اندازه کیفیت علوفه
به طور کلی سه روش برای اندازه گیری پارامترهای تعیین کننده کیفیت علوفه وجود دارد، (نظری سامانی، 1378):
- روشهای آزمایشگاهی (In-Vitro)
- میکروبیولوژی (In-Siro)
- بیولوژی (In-Vivo)، (روش مستقیم).
در روش مستقیم با حضور دام و خوراندن علوفه به آن کیفیت مورد ارزیابی قرار می گیرد آماده سازی و دوره آزمایش وقت گیر و پرهزینه است، از سوی دیگر روش میکروبیولوژی مستلزم امکانات ویژه است لذا روشهای آزمایشگاهی را معمولاً بعنوان کاراترین روشها مورد استفاده قرار می دهند.
در این روش مقدار کمی علوفه جهت انجام آزمایشات و تعیین پارامترهای تعیین کننده کیفیت علوفه مورد نیاز است.
باید توجه داشت که در روشهای آزمایشگاهی اندازه گیری کلیه ترکیبات شیمیایی پرهزینه و وقت گیر است لذا باید فاکتورهایی را مد نظر قرار داد.
که از یک سو هزینه و زمان کمتری برای انجام آن صرف گردد و از سوی دیگر برآورد خوبی از کیفیت علوفه ارائه دهد، فاکتورهای مورد توجه در این راستا عبارتند از:
1-4-2-1- پروتئین خام (CD)
پروتئین ها نخستین ماکرو مولکولهای حیاتی هستند که مورد شناسایی قرار گرفته اند و متنوع ترین پلی مرهای زیستی در طبیعت را نیز شامل می شوند که بیش از 50 درصد وزن خشک سلولها را تشکیل می دهند.
پروتئ ین خام مجموع پروتئین های واقعی و نیتروژن غیر پروتئینی است.
در واقع برای اندازه گیری پروتئین خام ابتدا مجموع نیتروژن در گیاه محاسبه شده و با حاصلضرب آن در عدد 25/6 مجموع پروتئین خام به دست می آید، (جی می، 1996).
«N% × 6.25 = CP%»
میزان پروتئین خام در مراحل مختلف رشد گیاه متغیر است و بطور کلی با افزایش سن گراس ها و لگومها از میزان پروتئین خام علوفه آنها کاسته می شود ولی بر میزان فیبر افزوده می گردد و لذا زمان برداشت علوفه بر میزان پروتئین خام تأثیر زیادی دارد.
در گراسها حداکثر پروتئین خام در ظهور خوشه و در گلومها هنگامی است که 15-10 درصد به گل نشسته اند، (ارزانی، 1377).
1-4-2-2- قابلیت هضم ماده خشک گیاهی (DMD)
هضم عبارتست از مجموعه ای از اعمال حیاتی شامل فعالیتهای مکانیکی، شیمیایی و میکروبی برروی مواد غذایی مصرف شده که سبب شکسته شدن مولکولهای بزرگ مواد غذایی به مواد ساده تر شده و منجر به قابل جذب شدن آنها می گردد.
بنابراین هضم پذیری عبارتست از تفاضل بین مقدار ماده مغذی در خوراک و مقدار ماده مغذی در ضایعات دفعی حیوانات؛ حال اگر مقدار هضم شده نسبت به مقدار خورده شده سنجیده شود قابلیت هضم آن ماده به دست می آید، (قابلیت هضم ظاهری).
هضم پذیری علوفه رابطه مستقیمی با ویژگیهای دیواره سلولی دارد چرا که ساختار شیمیایی دیواره سلولی با رشد گیاهان تغییر نموده و با کهولت گیاه محتویات فیبر در کل گیاه افزایش می یابد، (پینکرتون، 1996).
دیواره سلول در ابتدای تشکیل بسیار نازک است ولی با رشد سلول و تشکیل لایه های جدیدی از ماده دیواره ای بتدریج بر ضخامت آن افزوده می شود، (ابراهیم زاده، 1377).
دیواره سلولی عمدتا از کربوهیدراتهای ساختمان تشکیل یافته که قابلیت هضم آنها بر حسب میزان لیگنینی شدن تغییر می یابد بنابراین با پیشرفت مراحل رشد گیاه که افزایش نسبت کربوهیدراتهای ساختمانی را به دنبال دارد از قابلیت هضم علوفه کاسته می شود.
درصد ماده خشک قابل هضم (DMD) بر اساس فرمول پیشنهادی اودی و همکارانش (1983) محاسبه می گردد.
در این روش بری محاسبه DMD از دو فاکتور «درصد ازت علوفه» و «دیواره سلولی منهای همی سلولز» استفاده می گردد.
1-4-2-3- ماده خشک
اندازه گیری ماده خشک از اهمیت به سزایی در مطالعه ارزش غذایی برخوردار است به گونه ای که ماده خشک را اساس تنظیم جیره غذایی دام می دانند، (هوروکز والنتاین، 1999).
اندازه گیری ماده خشک بر اساس تخمین میزان رطوبت ماده انجام می پذیرد.
رطوبت شامل آب و برخی از مواد فرار علوفه (نظیر اسیدها و بازها) است، مک دونالد، 1998).
جهت اندازه گیری ماده خشک، نمونه ها را به مدت 24-12 ساعت در دمای 105-100 درجه سانتی گراد قرار میدهند و کاهش وزن آنها را اندازه گیری می نمایند، (نیکخواه، 1374).
1-4-2-4- خاکستر خاکستر همان موالد غیرآلی نمونه می باشد که پس از سوزاندن آن باقی می ماند.
