پلان پی کنی
برای تهیه نقشه یا پلان پی کنی ، بسته به نوع فونداسیون (تکی ، نواری ، گسترده) و نوع قالب بندی و ارتفاع گود برداری این نقشه تهیه می شود برای هرنوع قالب بندی یک فضای مناسب در پشت فونداسیون لازم می باشد مثلاً برای قالب آجری حداقل cm35 که 10 تا 20 سانتی متر قالب آجری و حداقل 25-15 سانتی متر تلرانس گودبرداری در نظر گرفته می شود برای قالب فلزی و چوبی این فضا بزرگتر و حداقل 70 الی 60 سانتی متر لازم می باشد. پس از خاکبرداری نوبت به ریگلاژ کف می رسد اگر خاک کف ، خاک خوبی نباشد می توان تا 50 سانتی متر آن خاک را بیرون بوده و مخلوط راهسازی جایگزین آن شود.
2- گود برداری
بعد از پیاده کردن نقشه و کنترل آن در صورت لزوم اقدام به گودبرداری می نمایند گودبرداری برای آن قسمت از ساختمان انجام می شود که در طبقات پایین تر از کف طبیعی زمین ساخته می شود مانند موتورخانه ها و انبارها و پارکینگ ها و غیره.
در موقع گودبرداری چنانچه محل گودبرداری بزرگ نباشد از وسائل معمولی مانند بیل و کلنگ و فرقون (چرخ دستی) استفاده می گردد برای این کار تا عمق معینی که عمل پرتاب خاک با بیل به بالا امکان پذیر است (مثلاً 2 متر ) عمل گودبرداری را ادامه می دهند و بعد از آن پله ای ایجاد نموده و خاک حاصله از عمق پایین تر از پله را روی پله ایجاد شده ریخته و از روی پله دوباره به خارج منتقل می نمایند.
برای گودبرداریهای بزرگتر استفاده از بیل و کلنگ مقرون به صرفه نبوده و بهتر است از وسایل مکانیکی مانند لودر و غیره استفاده شود در اینگونه مواد برای خارج کردن خاک از محل گودبرداری و حمل آن بخارج کارگاه معمولاً از سطح شیبدار استفاده می گردد بدین طریق که در ضمن گودبرداری سطح شیبداری در کنار گود برای عبور کامیون و غیره ایجاد می گردد که بعد از اتمام کار، این قسمت وسیله کارگر برداشته می شود.
3- تا کجا باید گودبرداری کرد
ظاهراً حداکثر عمق مورد نیاز برای گودبرداری تا روی پی می باشد بعلاوه چند سانتیمتر بیشتر برای فرش کف و عبور لوله ها (در حدود 20 سانتیمتر که 6 سانتیمتر برای فرش کف و 14 سانتیمتر برای عبور لوله می باشد) .
که در این صورت می باید محل پی های نقطه ای یا پی های نواری و شناژها را با دست خاک برداری نمود ولی بهتر است که گودبرداری را تا زیر سطح پی ها ادامه بدهیم زیرا در این صورت اولاً برای قالب بندی پی ها آزادی عمل بیشتری داریم در نتیجه پی های ما تمیزتر و درست تر خواهد بود و در ثانی می توانیم خاک حاصل از چاه کنی و همچنین نخاله های ساختمان را در فضای ایجاد شده بین پی ها بریزیم که این مطلب از لحاظ اقتصادی مقرون بصرفه می باشد زیرا معمولاً در موقع گودبرداری کار با ماشین صورت می گیرد در صورتیکه برای خارج نمودن نخاله ها و خاک حاصل از چاه فاضلاب از محیط کارگاه می باید از وسایل دستی استفاده نمائیم که این امر مستلزم هزینه بیشتری نسبت به کار با ماشین می باشد.
البته در مورد پی های نواری این کار عملی نیست زیرا معمولاً پی سازی در پی های نواری با شفته آهک می باشد که بدون قالب بندی بوده و شفته در محل پی های حفر شده ریخته می شود در این صورت ناچار هستیم در ساختمانهائی که با پی نواری ساخته می شود اگر به گودبرداری نیاز داشتیم گودبرداری را تا روی پی ادامه دهیم.
