دانلود مقاله گشایش اسنادی

مقدمه: اعتبار اسنادی تعدی از بانک است که به خریدار و فروشنده داده می شود.

تعهد می شود که میزان پرداختی خریدار به فروشنده بموقع و با مبلغ صحیح به دست فروشنده خواهد رسید.هرگاه که خریدار قادر به پرداخت مبلغ خرید نباشد، بانک موظف است باقیمانده یا تمام مبلغ خرید را بپردازد.اعتبارات اسنادی اغلب در معاملات بین المللی به منظور اطمینان از دریافت مبالغ پرداختی مورد استفاده قرار می گیرد بدلیل ماهیت معاملات بین المللی که شامل عواملی همچون مسافت و تفاوت قوانین کشورهاو ...، اعتبارات اسنادی یک جنبه بسیار مهم در تجارت بین المللی شده است.

بانک همچنین به نیابت از خریدار که نگهدارنده اعتبارات اسنادی است تا زمان در یافت تائیدیه که کالاهای خریداری شده حمل شده اند وجه را پرداخت نخواهد کرد.

مزایای اعتبارات اسنادی: ۱- اطمینان فروشنده از اینکه پس از ارایه اسناد حمل وجه اعتبار را مطابق شرایط اعتبار از بانک کارگزار یا تایید کننده دریافت میکند.

۲-امکان کنترل تاریخ حمل و تحویل نهایی کالا.

۳-تحصیل اسناد حمل مطابق با مفاد موافقت اولیه تحت شرایط قرارداد میان طرفین ۴-اطمینان از اینکه پرداخت وجه اعتبار به فروشنده فقط بعد از انتقال و فک مالکیت کالا از وی صورت میگیرد .

۵-امکان کسب تسهیلات بیشتر برای فروشنده در مقابل اعتبار گشایش یافته برای تهیه کالای سفارش شده ۶- تعهد بانک برای پرداخت بها در معاملات بجای فرد فروشنده در مورد اعتبارات اسنادی از جهات مختلف، تقسیماتی وجود دارد که مهمترین آنها به شرح زیر میباشد: در رابطه با اعتبارات اسنادی در ایران باید خاطر نشان کرد که به دلیل محدودیتهای وضع شده توسط بانک مرکزی انواعی از این اعتبارات غیر قابل استفاده در ایران میباشد و یا احتیاج به مجوز بانک مرکزی دارد.

انواع اعتبار اسنادی ۱- اعتبار اسنادی وارداتی یا صادراتی: به اعتباری که خریدار برای واردات به کشور خود گشایش می کند اعتبار وارداتی و این اعتبار از لحاظ فروشنده کالا که در کشور دیگر قرار دارد اعتبار صادراتی میباشد.

۲- اعتبارات اسنادی قابل برگشت: Revocable L/C در این نوع اعتبار ، خریدار و یا بانک گشایش کننده اعتبار میتواند بدون اطلاع ذینفع ، هرگونه تغییر یا اصلاحی در شرایط اعتبار بوجود آورد(بدون اجازه فروشنده) واضح است از این نوع اعتبار استفاده چندانی نمیشود زیرا فروشنده اطمینان لازم را نسبت به پایدار ماندن اعتبار و انجام تعهدات خریدار ندارد.

با کمال تعجب اگر خریدار ایرانی بخواهد اعتبار قابل برگشت گشایش نماید سیستم بانکی از وی مجوز خاص بانک مرکزی را مطالبه مینماید در حالیکه اعتبار غیر قابل برگشت احتیاجی به مجوز ندارد.

۳- اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت:Irrevocable L/C در اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت هرگونه تغییر شرایط اعتبار از جانب خریدار یا بانک گشایش کننده اعتبار موکول به موافقت و رضایت فروشنده بوده.

فروشندگان معمولا از این گونه اعتبار استقبال بیشتری میکنند.

براساس آخرین مقررات اتاق بازرگانی بین الملل در صورت عدم تصریح و سکوت در اعتبار اسنادی مبنی بر قابل برگشت یا غیر قابل برگشت بودن آن ، اعتبار غیر قابل برگشت خواهد بود.

۴- اعتبار اسنادی تایید شده: Confirmed L/C اعتباری است که خریدار ملزم میشود تا اعتبار صادره از سوی بانک خود را به تایید هر بانک معتبر دیگر کخ مورد نظر فروشنده است، برساند .این نوع اعتبار اسنادی حاکی از اطمینان نداشتن به حیثیت اعتباری بانک صادر کننده و یا وضعیت متزلزل سیاسی یا اقتصادی کشور خریدار است.

هم اکنون بسیاری از فروشندگان خارجی تقاضای اعتبارات تایید شده از خریداران ایرانی میکنند که این مسئله به دو دلیل میباشد اولا وضعیت سیاسی و اقتصادی متزلزل ثانیا در سالهای پس از جنگ ایران و عراق بدلیل کمبود ارز در سیستم بانکی کشور ، بانک مرکزی خریداران را به به گشایش اعتبارات یوزانس (نسیه) ترغیب کرد در حالیکه بانک مرکزی در زمان سررسید اعتبارات توانایی پرداخت مبلغ اعتبار را نداشت که باعث تاخیرهای بلند مدت در پرداخت مبلغ اعتبارات به فروشندگان شد که باعث بی اعتمادی فروشندگان به بانکهای ایرانی شد.

