پرتاب دیسک رشته ای مهارتی است که از رشته های مهم بازی های دوران باستان محسوب می شود (شکل 1-8). در آن زمان، این رشته به صورت پرتاب ایستاده از یک سکوی شیبدار انجام می گرفت. در اولین المپیک مدرن که در سال 1896 آغاز شد، پرتاب به دو شیوه انجام می گرفت: الف) روش سنتی، ب) روش آزاد.
بعد از سالهای که پرتاب دیسک به شکل ایستاده انجام می گرفت، سرانجام در سال 1912 دایره ای به قطر 250 سانتیمتر جهت پرتاب درنظر گرفته شد. بعدها، ورزشکارانی که در جستجوی سرعت بیشتر بودند، حرکت چرخش را که در ابتدا به شکل چرخش حول پای چپ انجام می گرفت، ابداع کردند. در این روش پرتاب کننده وضعیت صافتری را اختیار می کرد، تماس با زمین بیشتر بود و دیسک تنها با دست پرتاب می شد. در سال 1930، روش حرکت جهش – چرخش که با انجام کردن حرکت موجی شکل دست انجام می گرفت جای چرخش را گرفت. کانسولینی ایتالیایی در سال 1948 با به کار بردن این تکنیک در المپیک لندن مقام اول را کسب کرد و تا اوایل سال 1950، این تکنیک همچنان پابرجا بود.
در مراحل اولیه، پرتاب کنندگان با چرخاندن پشت خود نسبت به مسیر پرتاب کارآیی حرکت را در پرتاب، بالا بردند. درنتیجه چرخش به وجود آمد. کاربرد این تکنیک تا اوایل سال 1900 ادامه داشت. البته این امر تا بعد از جنگ جهانی که این تکنیک به طور عمومی مورد استفاده قرار می گرفت ادامه نیافت، ولی امروزه این تکنیک همچنان یک تکنیک پایه محسوب می شود. روش عمومی و کاربردی این تکنیک خم کردن بالاتنه به سمت پایین، همراه با حفظ تعادل بود (شکل 3-8) که به وسیله گوردین که در سال 1953 به رکورد 28/59 دست یافت، محبوبیت جهانی پیدا کرد. در اواخر سال 1950 پرتاب کنندگان به روش دینامیکی جهش – چرخش تمسک جستند و پیاتکوسکی از لهستان این روش را به طرز مؤثری به کار گرفت و رکورد جهان را با مسافت 91/59 تغییر داد. عیب عمده این روش این بود که در هنگام فرود در وسط دایره افقی در حرکت حاصل می شد که در نهایت از پیوستگی حرکت پرتاب می کاست. با درک محدودیتهای این روش حرکت جهش به صورت سطحی تری درآمد و به وسیله حرکت تابی پای راست و عمل ضربه ای آن در هنگام چرخش به سمت مرکز دایره، بر کارآیی این روش افزوده شد، طوری که سیلوستر امریکایی در سال 1961 موفق شد به رکورد جهات شصت متر دست یابد. او حتی موفق شد که رکورد هفتاد متر را نیز به دست آورد که البته این رکورد او مورد تأیید قرار نگرفت (شکل 4-8).
این روش در میان زنان پرتاب کننده نیز محبوبیت پیدا کرد. وسترمن با استفاده از این روش، در سال 1967 رکورد شصت متر و ملنیک در سال 1975 رکورد هفتاد متر را به دست آورد. بعد از موفقیت دانک در دستیابی به دست آوردند. بعد از موفقیت دانک در دستیابی به رکورد جهان به مسافت 07/66 در سال 1966 و جان پاول در دستیابی به رکورد جهان به مسافت 08/66 در سال 1975، روش دویدن – چرخش که در آن پای راست با کنترل بیشتری حرکت داده می شد، محبوبیت یافت (جدول 1-8). امروزه تکنیکهای مورد استفاده پرتاب کنندگان به طور عمده شامل این دو روش است. بسیاری از پرتاب کنندگان که معروفترین آنها آل اورتر بود، در طی چرخش، دیسک را در عقب بدن خود نگه می داشتند (شکل 5-8). اورتر با این تکنیک موفق شد چهار مدال طلای المپیک را تصاحب کند.
