دانلود تحقیق اعتیاد و مواد مخدر

به‌گزارش مرکز اطلاع‌رسانی فرماندهی انتظامی یزد، مأموران انتظامی این ناحیه موفق به کشف 47 کیلوگرم مرفین و 125 کیلوگرم تریاک شده و دره نفر را دستگیر کردند.

در شش‌ماه نخست امسال در شهرستان مهریز یزد 165 کیلوگرم انواع مواد مخدر کشف شده‌است.

(مردم‌سالاری- 8/8/82)
از ابتدای سال جاری تا کنون در شهرستان دزفول 562 نفر در ارتباط با مواد مخدر دستگیر و 5 کیلوگرم مواد مخدر از آنها کشف شده‌است.

(ایران- 8/8/82)
به‌گزارش مرکز اطلاع‌رسانی نیروی انتظامی آذربایجان‌غربی مأمورین این نیرو در مهرآباد توانستند 2 کیلوگرم مرفین را کشف کرده و سه‌نفر را در این رابطه دستگیر نمایند.

(آفرینش- 8/8/82)
به گزارش مرکز مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی، طی عملیات‌های مختلف در مناطق گوناگون کشور بیش از 5 تن انواع مواد مخدر کشف و ضبط شد و 53 قاچاقچی دستگیر شدند.

(اطلاعات- 8/8/82)
مأموران انتظامی ناحیه دلیجان 24 کیلوگرم تریاک را که در قوطی‌های آناناس جاسازی شده‌بود کشف کردند.

(کیهان- 8/8/82)
روابط عمومی عقیدتی سیاسی قرارگاه ابوذر اعلام کرد طی یک عملیات گسترده 400 کیلوگرم تریاک توسط مأموران این قرارگاه کشف شد.

(جمهوری اسلامی- 8/8/82)
طی عملیات‌های گسترده نیروی انتظامی در شرق کشور بیش از 5 تن مواد مخدر کشف شد و 7 شرور در منطقه کشته شدند.

(قدس – 8/8/82)
مأموران مبارزه با مواد مخدر ناحیه انتظامی فارس موفق به کشف 155/47 کیلوگرم تریاک از یک زوج جوان در شیراز شدند.

(ایران- ابرار- جمهوری‌اسلامی- 10/8/82)
معاون مبارزه با مواد مخدر فرماندهی انتظامی گیلان اعلام کرد در مهرماه امسال 5/66 کیلوگرم انواع مواد مخدر کشف شد و 930 نفر که 800 نفر آنها معتاد و بقیه توزیع‌کننده و قاچاقچی هستند دستگیر شدند.

(فرهنگ آشتی- 10/8/82)
مدیرکل مبارزه با مواد مخدر تهران گفت در شش‌ماه اول سال جاری 609/25 هزار نفر از مجرمین مواد مخدر دستگیر شده و 146 باند مواد مخدر کشف و متلاشی شدند.

از حدود 9 هزار خرده‌فروش مواد مخدر، 40 درصد محکوم به زندان و بقیه با پرداخت جریمه نقدی آزاد شده‌اند.

(شرق- 10/8/82)
مأموران هنگ مرکزی گزیک 64 کیلوگرم تریاک را کشف کردند و شش نفر را در این رابطه دستگیر نمودند.

(ابرار- جمهوری‌اسلامی- 10/8/82)
12قاچاقچی در محور بردسکن به سبزوار دستگیر شدند و از آنها 145 کیلوگرم تریاک کشف شد.

(قدس- 10/8/82)
به گزارش واحد مرکزی خبر مأموران پاسگاه انتظامی در دوراهی میناب به بندرعباس موفق شدند 510 کیلوگرم تریاک و حشیش را کشف کنند.

(اعتماد- 11/8/82)
فرمانده انتظامی شهرستان ورامین از کشف 142 کیلوگرم انواع مواد مخدر در این شهرستان طی شش‌ماه نخست امسال خبر داد.

وی افزود در این رابطه 212 توزیع‌کننده و 2446 معتاد نیز دستگیر شدند.

(همبستگی- توسعه- جمهوری‌اسلامی- 11/8/82)
فرمانده انتظامی استان اصفهان گفت از ابتدای سال‌جاری تا کنون 2800 کیلوگرم انواع مواد مخدر در این استان کشف و ضبط شده‌است و در این رابطه 225 قاچاقچی، 282 حمل‌کننده، 739 توزیع‌کننده، 4440 نگهدارنده و 15333 معتاد دستگیر و 99 قاچاق مواد مخدر متلاشی شدند.

وی افزود در سال جاری از سگ‌های موادیاب برای کشف مواد جاسازی‌شده استفاده شده‌است.

(جمهوری‌اسلامی- 12/8/82)
به گزارش روابط عمومی ستاد مبارزه با مواد مخدر در شش ماه اول سال‌جاری 89267 کیلوگرم مواد مخدر توسط نیروی انتظامی کشف شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 24 درصد رشد داشته‌است.

(توسعه- 12/8/82)
روابط عمومی نیروی انتظامی اعلام کرد مأموران انتظامی شهرستان سیرجان موفق به کشف 850/112 کیلوگرم تریاک شدند.

در شهرستان میناب نیز 270 کیلوگرم حشیش و 240 کیلوگرم تریاک کشف شد.

(حمایت- 12/8/82)
معاونت اجتماعی و ارشاد نیروی انتظامی استان گلستان گفت در چند روز اخیر در بندرگز 5/16 کیلوگرم تریاک از قاچاقچیان کشف شده‌است.

(همبستگی- جمهوری‌اسلامی- 12/8/82)
رئیس مرکز اطلاع‌رسانی فرماندهی انتظامی استان فارس گفت در دو روز اخیر مأموران انتظامی موفق به کشف 878/12 کیلوگرم تریاک شدند.

