنده تغییر می کند.
از سیستم محلیابی جهانی می توان در کارههایی چون نقشه برداری و مساحی، پروژه های عمرانی، کوهنوردی، کایت سواری، سفر در مناطق ناشناخته، کشتی رانی و قایقرانی، عملیات نجات هنگام وقوع سیل و زمینلرزه و هر فعالیت دیگر که نیازمند محل یابی باشد، بهره برد.
هر کس که بخواهد بداند کجاست و بکجا می رود به این سیستم نیازمند است، با توجه به نزول شدید بهای گیرنده های این سیستم، و افزایش امکانات آنها، این تکنولوژی در آینده نزدیک بیش از پیش در اختیار همگان قرار خواهد گرفت.
اطلاعاتی که یک ماهواره GPS ارسال می کند چیست ؟
سیگنـال GPS شـــــامــل : یـــک کد شبه تصادفی Pseudo Random Code ، داده ای بنام ephemeris ویک داده تقویــــمی بنام almanac می باشد.
کد شبه تصادفی مشخص کننده ماهواره ارسال کننده اطلاعات ( کد شتاسایی ماهواره ) می باشد.
هرماهواره باکدی مخصوص شناسایی می شود : RPN Random Code Pseudo این عددی است بین 1و 32 .
این عدد درگیرنده هر GPS نمایش داده میشود .دلیل اینکه تعداد این شناسه ها بیش از 24 می باشد امکان تسهیل درنگهداری شبکه GPS باشد .
زیرا ممکن است یک ماهواره پرتاب شود و شروع بکار نماید قبل از اینکه ماهواره قبلی از رده خارج شده باشد .
به این دلیل ازیک عدد دیگر بین 1و 32 برای شناسایی این ماهواره جدید استفاده می شود .
داده Ephemeris دائماً بوسیله ماهوارها ارسال میگردد وحاوی اطلاعاتی درمورد : وضعیت خود ماهواره (سالم یا ناسالم) و تاریخ وزمان فعلی می باشد .
گیرنده GPS بدون وجود این بخش از پیام درمورد زمان وتاریخ فعلی درکی ندارد .
این بخش پیام نکته اساسی برای تعین مکان می باشد.
Almanac داده أی را انتقال می دهد که نشان دهنده اطلاعات مداری برای هرماهواره وتمام ماهوارهای دیگر سیستم می باشد .
حال میتوان شیوه کار GPS را بهتر بررسی کرد .
هرماهواره پیامی را ارسال می کند که بــطور ســــــاده می گوید : من ماهواره شماره X هستم ، موقعیت فعلی من Y است ، و این پیام در زمان Z ارسال شده است هر چند که این شکل ساده شده پیام ارسالی است ولی می تواند کل طرز کار سیستم را بیان نماید .
گیرنده GPS پیام را می خواند و داده های almanac و ephemeris را جهت استفاده بعدی ذخیــره می نماید .
این اطـلاعـات می توانند برای تصحیح و یا تنظیم ساعت درونی GPS نیز به کار روند .
حال برای تعیین موقعیت ، گیرنده GPS زمانهای دریافت شده را با زمان خود مقایسه می کند .
تفاوت این دو مشخص کننده فاصله گیرنده GPS از ماهواره مزبور می باشد .
این عملی است که دقیقاً یک گیرنده GPS انجام می دهد .
با استفاده از حداقل سه ماهواره یا بیشتر ، GPS می تواند طول و عرض جغرافیایی مکان خود را تعیین نماید .
( که آن را تعیین دو بعدی می نامند .
) و با تبادل با چهار ( و یا بیشتر ) ماهواره یک GPS می تواند موقعیت سه بعدی مکان خود را تعیین نماید که شامل طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع می باشد .
با انجام پشت سر هم این محاسبات ، GPS می تواند سرعت و جهت حرکت خود را نیز به دقت مشخص نماید .
یکی از عواملی که بر روی دقت عمل یک GPS اثــر می گذارد .
شکل قرار گرفتن ماهواره ها نسبت به یکدیگر می باشد .