4- خروج آب از محل گودبرداری
چنانچه در موقع گودبرداری در زمینهایی که آبهای تحت الارضی در سطح های بالا قرار دارد در محل گودبرداری آب جمع شود بهتر است که حوضچه کوچکی در وسط گود حفر نموده و آبهای حاصله را باین حوضچه هدایت نمائیم و بعداً آبهای جمع شده را با توجه به سرعت جمع شدن بوسیله سطل و یا پمپ بخارج منتقل کنیم.
5- بتن
بتن سنگی است مصنوعی که از مواعذ سنگی (شن و ماسه ) ، آب و سیمان تشکیل شده و به علت روانی قالب خود را پر کرده و بشکل قالب خود در می آید.
6- مصرف آب در بتون از نظر کیفیت
با توجه به اینکه در اغلب کارگاههای کوچک و حتی در بعضی از کارگاههای تقریباً بزرگ امکان تجزیه آب از لحاظ شیمیائی موجود نیست لذا بطور کلی می توان گفت که تقریباً آبی که فاقد بو و مزه بوده و ظاهراً قابل آشامیدن باشد در بتن قابل مصرف می باشد . البته این موضوع دلیل آن نیست که همه آب های غیر آشامیدنی برای بتن مضر است.
در مواردی که آب آشامیدنی برای مصرف در بتون در دسترس نیست می باید مقاومت مکعب 28 روزه بتن حداقل 90 درصد مقاومت مکعبی را که با آب آشامیدنی ساخته شده است دارا باشد در این صورت می توان مطمئن شد که ناخالصیهای آب برای بتن مضر نیست.
آب دریا که دارای املاح زیاد است (در حدود 3 تا 4 درصد ) برای ساختن بتن مسلح خوب نیست زیرا این املاح اغلب باعث خورندگی فولاد می گردد در مواقعی که ناچارا می باید از آب دریا استفاده کنیم بهتر است پوشش روی میله گرد را زیادتر نموده (در حدود 5 تا 6 سانتیمتر) و حتی المقدور قطعه ساخته شده را از نفوذ آب مصون نگاه داریم و در این مواقع باید از سیمان بیشتری در بتن استفاده نمائیم و همچنین بهتر است از سیمانهای ضد سولفات و یا مخلوط سیمان پرتلند و سیمان طبیعی استفاده شود.
7- اثر ناخالصی های آب به روی بتن
نمکهای سدیم و پتاسیم و منیزیم محلول در آب در فعل و انفعالات شیمیائی سیمان موجود در بتن شرکت کرده و در اثر انبساط حجمی موجب خرد شدن الیاف قطعه بتنی می گردند این خرابی در قطعاتی که در جریان آب سولفاته قرار دارند بیشتر می باشد اثر این نمکها به روی بتن ادامه به صورت شوره ظاهر گشته و بعد از مدتی موجب خرد شدن قطعه می شود در این نوع قطعات که در جریان متوالی یا متناوب آب های سولفاته قرار دارند حتماً می باید ازسیمان ضد سولفات که در ایران به سیمان نوع 5 معروف است استفاده نمود.
آبهای اسیددار نیز مقاومت بتن را کاهش داده و موجب خرابی قطعه می گردند کانالهای هدایت فاضلابهای کارخانجات و همچنین کانالهای هدایت فاضلاب آزمایشگاهها در مقابل چنین خطری قرار دارند.
اصولاً در مواقعی که قطعه بتن در معرض جریان آبهای سولفاته یا اسیدی می باشد بهتر است قطعه را متراکم تر ساخته و حتی المقدور از نفوذ آب به داخل قطعه جلوگیری نمائیم و درمورد آبهای اسیدی بهتر است قطعه را بوسیله قیر ایزوله کنیم.
دیگر از مواد مخلوط در آب مضر برای بتن مواد روغنی و نفتی می باشد و همچنین انواع ذرات گیاهی مانند جلبک موجود در آب و قطعات ریز چوب و غیره اگر چه ممکن است این مواد در فعل و انفعالات شیمیائی سیمان شرکت نکند ولی این ذرات در بتون باقی مانده و در آن حفره هائی ایجاد کرده که این خود موجب ضعف قطعه بتونی می گردد.
مواد روغنی و نفتی نیز در اثر تماس با دانه ها و فولاد موجود در بتون سطح آنها را چرب نموده و مانع چسبیدن دوغاب سیمان به دانه و در نتیجه مانع چسبیدن دانه ها بیکدیگر می گردند.