(جمهوری اسلامی- 10/8/82)
به گزارش اطلاع رسانی معاونت اجتماعی و ارشاد نیروی انتظامی سیستان و بلوچستان در دو هفته گذشته مأموران انتظامی این استان 110 کیلوگرم انواع مواد مخدر را کشف و 37 نفر را در این رابطه دستگیر کردند.

(جمهوری‌اسلامی- 11 و 12/8/82)
مرکز مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی اعلام کرد نیروهای عملیاتی ناجا در شرق کشور 2600 کیلوگرم انواع مواد مخدر را کشف و ضبط کردند.

در استان‌های سیستان و بلوچستان، اردبیل، یزد، کرمان و هرمزگان نیز 135 کیلوگرم مواد مخدر کشف شد.

در رابطه با این کشفیات 79 نفر دستگیر شده‌اند.

(سیاست‌روز- مردم‌سالاری- آفتاب- فرهنگ‌آشتی- جمهوری‌اسلامی- اطلاعات- 13/8/82)
رئیس عقیدتی سیاسی نیروی انتظامی رودان گفت از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 621 کیلوگرم انواع مواد مخدر در این منطقه کشف شده‌است.

(ایران- 13/8/82) 21 کیلوگرم تریاک از یک قاچاقچی زن در کرج کشف شد.

(همبستگی- 13/8/82) از یک اتوبوس در حال تردد در محور نهبندان-بیرجند، 93 کیلوگرم تریاک کشف شد و سه متهم در این رابطه دستگیر شدند.

(قدس- 13/8/82) جانشین فرماندهی انتظامی سیستان و بلوچستان گفت طی دو عملیات 1112 کیلوگرم تریاک، هروئین، حشیش و مرفین کشف شد و 8 قاچاقچی دستگیر شدند.

وی افزود از ابتدای سال‌ جاری تا کنون 18618 کیلوگرم انواع مواد مخدر از قاچاقچیان کشف شده و 2589 قاچاقچی دستگیر شده‌اند.

وی میزان کشفیات مواد مخدر در سیستان و بلوچستان را در هفت ماه اول امسال 8673 کیلوگرم اعلام کرد.

(کیهان- 13/8/82) نیروهای قرارگاه مرصاد موفق شدند در مهرماه جاری بیش از 4200 کیلوگرم انواع مواد مخدر را کشف و 45 نفر از اشرار منطقه را دستگیر نماید.

(جمهوری‌اسلامی- 14/8/82) فرمانده انتظامی شهرستان میناب گفت روز گذشته 310 کیلوگرم مواد مخدر توسط مأمورین در این شهرستان کشف شد.

(ابرار- همبستگی- 15/8/82) یک گشت آگاهی تهران موفق شد از یک خودرو حدود 17 کیلوگرم تریاک کشف کرده و سرنشینان آن را دستگیر نماید.

(اعتماد- شرق- همبستگی- قدس- 15/8/82) سه‌قاچاقچی مواد مخدر در کرج دستگیر شده و از آنها 20/60 کیلوگرم تریاک کشف شد.

(آفرینش- 14/8/82) معاون مبارزه با مواد مخدر فرماندهی انتظامی گیلان گفت با دستگیری چهار قاچاقچی و توزیع‌کننده مواد مخدر در رشت و لاهیجان، به 8 کیلو تریاک، هروئین و حشیش از آنان کشف شد.

(نسیم‌صبا- 14/8/82) آمار معتادان به گفته معاون امور پیشگیری بهزیستی آمارهای موجود در رابطه با معتادان در کشور تخمینی است و آمارهای مختلفی از 2 تا 6 میلیون نفر ارائه شده که در تناقص با هم هستند.

عدم شناسایی معتادین و پنها‌ن‌کردن اعتیاد توسط معتادین از جمله دلایل عدم امکان تهیه آمار دقیق از معتادین کشورند.

وی افزود آمار معتادان تزریقی در کشور از 6 درصد به 9 درصد افزایش یافته و در عوض معتادین به روش تدخین کاسته شده‌است.

مدیر کل اجتماعی وزارت کشور هم گفت از آنجا که فحشا و اعتیاد در ایران جرم محسوب می‌شوند به‌دست‌آوردن آمار دقیقی از معتادین و زنان ویژه در کشور امکان‌پذیر نیست.

(فرهنگ‌آشتی- همبستگی- ابرار- 10/8/82) براساس نتایج یک پژوهش، اعتیاد در سنین پایین در ایران رو به افزایش است.

مهمترین عامل اعتیاد در ایران از دیدگاه این پژوهش، اعتقادات و فرهنگ عمومی مردم است که توسط معضلاتی مانند بیکاری و فقدان امنیت شغلی تشدید می‌شود.

همچنین آسیب‌پذیری خانواده‌ها نیز زمینه گرایش به اعتیاد را ایجاد می‌کند.

(همبستگی- جمهوری‌ اسلامی-10/8/82) از گوشه و کنار جهان پلیس فرانسه از یک کامیون یکصد کیلوگرم کوکائین کشف کرد.

(حمایت- 8/8/82) پلیس اسپانیا اعلام کرد در دوروز اخیر موفق به کشف چهار تن حشیش و کوکائین شده‌است.

(جمهوری‌اسلامی- 8/8/82) مأموران مبارزه با مواد مخدر افغانستان موفق شدند در هرات و کابل بیش از 400 کیلوگرم انواع مواد مخدر را کشف کنند و چهار قاچاقچی را دستگیر نمایند.

(جمهوری‌ اسلامی- 10/8/82) مأمورین گمرک اردن 7 کیلوگرم هروئین را در مرز سوریه کشف کردند.

(جمهوری‌ اسلامی- 10/8/82) کمیسیون کنترل مواد مخدر چین اعلام کرد این کشور در 5 سال گذشته با 450 هزار مورد مرتبط با جرائم مواد مخدر مقابله کرده‌است.

