پیش گفتار
رشد جمعیت، افزایش تنوع نیازهای جوامع انسانی بدنبال خود افزایش تولید و پسماندهای زاید را در بر داشته است. برخی از این پسماندهای زائد، خطرناک بوده، در مقادیر ناچیز خود می توانند اثرات مخرب بهداشتی و محیطی را پدیدار سازند. سالانه در جهان 400 میلیون تن مواد زائد خطرناک تولید می شود. که از جمله می توان به مواد آلی پایدار نظیر و مشتقات آنها اشاره نمود. این مواد اگر چه در ابتدای تولید خود در سال 1930 به دلیل داشتن خواص منحصر بفرد از جمله پایداری زیاد، ظرفیت گرمای ویژه بالا، ثابت دی الکتریک بالا، خورندگی بسیار کم، فشار کم، اشتغال پذیری اندک و هدایت الکتریکی اندک رفع نیازهای صنعتی را سبب شدند لیک با گذشت زمان اثرات مخرب آنها بر فواید آنا فایق آمده و کاهش وزن، ضعیف سیستم ایمنی بدن و تغییر غیر عادی ژنتیکی و ایجاد سرطان در انسان و جانوران می شوند.
با گذشت زمان و پیدایش اثرات سوء ناشی از بی توجهی برخورد اصولی با پسماندهای خطرناک، کشورهای عمده تولید کننده را بر آن داشت تا قوانین و مقرراتی را در رابطه با حمل ونقل و دفع این مواد تنظیم تا کنترلی اصولی بر آنها صورت گیرد. بدین ترتیب برخورد با پسماندهای خطرناک بعد بین المللی پیدا نمود و راهکارهای جهانی جهت رفع مشکلات ناشی از آنها پیشنهاد گردید.
اولین مقررات تدوینی جهت کنترل ضایعات خطرناک در سال1980 توسط کشورهای عضو بازار مشترک اروپا به مرحله اجرا درآمد. خط مشی و اصول پیشنهادی توسط برنامه های محیط زیست سازمان ملل(UNEP) در سال 1987 در قاهره به منظور اعمال مدیریت زیست محیطی مواد زائد سمی و خطرناک مورد قبول کشورهای شرکت کننده واقع شد. همچنین در ماه مارچ سال 1989 معاهده بازل در کشور سوئیس به منظور کنترل حمل و نقل برون مرزی ضایعات زیان آور توسط 35 کشور شرکت کننده به امضاء و در تاریخ 5 مه 1992 لازم الاجرا درآمد. کشور جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 15 دی ماه 1371 به کنوانسیون بازل ملحق و از تاریخ 16 فروردین 1372 کنوانسیون در مورد ایران لازم اجرا شده است. طبق این معاهده ورود و صدور مواد زائد خطرناک توسط کشورها تابع قوانین و مقرارت خاصی میباشد.
از آنجایی که لازمه حفاظت از محیط زیست داشتن اخلاق زیست محیطی (مجموعه رفتارهایی که رعایت آنها در تولید، مصرف و دیگر شئون زندگ منجر به کمترین صدمات و ضایعات زیست محیطی شده ضمن آنکه اساس زندگی را با مشکل مواجه نمی سازد) می باشد تا امکان صیانت از محیط زیست در جامعه فراهم شود. چرا که در غیر اینصورت پیشرفته ترین قوانین و مقررات، پاک ترین فن آوریها و پیشرفته ترین پژوهشها نیز نمی تواند جوامع را در دراز مدت به سمت توسعه ای پایداری رهنمون سازد. دفع اصولی مواد زائد مشتمل بر رعایت نکانت فنی از محل تولید تا محل دفع می باشد که می بایست با روشی فنی و اصولی و بر اساس دست یافته های علمی صورت گیرد تا سبب کاهش اثرات زیانبار شود.
از آنجایی که مدیریت و برخورد با مواد زائد خطرناک شناخت هر چه بیشتر آنها را می طلبد کتاب حاضر با استفاده از توصیه های دبیر خانه پیمان بازل به منظور آشنایی با مواد زائد خطرناک تهیه شده است. امید است با شناخت هر چه بیشتر آلایندهای محیط زیست با برخوردی اصولی نسبت به حفظ بهداشت عمومی و حراست از طبیعت زیبای ایران زمین و کره مسکون کوشا بود.
انتخاب محل دفن
برای انتخاب یک محل، مثلاً احداث محلی برای دفن مواد زائد خطرناک باید محلهای متعدد و نیز نکاتی مانند عوامل جغرافیائی و هیدرولوژیکی محل، طراحی محل دفن ، نوع عملیات زهکشی سیستم پوششی و روشهای پایش آبهای زیرزمینی را تحت تأثیر قرار می دهد.
بعلاوه درجه توسعه شهری (از نظر درجه بندی شهر در چه رتبه ای قرار دارد) و نزدیکی آن به محل دفن باید مد نظر قرار گیرد. چنانچه مرکز شهر به محل دفن نزدیک باشد. باید برای کاهش دادن اختلالات ناشی از دف