انواع پلهها
پلههای موزائیکی
این نوع پلهها به دو صورت پیشساخته و یا در جا به کار رفته و از دو قسمت تشکیل میشوند:
الف: قسمت زیرین که از بتن رده 35C (عیار 400 کیلوگرم سیمان) باشد.
ب: قشر رویی مانند قشر رویی موزائیک بوده و در صورتی که طول پلههای بتنی از یک متر بیشتر باشد، باید در آن میلگرد فولادی به کار رود. در ساختمانهای عمومی و پر رفت و آمد، باید لبه پلهها به نبشیهای آهنی (دارای شاخک در بتن) یا نبشی آلومینیومی آجدار مخصوص پله که در بتن جاسازی و نصب شده و یا با پله ریخته میشود، مجهز باشد. پلهها ممکن است با زاویه قائمه و یا با زاویه صاف و یا لبهدار ساخته شوند. برای جلوگیری از سر خوردن بخصوص در فضای باز میتوان در کف پله چند شیار (چفت) ایجاد نمود. ممکن است بدین منظور از نوارهای مخصوص استفاده شود. عرض کف پله و ارتفاع آن، باید متناسب و برابر مشخصات معماری باشد. دستگاه نظارت در هر صورت، باید زاویه، عرض، طول، ارتفاع، چگونگی قفل و بست و سوار شدن پلهها بر روی هم را مشخص و به پیمانکار ابلاغ نماید.
پلههای سنگی
سنگهایی که برای پله به کار میرود، به شرح زیر است:
الف: سنگهای یکپارچه که دستتراش بوده و یا به وسیله ماشین تهیه میشوند.
ب: سنگهای پلاک به ضخامت 2 تا 10 سانتیمتر شامل کف پله و سنگ قرنیز.
سنگهایی که در فضای باز و یا پر رفت و آمد به کار میرود، باید از نوع سخت و مقاوم بوده و کف پلهها تیشهای یا کلنگی شود. در داخل و یا خارج ساختمان اگر کف پله تیشهای نمیشود، باید حداقل سه ردیف شیار (چفت) در پله تعبیه شود تا مانع سر خوردن گردد و یا بدین منظور نوارهای مخصوص، تهیه و چسبانده شود. سنگ پله (کف و قرنیز) میتواند قائم، زاویهدار و یا لبهدار باشد که در هر حال دستگاه نظارت باید شکل و مشخصات آن را تعیین کند.
سایر انواع پله
پله ممکن است از چوب، آهن، آلومینیوم و یا سایر مصالح بنایی نظیر آجر ساخته شود، پله باید در هر حال برابر نقشه و مشخصات اجرا گردد. بنا به دستور دستگاه نظارت میتوان برای پوشش کف از موکت، پلاستیک، چوبپنبه و مانند آن و برای نبش پلهها از نبشیهای لاستیکی مخصوص پله که با چسب مخصوص چسبانده میشوند استفاده نمود.
نصب پله
الف: زیرسازی و نصب پله
در صورتی که پلهها در طبقات باشد، نصب به چند طریق صورت میگیرد. یکی آن که طاق پلهها قبلاً با تیرچه و بلوک، تیرآهن و طاق ضربی و یا دال بتنآرمه اجرا شده باشد که در آن صورت دیوار جانبی کنار طاق پله بین کف تا پاگرد یا بین دو پاگرد را باید با ملات گچ و خاک یا ملات ماسه سیمان به ارتفاع حدود 50 سانتیمتر اندود نموده و سپس خط پلهها را روی آنها پیاده و پس از کنترل، مبادرت به نصب پلهها نمود. اگر پلهها سیمانی و موزائیکی پیشساخته است، باید مطابق ابعاد تعیین شده از سمت پایین به بالا نسبت به نصب آنها اقدام نمود، در این حالت پلهها باید طوری نصب شوند که کف پله کمی به سمت جلو و حدود (1%) شیب داشته باشد. فضای بین طاق و پله، باید با ملات ماسه سیمان و بتن کاملاً پر شود. به هیچوجه برای نصب پله در پشت کار، نباید از گچ استفاده نمود. چنانچه برای نصب از گچ استفاده شده، باید بعداً آن را کاملاً تمیز و جمعآوری نمود.
در صورتی که از موزائیک درجا استفاده شود، باید به نحوی که در قسمت مصالح ذکر شده، ابتدا زیرسازی آن با بتن، انجام و سپس قشر رویی موزائیک شود. نصب نبشی و طرز سائیدن و صیقل دادن و بطانه کردن پله عیناً همان است که در قسمت موزائیک شرح داده شده است. در صورتی که از سنگ ریشهدار استفاده میشود، نصب آن عیناً مطابق پله موزائیکی پیشساخته خواهد بود.