در این مدت بیش از 41 تن هروئین، 46 تن ماده مخدر یخ، 9 تن تریاک و 340/1 تن ماده شیمیایی تولید این گونه مواد مخدر کشف شده‌است.

چین در 5 سال گذشته 270/1 میلیون معتاد را تحت برنامه‌ بازپروری قرارداده‌است.

(جمهوری اسلامی- 10/8/82) وزیر دارایی افغانستان هشدار داده‌است که اگر جهان به وعده‌های خودر که بعد از سقوط طالبان درباره افغانستان داده‌است عمل نکند، کشورش به یک کشور مافیا و مواد مخدر تبدیل خواهد شد.

هم‌اکنون گروههای مسلح در برخی ایالات افغانستان به جان هم افتاده‌اند.

(توسعه- 11/8/82) با وجود گذشت 2 سال از سقوط طالبان در افغانستا، آمار کشت و برداشت مواد مخدر در این کشور رو به افزایش گذاشته است.

دولتمردان افغان تروریسم و مواد مخدر را مرتبط با یکدیگر می‌دانند.

به گزارش سازمان ملل تا پایان سال زراعی جاری در افغانستان 3600 تن تریاک تولید شده که از سال‌های گذشته بیشتر است.

بنابراین گزارش در برخی مناطق جنوبی افغانستان کشت خشخاش تا 22درصد کاهش یافته اما در مناطق شمالی مانند بدخشان تا 55درصدافزایش مشاهده می‌شود.

تداوم جنگ، فقر، بحران بیکاری و درآمد وسوسه‌انگیز مواد مخد از عوامل افزایش تولید قاچاق این مواد در افغانستان عنوان می‌شوند.

نیز جنگ عراق توجه جامعه بین‌الملل را به خود معطوف کرده و افغانستان و معضل تولید مواد مخدر در این کشور فراموش شده‌اند.

(قدس- 13/8/82) مأموران مبارزه با مواد مخدر وزارت کشور تاجیکستان طی ده روز گذشته 115 کیلوگرم مواد مخدر را در مناطق مختلف این کشور کشف کردند.

مسئول واحد مبارزه با مواد مخدر تاجیکستان افزود بیش از 5 تن از مواد مخدر کشف شده در تاجیکستان هروئین بوده است.

(سیاست روز- 13/8/82) یک خلبان قلابی به همراه 14 کیلوگرم کوکائین در گمرک فرودگاه پاریس دستگیر شد.

(یاس نو – 13/8/82) کمیسیون اجرایی قانون در خصوص اعتیاد و قاچاق مواد مخدر در جمهوری آذربایجان اعلام کرد 36 نفر در رابطه با جرایم مواد مخدر در این کشور دستگیر شده‌اند که 19 نفر آنها ایرانی بوده‌اند.

از این افراد بیش از 34 کیلوگرم انواع مواد مخدر کشف شده‌است.

(توسعه- 13/8/82) مقامات مبارزه با مواد مخدر اسپانیا گفتند حدود 14 تن حشیش در شبانه‌روز گذشته در سطح کشور کشف و ضبط شده‌است.

(ابرار- مردم سالاری- 15/8/82) دختر بچه 5 ساله هلندی قصد داشت شیرینی‌های آلوده به مواد مخدر را بین همکلاسی‌هایش پخش کند اما آموزگار این دبستان به شیرینی‌ها مشکوک شد و از پخش آنها جلوگیری کرد.

پلیس سه برادر و مادر این دختر بچه را دستگیر نمود.

(آفرینش- 14/8/82) درمان به عنوان استراتژی، کاهش، تقاضا سعید صفاتیان درمان به مجموعه فعالیتهایی که با هدف کمک به افرادی انجام می‌شود که به نحوی با مشکلات مربوط به مواد مخدر دست به‌گریبانند.

درمان و بازپروری به عنوان رویکردی جامع جهت شناسایی، کمک، مراقبت بهداشتی و بازگت مجدد افرادی مطرح است که مشکلات مربوط به مصرف مود اعتیادآور دارند.

به‌طورکلی، درمان به عنوان جزء اصلی یک استراتژی جامع کاهش تقاضا تلقی می‌شود و پیشرفت قابل‌ملاحظه‌ای در دو دهه گذشته داشته است.

در سالهای اخیر تخصص و مهارتهای لازم در چند زمینه درمانی پیشرفت داشته‌است ودر کشورهای توسعه‌یافته برنامه‌های مخصوص بیشتری جهت کمک به معتادان وجود دارد.

شایان ذکر است که تفاوت میان روشهای یک نوع خاص درمانی، حتی در یک کشور بسیار چشمگیر است و مقایسه روشهای ارایه خدمات درمانی تفاوتهای بیشتری را آشکار می‌سازد و مطمئناً نمی‌توان فرض کرد که روشهای ارایه یک نوع درمان خاص عیناً یکسان باشد.

اگر در استراتژی کاهش تقاضا مواد مخدر، درمان به عنوان یک عامل تک‌بعدی محسوب شود، محدودیتهایی را هم بدنبال خواهد داشت.

بسیاری از معتادان در شرا یعنی به درمان تمایل پیدا می‌کنند که سالها از اعتیادشان می‌گذرد و همین موضوع، شانس موفقیت آنها را کاهش می‌دهد.

همچنین بسیاری از معتادان به اعتیاد باز می‌گردند و به همین دلیل مجبورند برای درمان قطعی خود چندبار برای ترک اقدام کنند.

طی سال 1997 در اروپا، 000/121 نفر تحت درمان اعتیاد به هرویی قرار گرفتند که معادل 46 درصد از کل معتادان مواد مخدر در این کشورها می‌باشد.