(از نقطه نظرGPS )اگر یک GPS با چهار ماهواره تبادل نماید و هر چهار ماهواره در شمال و شرق GPS باشند طرح و هندسه این ماهوارها برای این GPS بسیار ضعیف میباشد و شاید GPS قادر نباشد مکان یابی نماید.
زیرا تمام اندازه گیریهای فاصله در یک جهت عمومی قرار دارند.
مثلث سازی ضعیف است وناحیه مشترک بدست آمده ازاشتراک این مسافت سنجی ها وسیع می باشد ( مکانی که GPS برای مکان خود تصورمی کند بسیار وسیع می باشد ودر نتیجه تعیین دقیق محل آن ممکن نیست ) دراین موقعیتها حتی اگر GPS مکان یابی را انجام دهد وموقعیتی راگزارش نماید دقت آن نمی تواند زیاد خوب باشـــــــد ( کمتر از500-300 فیت ).
اگر همین چهارماهواره درچهارجهت ( شمال ، جنوب ، شرق ، غرب ) وبا زوایای 90 درجه قرارداشته باشند طرح این چهار ماهواره برای GPS مزبور بهترین حالت می باشد چراکه جهات مسافت سنجی چهار جهت متفاوت و نقطه اشتراک این مسافت سنجی ها بسیار کوچک می باشد .
وهرچه این نقطه اشتراک کوچکتر باشد به معنی آن است که بیشتر به نقطه واقعی حضورخود نزدیک شده ایم .
دراین موقعیت دقت عمل کمتر از100فیت می باشد .
طرح وهندسه قرارگرفتن ماهواره ها هنگامیکه GPS نزدیکی ساختمانهای بلند، قلل کوهها ، دره های عمیق ویا در وسایل نقلیه قرارگرفته باشد به مساله مهمتری تبدیـل می گردد .اگر مانعی در رسیدن سیگنالهای بعضی از ماهواره ها وجود داشته باشد GPS می تواند از بقیه ماهواره ها بـــرای مکان یابی خود استفاده نماید.
هرچه این موانع بیشتر و شدیدتر شوند مکان یابی نیز مشکل تر می گردد .
یک گیرنده GPS نه تنها ماهواره های قابل استفاده را تشخیص می دهد بلکه مکان آنها را درآسمان نیز تعیین می کند .
( ارتفاع و زاویه ) منبع دیگرایجاد خطا " چند مسیری " می باشد ." چند مسیری" نتیجه انعکاس سیگنال رادیویی به وسیله یک شی می باشد .
این پدیده باعث ایجاد تصاویر سایه دار در تلویزیونها می گردد هر چند در آنتنهای جدید این شکل به وجود نمی آید ، این پدیده در آنتنهای رو تلویزیونی قدیمی به وجود می آمد.
بروز این اختلال برای GPS ها به این شکل است که امواج بعد از انعکاس به وسیله اشیاء ( مانند ساختمانها یا زمین ) به آنتن GPS برسند .
در این صورت سیگنال مسیر بیشتری را تا رسیدن به آنتن GPS طی می کند و این باعث می شود که GPS فاصله ماهواره را بیشتر از آنچه هست محاسبه نماید.
که باعث ایجاد خطا در مکان یابی نهایی می گردد.
در صورت بروز این اختلال تقریباً 15 فیت بر خطای نهایی افزوده می شود .منبع دیگری نیز برای ایجاد خطا ممکن است وجود داشته باشند .
افزایش تاخیر ( delay ) به دلیل اثرات جوی نیز می تواند برروی دقت کار اثر بگذارد .
همچنین خطاهای ساعت داخلی GPS .
در هر دو این موارد گیرنده GPS طوری طراحی شده است که این اثرات را جبران نماید .
ولی خطاهای کوچکی بر اساس همین اثرات همچنان بروز خواهند کرد .
در عمل ، دقت کار یک GPS غیر نظامی معمولی ، با توجه به تعداد ماهواره های تبادلی و طرح قرار گرفتن آنها بین 60 تا 225 فیت می باشد.