۵- اعتبار اسنادی تایید نشده :Unconfirmed L/C این نوع اعتبار در شرایط متعارف و بدون نیاز به تایید بانک دیگری گشایش می یابد.

اگر در شرایط اعتبار کلمه Confirmedذکر نشود آن اعتبار تایید نشده تلقی میشود ۶- اعتبار اسنادی قابل انتقال:Tranferable L/C به اعتباری گفته میشود که طبق آن، ذینفع اصلی حق دارد همه یا بخشی از اعتبار گشایش شده را به شخص یا اشخاص انتقال دهد.

در واقع این نوع اعتبار یک امتیاز برای فروشنده محسوب میشود ۷- اعتبار اسنادی غیر قابل انتقال: Untransferable L/C به اعتباری گفته میشود که ذینفع حق واگذاری کل یا بخشی از آن را به دیگری ندارد.

در تجارت بین الملل عرف بر غیر قابل انتقال بودن اعتبار است و همچنین در ایران برای گشایش اعتبار قابل انتقال نیاز به مجوز بانک مرکزی میباشد.

۸- اعتبار اسنادی نسیه یا مدت دار(یوزانس): Usance L/C اعتباری است که وجه اعتبار بلافاصله پس ز اایه اسناد از سوی ذینفع ، پرداخت نمیشود بلکه پرداخت وجه آن، بعد از مدت تعیین شده صورت میگیرد.در واقع فروشنده به خریدار مهلت میدهد که بهای کالا را پس از دریافت و فروش آن بپردازد.

معامله یوزانس معمولا در کشورهایی انجام میگیرد که کمبود ارز دارند.

۹- اعتبار اسنادی دیداری: At Sight L/C اعتباری است که طبق آن بانک ابلاغ کننده پس از رویت اسناد حمل ارایه شده از طرف ذینفع (فروشنده)، در صورت رعایت تمامی شریط اعتبار از سوی وی ، بلافاصله وجه آن را پرداخت میکند.

۱۰- اعتبار اسنادی پشت به پشت(اتکایی): Back to Back L/C این نوع اعتبار اسنادی متشکل از دو اعتبار جدا از هم است.

اعتبار اول به نفع ذینفع گشایش می یابد که خود به هر دلیلی قادر به تهیه و ارسال کالا نیست.

به همین جهت با اتکا بر اعتباری که به نفع وی گشایش یافته است اعتبار دیگری برای فروشنده دوم (ذینفع دوم) که میتواند کالا را تهیه و ارسال کند ، از طرف ذینفع اول گشایش می یابد.

۱۱- اعتبار اسنادی ماده قرمز: Red Clause L/C در این نوع اعتبار فروشنده میتواند قبل از ارسال کالا، وجوهی را بصورت پیش پرداخت از بانک ابلاغ کننده یا تایید کننده دریافت کند.

علت این نام گذاری آن است که اولین بار که این اعتبار گشایش یافت بانک بازکننده اعتبار برای جلب توجه بانک ابلاغ کننده شرایط اعتبار را که به مقداری از وجه اعتبار را به عنوان پیش پرداخت به ذینفع پرداخت میکند را با جوهر قرمز نوشت که از آن به بعد به اعتبار ماده قرمز معروف شد.

12-اعتبار اسنادی گردان: Revolving L/C اعتباری است که پس از هر بار استفاده ذینفع از اعتبار، همان مبلغ اسناد تا سطح اعتبار اولیه افزایش می یابد در واقع بدون احتیاج به افتتاح یا اصلاح اعتبار جدید ، اعتبار موجود خود به خود تجدید میشود.

تامین مالی عبارت از شیوه و طریقه ای است که اشخاص، تجار و سازمان‌ها منابع مالی خود را به‌دست آورده، تخصیص و یا مورد استفاده قرار می‌دهند.

فاینانس تحصیل پول و دارایی‌های دیگر، مدیریت و کنترل دارایی‌ها، مدیریت ریسک پروژه و تامین وجه جهت خریدهای عمده اشخاص و تجار را پوشش می‌دهد.

تامین اعتبار اعمال مجموعه فنونی است که افراد و موسسات و حکومت‌ها به منظور مدیریت دارایی‌ها و به‌طور خاص اختلاف میان درآمد و مخارج و خطرات سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌دهند.

شیوه‌های تحصیل اعتبار انواع مختلفی از اعتبار وجود دارد که در سطح داخلی و بین المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اعتبار کوتاه مدت به منظور تامین بودجه کالاها و خدمات مورد نیاز تجار از جمله مواد خام و مواد مصرفی پروسه تولید بکار می‌رود و اعتبارات بلند مدت جهت اهداف تامین مالی شرکت‌ها یا تهیه کالاهای با دوام به خصوص تولیدات صنعتی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این اعتبارات را به چهار دسته کلی می‌توان تقسیم کرد که عبارتند از: 1- اعتبارات تجاری در حوزه تجارت داخلی، به‌طور معمول، بهای کالا و خدمات به‌وسیله پول نقد، چک، انتقال اعتبار صورت می‌گیرد مهلتی که فروشنده یاتهیه کننده به منظور پرداخت به خریدار می‌دهد شکل معمول اعتبار تجاری یا اعتبار غیربانکی است.