تحلیلی مختصر از بررسی نتایج درمان سوء مصرف مواد مخدر در انگلستان نتایج ذیل را نشان می‌دهد.

آنتاگونیست: داروهای ضد مخدر ب) درمان نگه‌دارند: به دوگروه مجز تقسیم می‌شوند.

الف) درمان با داروهای شبه مخدر شامل متادون و بوپرنورفین.

2- درمان با داروهای ضد مخدر شامل نالترکسون درمان نگه‌دارنده با داروهای شبه مخدر: مبانی نظری، میزان موفقیت، گروههای مخاطب، شیوه اجرا در دو گروه فوق به میزان زیادی با یکدیگر تفاوت دارند.

پرهیز کامل و درازمدت از سوء مصرف مواد افیونی برای گروه معتادان بسیار دشوار است و نسبت قابل توجهی از افرادی که دوره سم‌زدایی را پشت‌سر گذارده‌اند، بعد از 6 ماه مجدداً عود می‌کنند.

داروهای شبه مخدر به‌گونه‌ای ساخته شده‌اند که دارای نیمه عمر طولانی هستند.

به‌همین دلیل می‌توان آنها را به فواصل طولانی‌تر مصرف کرد که بر بهبودی فعالیت معتادان اثر مثبت خواهد داشت.

درمان نگه‌دارنده با داروهای ضدمخدر: موفقیت استفاده از نالترکسون برای درمان نگهدارنده به میزان زیادی به عنوان شخصیتی و اجتماعی بیمار وابسته است و مشاهده شده که در مصرف‌کنندگان بی‌کار و خیابانی هرویین پایبندی به مصرف نالترکسون بسیار اندک، اما در گروه بیماران معتاد با سطح تحصیلات و رفاه اجتماعی بالا موفقیت به طور واضحی افزایش می‌یابد.

اصول درمانهای غیر دارویی باید از ویژگیهای زیر برخوردارباشند: جامع باشند.

دارای ساختار باشند.

بلندمدت باشند.

از مجموعه‌ای از متخصصین بهره گیرند.

انعطاف‌پذیر باشند، یعنی ویژگیهای و نیازهای هر مراجع را مد نظر داشته و بر اساس آنها برنامه درمانی تدوین شود.

خانواده‌گرا باشند، به این معنی که فقط روی مراجع تمرکز نداشته، بلکه نیازها و مسائل خانواده را در فرایند درمان در نظر داشته‌باشند.

امکانات و منابع لازم برای تشخیص و درمان معتادان با تشخیص دوگانه (dual diaynasis) را داشته‌باشند.

بررسی متون موجود در زمینه درمان اعتیاد نشان می‌دهد، ترکیب درمانهای دارویی و درمانهای غیر دارویی نتایج بهتری در درمان اعتیاد به مواد مخدر داشته است.

به‌عنوان یک قاعده کلی بیمارانی که مدت وابستگی آنها بیشتر از یکسال نباشد (یا قبلاً سعی در ترک مواد نداشته‌اند) نامزد مناسبی برای درمان نگه‌دارنده طولانی با ترکیبات مخدر نیستند.

پیگیری درمان: با توجه به ایکه اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری مزمن و عود‌کننده است و عوامل و شرایط زیستی، روانی، اجتماعی منجر به گرایش مجدد به مصرف مواد مخدر پس از تکمیل دوره‌ درمانی می‌شود، مطالعات مختلف نشان داده‌اند که میزان عود در بین معتادان به مواد مخدر بالاست و به نظر می‌رسد، پیگیری در طول یکسال پس از تکمیل دوره درمان، می‌تواند به موفقیت بیشتر مراجعان در پرهیز از مصرف مواد مخدر منجر شود.

منابع انگلیسی: Tasman, A.

etal.

(1997).

Psychiatry saunders.

Greenstein RA., (1996) Substance Abusc: Acomprenensive Text book 3 rd ed.

UNDCP.

World report 2000.

منابع فارسی: 1- راهنمای کاربردی درمان سوء مصرف‌کنندگان مواد مخدر، وزارت بهداشت، درمان آموزش پزشکی با همکاری دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر سال 1381.

اعتیاد: پیشگیری و درمان، دکتر امیرهوشنگ مهریار و دکتر مجتبی جرایدی، سال 1377.

راهنمای پیشگیری و درمان اعتیاد مؤلفین: دکتر آفرین رحیمی موقر، دکتر عمران محمدرزاقی، دکتر مرتضی نوری‌خواجوی، دکتر مهدی حسینی، دکتر گلناز فیض‌زاده سازمان بهزیستی کشور معاونت امور فرهنگی و پیشگیری تهران 1376 RC راهنمای پیشگیری و درمان اعتیاد / آفرین رحیمی موقر… ] و دیگران[ .

– تهران: معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور، 1376.

3ر2ر/ مصور، جدول، نمودار(رنگی).

ضمیمه اعتیاد- درمان.

2.

اعتیاد- پیشگیری.

الف.

رحیمی موقر، 1344- 3ر2ر/ 566 RC 1376 راهنمای پیشگیری و درمان اعتیاد مؤلفین: دکتر آفرین رحیمی موقر، دکتر عمران محمدرزاقی، دکتر مرتضی نوری خواجوی، دکتر مهدی حسینی، دکتر گلناز فیض‌زاده ویراستار: شهین علوی تیراژ: 3300 نسخه چاپ اول: 1376 ناشر: معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور طرح و اجرا: ابراهیم حقیقی، علی حقیقی عکس: مریم زندی، اسعد نقشبندی، فاطمه تعمیدی، عزیز‌الله نعیمی، سهند صمدیان لیتوگرافی: رام گرافیک نظارت چاپ: شرکت چاردیز چاپ و صحافی: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی حق چاپ و تکثیر محفوظ است وکلیه حقوق متعلق به سازمان بهزیستی کشور می‌باشد.