GPS های پیچیده تر و گرانتر می توانند با دقتهایی در حد سانتیمتر کارکنند .
ولی دقت یک GPS معمولی نیزمی تواند به کـــمک پـــردازشی بـــه نـــام DGPS Differential GPS به حدود 14 فیت یا کمتر برسد .سرویسهای DGPS با هزینه کمی قابل اشتراک می باشند .
سیگنال تصحیحات DGPS توسط سازمان Army Corps Of Engineers و از ایستگاههای مخصوص ارسال می گردد .
این ایستگاهها در فرکانس KHZ .325- 283.5 کار می کنند تنها هزینه استفاده از این سرویس خریدن یک دامنه از این سیگنالها می باشد .
با این کار یک گیرنده دیگر به GPS ما متصل می شود ( از طریق یک کابل سه رشته ای ) و عمل تصحیح را طبق یک روش استاندارد به نام ( RTCM SC-104 ) انجام می دهد .
اشتراک سرویسهای DGPS از طریق امواج رادیویی FM نیز ممکن می باشد .
معرفی قابلیتهای GPS : گیرنده های GPS انواع مختلفی دارند، اما معمولاً علائم و اصطلاحات آنها شبیه هم است.
بعنوان مثال، صفحات اصلی یک گیرنده GPS مدل eTrex Summit از کمپانی Garmin در شکل 1 قابل مشاهده است.
در صفحهُ Sky View ، موقعیت ماهواره ها و قدرت سیگنالهای دریافتی از آنها را می توان دید.
در صفحهُ Map ، موقعیت مکانی خود و نقاط مورد نظر و یا مسیر طی شده ( Track ) ، قابل مشاهده است.
در صفحهُ Pointer ، جهت حرکت بهمراه سایر اطلاعات جغرافیایی بیان می شود.
در صفحهُ Trip Computer ، سایر اطلاعات سفر مثل زمان و سرعت و...
و در صفحهُ Elevation ، اطلاعات مربوط به ارتفاع و در صفحهُ Menu ، تنظیمات دستگاه و داده ها ، قابل بررسی می باشد.
شکل1 تعریف واژه ها: Waypoint: نقطه ایست شامل مختصات جغرافیایی مشخص که شخص آنرا علامت زده و می تواند به آن یک نام اختصاص دهد و برای مراجعه به آن از GPS استفاده کند.
Route : مسیری است تشکیل شده از چند waypoint که از بهم ارتباط دادن آنها بوجود می آید.
Track : مسیر طی شده توسط شخص (رد پا ) که بطور اتوماتیک توسط گیرندهُ GPS ثبت می شود.
Bearing : جهت حرکت را بین نقطهُ شروع و مقصد نشان می دهد.
1) عملکرد Go To : با استفاده از این عملکرد ، گیرنده شخص را به یک waypoint که قبلاً مشخص کرده است هدایت می کند.
به این صورت که صفحه نمایش ، جهت صحیح حرکت به آن نقطه را نشان می دهد و اطلاعات دیگری که بیان می دارد که حرکت تا چه حد در مسیر صحیح صورت می گیرد(شکل2) .
دنبال کردن صفحه نمایش راهنما بسیار آسان است زیرا کافیست در جهتی که اشاره می کند ، حرکت صورت گیرد.
همچنین اطلاعات دیگر مانند فاصله تا مقصد و زمان رسیدن به آن و...
قابل مشاهده است.
شکل 2 2¬)عملکرد Route : همانطور که گفته شد، Route تشکیل شده از چند waypoint است که بدنبال هم آمده اند.
با انتخاب عملکرد Route برای ناوبری، شخص این امکان را می یابد که بعد از رسیدن به waypoint اول، بطور اتوماتیک به waypoint بعدی که قبلاَ در Route تعریف شده ، هدایت شود .
بدین صورت می توان مسیرهایی که خط مستقیم نیستند و نقاطی دارند که لازم است تغییر جهت داده شود را بصورت Route تعریف کرد و با استفاده از GPS در آن مسیر حرکت نمود.