8- نسبت های مخلوط کردن اجزاء بتن
منظور از نسبت مخلوط کردن اجزاء بتن آنست که نسبت مناسبی برای اختلاط شن و ماسه به دست بیاوریم تا دانه های ریزتر فضای بین دانه های درشت تر را پر کرده و جسم توپر بدون فضای خالی و با حداکثر وزن مخصوص بدست آید و همچنین تعیین مقدار لازم آب بطوریکه بتن به راحتی قابل حمل و نقل بوده و در قالب خود جا گرفته و دور میله گردها را احاطه نموده و کلیه فضای خالی قالب را پر نماید و در مجاورت آن فعل و انفعالات شیمیائی سیمان شروع شده و تا مرحله سخت شدن ادامه یابد و بالاخره تعیین مقدار سیمان مورد لزوم برای بدست آوردن بتن با مقاومت کافی که بتواند به راحتی بارهای وارده ساختمان را تحمل نماید مقاومت بتن با افزایش سیمان بالا می رود حداکثر سیمانی که آئین نامه های مختلف برای بتن مجاز دانسته اند 400 کیلوگرم بیشتر باشد قطعات سیمانی خواهیم داشت و در نتیجه باعث ضعف قطعه بتونی می گردد البته مقدار سیمان به ریزی و درشتی دانه های مصرفی بستگی دارد هر قدر دانه های مصرفی ریزتر باشد و در نتیجه سطح مخصوص دانه ها زیادتر باشد به سیمان بیشتری نیاز داریم زیرا فرض بر این است که دوغاب سیمان مانند فیلم نازکی دور تمام دانه ها را آغشته کرده و آنها را بیکدیگر می چسباند منحنی زیر مقاومت بتن را بر حسب زیاد کردن سیمان نشان می دهد بعضی آئین نامه ها حداکثر سیمان مصرفی در بتون را 350 کیلوگرم در یک متر شن و ماسه پیشنهاد می نمایند.
رایج ترین نسبت اختلاط اجزاء بتن در ایران نسبت حجمی برای شن و ماسه و نسبت وزنی برای سیمان می باشد و حتی نام گذاری و طبقه بندی بتن نیز بر حسب کیلوگرم سیمان در متر مکعب شن و ماسه انجام می گیرد مثلاً وقتی که می گویند بتن 300 یعنی بتنی که در هر متر مکعب شن و ماسه آن 300 کیلوگرم سیمان مصرف شده باشد با توجه به اینکه سیمان عرضه شده به بازار در ایران اغلب در پاکتهای 50 کیلوئی می باشد این اختلاط به راحتی انجام می گیرد در مواردی که در کارگاه از سیمان فله استفاده می شود باید قبلاً پیمانه ای که مقدار 50 کیلو سیمان را تعیین نماید ساخته و در اختیار گروه بتن ساز قرار گیرد برای تعیین نسبت شن و ماسه و آب همانطوریکه قبلاً توضیح داده شد جداول و راهنماهائی موجود است ولی از آنجا که همیشه و در همه کارگاهها وسائل تعیین دانه بندی انبار شن و ماسه در دست نیست بهتر است به نتایج آزمایشگاهی بیشتر تکیه می شود و آن بدینگونه است که با سیمان ثابت (همان مقداری که در دستور کار پرلوژه نوشته شده است ) و تغییر دادن نسبت های شن و ماسه مکعبهائی از بتن ساخته و مقاومت 28 روزه هر مکعب را تعیین نموده و بهترین نسبت اختلاط را بدینگونه تعیین می نمایند التبه باید توجه داشت که تهیه این مکعبها با دستور آزمایشگاه و طبق روش تعیین شده وسیله آزمایشگاه باشد مقدار سیمان نیز توسط مهندس محاسب هر پروژه تعیین می گردد البته این مقدار با توجه به بارهای وارده به قطعه بتونی می باشد در اغلب پروژه های بزرگ نسبت اختلاط شن و ماسه توسط مهندس محاسب در روی نقشه قید شده است و در این موارد حتماً باید معادن شن و ماسه نزدیک به کارگاه وسیله مهندس محاسب بازدید گردد معمولاً این نسبت بر مبنای ماسه خشک می باشد از طرفی ازدیاد حجم ماسه مرطوب نسبت به ماسه خشک قابل چشم پوشی نبوده و گاهی به 25 درصد می رسد لذا قبل از شروع کار می باید این تفاوت حجم را محاسبه و در میزان مخلوط نمودن ماسه منظور نمود.