دانلود تحقیق بررسی قراردادهای حمل و نقل

تعریف حمل و نقل:
"حمل و نقل" انتقال اشخاص و کالاها از نقطه ای به نقطه دیگر است.

صنعتی که به تجهیز ملزومات حمل و انتقال اشخاص و کالاها می پردازد بخش مهمی از اقتصاد ملی را تشکیل می دهد که به صنعت حمل ونقل شهرت یافته است.

این صنعت سه بخش اساسی دارد: 1- تجهیزات ساختاری که مشتمل است بر شبکه های حمل و نقل (مانند جاده ها، خطوط راه آهن و...) و ترمینال ها (مانند بنادر، فرودگاه ها) 2- وسایل حمل و نقل مانند کامیونها، هواپیماها 3- عملکرد یعنی ضوابطی که وسایل حمل و نقل بر اساس آن در شبکه های حمل و نقل حرکت می کنند مانند ضوابط قانونی و آیین نامه ها حمل و نقل.

انواع حمل و نقل:
حمل و نقل هوایی، ریلی، جاده ای و دریایی انواع ساده حملند.

چنانچه حمل و نقل توسط ترکیبی از انواع مذکور صورت گیرد، حمل و نقل چند کیفیتی یا مرکب (Combined/Multimodal Transport) نامیده می شود.

حمل و نقل مرکب گاه توسط شخص واحد صورت می گیرد که تجهیزات مختلف حمل ونقل را در اختیار دارد و گاه توسط چند شخص یا موسسه که با یکدیگر تلفیق شده اند.

در مواردی نیز واسطه ها مانند فورواردرها (Forwarding Agent) یا (Shipping Agent) عامل حمل و نقل مرکبند .در عرف تجاری اصطلاح حمل سراسری (Throught Transport) معرف یک شیوه مستقل حمل و نقل نیست بلکه ناظر بر مواردی است که حمل و نقل، اعم از آنکه ساده یا مرکب باشد، توسط بیش از یک شرکت یا موسسه حمل و نقل صورت می گیرد.

مقررات حاکم بر حمل و نقل
مقررات حمل ونقل مستندات و ضوابط قانونی حاکم بر حمل و نقل کالاها و اشخاص می باشد.

اهم این منابع براساس حوزه های حمل ونقل عبارتند از:
• حمل هوایی:
- قانون هواپیمایی کشوری، مصوب 1328،
- قانون اجازه الحاق ایران به مقررات بین المللی هواپیمایی کشوری، 1328؛
- آیین نامه پرواز هواپیماهای کشورهای خارجی در ایران، مصوب هیات وزیران، 1361؛
- لایحه قانونی تعیین حدود مسئولیت شرکت هواپیمایی ملی ایران، شورای انقلاب، 1358؛
- قانون اصلاح موادی از قانون تاسیس هواپیمایی جمهوری اسلامی، 1373؛
- کنوانسیون ورشو در خصوص یکسان سازی برخی از مقررات حمل ونقل هوایی، 1929؛
- پروتکل اصلاحی لاهه، 1955؛
- پروتکل اصلاحی مونرال، 1957؛
• حمل و نقل ریلی:
- قانون تشکیل شرکت سهامی راه آهن جمهوری اسلامی و اساسنامه مربوط 1366؛
- کنوانسیون بین المللی حمل و نقل مسافر و توشه بوسیله راه آهن (217) 1916؛
- کنوانسیون بین المللی حمل ونقل کالا بوسیله راه آهن (CIM)، 1961؛
- کنوانسیون جامع حمل و نقل بین المللی راه آهن( COTIF) 1980؛
- پروتکل اصلاحی کنوانسیون جامع حمل و نقل بین المللی با راه آهن؛ 1990؛
- کنوانسیون حمل و نقل بین المللی با راه آهن (FITOC)
- پروتکل اصلاحی کنوانسیون حمل و نقل بین المللی (FTTOC)
• حمل و نقل جاده ای:
- قانون حمل و نقل و عبور کالاهای خارجی از قلمرو جمهوری اسلامی، 1374؛
- آیین نامه اجرایی قانون حمل و نقل و عبور کالاهای خارجی، هیات وزیران، 1377؛
- کنوانسیون مربوط به قرارداد حمل بین المللی کالا بوسیله جاده (CMR)، 1956؛
- پروتکل اصلاحی کنوانسیون مربوط قرارداد حمل بین المللی کالا به وسیله جاده، 1978؛
- کنوانسیون مربوط به قرارداد حمل بین المللی مسافر و توشه از طریق جاده (CVR)،
- آیین نامه «تاسیس و بهره برداری از موسسات ترابری جاده ای داخلی و مقررات ایمنی و رفت و آمد وسایل ترابری در راههای کشور» 1357؛
- آیین نامه تاسیس و فعالیت شرکتهای حمل ونقل بین المللی مصوب 1377؛
• حمل و نقل دریایی
- قانون دریایی، 1343؛
- قواعد لاهه و ویزبای لاهه در خصوص یکنواخت کردن بعضی از مقررات مربوط به بارنامه ها یا دیگر اسناد مالکیت، 1924؛
- قرارداد بین المللی تحدید مسئولیت صاحبان کشتی های دریاپیما، 1924؛
- قرارداد بین المللی یکنواخت کردن بعضی از مقررات مربوط به حمل مسافر از طریق دریا، 1961؛
- قواعد هامبورگ در خصوص قراردادهای بین الملل حمل دریایی، 1978؛
حمل و نقل مرکب - کنوانسیون سازمان ملل در خصوص حمل مرکب کالاها، ژنو 1980، اشخاص درگیر در روند حمل ونقل این اشخاص که بصورت حرفه ای به امر حمل و نقل اشتغال دارند به سه دسته تقسیم می شوند:: - ارسال کنندگان (Shippers) - متصدیان حمل و نقل (Cariers) - واسطه ها (Intermediers) که مهمترین آنها فورواردرها می باشند.