این شیوه ساده‌ترین، سریع‌ترین و ارزان ترین شکل تحصیل اعتبار است که مبنای آن اعتماد متقابل افراد به یکدیگر بوده و نیازی به تنظیم اسناد بانکی و مداخله شخص ثالث ندارد.

2- تنزیل تنزیل فروش سند مدت‌دار تجاری است.

شخصی که سند تعهد مدت‌داری مانند سفته را در اختیار دارد، می‌تواند به منظور تامین فوری وجه نقد آن را نزد ثالث براساس نرخ تنزیل واگذار کرده و به این نحو تحصیل اعتبار نماید.

3- تسهیلات بانکی کوتاه مدت در این شیوه که در برخی کشورها معمول است، بانک به مشتری خود امکان می‌دهند که در مدت و تا میزان معین از اعتبارات بانکی برخوردار گردد.

بانک مذکور یک حساب جاری بنام تهیه کننده یا فروشنده باز کرده و به او امکان می‌دهد که از حساب مذکور هزینه نماند.

4- تسهیلات بانکی بلند مدت تسهیلات بانکی بلند مدت یا اعتبار خریدار یک ابزار مالی است که به‌وسیله آن بانک وامی را به خریدار که به طور معمول در خارج مقیم است به منظور اعطای قدرت خرید از تهیه کننده اعطا می‌کند.

بانک یک دستور پرداخت غیر قابل استرداد از خریدار گرفته و با اطمینان از آنکه وام مذکور جهت پرداخت بها مورد استفاده قرار می‌گیرد وجه وام را به تهیه کننده پرداخت می‌کند به نحوی که خریدار مسئول بازپرداخت آن باشد.

تسهیلات بانکی بلند مدت یا اعتبار خریدار یک ابزار مالی است که به‌وسیله آن بانک وامی را به خریدار که به طور معمول در خارج مقیم است به منظور اعطای قدرت خرید از تهیه کننده اعطا می‌کند.

5- اسناد وصولی: (Documentary collection): تعریف: سیستم اسناد وصولی سیستمی تامینی با مداخله بانک است که برخلاف اعتبارات اسنادی بانک حسب آن اعتباری فراهم نمی‌کند بلکه صرفاً به عنوان واسطه خریدار و فروشنده در دریافت وجه و ارائه اسنادی که امکان تصرف در کالای موضوع قرارداد را به خریدار می‌دهد، عمل می‌کند.

سیستم اسناد وصولی در روابط داخلی و بین المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در عملیات اسناد وصولی بین المللی چهار طرف اصلی وجود دارد که به اعتبارات متعدد اسامی مختلفی دارند: 1) اصیل (Principal, seller, exporter, Drawer): اصیل که عموماً همان فروشنده یا صادر کننده می باشد شخصی است که اسناد (Collection documents) را تهیه کرده و به بانک ارسال کننده (remitting bank) به همراه دستور دریافت وجه از خریدار (drawee) تحویل می دهد؛ 2) بانک ارسال کننده (remitting (principal’s/seller’s/ Exporter’s Bank): این بانک اسناد را از فروشنده به منظور ارائه به بانک خریدار (Collecting / presenting bank) در مقابل پرداخت دریافت می‌کند.

3) بانک خریدار (Collecting / presenting bank): بانکی است که اسناد را به خریدار در قبال پرداخت بصورت نقد یا اقساط ارائه می‌دهد.

4) خریدار (Buyer, importer, Drawee): خریدار شخصی است که عملیات پرداخت را حسب دستور وصول در مقابل دریافت اسناد انجام داده و بر کالاهای موضوع قرارداد تصرف پیدا می‌کند.

انواع اسناد وصولی: اسناد وصولی را به سه دسته تقسیم می‌کنند: - اسناد در برابر پرداخت (Documents AGAINST PAYMENT (D/P، در این نوع رابطه، بانک وصول کننده اسناد را صرفاً در قبال پرداخت نقد و فوری آزاد می کند.

این نوع اسناد وصولی ایمن ترین روش برای فروشنده می باشد.

- اسناد در برابر قبولی (DOCUMENTS AGAINST ACCEPTANCE (D/A، مطابق این مدل بانک وصول کننده مجازاست تا اسناد را در قبال تعهد پرداخت خریدار مثلاً با امضاء برات، ارائه می دهد.

- قبولی اسناد در برابر پرداخت (ACCEPTANCE DOCUMENTS AGAINST PAYMENT) ،این شیوه جنبه‌هایی از دو نوع قبلی را دارد: بانک وصول کننده برات را به خریدار جهت قبولی ارائه می‌دهد.

برات قبول شده در بانک وصول‌کننده با دیگر اسناد تا حین سررسید باقی می‌ماند.

خریدار برات را در سررسید پرداخت می‌کند.

بانک وصول کننده اسناد را آزاد می کند و به خریدار تحویل می‌دهد.

بانک وصول کننده مبلغ را برای بانک فروشنده ارسال می‌دارد تا بانک مذکورآن را به فروشنده بدهد.

منابع: -منابع داخلی در کشور ما مقررات ویژه‌ای در این زمینه وجود ندارد.