شکل 3 3) عملکرد Track back : از آنجا که دستگاه GPS می تواند مسیری را که طی کرده اید بصورت اتوماتیک ثبت کند(Auto Tracking ) ، برای استفاده از عملکرد Track back ، می توان از یک Track که قبلاَ ذخیره شده است استفاده نمود؛ بطوریکه میتوان دوباره آن مسیر طی شده را از مبداَ تا مقصد یا برعکس با کمک GPS طی نمود و دستگاه در این حالت ، شما را در مسیر قبلاً طی شده هدایت کرده و میزان انحراف از مسیر را مشخص می سازد.(شکل 4 ) شکل 4 ضمناً اگر دستگاه شما قادر باشد که نمودار ارتفاع را هم نمایش دهد( مانند eTrex Summit ) ، می توانید در صفحه Track Log مربوط به ارتفاع، مسیر طی شده را از لحاظ ارتفاع بررسی کنید(شکل زیر) 4)عملکرد Sight ‘N Go : با استفاده ازاین عملکرد، شخض می تواند که جهت حرکت مستیم به یک عارضه طبیعی ( مثل یک قله) را بصورت چشمی بوسیله GPS علامت گذاری کرده(شکل6) و با قفل شدن این گرا در GPS ، گیرنده شما را همیشه در آن جهت هدایت کرده و همزمان میزان انحراف شما را از مسیر مستقیم منتهی به آن نقطه ( Off Course ) بر روی صفحه Pointer ، نشان می دهد.(شکل7) شکل 6 شکل 7 قطب نما و ارتفاع سنج: در اغلب گیرنده های معمولی GPS ،اطلاعات جهت حرکت و میزان ارتفاع، توسط سیگنالهای ماهواره بدست می آیند؛ بطوریکه برای داشتن اطلاعاتی مانند قطب نما، حتماً بایستی شخص حرکت کند ( حداقل چند متر) تا گیرنده بتواند جهت شمال و جنوب را بطور صحیح نشان دهد.
اما گیرنده هایی هم هستند که مجهز به قطب نمای الکترونیکی مغناطیسی هستند و بدون نیاز به سیگنال ماهواره و حرکت کردن، جهت شمال و جنوب را نشان می دهند.
در مورد سنجش ارتفاع، گیرنده باید حداقل با 4 ماهواره در ارتباط باشد تا بتواند ارتفاع را محاسبه کند که البته معمولاً دقت آن کمتر از مختصات افقی می باشد؛ اما گیرنده هایی هم تولید شده اند که دارای سنسور ارتفاع سنج بارومتریک هستند و می توانند بدون نیاز به ماهواره هم ارتفاع را نشان داده و حتی با وارد کردن ارتفاع صحیح نقاطی که برای ما مشخص است، کالیبره شوند.
قطب نما و طرزکار با آن: عقربه قطب نما هنگام باز نمودن درب آن ، آزاد شده و حول محور خود می‌چرخد و سپس به علت نیروی مغناطیسی کره زمین همیشه در یک جهت معین که همان قطب شمال مغناطیسی است می‌استد و آن را به ما نشان میدهد.
عقربه مذکور هیچگاه اشتباه نمی‌کند مگر آنکه در نزدیکی اشیای آهنی یا فولادی و یا کابلی قرار گرفته باشد .
بنابراین ، هنگام استفاده از قطب نما بایستی مطمئن شویم که از اشیای انحراف دهنده آن ، بطور کلی دور است.
کاربردهای قطب نما به کمک قطب نما می‌توانیم گرای مغناطیسی کلیه امتدادهای مورد نظر را اندازه گرفته و با در دست داشتن گرای مغناطیسی یک امتداد ، جهت یابی بکنیم .
در کشتی ها و هواپیماها برای جهت یابی از آن استفاده میشود.
در صنایع نظامی کاربرد وسیعی دارد از جمله دیده‌بان‌ها در مناطق عملیاتی به کمک آن جهت یابی می‌کنند.
در صنایع مخابرات ، کارهای پژوهشی و ساختمان قبله نماها به کار برده می شود.