ارسال کنندگان ارسال کننده شخصی است که با متصدی حمل قرارداد حمل را منعقد میکند.

متصدیان حمل و نقل در حقوق ایران متصدی حمل و نقل عبارت از کسی است که در مقابل اجرت حمل اشیاء را بر عهده می گیرد (ماده 337 قانون تجارت).

دکترین نقص قانون تجارت در انحصار مفهوم تصدی به حمل "اشیاء" را با تفسیر گسترده از این کلمه به مفهومی اعم از مسافر و کالا جبران کرده است.

برخی نیز بر این باورند که چون به موجب بند 2 ماده 2 قانون تجارت، تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هر نحوی که باشد در زمره اعمال تجاری است.

متصدی حمل و نقل نیز عنوانی مشتمل بر حمل و نقل کنندگان اشیاء و اشخاص خواهد بود.

در هر حال از دیدگاه نظام حقوق ایران چنانچه تصدی به حمل و نقل شغل معمول شخص باشد وی تاجر تلقی شده و مشمول مقررات عام حاکم بر تجار و مقررات خاص ناظر بر متصدیان حمل و نقل در حوزه های مختلف حمل ونقل می گردد.

وظایف، تعهدات و مسئولیت های متصدی حمل و نقل حسب قانون حاکم بر قرارداد حمل تعیین می شود.

با این وصف وظیفه اصلی متصدیان حمل ونقل، اعم از متصدی حمل و نقل زمینی، دریایی یا هوایی انتقال صحیح کالا و مسافر از مبدا تا مقصد در مدت حمل است.

متصدی مسئول خسارات وارده بر اشیاء و اشخاص در مدت مذکور است مگر آنکه بتواند یکی از جهات معافیت از مسئولیت را، حسب قانون حاکم، به اثبات برساند.

واسطه ها (فورواردرها) فورواردرها که درمتون حقوقی از آنها به عنوان "بارفرابر"، "کارگزار حمل و نقل"، "واسطه یا نماینده حمل و نقل" یاد می کنند، اشخاصی هستند که نقش آنها تسهیل تجارت است تا حدی که تجار به چیزی بیش از فروش کالا نیاز نداشته باشند.

با تحقق این امر فورواردر همه اقدامات و ترتیبات بعدی را برای انتقال کالا از طریق مرزهای بین المللی انجام می دهند تنوع نقشهای یک فورواردر در ارتباط با حمل کالا و عملیات لجستیک بسیار زیاد و دائماً رو به گسترش است.

این نقش ها طیف گسترده ای از ارائه مشاوره و انعقاد قرارداد با متصدی حمل به نمایندگی از جانب مشتری، تا انجام کلیه تشریفات گمرکی و مدیریت امور اتفاقی، به اصالت، را پوشش می دهد.

فورواردرها را به اعتبارات مختلف می توان دسته بندی نمود: به اعتبار موقعیت مشتری به فورواردری که از طرف تاجر خریدار یا فروشنده عمل کند و فورواردری که برای متصدی حمل و نقل عمل کند؛ به اعتبار موضوع فعالیت، به فورواردر صادر کننده و یا وارد کننده یا هر دو؛ به اعتبار موقعیت حقوقی فورواردر به فورواردر نماینده و فورواردر اصیل و...

اسناد حمل اسناد مرتبط با حمل و نقل را در سه دسته می توان جای داد: 1- اسناد معرف مالکیت کالا 2- اسناد حمل در کنوانسیون های بین المللی 3- اسناد معمول در تجارت و حمل کالا اسناد مالکیت مهمترین سندی که به نوعی دلیل مالکیت کالای موضوع آن می باشد "بارنامه" است.