-منابع خارجی ICC Uniform Rules For Collection / URC این مجموعه توسط کمیسیون فنی وعملی بانکداری اتاق تجارت بین الملل (ICC Banking Commission) پس از مذاکرات متعدد با 130 کشور جهان به منظور یکسان سازی عملکرد بانک ها در خصوص اسناد وصولی ارائه گردیده است.

6- اسناد اعتباری جهت کسب اطلاع به راهنمای حقوقی اعتبارات اسنادی مراجعه نمایید.

7- لیزینگ مفهوم: لیزینگ نوعی قرارداد اجاره است که میان موجر که بطور معمول یک شرکت لیزینگ است و متقاضی یا استفاده کننده از تسهیلات به عنوان مستاجر منعقد می‌شود.

بر اساس این قرارداد موجر کالای مورد نیاز مستاجر را از فروشنده یا تولیدکننده خریداری کرده و آن را برای مدت معین در قرارداد در اختیار مستاجر قرار می دهد.

مستاجر می تواند در پایان مدت اجاره با پرداخت مبلغی که با توجه به اسناد و مدارک و عمر مفید مورد اجاره به عنوان قیمت فروش تعیین گردیده است، مورد اجاره را تملک نماید.

انواع: عملیات لیزینگ به دو نوع تقسیم می‌شود: - لیزینگ عملیاتی (operating lease) این نوع قرارداد صرفا به انگیزه بهره‌برداری از منافع عین مستاجره منعقد شده و در پایان مدت اجاره مستاجر آن را به موجر مسترد می‌نماید.

- لیزینگ سرمایه‌ای یا اجاره اعتباری (Financial or capital lease) در این نوع قرارداد به‌طور معمول اجاره برای دوره بهره برداری اقتصادی از کالای موضوع اجاره منعقد شده و اجاره بهای پرداختی در طی مدت اجاره حدوداًَ برابر ارزش خود کالاست.

لیزینگ سرمایه‌ای دارای اقسام مختلفی است مهمترین آنها عبارتند از: - لیزینگ کمک فروش (sales aid lease) - لیزینگ اهرمی یا سه جانبه (Leveraged lease) در این نوع قرارداد شرکت لیزینگ منابع مورد نیاز خود را با استفاده از تسهیلات بانکی یا موسسات مالی تامین کرده و با استفاده از منابع مذکور اقلام مورد نیاز مشتری را در چارچوب قراردادهای خاص به متقاضی واگذار می‌کند.

این شکل از لیزینگ که به نحو سه‌جانبه منعقد می‌شود بطور معمول برای خرید کالاهای بسیار گران قیمت مانند کشتی، هواپیما و تاسیسات نفتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

- لیزینگ خرید و اجاره مجدد (Purchase and lease bank) در این شیوه متقاضی به انگیزه تامین نقدینگی مورد نیاز کالاهای خود را به شرکت لیزینگ فروخته و سپس همان کالاها را در چارچوب قرارداد اجاره اعتباری دریافت می کند.

- لیزینگ فرامرزی (cross border lease) این شیوه نوع خاصی از لیزینگ محسوب نمی شود بلکه به اعتبار اقامت طرفین قرارداد در دو کشور مختلف فرامرزی خوانده می شود.

منابع: - منابع داخلی در کشور ما قانون ویژه‌ای در خصوص عملیات لیزینگ به تصویب نرسیده.

لذا اعتبار این نوع قرارداد تابع قواعد عمومی است.

با این وصف، قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب دی ماه 1362 عقد اجاره به شرط تملیک را که ساختاری مشابه با لیزینگ اعتباری دارد، مورد شناسایی قرار داده است.

-منابع خارجی UNIDROIT CONVENTION on international financial leasing, , 1988 هنگامی که لیزینگ از نوع فرامرزی است در حکومت قوانین خارجی متعددی قرار می‌گیرد که این امر می‌تواند زمینه ساز بروز مشکلات و مسائل حقوقی بسیاری باشد.

از این رو، موسسه بین المللی یکنواخت سازی حقوق خصوصی UNIDROIT کنوانسیون مذکور را به منظور یکنواخت‌سازی در حوزه لیزینگ اعتباری عرضه داشت.

این کنوانسیون که از اول می 1995 قدرت اجرایی یافته است به مسائل متعددی در خصوص اجاره اعتباری پاسخ می‌دهد و از آنجا که عنوان یک معاهده بین المللی را دارد در صورت تصویب توسط یک کشور، با کنار گذاشتن دیگر مقررات لازم‌الاجرا یکنواخت سازی قوانین را در سطح بین المللی تامین می‌کند.

تامین مالی مجدد REFINANCING انتقال مطالبات (Assignment of receivables) تعریف: قراردادی است که میان انتقال دهنده و انتقال گیرنده به منظور انتقال تمام یا بخشی از حقوق قراردادی انتقال دهنده مبنی بر دریافت مبلغی پول از شخص ثالث (مدیون) منعقد می‌شود.

به‌طور معمول، انتقال‌دهنده در برابر انتقال حقوق قراردادی خود وجه نقد یا دریافتی فوری را تحصیل می‌کند.