سازمان بهزیستی کشور معاونت امور فرهنگی و پیشگیری فهرست راهنمای علایم فهرست پزشک عمومی کارشناس بهداشت روانی، روانشناس، مشاور، مددکار کاردان بهداشتی، مراقب بهداشت مدارس، مربی پرورشی بهورز، همیار بهداشت روانی، رابط بهداشتی، بهداشتیار کار مقدمه سوء مصرف مواد یکی از مهم‌ترین مشکلات عصر حاضر می‌باشد که گستره‌ای جهانی پیدا کرده‌است؛ مصیبتی که میلیونها زندگی را ویران و سرمایه‌های کلان ملی را صرف مبارزه و یا جبران صدمات ناشی از آن می‌نماید.

هرروز بر شمار قربانیان مصرف مواد افزوده می‌شود و عوارض آن شامل اختلالات جسمی، روانی، خانوادگی، فرهنگی، اقتصادی، و اجتماعی همه مرزهای فرهنگی و اجتماعی را درمی‌نوردد و سلامت بشر را مورد تهدید قرارمی‌دهد.

درسرزمین ما ایران، مصرف تریاک با مقاصد درمانی صدها سال سابقه داشته و تاریخچه اعتیاد حداقل به چهارصدسال قبل بازمی‌گردد.

هم‌جواری کشور ما با دو کشور اصلی تولیدکننده مواد افیونی در جهان – افغانستان و پاکستان – شرایط را کاملاً بحرانی نموده‌است.

اگرچه تمهیدات لازم برای مبارزه با عرضه شامل مسدودنمودن صدها کیلومتر از مرز شرقی کشور، بکارگیری هزاران نیروی نظامی و انتظامی و دستگیری و مجازات قاچاقچیان و معتادان به‌کارگرفته شده، اما دسترسی به مواد در جامعه به‌طور کامل کنترل نشده‌است.

دانش امروز که حاصل تجربیات ده‌ها سال اندیشه و کوشش علمی مختلف برای حل مشکلات اعتیاد است، ما را کاملاً متقاعد می‌کند که: نسل بشر، تا هرزمان که تداوم یابد، اعتیاد را به عنوان آفت همیشگی با خود حفظ خواهدکرد؛ مبارزه علیه عوامل تولید و توزیع مواد به‌تنهایی باعث کاهش مصرف مواد نخواهد شد؛ تنها روش مؤثر برای کاهش شیوع اعتیاد، بکارگیری روش‌های صحیح کاهش تقاضا شامل برنامه‌های پیشگیری و درمان، همگام با مبارزه با عرضه است.

توجه به تأثیر عوامل متعدد جسمانی، روانی و عوامل مستعدکننده موجود در خانواده، مدرسه، محیط زندگی و کار در ایجاد، مداومت یا عود بیماری اعتیاد، و درنظرگرفتن این حقیقت که اعتیاد در همه اقشار، گروه‌ها و طبقات مختلف فردی، قومی، فرهنگی و اجتماعی می‌تواند بروز نماید، اهمیت آگاهی و مداخله فعال بخش‌های مختلف جامعه برای پیشگیری از اعتیاد و درمان معتادان را روشن می‌کند.

این بخش‌ها شامل نهادهای مسئول تأمین سلامت، فرهنگ، دانش‌، امنیت و اقتصاد جامعه، و همچنین شامل آحاد مختلف مردم می‌باشد.

اگرچه مهم‌ترین این نهادها، خانواده و مدرسه است و بالاترین مسئولیت متوجه والدین و معلمین می‌باشد، اما بدون تردید فعالیت‌های کاهش تقاضا فقط هنگامی به نتیجه موردنظر می‌رسد که همه نیروها و امکانات بالقوه، از عالی‌ترین سطوح سیاست‌گذاری جامعه تا اولین سطوح مقاومت فردی و خانوادگی فعال شده‌باشند.

براین اساس، سازمان بهزیستی کشور تلاش می‌کند رسالت خود را، که مبتنی بر برنامه ملی پیشگیر، درمان و بازپروری سوء مصرف مواد (1373) می‌باشد، در سطوح برنامه‌ریزی میانی و با فعال نمودن بخش‌های مرتبط اجرا نماید.

مجموعه حاضر نیز بخشی از همین تلاش است که براساس هماهنگی اولیه با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، و باهدف ارائه اطلاعت جامع در زمینه‌های پیشگیری و درمان به نیروهای عمل‌کننده در سطوح مختلف شبکه مراقبت‌های اولیه بهداشتی و سایر دست‌اندرکاران تأمین ابعاد مختلف زیستی، روانی واجتماعی سلامت افراد جامعه، تدوین گردیده‌‌‌‌ است.

انتظار می‌رود این مجموعه به‌عنوان یک راهنمای کاربردی، بتواند اطلاعات اولیه و عمومی، نگرش صحیح نسبت به مواد قابل سوءمصرف، عوامل آسیب‌پذیری به اعتیاد و روش‌های مناسب پیشگیری و درمان به گروه‌های مذکور را ارائه نماید، به‌طوری که در جریان فعالیت حرفه‌ای خود بتوانند آن رامستقیماً در مورد افراد وگروههای اجتماعی در معرض خطر یا مبتلا به سوءمصرف مواد بکاربندند.

مؤلفین این مجموعه از مسئولان محترم ستاد مبارزه با مواد مخدر به دلیل حمایت‌های همه‌جانبه از فعالیت‌های کاهش تقاضا؛ آقایان سردار شفیعی و سردار ملکی برای مساعدت در تهیه برخی تصاویر این مجموعه و استفاده از کتب موجود در ناجا، آقای دکتر حسین اسعدی به‌خاطر استفاده از مطالب ارزشمند کتابشان “ پژوهشنامه‌ای درباره بحران جهانی مواد مخدر و …“، و از خانم‌ها پروانه محمدخانی، ربابه نوری‌قاسم‌آبادی و کارینه طهماسیان برای همکاری در تهیه بخش آموزش مهارت‌های زندگی، آقایان دکتر جمشید هاتفی و دکتر هومان نارنجی‌ها برای ارائه نظرات تخصصی مفید و ارزشمندشان و از همکاران واحد انتشارات این معاونت سپاس‌گزاری و قدردانی می‌نماید.