قطب نمای پیشرفته قطب نماهای پیشرفته که بیشتر در صنایع مخابرات و امور نظامی به کار برده میشوند، مجهز به سلول‌های شب نما میباشند که حتی در تاریکی شب عمل جهت نمایی را صورت دهند.
این نوع قطب نماها در دوربین‌های دو چشمی نظامی ، تانک‌ها ، نفربرها و حتی در ساختمان برخی خودروهای پیشرفته نیز به کار می رود .
از قطب نماهای پیشرفته در اندازه گیری طول جغرافیایی و عرض جغرافیایی محل نیز استفاده می‌کنند که در نقشه خوانی ، پیاده سازی عملیات نظامی ، دیده بانی در مناطق جنگی و ...
نقش تعیین کننده دارند.
انواع قطب نما: نمونه هایی از gps: gpsموقیت یاب میباشد یعنی بر روی صفحه دیجیتالی که دارد هر لحظه توسط ماهواره به شما نشان میدهد که در کجا ایستاده اید حتی اگر در کوه جنگل ویا دریا باشید شما با زدن دکمه go میتوانید حرکت کنید تمام حرکت شما بر روی این صفحه ثبت و ظبط میشود شما حین حرکت میتوانید هر نقطه را ثبت کنید چه در دریا باشد وچه در کوه حال در مسیر برگشت نیز شما میتوانید هم از مسیر میانبر که جی پی اس به شما نشان میدهد استفاده کنید هم به هر نقطه ایی که خودتان ثبت کردید حرکت کنید.
ما برخی از جی پی اسها را به شما معرفی نموده ایم که در میان آنها برخی قابلیت کارکردن در ایران را ندارد و برخی با دارا بودن قابلیت کار کرد به زودی از رده خارج میشوند واز کار میفتند از جمله جی پی اسهایی که در ایران بیشترین طرفدار را دارد Garmin12و Extrax vista میباشد که هر دو قابلیت خوبی را دارا میباشند .ادامه دارد.....
Fish finder ماهی یاب این وسله نیز هم کاربرد عمومی دارد و هم کاربرد بسزایی در صیادی ماهی یاب نیز با اتصال به آب دریا یا رودخانه میتواند ماهی های بالای پانزده سانتی متر را در صفحه نشان دهد همچنین دما وفاصله ماهی را در عمق نشان میدهد فیش فایندر های حرفه ایی نیز وجود دارد که ماهی های کوچکتر از پانزده سانت را نشان میدهد صیادان با این وسیله میتوانند راندمان کار صیادی را بسیار بالا ببرند نقشه: اگر قصد سفر به مناطقی دارید که به آنها آشنایی کامل ندارید , قبل از عزیمت نقشه های دقیق منطقه را تهیه کنید .
نقشه منطقه می تواند شما را در راهیابی , آشنایی با نوع خاک منطقه , آگاهی از مکان تپه های شنی و باتلاقها , ارتفاعات , چشمه ها و بسیاری از نکات پر اهمیت دیگر آگاه سازد .
همچنین با در اختیار داشتن یک نقشه مناسب دید بهتری به محیط اطراف خود خواهید داشت .
همراه داشتن وسایل مکان یابی مانند GPS و قطب نما نیز از جمله نکات مهمی است که نمی توان از کنار آن به سادگی گذشت .
برای تهیه نقشه های دقیق مناطق کویری می توانید به مراکز زیر مراجعه نمایید .
مرکز جغرافیایی ارتش واقع در خیابان شریعتی , خیابان معلم ( هزینه هر شیت A2 دو هزار و پانصد تومان ) سازمان نقشه برداری کشوری واقع در میدان آزادی , جنب فرودگاه مهرآباد ( هزینه هر شیت A2 شش هزار تومان ) پیشنهاد می شود نقشه هایی که تهیه می کنید دارای اشل 2500/1 باشند و یک نقشه کلی با اشل 5000/1 نیز تهیه شود .
