همانطوریکه مستحضرید شهر کرج که هم اکنون در ردیف 6 کلان شهر کشور قرار دارد با معضلات زیست محیطی متعددی ناشی از رشد بی رویه جمعیت روبروست که یکی از آنها همچون سایر شهرهای بزرگ مسئله آلودگی هوا می مباشد و بر اساس آن کرج به عنوان هشتمین شهر آلوده کشور معرفی گردیده است.
الف) منابع آلوده کننده هوا در کرج :
این منابع را در کرج می توان به صورت ذیل طبقه بندی نمود .
1 – ترافیک و تردد وسایط نقلیه موتوری که در نتیجه سوخت بنزین، گازوئیل و پخش مواد آلاینده در محیط هوا را آلوده می سازد .
2- منابع سوخت خانگی و تجاری
3- واحدهای تولیدی و صنعتی و کارخانجات در اثر مصرف فرآورده های نفتی از قبیل گازوئیل، مازوت و غیره.
4- منابع متفرقه (آتش سوزیها)
تصویر شماره 1 و 2 آلودگی هوا در شهر کرج را نشان میدهد.
تصویر شماره 1
بیش از نیمی از آلودگی هوا در کرج ناشی از تردد خودروها و وسائط نقلیه موتوری می باشد که در شدت آلودگی هوا در کرج نقش بسزایی را دارا است.
هر چند در گتذشته صنایع را مسئول عمده آلودگی هوا قلمداد می نمودند، لیکن در حال حاضر با روند روز افزون تعداد وسایل نقلیه، منبع اخیر بعنوان مهمترین عامل آلودگی هوا بوده و بالاترین رقم را از نظر عوامل آلوده کننده CH4Co2 و گازهایی از قبیل SO2 و NO2 محسوب گردیده است.
با توجه به توسعه جامعه شهری افزایش جمعیت و تراکم در کرج مصرف سوخت های گرمایشی و خانگی نیز در جای خود حائز اهمیت بوده و مصرف بیش از حد سوخت در اینگونه واحد ها نیز آلودگی هوا را در شهرستان تشدید می نماید.
جداول شماره 1 و 2و 3 به ترتیب نتایج آنالیز اندازه گیری آلاینده های هوا در کرج ، استاندارهای هوای پاک و ضرایب پخش پارامترهای آلوده کننده ناشی از مصرف سوختهای فسیلی را نشان می دهد.
ب) مشکلات ناشی از آلودگی هوا در کرج و خطرات احتمالی آن:
1- با توجه به اوضاع اقلیمی، جغرافیایی کرج، در صورت افزایش بار آلودگی هوا و پایدار بودن وضعیت جوی بالاخص در فصول سرد سال خطر ایجاد پدیدۀ وارونگی هوا و اینورژن شهر کرج را تهدید می نماید.
1- با توجه به اوضاع اقلیمی، جغرافیایی کرج، در صورت افزایش بار آلودگی هوا و پایدار بودن وضعیت جوی بالاخص در فصول سرد سال خطر ایجاد پدیدۀ وارونگی هوا و اینورژن شهر کرج را تهدید می نماید.
2- با افزایش بار آلودگی در هوا بالاخص در صورت وجود گازهای سمی و خطرناک، در هنگام بارندگی ، امکان ایجاد و بارش بارانهای اسیدی وجود دارد.
3- افزایش گازهای سمی و خطرناک در محیط، امکان ابتلا به بیماریهای ریوی وقلبی را به دنبال داشته مخصوصا سلامتی افراد بیمار کودکان و سالمندان را نیز تهدید می نماید.
ج) راههای کاهش آلودگی هوا در شهر کرج: 1- انتقال کارخانجات و صنایع آلاینده مستقر در حوزه خدماتی و مصوب شهری و بافت مسکونی به خارج از شهر (ترجیحاً شهرکهای و نواحی صنعتی مصوب) 2- ایجاد واحداث جایگاههای سوخت گاز جهت ارائه خدمات به خودروهای گاز سوز 3- جایگزین نمودن خودروهای گاز سوز به جای خودروهای بنزینی 4- استفاده از بنزین بدون سرب .