تعاریف تعاریف اختلالات ناشی از مواد “ اعتیاد “ (Addiction) واژه‌ای است قدیمی که امروزه به دلیل کاستیهای آن از اصطلاح “ وابستگی به مواد “ استفاده می‌‌شود.

وابستگی: سندروم بالینی با تظاهرات رفتاری، شناختی و فیزیولوژیک است که باعث می‌شود فرد مصرف مواد را به رفتارهای دیگر ترجیح دهد.

مواد ترکیبات شیمیایی مختلفی هستند که باعث تغییر کارکرد مغز می‌شوند.

برای تشخیص وابستگی به مواد، حداقل وجود 3 نشانه از نشانه‌های زیر لازم است: تحمل: افزایش تدریجی مقدار ماده مصرفی لازم، برای دستیابی به علایم مصرف آن ماده (intoxication)، پیدایش علایم ترک درصورت عدم مصرف یا کاهش مقدار مصرف؛ تمایل دایم و تلاشهای ناموفق برای کاهش یا قطع مصرف ماده؛ مختل شدن فعالیتهای اجتماعی، شغلی و تفریحی؛ تداوم مصرف ماده علی‌رغم آگاهی از عوارض آن.

برای تشخیص سوءمصرف مواد، حداقل یکی از نشانه‌های زیر لازم است: تداوم مصرف مواد که موجب مختل‌شدن فعالیتهای اجتماعی، شغلی و تفریحی شود (مثلاً غیبت از مدرسه یا نرسیدن به مسئولیت‌های شغلی)؛ تداوم مصرف مواد در موقعیت‌های خطرناک (مثلاً هنگام رانندگی یا کار با وسایل مکانیکی)؛ بروز مکرر تخلفات قانونی (مثل جلب شدن به کلانتری)؛ تداوم مصرف مواد، علی‌رغم بروز مشکلات اجتماعی و بین فردی (مثل درگیری با همسر).

بروز سندرم خاص، براثر قطع یا کاهش مصرف ماده‌ای خاص بروز علایم کاملاً ناراحت‌کننده یا اختلال کارکرد اجتماعی و شغلی براثر این سندروم بروز علایم قابل برگشت و اختصاص در اثر مصرف ماده(مثل مردمک سوزنی بر اثر مصرف تریاک) بروز رفتار نامتناسب یا تغییرات روانی، به دلیل تأثیر ماده بر دستگاه عصبی مرکزی (مثل نشئگی اولیه و کج خلقی متعاقب آن با مصرف تریاک) وابستگی باعث بروز برخی رفتارها و حالت‌های غیرعادی زیر در فرد می‌شود: فرد وابسته برای رسیدن به حالت نشئه مجبوراست، به تدریج مقدرا ماده مصرفی را افزایش دهد.

(تحمل) فرد وابسته، درصورت عدم مصرف ماده، به عوارض ناراحت‌کننده‌ای دچار می‌شود که به آن “ خماری “ می‌گویند.

(ترک) به تدریج نسبت به آداب و مسئولیت‌های خانوادگی و اجتماعی خود بی‌تفاوت می‌شود.

فرد وابسته گاهی به ترک ماده تمایل پیدا می‌کند، اما نمی‌تواند آنرا ترک کند.

استفاده از ماده‌ای که مصرف آن غیر قانونی است.

استفاده از ماده‌ای که مصرف آن باعث بروز تغییرات روحی در فرد می‌شود.

استفاده از ماده‌ای که به خود فرد یا دیگران ضرر می‌رساند.

مثال:- مصرف تریاک در کشور ما غیرقانونی است، پس حتی یکبار کشیدن آن سوءمصرف است.

مصرف حشیش باعث به‌هم‌خوردن شعور فرد می‌شود، پس یکبار کشیدن آن سوءمصرف است.

مصرف مشروبات الکلی، گاهی باعث بروز عصبانیت و پرخاشگری می‌شود، پس نوشیدن آن سوءمصرف است.

مثال: - ترک تریاک باعث ایجاد درد در دست‌ها و پاها می‌شود.

ترک حشیش گاهی باعث ایجاد حالت تهوع می‌شود.

مثال: - اگر فرد روزی یک نخود تریاک مصرف می‌کرده‌است، به‌تدریج مجبور شود روزی دو نخود مصرف کند.

اگر فرد روزی دوبار حشیش می‌کشیده‌است، به‌تدریج مجبور می‌شود روزی پنج‌بار حشیش بکشد.

علل علل و عوامل مؤثر بر اعتیاد شما با دنستن عوامل که فرد را در معرض خطر اعتیاد قرار می دهد، می‌توانید افراد در معرض خطر را شناسایی کنید و برای پیشگیری از ابتلای آنان به اعتیاد، اقدامات لازم را به‌عمل آورید.

این عوامل می‌توانند موجب اعتیاد فرد شوند و یا افرادی را که قبلاً معتاد بوده‌اند و درحال حاضر ترک کرده‌اند مجدداً به سمت اعتیاد سوق دهند.

عواملی که مربوط به خود فرد است: کمبود اعتماد به نفس: مانند فردی که در مقابل درخواست دوستانش برای کشیدن حشیش جرأت مخالفت ندارد.

تمایل به اعمال زشت و خلاف: کسی که مرتب دزدی می‌کند یا دوست دارد به دیگران آسیب‌ برساند یا دعوا راه‌بیندازد ممکن است به اعمال خلاف دیگری مثل مصرف مواد نیز تن بدهد.