لینکهای زیر وب سایت هایی هستند که نقشه های دیجیتال در اختیار شما قرار می دهند maps.google.com با کلیک بر روی این لینک وارد صفحه نقشه ماهواره ای سایت گوگل می شوید .
پس از ورود , کلید sattelite را فشار دهید .
سپس بر روی کشور مورد نظر رفته و روی نقشه زوم کنید .
بالطبع به علت سرعت پایین اینترنت در ایران , نمایش نقشه ها با کندی همراه خواهد بود .
این سایت حاوی نقشه ها با دقت بسیار بالا است که می تواند در پاره ای از موارد بسیار کار ساز باشد .
earth.google.com سایت بسیار جالبی می باشد که امکانات مشاهده نقشه به صورت سه بعدی را برای شما فراهم می کند .
به این نحو که شما با تغییر موقعیت دید خود می توانی خود را در نقطه ای بر روی نقشه قرار دهید و سپس با چرخاندن نقشه کلیه ارتفاعات و توپوگرافی منطقه را مشاهده کنید .
این برنامه همچنین موقعیت طول و عرض دقیق جغرافیایی و همچنین ارتفاع منطقه مورد نظرتان را در اختیار شما قرار می دهد .
برای اجرای این برنامه ابتدا باید یک فایل به حجم 11 mb را دنلود کنید وسپس بصورت آنلاین به سایت منصل شوید .
geotips.com این سایت راهنمای شما در استفاده از نقشه‌های GIS و GPS میباشد.
در این سایت میتوانید راهی آسان و سریع برای پرینت کردن نقشه‌های GIS پیدا کنید و تصاویر Orthophoto را رایگان دریافت نمایید ، سایت مذکور شما را در این زمینه یاری میدهد.
از طریق این سایت میتوان به سایر سایتهای مرتبط در این زمینه متصل شد و درباره‌ی GPS و سیستم اطلاعاتی GIS امریکا اطلاعاتی را به‌دست آورد.
cartografx.com این سایت طوری طراحی شده است که میتواند نقشه‌های سه بعدی را از سرتاسر نقاط جهان در اختیار کودکان مدرسه‌ای و همچنین نقشه‌کش‌های حرفه‌ای قرار دهد.
شما میتوانید سایر محصولات این شرکت را نیز ملاحظه و محصولات مورد نیاز خود را خریداری نمایید.
این سایت شما را به سایر لینکهای مرتبط متصل می‌سازد.
از دیگر سایتهای مفید در این زمینه وب سایت موسسه National Geography است که امکانات مختلفی در اختیار کاربر قرار می دهد .
در زیر به پاره ای از سایتهای ایرانی و غیر ایرانی که امکانات نقشه ارایه می دهند اشاره می شود ایران ژیودزی کلیک ایران ایران جیوماتیک The odora World Atlas چند عنصر کلیدی برای تهیه نقشه‌ها وجود دارد که به بیننده در درک بهتر ارتباطات نقشه، کمک می‌کند.
چند مورد از این عناصر کلیدی عبارتند از: 1)راهنمای نقشه(Legend): توضیح جزئیات هر رنگ، بصورت نماد یا رده بندی در این بخش توضیح داده میشود.
در راهنما ، واحدهای سنگ‌شناسی نقشه در قسمت‌های مختلف بوسیله رنگ‌های متفاوت تقسیم‌بندی شده و نشان میدهد هر رنگ مربوط به کدام واحد زمین‌شناسی بوده و دارای چه سنی میباشد.
بدون این راهنما، رنگ‌ها هیچ مفهومی برای بیننده نخواهد داشت.
2)جهت شمال(North Arrow): هدف این علامت یا نشانه مشخص نمودن جهات جغرافیایی است و به بیننده امکان میدهد نقشه را بر اساس شمال جغرافیایی توجیه نماید.
بیشتر نقشه‌ها جهت شمال را در بالای صفحه نشان می‌دهند.
3)مقیاس(Scale): مقیاس ارتباط بین قالب داده‌ها با اندازه‌های آنها، در دنیای واقعی را شرح میدهد.
