موج شکنها سازه هایی هستند که از بنادر و سواحل در مقابل امواج و جریانهای ساحلی محافظت می کنند. به طور کلی موج شکنها را می توان به دو دسته جدا از ساحل و متصل به ساحل تقسیم کرد.
در حالت اتصال به ساحل، برای حفاظت ساحل، بندر خارجی و در مواردی بندر داخلی، لنگرگاه و یا حوضچه در برابر امواج مورد استفاده قرار می گیرد. این سازه با کاستن از انرژی امواج، ارتفاع آنرا در ناحیه بندر کاهش می دهد و منطقه حفاظت شده ای برای پهلوگیری و مهار کشتیها و بارگیری و باراندازی آنها و دیگر تاسیسات بندر بوجود می آورد.
موج شکنها جدا از ساحل عمدتاً برای حفاظت ساحل، از اثر موج یا تسونامی ساخته می شود. در این حالت، این سازه برای حفظ پایداری یک سازه محافظ ساحل نظیر دیوار ساحلی یا برای کاستن از فرسایش ساحل و یا برای اهداف نظیر آن به کار می رود.
معمولاً موج شکن دور از ساحل به صورت سازه منقطع است که تعیین فواصل بین قسمتهای مختلف آن و طول آنها با توجه به نیاز طرح و بر اساس بررسیهای انجام شده روی مدل هیدرولیکی مشخص می شود.
روشهای دیگر تقسیم بندی موج شکنها را می توان بر اساس مصالح به کار رفته در آنها و یا نوع سازه تقسیم بندی کردو سنگ طبیعی و بتن و یا ترکیبی از آنها در بیش از 95% موج شکنهایی که تاکنون ساخته شده اند به کار رفته است. فولاد، چوب و حتی در بعشی موارد هوای فشرده هم برای شکستن نیروی امواج مورد استفاده قرار گرفته اند.
از نظر نوع سازه مهمترین انواع موج شکنها عبارتند از موج شکنهای شیبدار (توده ای)، موج شکنهای دیواره ای (قائم)، موج شکنهای مرکب و موج شکنهای ویژه.
گاهی از موج شکنها برای حفاظت کانال دسترسی در مقابل رانه ساحلی و پایدار کردن یا ساماندهی یک شاخاب کشندی استفاده می شود، که در چنین حالتی Jetty نامیده می شود.
انتخاب نوع موج شکن معمولاً با توجه با مواد موجود در محل یا در نزدیکی آن انجام می شود. عمق آب وضعیت کف دریا، وظایف مورد انتظار از موج شکن و سرانجام تجهیزات موجود برای ساخت موج شکن از عوامل تعیین کننده می باشند. در مورد مساله طراحی موج شکنها هم با یک نگاه کلی می توان گفت که عوامل موثر عبارتند از :
- خطوط تراز بستر
- تغییرات سطح اب در اثر جزر و مد، برکشند توفان و سایر عوامل
- مشخصات موج
- جیانهای کشندی و برکشند توفان
- باد
- شرایط پی
- رسوبات ساحلی
- دسترسی به مصالح ساختمانی و کیفیت آنها
- شرایط خاص نظیر استفاده از موج شکن، به عنوان اسکله ، مقاصد کشتیرانی ، تفریحی و غیره
- عوامل اقتصادی و سیاسی