آثار قرارداد انتقال آثار قرارداد انتقال میان انتقال دهنده و انتقال گیرنده را به شرح ذیل می‌توان برشمرد: 1- انتقال مطالبات به منتقل‌الیه با انعقاد قرارداد منتقل‌الیه مالک طلب شناخته می‌شود و حق دارد در سررسید به مدیون مراجعه کند حتی اگر بابت این انتقال وجه کمتری از اصل طلب را به ناقل داده باشد.

2- بقای دین انتقال طلب به‌خودی خود موجب سقوط دین نمی‌شود، اگر طرفین در قرارداد خود بر سقوط دین تصریح نکرده باشند تنها با دریافت وجه در سررسید توسط منتقل الیه دین ساقط می‌شود.

منابع: - منابع داخلی در حقوق داخلی ایران مقررات خاصی در زمینه انتقال طلب‌های تجاری وجود ندارد از این رو انتقال طلب تابع ضوابط کلی مقرر در قانون مدنی است.

- منابع خارجی United Nations Convention on the Assignment of Receivables in International Trade این کنوانسیون به منظور اجتناب از مشکلات و مسائل حقوقی که به جهت انتقال بین‌المللی طلب رخ می‌دهد در 12 دسامبر 2001 اتخاذ گردیده است.

معاملات اسنادی Forfaiting تعریف معامله اسناد انتقال اسناد اعتباری مانند برات و سفته یا هر سند قابل انتقال دیگر بر مبنای عدم قابلیت رجوع می باشد.

در این شکل از تامین اعتبار فروشنده مطالبات خود را از خریدار در برابر دریافت فوری ارزش اسمی طلب با کسر دستمزد تنزیل discount fee به بانک یا شخص دیگر منتقل می‌کند، بی آنکه منتقل‌الیه در صورت عدم پرداخت در سررسید حق رجوع به ناقل را داشته باشد.

اسناد اعتباری مناسب هر سندی که حق مطالبه غیرمشروط و غیرقابل استردادی را ایجاد کند می‌تواند موضوع معاملات اسناد اعتباری قرار گیرد، از جمله سفته، برات، اعتبارات اسنادی و تضمینات پرداخت غیرمشروط و غیرقابل استرداد.

علاوه بر این مطالبات دفتری نیز می‌توانند مورد انتقال قرار گیرند اگر که این مطالبات همراه با تضمینات بانک بود یا متعهد تضمین نماید که: - حق مطالبه از لحاظ قانونی معتبر است؛ - شخص ثالث نسبت به موضوع مطالبه ادعایی ندارد؛ - دعوای متقابل در برابر آن مطرح نمی‌شود؛ - پرداخت در سررسید غیرمشروط و غیرقابل استرداد است؛ - ادعا و پاسخ ناشی از معاملات پایه میان او و فروشنده جاری خواهد بود.

تقلب در معاملات اسنادی در معاملات اسنادی تقلب به اشکال مختلفی رخ می‌دهد.

امکان دارد امضاء مدیون یا ظهرنویس ها جعل شود یا اعتبار اسنادی که طلب ناشی از آن است مجعول باشد.

به منظور اجتناب از خطرات احتمالی، به‌طور معمول، قرارداد راجع به انتقال مورد تقلب را از قاعده "منع حق رجوع به ناقل" مستثنی می‌کند.

در این حالت ریسک منتقل‌الیه به‌طرز محسوسی کاهش پیدا می‌کند.

منابع: - منابع داخلی در حقوق ایران مقررات ویژه‌ای در خصوص انتقال طلب‌های تجاری وجود ندارد و این موضوع تابع مقررات عام انتقال طلب در قانون مدنی و انتقال اسناد تجاری مذکور در قانون تجارت می‌باشد.

- منابع خارجی UNCITRAL Convention on the Assignment of Receivables in International Trade این کنوانسیون در خصوص معاملات اسنادی نیز قابلیت اعمال دارد.

3-3- عاملیت (factoring) تعریف قرارداد عاملیت قراردادی است که میان تهیه کننده supplier و طرف دیگر factor منعقد می‌شود و به موجب آن تهیه کننده مطالبات ناشی از قرارداد بیع تجاری کالا با مشتریانش را به دیگری factor منتقل می‌کند.

در این قرارداد منتقل الیه حداقل دو نقش از نقش‌های زیر را ایفا می‌کند: 1- تامین مالی تهیه کننده مشتمل بر پیش پرداخت یا اعطای وام 2- نگهداری حساب‌های مربوط به مطالبات 3- وصول مطالبات 4- حمایت در برابر قصور مدیون در پرداخت انواع بر اساس توافق میان طرفین قرارداد عاملیت یکی از اشکال ذیل را بخود می‌گیرد: -شکل غیر قابل رجوع که حسب آن منتقل‌الیه در صورت عدم پرداخت در سررسید حق مراجعه به ناقل را ندارد.

در این حالت Factoring و Forfaiting یکسان می‌شوند؛ - شکل نظارتی که به موجب آن منتقل الیه مبلغ اسمی مطالبات را به ناقل می پردازد اما در صورت عدم پرداخت در سررسید حق مراجعه به ناقل را خواهد داشت.

- شکل مدیریت مطالبات که در این حالت Factor وجهی را به ناقل نمی‌پردازد.

در این حالت انتقال مطالبات صورت نمی گیرد و Factor صرفاً به عنوان نماینده عمل می‌کند.