ناراحتی روانی: مثل کسی که ناراحتی اعصاب دارد و برای کاهش افسردگی خود به جای مراجعه به پزشک مصرف مواد را شروع می‌کند.

درد یا بیماری جسمی مزمن: مانند فرد مسنی که دچار پادرد است یا کودکی که گوش‌درد دارد و به‌جای درمان توسط پزشک، خود فرد یا خانواده او به اشتباه از تریاک استفاده می‌کنند.

نظر مثبت نسبت به مواد: مثلاً نوجوانی که فکر می‌کند مصرف مواد نشانه بزرگی و احترام است.

داشتن زمینه ارثی: فردی که یکی از اعضای خانواده یا بستگانش معتاد باشد، احتمال اعتیادش بیشتر است.

موردخشونت قرارگرفتن: مانند پسر نوجوانی که مرتب از پدرش کتک می‌خورد و به‌همین دلیل بیشتر اوقات غصه‌دار و ناراحت است.

وضعیت بد تحصیلی: دانش‌آموزی که نمی‌تواند به خوبی همکلاسان خود درس بخواند و یا مدرسه را رها می‌کند احتمال دارد به مصرف مواد آلوده شود.

عواملی که به خانواده فرد مربوط است: مصرف مواد توسط اعضای دیگر خانواده: مانند فردی که پدر یا برادرش در حضور او تریاک می‌کشند.

رهاکردن فرزند به حال خود: مانند کسی که فاقد پدر یا مادر است و یا پدر و مادر به نیازهای او توجهی ندارند و مراقب اعمال و رفتارش نیستند، یا فردی که والدینش اورا به‌دلیل اعمال و رفتار ناپسند، طرد کرده‌اند.

تشنج و درگیری در خانواده: مثل فردی که به‌علت درگیری‌های مکرر میان والدین همیشه تحت فشار است.

عواملی که به اطرافیان و محیط فرد مربوط است: دوستان معتاد: دوستان یا اطرافیان معتاد با تشویق فرد به مصرف مواد او را در معرض خطر مصرف قرار می‌دهند.

طردشدن از طرف معلمان، دوستان، بستگان: کسی که دوستان زیادی ندارد و یا اطرافیان حاضر به پذیرش او نیستند، احساس تنهایی می‌کند و در مواقع نیاز از راهنمایی و حمایت دیگران برخوردار نمی‌شود.

مهاجرت: تغییر محل زندگی از روستا به روستای دیگر یا از روستا به شهر یا از شهری به شهر دیگر باعث می‌شود که فرد با محیط، مشکلات و شرایط جدیدی روبه‌رو شود که با آن بیگانه است، در حالی که حمایت‌های قبلی خانواده و آشنایان خود را نیز از دست داده‌است.

چنین فردی اگر توانایی حل مشکلات جدید را نداشته باشد ممکن است دچار ناراحتی اعصاب شود و یا از افراد معتاد برای حل مشکلاتش کمک بگیرد.

دسترسی آسان به مواد: در روستاها یا محله‌هایی که مواد ارزان، آسان و فراوان یافت می‌شود احتمال مصرف مواد توسط نوجوانان و جوانان بیشتر است.

فشارهای ناشی از محیط: خشکسالی، زلزله، و به‌طور کلی هر مشکلی که باعث اشکال در تأمین مایحتاج زندگی فرد شود او را در معرض خطر قرار می‌دهد.

علل و عوامل مؤثر بر اعتیاد اعتیاد یک بیماری زیست‌شناختی، روانشناختی و اجتماعی است.

عوامل متعددی در اتیولوژی سوءمصرف و اعتیاد مؤثر هستند که در تعامل با یکدیگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتیاد می‌شوند.

عوامل مؤثر بر فرد، محیط فرد و عوامل اجتماعی، عوامل درهم‌بافته‌ای هستند که بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند.

درک کلیه علل و عوامل زمینه‌ای موجب می‌شود تا روند پیشگیری، شناسایی، درمان و پیگیری به طور هدفمند طرح‌ریزی شود.

بنابراین، آشنایی با عوامل زمینه‌ساز مستعدکننده بروز اعتیاد و نیز عوامل محافظت‌کننده در مقابل آن از دو جهت ضرورت دارد: شناسایی افراد در معرض خطر اعتیاد و اقدامات پیشگیرانه لازم برای آنان؛ انتخاب نوع درمان و اقداماتی خدماتی، حمایتی و مشاوره‌ای لازم برای معتادان.

دروه نوجوانی: مخاطه‌آمیزترین دوران زندگی از نظر شروع به مصرف مواد دوره نوجوانی است.

دوره انتقال از کودکی به بزرگسالی و کسب هویت فردی و اجتماعی است.

در این دوره، میل به استقلال و مخالفت با والدین به اوج خود می‌رسد و نوجوان برای اثبات بلوغ و فردیت خود ارزشهای خانواده را زیر سؤال می‌برد و سعی در ایجاد و تحلیل ارزش‌های جدید خود دارد.

مجموعه این عوامل، علاوه بر حس کنجکاوی و نیاز به تحرک، تنوع و هیجان، فرد را مستعد مصرف مواد می‌نماید.

ژنتیک: شواهد مختلفی از استعداد ارثی اعتیاد به الکل و مواد وجود دارد.

تأثیر مستقیم عوامل ژنتیکی عمدتاً از طریق اثرات فارموکوکینتیک و فارکودینامیک مواد در بدن می‌باشد که تعیین کننده تأثیر ماده بر فرد است.

برخی از عوامل مخاطره‌آمیز دیگر نیز تحت نفوذ عوامل ژنتیکی هستند مانند برخی اختلالات شخصیتی و روانی و عملکرد نامناسب تحصیلی ناشی از اختلالات یادگیری.