چنانچه کف و قرنیز پله از سنگ پلاک و تکیهگاه آن طاق ضربی باشد، پس از خطکشی پله روی دیوار، نصب از پایین به سمت بالا انجام میشود. ابتدا قرنیز را کار گذاشته و پشت آن را با ملات ماسه سیمان (دوغاب) پر کرده و برای اینکه قرنیز جابهجا نشود، از کمی گچ در پای آن استفاده میکنیم، پس از گیرش ملات گچ، باید به طور کامل جمعآوری و تمیز شود. قرنیز پله باید کاملاً قائم و تراز باشد. آنگاه سنگ کف پله روی ملات ماسه سیمان به ضخامت حداقل 3 سانتیمتر نصب میشود. سنگ پله باید کمی به جلو شیب داشته باشد، حدود (1%) و کاملاً روی ملات قرار گیرد. سنگ کف پله میتواند حداکثر 3 سانتیمتر نسبت به سطح قرنیز خروجی داشته باشد. میتوان جلوی پله را گرد نمود که تیزی آن برطرف شود و یا در سنگ 2 تا 3 چفت تعبیه نمود. در صورت لزوم باید زیر سنگ در قسمت خروجی، آبچکان تعبیه نمود. پلههای بعدی به ترتیب اجرا و نصب خواهد شد. بهتر است سنگهای کف پله یک تکه باشد و اگر دستگاه نظارت اشکالی در استفاده از دو یا چند تکه سنگ در کف پله نمیبیند، باید به نحو متقضی نسبت به یکنواختی درزها عمل شود.
در صورتی که روی پله، پارکت، چوب کاری، کفپوش لاستیکی و یا پلاستیکی، موکت و مانند آن به کار میرود، ابتدا باید پلهها طبق خطکشی دقیقاً آجرچینی شده و سپس اندود ماسه سیمان شامل آستر و رویه اجرا شود و آنگاه پس از خشک شدن ملات، طبق دستورالعملهای ذکر شده مبادرت به کفپوش شود.
اگر پله به صورت بتنآرمه و همراه با دال اجرا میگردد، در آن صورت پس از آرماتورگذاری و قالببندی، بتنریزی به صورت پلهای اجرا میشود و بسته به اینکه روی بتن چه نوع پوششی اجرا میشود، باید پیشبینیهای لازم به عمل آید. در صورتی که نصب پله در مکانی غیر از طبقات و در فضای باز یا سرپوشیده باشد، میتوان پلهها را از جنس موزائیک، سنگهای ریشهدار و یا سنگ پلاک انتخاب نمود، در این موارد دستورالعملهای قبل لازمالاجرا است. برای کارگاهها و پلههای فرار ساختمانها و مانند آن معمولاً از پلههای فلزی مارپیچ و یا خطی استفاده مینمایند که باید طبق نقشه و دستورات دستگاه نظارت اجرا گردد. برای اجرای پلههای مارپیچ، پلههای با اسکلت چوبی و یا نصب پلاکهای سنگی روی اسکلت فلزی و مانند اینها، باید مطابق نقشه و دستورات دستگاه نظارت اقدام نمود.
ب: حفظ و مراقبت پلهها تا حصول مقاومت لازم
در مورد پلههای بتنآرمه باید برابر دستورالعملها، عمل شود و پس از کسب مقاومت لازم، بارگذاری و سایر عملیات صورت گیرد.
در صورتی که پله موزائیکی پیشساخته است، باید پس از گذشت 28 روز مبادرت به حمل و نصب شود. پس از نصب حداقل تا 3 روز، نباید روی پلهها رفت و آمد شود.
در مورد پلههای موزائیکی درجا حداقل پس از گذشت 14 روز میتوان روی آن رفت و آمد نمود.
در مورد سنگهای ریشهدار و یا سنگهای پلاک حداقل پس از گذشت 3 روز از نصب، میتوان نسبت به جمعآوری مصالح اضافی و تمیز کردن پلهها و بندکشی آنها اقدام نمود.
پلههای تیشهکاری و یا کلنگی شده که در فضاهای باز و پر رفت و آمد واقع شدهاند، هر چند سال یک بار و با از بین رفتن آثار تیشه، باید مجدداً تیشهداری یا کلنگی شوند.
در تمامی موارد باید برابر دستورالعملها نسبت به عملآوری و مراقبت از پلهها در برابر سرما و گرما اقدام شود.
پلههای فلزی را بعد از نصب، باید کاملاً تمیز و سمبادهزنی کرده و پس از پوشش با ضد زنگ، با رنگ روغنی رنگآمیزی نمود. پلههای فلزی نصب شده در فضای باز، باید هر سال رنگآمیزی شده و از زنگزدگی آنها جلوگیری شود.
پلهها باید در برابر عوامل جوی از قبیل آفتاب و باران محافظت شوند و هر چند یک بار نسبت به بطانهکاری، روغنمالی و یا رنگآمیزی آنها اقدام شود.
پله های چوبی، پلاستیکی، لاستیکی و مانند آن، باید برابر دستورالعملهای مربوط مورد محافظت و مراقبت قرار گیرند.
پله و رمپ در فضا های شهری
موارد استفاده :
پله به عنوان یکی از مصالح پوششی کف ، ارتباط بین سطوح نا همطراز را امکان پذیر می سازد . پله همچنین می تواند در تعریف فضاها و حتی به عنوان مکانی برای نشستن و استراحت مورد استفاده قرار گیرد .
ابعاد :
در طرح های شهری برای رعایت اصول ایمنی و راحتی معمولا حداقل عرض پله را 1/5 متر در نظر می گیرند . هر رشته پلکان ترجیحا باید دارای حداقل 3 سکو باشد . رابطه بین کف پله (t) و ارتفاع یا خیز پله (r) را می توان با استفاده از فرمول : میلی متر 700 یا 600 2r+ t = محاسبه کرد . حداکثرر ارتفاع پله در اماکن عمومی شهرها ، 150 میلی متر اما اندازه مناسب تر بین 80 تا 120 میلی متر است .