- تضمین پرداخت توسط Factor در سررسید مطالبات، با این قید که تهیه کننده مدیریت مطالباتش را حفظ می‌کند.

منابع: - منابع داخلی در حقوق ایران مقررات ویژه ای در خصوص عاملیت تجاری وجود ندارد و موضوع مشمول قواعد عام ومقررات قانون تجارت است.

-منابع خارجی: UNIDROIT Convention on International Factoring, , 28 May 1988 نظر به اهمیتی که عاملیت در معاملات تجاری به‌ویژه تجارت بین‌الملل دارد و در پاسخ به ضرورت نگارش مقررات یکنواخت به‌منظور تسهیل عاملیت فرامرزی UNIDROIT از سال 1974 پرداختن به این موضوع را در برنامه کاری خود قرار داد.

تلاش‌های این نهاد منجر به تنظیم کنوانسیون عاملیت بین‌المللی در 1988 گردید که از اول می 1995 قدرت اجرایی یافت اعتبارات اسنادی متقاضی اعتبار اسنادی: هر شخص حقیقی یا حقوقی که درخواست گشایش اعتبار را از بانک گشاینده ی اعتبار به نفع شخص دیگری بنماید، متقاضی اعتبار محسوب می شود.

به متقاضیان اعتبار عناوینی از قبیل: بازکننده اعتبار، خریدار، صاحب کالا، واردکننده، دستوردهنده، سفارش دهنده و ...

هم اطلاق می گردد.

ذینفع اعتبار اعتبار اسنادی: ذینفع اعتبار اعم است از هر شخص حقیقی یا حقوقی که اعتبار اسنادی به نام و به نفع او توسط بانک گشاینده‌ی اعتبار افتتاح گردیده و در صورت رعایت شرایط اعتبار وجه اعتبار را دریافت خواهد نمود.

ذینفع اعتبار به جهت آنکه طرف قرارداد بیع با گشاینده ی اعتبار نیز قرار می گیرد، تحت عناوین دیگری از قبیل فروشنده، صادرکننده، فرستنده کالا، حمل کننده، سازنده، تهیه کننده و ...

نیز نامگذاری شده است.

از آنجا که فروشنده گاهی همراه با اسنادی که بایست ارائه نماید براتی هم عهده ی خریدار می کشد، از این لحاظ به او گشاینده هم می گویند.

در موارد معدودی عنوان فروشنده و خریدار ( ذینفع و گشاینده اعتبار اسنادی) در شخص واحدی جمع می گردد.

بانک گشاینده اعتبار اسنادی: بانک گشاینده بانکی است که بنا به دستور و به حساب متقاضی گشایش اعتبار، اقدام به گشایش اعتبار می نماید و بدینوسیله در مقابل ذینفع اعتبار متعهد به پرداخت وجه اعتبار می گردد.

بانک‌های گشاینده غالبا در ارتباط با انواع خاصی از اعتبارات خدمات لازم را ارائه می نمایند که در آیین نامه داخلی آنها گشایش این اعتبارات پیش بینی شده باشد.

این بانک‌ها تحت عناوین دیگری نظیر: بانک صادرکننده اعتبار، بانک خریدار، بانک محلی، بانک طرف خریدار و ...

هم شناخته می شوند.

بانک ابلاغ کننده ی اعتبار اسنادی: این بانک از سوی بانک گشاینده اعتبار انتخاب شده است تا متن اعتبار اسنادی را به ذینفع ابلاغ نماید.

بدین ترتیب بانک ابلاغ کننده صرفا واسطه بین بانک گشاینده اعتبار و ذینفع اعتبار اسنادی می باشد.

این بانک تحت عنوان «بانک طرف صادرکننده» یا «بانک فروشنده» نیز شناخته شده است.

بانک پرداخت کننده ی اعتبار اسنادی: این بانک از سوی بانک گشاینده اعتبار در مورد اعتبارات خاصی از قبیل اعتبارات تایید شده، ضمن اخذ پوشش از بانک پوشش دهنده اقدام به پرداخت وجه اعتبار می نماید.

بانک پرداخت کننده را بعضا «بانک تعیین شده»، «بانک مطالبه کننده» و یا «بانک معامله کننده» هم می نامند.

اگر معامله اسناد تحت اعتبار به بانک ابلاغ کننده یا تایید کننده محدود شده باشد در این صورت بانک مزبور خود بانک پرداخت کننده خواهد بود.

بانک پوشش دهنده اعتبار اسنادی: در مواردیکه بانک گشاینده اعتبار نزد بانک ابلاغ کننده حساب جاری ارزی نداشته باشد و یا هنگامی که معامله ی اسناد نزد کلیه ی بانک‌ها آزاد باشد، بانک پرداخت کننده یا بانک ابلاغ کننده ی مذکور در فوق از طریق بانک پوشش دهنده که نام آن صریحا در متن اعتبار قید شده است وجه پرداختی به ذینفع را، باز پس خواهند گرفت.

این بانک می تواند پوشش ارائه داده از سوی خود را با قبولی براتی که از جانب صادرکننده به نفع اشخاص ثالث کشیده شده است و یا قبولی براتی که گشاینده اعتبار به نفع صادرکننده تنظیم نموده است، ارائه دهد.