5- جلوگیری از تردد خودروهای آلاینده در سطح شهر که گازهای خروجی از اگزوز آنها مطابق با ضوابط و استانداردهای زیست محیطی نمی باشد.
6- استفاده از تکنیک های کنترل کننده مانند پالایه (فیلتر) های سه منظوره برای حذف هیدروکربورها، منواکسید کربن و اکسیدهای ازت.
7- ایجاد و احداث پل های هوایی و زیر گذرها در مکانهایی که بار ترافیک سنگین را به همراه دارند.
8- ایجاد و احداث بزرگراه های درون شهری وبرون شهری و جاده کمربندی در اطراف شهر.
9- ایجاد خدمات گازرسانی جهت منازل مسکونی و جایگزین نمودن گاز بجای سوخت های مصرفی نامتعارف.
10- ایجاد خدمات گازرسانی جهت کارگاهها و واحدهای صنعتی و جایگزین نمودن گاز بجای سوخت های مصرفی سنگین.
11- اشاعه فرهنگ زیست محیطی شهرستان در میان جامعه و صرفه جویی در مصارف سوختی .
12- افزایش فضای سبز شهری و ایجاد طرحهای مختلف درختکاری و نهایتا احداث کمربند فضای سبز در اطراف شهر که نقش مهمی در تصفیه تقلیل شدت صدا حفاظت آب و خاک و زیبا شناسی منطقه و جذب توریسم خواهد داشت.
13-پیگیری طرح ایجاد و راه اندازی قطارهای شهری (تراموا-مترو) به منظور جابه جایی مردم.
14- استفاده از وسایل نقلیه موتوری عمومی بجای وسایل و خودروهای شخصی .
15- تفکیک زباله و نسوزاندن هیچگونه زباله .
16- الزامی کردن تمام کارخانجات برای رعایت مسایل محیط زیست.
در کنار آن وجود شهرکهای صنعتی در داخل و حومه کرج شامل منطقه سردرآباد ماهدشت ، منطقه صنعتی هلجرود، منطقه صنعتی رضوانیه ، منطقه صنعتی جاده مخصوص ، منطقه صنعتی زیبادشت، منطقه صنعتی آبیک، منطقه صنعتی سیمین دشت، شهرک صنعتی بهارستان ، شهر صنعتی اشتهارد و فعالیت صنایع در این مناطق نیز موجبات الودگی هوا را به لحاظ تولید بوی نامطبوع و استفاده از سوخت های فسیلی و نشت گازها فراهم آورده است.
شایان ذکر است که هم اکنون ما با پدیده اینورژن در کرج روبرو هستیم بطوریکه طی دو هفته اخیر آلاینده CO و PM10 در ساعاتی از شبانه روز به میزان بالاتر از حد استاندارد مجاز رسیده و به لحاظ انتشار آلاینده Co بیشترین آلودگی تا 193 PSI نیز رسیده است که این میزان توصیف گر وضعیت ناسالم هوا می باشد.
لازم به ذکر است که در طول سال به دلیل اینورژن در اواخر پاییز و زمستان ما با روزهایی با هوای ناسالم برای گروههای حساس و بطور کلی ناسالم روبرور هستیم که روزهای اخیر نمایانگر این وضعیت بوده است.
اثرات سوء این وضعیت بر روی افراد خصوصا کودکان و سالمندان بصورت سوزش چشم و در مراحل پیشرفته مشکلات تنفسی ، قلب ، مغز و اعصاب و سرطان ریه و غیره در آینده دور و نزدیک ظاهر خواهد شد.
÷ منابع 1ـ نیامید ، آیدین ، محیط زیست در اینترنت، موج بسزـ سال اول ـ شماره 3 ، 2ـ گفتگو با حجت یوسف (معاون سازمان حفاظت از محیط زیست) سازمان حفاظت محیط زیست نمی تواند با خودروهای متخلف برخورد کند نشریه عصر آزادگان ، شماره 95 8/10/78 3ـ قاسمی ناصر پایان نامه دکتری حمایت کیفری از محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس 1379 شماره پایان نامه 2164.
4ـ محرمه قوانین و مقررات حفاظت محیط زیست ایران چاپ اول انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، بهمن ماه 1379.