انتخاب مقیاس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
مقیاس در حقیقت توصیف یک نسبیت است که ممکن است واحد به واحد یا از یک واحد اندازه گیری به یک واحد دیگر نشان داده شود.
بنابراین مقیاس 1:10.000 نشان میدهد هر واحد از نقشه معرف 10.000 واحد از دنیای واقعی است.
به عنوان مثال1:10.000 با واحد اینچ بدین معنی است که هر واحد نقشه مساوی با 10.000 اینچ در دنیای واقعی میباشد.
روش دوم برای نمایش مقیاس، مقایسه با دیگر انواع واحدها است.
برای مثال:1:100 بدین معناست که هر واحد اندازه بر روی نقشه برابر با 100 فوت در جهان واقعی است.
این نسبت همان 1:1200 (1فوت=12 اینچ) است.
علاوه بر موارد گفته شده، نسبت میتواند بصورت گرافیکی در فرم Scale Bar مقیاس خطی نیز قرار گیرد.
همچنین نقشه‌هایی که مقیاس ندارند باید دارای نشان N.T.S باشند که به مفهوم "مقیاس نشده است" میباشد.
4)رونگاشت(Citation) : این بخش از نقشه اطلاعات مهمی را شامل میشود(Meta Data) .در این قسمت از نقشه، توضیحاتی درباره منبع و مبلغ، اطلاعات پروژه و هرگونه توصیفی که مورد نیاز است، جای می‌گیرد.
برای مثال رونگاشت، میتواند منبع و تاریخ داده‌ها را مشخص کند.
رونگاشت به بیننده کمک می‌کند تا استفاده از نقشه را برای اهداف خویش تعیین نماید.
5)مرزها(Border): قرارگیری مرزها در نقشه به محصور کردن تمام عناصر نقشه کمک می‌نماید.
به علاوه، مرزهای داخلی، عناصر نقشه را طبقه‌بندی می‌نماید.
مرزها همچنین حدود خارجی نقشه را معین می‌کنند.
6) تصویر کلی نقشه(Overview map): تمرکز بر روی یک ناحیه، نمایی کلی از منطقه به خصوص برای جهت‌یابی بینندگانی که با منطقه مورد نظر آشنا نیستند، ارائه خواهد نمود.
به علاوه، این تصویر کلی یک مفهوم بصری راجع به قرارگیری ناحیه مورد مطالعه در منطقه‌ای که آن را پوشش می دهد، در اختیار بیننده قرار میدهد.
برخی از انواع سیستم های بیرون زدگی و عوارض زمین‌شناسی و نشان دادن آنها در نقشه به صورت زیر میباشد: سیستم بیرون زدگی طبقات افقی: در این سیستم طبقات قدیمی تر در پایین و طبقات جوانتر به سمت بالا قرار می‌گیرند.
کنتاکت طبقات در لایه‌های افقی موازی خطوط تراز میباشند.
اگر شیب طبقات به تدریج زیاد شود کنتاکت آنها به هم نزدیک و اگر شیب کم باشد، کنتاکت طبقات از هم بیشتر فاصله می‌گیرند.
آبراهه‌های دندریتی شکل عموما در طبقات افقی حاصل می‌گردند.
سیستم بیرون زدگی طبقات مایل: اگر یک سری طبقات مایل شده و تحت تخریب و فرسایش قرار گیرند لایه‌ها به صورت نوارهای تقریبا موازی هم در روی زمین ظاهر می‌گردند.
دره‌های ایجاد شده در طبقات مایل معمولا به شکل V بوده و بسته به کمی و زیادی شیب بترتیب شکل V بزرگتر و کوچکتر میگردد.
و بالاخره در طبقاتی که عمودی هستند شکل V از بین می‌رود.
سیستم بیرون زدگی گنبد: ساختمانهای گنبدی بعد ار فرسایش شکل دایره‌ای یا بیضی به خود می‌گیرند که در این حالت طبقات به طرف خارج از ناحیه مرکزی شیب می‌خورند.
این ساختمانها ممکن است از چند سانتیمتر تا چند صد کیلومتر مربع را اشغال نمایند.