در این صورت به آن «بانک براتگیر» هم می گویند.

بانک تایید کننده اعتبار اسنادی: بانکی که بنا به درخواست یا اجازه بانک گشاینده اعتبار، در برابر ذینفع، متعهد مشروط به پرداخت وجه اعتبار می گردد.

بانک انتقال دهنده اعتبار اسنادی: این بانک صرفا در مورد اعتبارات اسنادی قابل انتقال ایفای نقش می نماید و از سوی بانک گشاینده اعتبار مجاز می گردد تا بنا به درخواست ذینفع اعتبار، تمام یا بخشی از اعتبار را در اختیار ذینفع یا ذینفعان ثانویه قرار دهد.

موسسات و بانک‌های تامین کننده مالی: در مواردی که فروشنده حاضر به قبول معامله یوزانس نمی گردد غالبا یک موسسه مالی یا بانک‌های تجاری ثالثی وارد جریان داد و ستد شده و وجه اعتبار را به فروشنده می پردازند تا در سر رسید بهره و اصل یوزانس را از خریدار اخذ نمایند.

این موسسات عموما به عنوان «فایننسر» معروفند و یکی از مهمترین آنان «انجمن جهانی مخابرات مالی بین بانکی (SWIFT)» می‌باشد.

شرکت‌های بازرسی: شرکت‌های بازرسی نهادهایی هستند که وظیفه کنترل کالاهایی را که در جریان اعتبارات اسنادی معامله می شوند برعهده دارند.

از آنجا که بانک‌های درگیر در امر اعتبارات اسنادی و متصدیان حمل و نقل کالا هیچگونه تعهدی در زمینه کنترل کالاهای دریافتی مبنی بر تطابق آنها با کالای خریداری شده بر عهده نخواهند گرفت، منفعت کلیه ی طرفین اعتبارات اسنادی بالاخص واردکنندگان کالا اقتضا می نماید که شرط اعمال بازرسی را در ضمن اعتبارات درخواستی خود حتما بگنجانند.

شرکت‌های بازرسی در صورت تخلف و یا کوتاهی در اعمال نظارت بر کالاها تا ده برابر هزینه بازرسی ملزم به جبران خسارت می باشند.

مضافا آنکه مسئولیت آنها موجب سلب مسئولیت از فروشندگانی که کالای متفاوت تسلیم نموده اند، نمی شود.

ضرورت استفاده از بازرسی: امروزه کلیه ی کالاهایی که دارای استاندارد اجباری می باشند و وزارت بازرگانی طبق تعرفه ی کالا اجباری بودن استاندارد آنها را برای بانک‌ها اعلام نموده است، جهت ورود و خروج از کشور نیازمند اعمال بازرسی اجباری می باشند.

در این خصوص خریداران و فروشندگان چنین کالاهایی موظفند نسبت به معرفی شرکت بازرسی کننده اقدام نمایند و بانک‌ها نیز بایستی در شرایط اعتبار، شرکت بازرسی کننده ی منتخب خریدار را مشخص کرده و گواهی بازرسی را از فروشنده طلب نمایند.

همچنین در مورد کالاهایی که مشمول مقررات استاندارد اجباری نمی باشند به جهت فواید ذیل توصیه می گردد با موافقت و درخواست خریدار شرط ارائه گواهی بازرسی صادره توسط یکی از شرکت‌های بازرسی پیش بینی شود: ۱.

اطمینان خریداران از طریق گواهی بازرسی مبنی بر تطابق کالا با پرفورم اولیه و امکان استفاده از شرکت‌های بیمه درصورت بروزخسارت.

۲.

استفاده مشتریان از گواهی بازرسی به عنوان مدرکی دال بر تطبیق کالا در زمان تحویل با مندرجات گواهی بازرسی.

۳.

پیشگیری از کلاهبرداری های متداول از شرکت‌های بیمه در مواردی کهبر خلاف اظهار طرفین کالا مطابق با مندرجات پرفورم اولیه ارائه شده است.

۴.

حصول اطمینان حمل کنندگان کالا از نوع کالای واقعی بالاخص در مورد کالاهای خطرناک و یا هنگام خسارت همگانی.

۵.

آگاهی گمرک از شرایط استاندارد کالا بر اساس گواهی بازرسی.

۶.

استفاده موسسات استاندارد کالا از گواهی بازرسی به عنوان گواهی کنترل کیفیت کالا.

زمان انجام بازرسی: در زمینه اعتبارات اسنادی لازم است شرکت‌های بازرسی کننده، عملیات بازرسی کالا و صدور گواهی بازرسی را تا زمان بارگیری و صدور بارنامه توسط موسسه حمل و نقل ادامه دهند و تاریخ حمل و تاریخ بازبینی بایستی یکی باشد یا آنکه حداقل تاریخ بازرسی جلوتر از تاریخ حمل نباشد.

این امر بایستی در شرایط اعتباراتی که موکول به بازرسی شده اند گنجانده شود تا به عنوان اهرمی جهت جلوگیری از سوء استفاده های فروشنده و احتمالا شرکت‌های بازرسی بکار گرفته شود.

اما به هر حال بهترین زمان برای بازرسی پس از تاریخ حمل می باشد.