صفات شخصیتی: عوامل مختلف شخصیتی با مصرف مواد ارتباط دارند.

از این میان، برخی از صفات بیشتر پیش‌بینی کننده احتمال اعتیاد هستند و به‌طور کلی فردی را تصویر می‌کنند که با ارزش‌ها یا صاختارهای اجتماعی مانند خانواده، مدرسه و مذهب پیوندی ندارد و یا از عهده انطباق، کنترل یا ابزار احساسات دردناکی مثل احساس گناه، خشم و اضطراب برنمی‌آید.

این صفات عبارتند از: عدم پذیرش ارزش‌های سنتی و رایج، مقاومت در مقابل منابع قدرت، نیاز شدید به استقلال، صفات ضداجتماعی، پرخاشگری شدید، احساس فقدان مهارت‌های اجتماعی و انطباقی.

از آنجا که اولی مصرف مواد، معمولاً از محیط‌های اجتماعی شروع می‌شود هر قدر فرد قدرت تصمیم‌گیری و مهارت ارتباطی بیشتری داشته باشد، بهتر می‌تواند در مقابل فشار همسالان مقاومت کند.

اختلالات روانی: در حدود 70 درصد موارد، همراه با اعتیاد اختلالات دیگر روانپزشکی نیز وجود دارد.

شایع‌ترین تشخیص‌ها عبارتنداز: افسردگی اساسی، اختلال شخصیت ضداجتماعی، فوبی، دیس‌تایمی، اختلال وسواسی – جبری، اختلال پانیک، مانیا، اسکیزوفرنیا.

نگرش مثبت به مواد: افرادی که نگرش‌ها و باورهای مثبت و یا خنثی به مواد مخدر دارند، احتمال مصرف و اعتیادشان بیش از کسانی است که نگرش‌های منفی دارند.

این نگرش‌های مثبت معمولاً عبارتند از : کسب بزرگی و تشخیص، رفع دردهای جسمی و خستگی، کسب آرامش روانی، توانایی مصرف مواد بدون ابتلا به اعتیاد.

موقعیت‌های مخاطره‌آمیز فردی: بعضی از نوجوانان و جوانان در موقعیت‌ها یا شرایطی قرار دارند که آنان را در معرض خطر مصرف مواد قرار می‌دهد.

مهمترین این موقعیت‌ها عبارتند از: در معرض خشونت قرارگرفتن در دوران کودکی و نوجوانی، ترک تحصیل، بی‌سرپرستی یا بی‌خانمانی، فرار ازخانه، معلولیت جسمی، ابتلا به بیماریها یا دردهای مزمن.

حوادثی مانند ازدست‌دادن نزدیکان یا بلایای طبیعی ناگهانی نیز ممکن است منجر به واکنش‌های حاد روانی شوند.

در این حالت فرد برای کاهش درد و رنج و انطباق با آن از مواد استفاده می‌کند.

تأثیر مواد بر فرد: این متغیر وقتی وارد عمل می‌شود که ماده حداقل یک بار مصرف شده‌باشد.

چگونگی تأثیر یک ماده بر فرد، تابع خواص ذاتی ماده مصرفی و تعامل آن با فرد مصرف‌کننده، به میزان قابل توجهی، به مشخصات او بستگی دارد.

این مشخصات عبارتنداز: شرایط جسمی فرد، انتظار فرد از مواد، تجربیات قبلی تأثیر مواد و مواد دیگری که هم‌زمان مصرف شده‌اند.

مواد مختلف نیز تأثیرات متفاوتی بر وضعیت فیزیولوژیک و روانی فرد دارند، مثلاً: هروئین و کوکائین سرخوشی شدید، الکل آرامش و نیکوتین مختصری هشیاری و آرام ایجاد می‌کند.

عوامل مربوط به خانواده: خانواده اولین مکان رشد شخصیت، تشکیل باورها و الگوهای رفتاری فرد است.

خانواده علاوه براینکه، محل حفظ و رشد افراد و کمک به حل استرس و پاتولوژی است، منبعی برای تنش، مشکل و اختلال نیز می‌باشد.

ناآگاهی والدین، ارتباط ضعیف والد و کودک، فقدان انظباط در خانواده، خانواده متشنج یا آشفته و از هم گسیخته، احتمال ارتکاب به انواع بزهکاری‌ها مانند سوءمصرف مواد را افزایش می‌دهد.

همچنین والدینی که مصرف‌کننده مواد هستند باعث می‌شوند فرزندان با الگوبرداری از رفتار آنان، مصرف مواد را یک رفتار بهنجار تلقی کرده‌، رفتار مشابهی پیشه کنند.

تأثیر دوستان: تقریباً در 60 درصد مورد، اولین مصرف‌ مواد بدنبال تعارف دوستان رخ می‌دهد.

ارتباط و دوستی‌ با همسالان مبتلا به سوءمصرف مواد، عامل مستعدکننده قوی برای ابتلای نوجوانان به اعتیاد است.

مصرف‌کنندگان مواد برای گرفتن تأیید رفتار خود از دوستان، سعی می‌کنند آنان را وادار به همراهی با خود نمایند.

گروه “همسالان“ به خصوص در شروع مصرف سیگار و حشیش بسیار مؤثرهستند.

به‌خصوص، در شروع مصرف سیگار و حشیش بسیار مؤثر هستند.

بعضی از دوستی‌ها، صرفاً حول محور مصرف مواد شکل می‌گیرد.

نوجوانان به تعلق به یک گروه نیازمندند و اغلب پیوستن به گروههایی که مواد مصرف می‌کنند، بسیارآسان است.

هرچه پیوند فرد با خانواده، مدرسه و اجتماعات سالم کمتر باشد، احتمال پیوند او با این قبیل گروهها بیشتر می‌شود.