بارنامه بیش از آنکه پدیده ای قانونی باشد زاییده عرف تجاری است.

در عرف تجاری چنانچه سندی حاوی سه ویژگی باشد بارنامه تلقی می شود: 1- رسید کالای ارسال شده باشد 2- دلیل قرارداد حمل میان متصدی و ارسال کننده تلقی شود 3- سند مالکیت باشد.

عرف تجاری بارنامه را سند مالکیت کالای حمل شده می داند.

قوانین برخی کشورها این موضوع را مورد تصریح قرارداده و به کسی که بارنامه بنام او ظهر نویسی شده این حق را می دهند که به صرف در اختیار داشتن بارنامه اقامه دعوا نماید.

بارنامه انواع متعددی دارد مهمترین آن عبارتند از: بارنامه ارسالی، وصولی؛ بارنامه بی قید و شرط و بارنامه مشروط؛ بارنامه وصولی و بارنامه کرایه پیش پرداخت شده، بارنامه قابل انتقال و غیر قابل انتقال همچنین بارنامه ها را به اقتضای شکل حمل و نقل به بارنامه هوایی، دریایی، راه آهن، کامیون و بارنامه سرتاسری تقسیم کرده اند.

اسناد مالکیت منحصر به بارنامه نمی شود، یک رسید مسئول بارگیری کشتی (Mate's receipt) و ( Ships delivery warrant) و اسناد مشابه مانند (Warehousers warrant) نیز می توانند سند مالکیت تلقی شوند.

اسناد حمل در کنوانسیون های بین المللی: کنوانسیون ها و اسناد بین المللی د رخصوص سندی که دلالت بر انقعاد قرارداد حمل ونقل داشته باشد، ضوابط متعددی را برقرار کرده اند.

(کنوانسیون CIM): به موجب ماده 12 این کنوانسیون ارسال کننده موظف است که برای هر واگن یک بارنامه تنظیم کند.

الگوی این سند حسب مقررات راه آهن مربوط معین می شود.

سند مذکور باید حاوی مندرجات مفصل مذکور در ماده 3 کنوانسیون باشد.

تنظیم دقیق این سند بسیار مهم است زیرا فقط ارسال کننده و مرسل الیهی که به موجب آن معین می شوند حق اقامه دعوا خواهند داشت.

به موجب ماده 4 کنوانسیون در قرارداد حمل جاده ای نیز تنظیم بارنامه ضروری است.

اما، فقدان یا نقص تنظیم آن، وجود یا اعتبار قرارداد حملی را که موضوع مقررات کنوانسیون باشد تحت تاثیر قرار نمی دهد.

اسناد معمول در حمل و نقل کالا علاوه بر اسنادی که در شماره پیش ذکر شد اسناد استاندارد متعدد دیگری نیز وجود دارد که بطور معمول در تجارت وحمل و نقل کالا مورد استفاده قرار می گیرد.

از جمله گواهی مبدا، کارنت ها، اظهار نامه محموله، اعلامیه محموله - گارانتی ها، رسیدهای انبار گواهی های فیاتا و...

متصدیان حمل و نقل حقوق ایران متصدی حمل و نقل عبارت از کسی است که در مقابل در اجرت حمل اشیاء را بر عهده می گیرد (ماده 337 قانون تجارت).

واسطه ها فورواردرها که درمتون حقوقی از آنها به عنوان "بارفرابر"، "کارگزار حمل و نقل"، "واسطه یا نماینده حمل و نقل" یاد می کنند، اشخاصی هستند که نقش آنها تسهیل تجارت است تا حدی که تجار به چیزی بیش از فروش کالا نیاز نداشته باشند.

اسناد مالکیت منحصر به بارنامه نمی شود، یک رسید مسئول بارگیری کشتی و اسناد مشابه مانند نیز می توانند سند مالکیت تلقی شوند.

اسناد حمل درکنوانسیون های بین المللی: کنوانسیون ها و اسناد بین المللی د رخصوص سندی که دلالت بر انقعاد قرارداد حمل ونقل داشته باشد، ضوابط متعددی را برقرار کرده اند.

(کنوانسیون به موجب ماده 12 این کنوانسیون ارسال کننده موظف است که برای هر واگن یکبارنامه تنظیم کند.

اسناد معمول در حمل و نقل کالا به اسنادی گفته می شود و استاندارد متعدد علاوه دیگری نیز وجود دارد که بطور معمول در تجارت وحمل و نقل کالا مورد استفاده قرار می گیرد.

از جمله گواهی مبدا، کارنت ها، اظهار نامه محموله، اعلامیه محموله - گارانتی ها، رسیدهای انبار گواهی های فیاتا و