شرکت‌ها بیمه: از آنجا که بنابر مصوبه مورخ ۱۳۲۶/۳/۱۳هیات وزیران کلیه بانک‌ها موظف گردیده اند هنگام گشایش اعتبارات اسنادی از وارد کنندگان درخواست گشایش بیمه باربری (حمل و نقل) بنمایند، شرکت‌های بیمه یکی از طرفینی محسوب می شوند که به نحو غیر مستقیم با ارکان اصلی اعتبارات اسنادی رابطه پیدا می نمایند.

در این خصوص ذکر نکات زیر برای اشخاصی که به هر نحو از گشایش یک اعتبار منتفع می شوند ضروری است: ۱.بیمه نامه به نفع بانک گشاینده اعتبار برای صاحب کالا (ذینفع اعتبار) گشوده می شود.

۲.قرارداد بیمه بر اساس قوانین کشور ایران منعقد خواهد شد.

اما در حمل و نقل‌های بین المللی مقررات صادره از سوی برخی موسسات نظیر موسسه بیمه‌گران لندن (Institute of London under writers) و اتحادیه بیمه گران لویدز تحت تاثیر قرار می گیرد.

۳.چنانچه مدت بیمه نامه باربری در گمرک منقضی شود، گمرک طبق ماده ۴۵ و ۴۶ قانون امور گمرکی و ماده ۶ قانون بودجه ۱۳۱۷ موظف به بیمه کردن کالا می باشد.

۴.هم اکنون شرکت‌های بیمه زیر به ارائه خدمات بیمه کالاهای خریداری شده از طریق اعتبارات اسنادی اشتغال داشته و مجاز به ارائه پوشش بیمه باربری در این خصوص می‌باشند: بیمه ایران – بیمه البرز – بیمه آسیا – بیمه دانا – بیمه صادرات و سرمایه گذاری – بیمه کارآفرین – بیمه رازی – بیمه توسعه – بیمه سینا – بیمه ملت – بیمه دی – بیمه سامان – بیمه نوین – بیمه پاسارگاد – بیمه حافظ – بیمه امید طبق مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی حداقل معادل ۱۱۰٪ ارزش کالا باید بیمه گردد.

متصدیان حمل ونقل: حمل کنندگان اشخاصی هستند که براساس قرارداد حمل وظیفه حمل کالا را در برابر ارسال کنندگان بر عهده می‌گیرند.

قرارداد حمل غالباً ارتباط تنگاتنگی با قرارداد فروش کالا دارد و در حقیقت این قرارداد فروش است که معین می کند قرارداد حمل را فروشنده یا خریدار می بایست منعقد نمایند.

اسنادی که شرکت‌های حمل کننده کالا صادر می‌نمایند همواره از مهمترین اسناد در اعتبارات اسنادی به شمار آمده و نقش عمده ای در وصول اعتبارات بازی می کند.

اهم اسناد حملی که تحت اعتبارات اسنادی مورد معامله قرار می گیرند سیاهه (Invoice) وبارنامه (Bill of Lading; B/L) می باشند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر به دپارتمان حقوق حمل و نقل مراجعه فرمایید.

گمرک: صادرکنندگان و واردکنندگانی که قصد انجام معامله از طریق اعتبارات اسنادی را دارند در خصوص ورود قطعی، ورود موقت، ارجاع کالا به خارج از کشور، ترانزیت خارجی و داخلی و هر نحو صادرات کالا به نحوی با مقررات گمرکی و ادارات گمرک مرتبط می‌شوند.

فورواردرها فورواردرها اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند که از سوی صادر کنندگان یا وارد کنندگان کالا (به اصالت یا به نمایندگی) ترتیبات مربوطه به انتقال کالا را بر عهده می‌گیرند.

این اقدامات اعم است از: ۱.انعقاد قرارداد با متصدیان حمل و نقل ۲.ارائه خدمات مربوط به بسته بندی کالا جهت حمل ۳.انبارداری ۴.جمع آوری – انتخاب و معرفی بهترین مسیر حمل ۵.انتخاب بهترین نوع وسیله حمل ۶.انتخاب بهترین متصدی حمل ۷.مستند سازی اسناد ۸.ترتیب بیمه کالا ۹.انجام امور گمرکی مربوط به کالا ۱۰.نظارت در تخلیه و بارگیری ۱۱.نظارت بر اقدامات بارشماری ۱۲.

غیره صاحبان کالا به جهت آنکه استفاده از فورورادرها غالباً سبب پایین آمدن چشمگیر هزینه حمل کالا می گردد، ترجیح می دهند که از این اشخاص استفاده نمایند.

فدراسیون بین المللی انجمن‌های فورواردرها تحت عنوان فیاتا (FIATA) معروف است.

اعتبارات اسنادی قبولی اعتبارات اسنادی قبولی نوعی از اعتبارات مدت دار به حساب می آیند که به ذینفع این امکان را می دهند تا از طریق تنزیل برواتی که حین ظهرنویسی اسناد حمل و انتقال مالکیت کالا قبولی آنها را از بانک صادر کننده ی اعتبار یا بانک تعیین شده‌ی دیگری اخذ نموده است، پیش از سررسید موعد اعتبار آن را نقد نماید و همچنین از مزایای قانونی برات به عنوان سندی تجاری، در قبال صدور کالا برخوردار گردد.