البته باید خاطرنشان کنیم که این روش، تنها یکی از روشهای پرتاب محسوب می شود و نه ضرورت اصلی آن. بسیاری از پرتاب کنندگان پرتاب را در حالی که پای جلو در وضعیت ثابتی قرار دارد انجام می دهند و باور آنها این است که این عمل از لحاظ مکانیکی برتری بیشتری دارد. این روش را مربیان آلمان شرقی سابق در اواخر سال 1960 و اوایل سال 1970 میلادی ابداع کردند. بوگار قهرمان جهان در سال 1983 از این تکنیک به طرز مؤثری استفاده کرد. اگرچه بسیاری از پرتاب کنندگان تلاش می کردند که روش چرخش را به صورت دو چرخش کامل انجام دهند، این عمل با موفقیت کمی روبه رو شد. با این حال این تکنیک همچنان به صورت یک ضرورت پایه باقی ماند، اگرچه پرتاب کنندگان روش خاص خود را با حرکات اصلی تلفیق می کنند.
طریقه گرفتن دیسک
دست به صورت صاف در مقابل صفحه دیسک قرار گرفته، حلقه آهنی دور دیسک روی مفاصل بالای انگشتان قرار می گیرد. مرکز ثقل دیسک مابین انگشت میانی و اشاره قرار گرفته، به علت خم شدن جزئی مچ دست، قسمت بالای دیسک با ساعد تماس پیدا می کند. این حالت باعث شل و راحت شدن عضلات و جلوگیری از رها شدن دیسک از دست، در طی حرکت می شود (شکل 8-8)
روشهای گرفتن دیسک
پرتاب کنندگان معمولاً از سه روش برای دردست گرفتن دیسک استفاده می کنند که انتخاب هر یک از این روشها بستگی به اندازه دست و قدرت پرتاب کنندگان دارد. در روش اول که به روش استاندارد معروف است، تمام انگشتان به طور یکنواخت از همدیگر جدا می باشند. روش دوم، روش چنگ زدن است که در آن انگشتان نزدیک به هم قرار دارند. در روش سوم نیز که شکل تغییر یافته روش استاندارد است، انگشت میانی و نشانه نزدیک هم قرار می گیرند. هدف هر یک از این سه نوع روش، نگهداری دیسک در دست و ایجاد چرخش در جهت عقربه ساعت برای پرتاب کنندگان راست دست و پایداری پرواز دیسک است. پرتاب کنندگانی که دست بزرگتری دارند از روش استاندارد استفاده می کنند، آنهایی که اندازه دستشان کوچکتر است به منظور چرخش بیشتر دیسک در لحظه رهایی از روش چنگ زدن استفاده می نمایند و برتاب کنندگانی که اندازه دستشان معمولی است بیشتر روش سوم را به کار می گیرند. انتخاب مناسبترین روش پرتاب تنها بستگی به آزمایش خود پرتاب کننده و راهنمایی مربی او دارد (شکلهای 9-8، 10-8 و 11-8 مربوط به روشهای گرفتن دیسک).
وضعیت ابتدایی شروع حرکت
پرتاب کننده در حالی که پشت به مسیر پرتاب دارد، در لبه عقبی دایره می ایستد. در این حالت، پاها به اندازه عرض شانه ها باز می شود و انگشتان پا به سمت خارج می باشد. در این وضعیت، پرتاب کننده حالت راحت و بدون انقباضی دارد. وزن بدن پرتاب کننده به طور مساوی بین هر دو پا قرار گرفته، دست راست به صورت کاملاً آویزان و بدون کشش، در حالی که دیسک را در اختیار دارد، در سمت راست به صورت کاملاً آویزان و بدون کشش، درحالی که دیسک را در اختیار دارد، در مست راست بدن قرار می گیرد.
انواع وضعیتهای شروع حرکت
بسته به سطح پرتاب کننده، سه روش برای ورزشکاران مبتدی، متوسط و پیشرفته وجود دارد:
الف) مبتدی: این وضعیت به آنها کمک می کند که تعادل خود را در لحظه شروع و وضعیت قدرتی پرتاب حفظ کنند (شکل 12-8)؛
ب) متوسط: همچنان که پرتاب کنندگان اعتماد به نفس بیشتری را در رابطه با پرتاب به دست آوردند، پای چپ خود را نزدیک به دایره قرار می دهند (شکل 13-8)؛
پ) پیشرفته: برای پرتاب کنندگان پیشرفته سه روش وجود دارد که در دو نوع آن پرتاب کنندگان پشت به خط فرضی وسط دایره و درحالی که کمی به سمت راست متمایل شده اند، می ایستند. بعد پای راست خود را کمی عقبتر از پای چپ خود قرار میدهند تا بتوانند از شعاع بیشتری در هنگام چرخش برخوردار شوند (شکلهای 14-8، 15-8 و 16-8)