در این ساختمانها طبقات مرکزی مسن ترین و طبقات دور از مرکز جوانترین لایه ها را تشکیل می‌دهند.
این حالت در نقشه‌های زمین شناسی نیز حفظ میشود.
دره‌های حاصل شده به شکل V بوده و معمولا به خارج از مرکز گنبد قرار می‌گیرند.
سیستم بیرون زدگی حوضه رسوبی: حوضه‌های رسوبی بعد از تخریب و فرسایش شکلی مشابه رخنمون گنبدها به خود می‌گیرند.
اما ترتیب طبقات در حوضه رسوبی برعکس گنبد میباشد.
در حوضه‌های رسوبی طبقات موجود در مرکز جوانترین لایه‌ها را تشکیل داده و هرچه به حاشیه‌های حوضه نزدیک میشود سن طبقات قدیمی تر میشود.
دره‌های V شکل موجود در حوضه رسوبی به طرف مرکز حوضه میباشد.
سیستم چین‌ها: چین خوردگی از معمول ترین پدیده‌های زمین شناسی میباشد که به دو صورت تاقدیس و ناودیس دیده میشوند.
در تاقدیس‌ها طبقات قدیمی در مرکز و در ناودیس‌ها طبقات جوانتر در مرکز قرار می‌گیرند.
در تاقدیس‌ها شیب طبقات به طرف خارج و در ناودیس به طرف مرکز میباشد.
چین‌ها بعد از فرسایش در سطح زمین به شکل زیگزاگ و V در می‌آیند.
سیستم بیرون زدگی دگرشیبی زاویه‌دار: تشخیص دگرشیبی‌های زاویه‌دار روی نقشه از قطع ناگهانی طبقات قدیمی تر و پوشیده شدن توسط لایه‌های جوانتر میباشد.
سیستم بیرون زدگی گسلها: گسلها در نقشه‌های زمین شناسی از به هم خوردن ناگهانی نظم و عدم ادامه طبقات قابل تشخیص میباشد.
برای سهولت تشخیص ، گسلها را با خطوط درشت و رنگ قرمز در نقشه‌ها نشان می‌دهند.
سیستم بیرون زدگی توده‌های آذرین: توده‌های آذرین نفوذی به دو صورت هم‌شیب و دگرشیب دیده میشوند.
توده‌های بزرگ مانند باتولیت‌ها و استوک‌ها معمولا با طبقات اطراف خود دگرشیب بوده و به شکل بیضی یا تقریبا دایره‌ای در سطح زمین یا نقشه دیده میشوند.
این توده‌ها امتداد لایه‌های اطراف خود را قطع می‌کنند.
دایکها و توده‌های کوچکتر معمولا در سطح تماس دایره‌ها نفوذ کرده و به صورت رگه‌های طویل و نسبتا مسطح ظاهر میشوند.
نقشه‌های زمین شناسی حاوی برخی اطلاعات دیگری نیز میباشند که برخی از آنها عبارتند از : • برخی از ویژگیهای ساختمان زیر سطح زمین مثل شیب‌ها ، محورهای چین‌ها ، برگشتگی‌ها ، برخوردهای غیرعادی و غیره میباشند.
در نقشه‌ها بعضی مواد معدنی جالب مثل سنگهای معدنی ، سنگهای ساختمانی ، ماسه و … به چشم می‌خورند.
همچنین علائمی برای معادن در حال استخراج و یا سنگهای فسیل‌دار و … در نقشه‌ها وجود دارد.
داده های توصیفی زمین شناسی مانند چینه شناسی، سنگ شناسی و...
داده های مربوط به نقشه زمین شناسی مهندسی مانند داده های هیدروشیمی، نفوذ پذیری، مصالح ساختمانی و...
بروز رسانی اطلاعات با توجه به نتایج حاصله از عملیات صحرایی، آزمایشگاهی و مطالعات دفتری...
فرمت های مختلف نقشه های رقومی جهت استفاده در محیط های گوناگون نرم افزاری