بطور کلی شامل مواد معدنی به شکل اکسیدها، کربناتها و سولفاتها می باشد و درصد کل وزنی خاکستر بالاتر از مجموع مواد معدنی است که در نمونه وجود دارد، هرچند برخی لز موادی که به سرعت تبخیر می شوند در خاکستر وجود ندارند، (آندروود و ساتل 1999).
1-3-2-5- دیواره سلول عاری از همی سلولز (ADF) امروزه در بیشتر آزمایشات در ارزشیابی علوفه تعیین دیواره سلولی از همی سلولز مورد توجه قرار دارد، (هال، 2001).
دیواره سلولی منهای همی سلولز و دیواره جهت تفکیک دقیقتر هیدارتهای کربن نامحلول ابتدا توسط ون سوست (1963) مورد توجه قرار گرفتند.
از آنجا کگه دیواره سلولی با قابلیت هضم رابطه معکوس دارد این مؤلفه ها که به نوعی معرف دیواره سلولی هستند جهت تخمین قابلیت هضم مورد توجه قرار دارند.
1-4-2-6- دیواره سلولی (NDF) اصولا NDF نشانگر مجموع لیگنین، سلولز و همی سلولز است که معیاری جهت اندازه گیری میزان دیواره سلولی گیاه بشمار می رود، (مک دونالد، 1998).
در واقع NDF باقیمانده هضم علوفه در یک محلول شوینده خنثی است؛ فیبر بخش غیرقابل تجزیه و یا به قولی کمتر قابل تجزیه خوراک است و مؤید دیواره سلولی گیاه می باشد که مشامل بر سلولهای نگهدارنده بافتهای گیاه است.
مقدار فیبر در علوفه های مختلف بسیار متفاوت بوده و این امر اندازه گیری آنرا از اهمیت بیشتری برخوردار می نماید، (زی بورن، 1997).
اجزای تشکیل دهنده فیبر مشتمل بر سلولز، همی سلولز، لیگنین و پکتین که عمدتا بطور نسبی تنها به کمک میکروبها قابل تجزیه اند، (گرانت، 2001).
1-4-2-7- الیاف خام الیاف خام پس مانده نمونه ای است که در اسیدها و بازها حل نشده و فاقد چربی، ازت و املاح می باشد که البته بدان فسیبر خام هم اطلاق می گردد، (گسنر، 1997): الیاف خام عمدتا از کربوهیدراتهای ساختمانی گیاهی همانند سلولز و همی سلولز تشکیل شده است که حاوی مقداری لیگنین نیز بوده و به منظور تغذیه نشخوارکنندگان حائز ارزش تغذیه ای متغییری است، (نیکخواه، 1374).
ارزیابی کیفیت علوفه از آنجا که روشهای آزمایشگاهی متداول جهت تعیین کیفیت علوفه بسیار پرهزینه و در عین حال زمان بر می باشد در این پژوهش به منظور انجام این مهم از دستگاه طیف سنج مادون قرمز نزدیک (NIR) که حائز دقیق ترین و در عین حال سریع ترین تکنیک جهت تخمین ترکیبات شیمیایی فراورده های کشاورزی است، استفاده گردید.
تکنولوژی NIR بر اساس جذب و انعکاس اشعه مادون قرمز در طول موج های بین 700 الی 2500 نانومتر استواتر است.
در این روش پرتو بر جسم تابانیده شده و انرژی منعکس شده (R) از نمونه بر اساس اندازه گیری می شود.
کالیبراسیون NIR با استفاده از نرم افزار SESAME2 ساختهعد شده توسط برن و لوبی (1996) و بنابر داده های مربوط به گراس های علوفه ای صورت گرفت.
به منظور ارزیابی کیفی علوفه از نمونه های آسیاب شده مربوط به برداشت نهایی بر چین که پیشتر چگونگی تهیه آنها ذکر گردیده است به تفکیک برگ و ساقه استفاده گردید.
تمامی نمونه ها به وسیله طول موج های NIR (20 طول موج) مورد پرتوتابی قرار گرفت.
نتایج استحصالی مشتمل بر: پروتئین خام، ماده خشک قابل هضم، فیبرهای محلول در اسید، خاکستر، قندهای محلول در آب، انرژی متابولیسمی و پروتئین خام قابل هضم می باشد.
توضیحات مربوط به نحوه استفاده از دستگاه به همراه تصاویر مربوطه در ضمیمه آورده شده است.
«به نام خدا» فصل دوم: مرور منابع افزایش جمعیت و گرایش به مصرف بیشتر مواد غذایی بخصوص فرآورده های دامی و پروتئینی، امروزه به صورت مسأله ای بزرگ درآمده است.
اصولاً یکی از عوامل محدود کننده توسعه دامداریها در درجه اول کمبود مواد غذایی حاصل از مراتع و علوفه ای می باشد (بابک ناخدا، 1377).
با افزایش جمعیت میزان زمین سرانه برای هر فرد کاهش می یابد درنتیجه تنها راه افزایش محصول استفاده بیشتر از زمین است.
کشت دوگانه یکی از راههای افزایش محصول در واحد سطح در هر سال می باشد.
با تولید محصول دانه ای و علوفه ای در کشت دوگانه می توان هم به تولید محصول دانه ای و هم به تولید محصول علفهای مورد نیاز کشور پرداخت.
از طرفی با گرم شدن هوا و با توجه به اینکه ایران در کمربند مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد بهتر است محصولی را برای کشت در تابستان انتخاب کرد که با آب کمتر محصول قالب توجهی تولید نماید.
در جنوب افریقا با افزایش شدت خشکی، سورگوم [Sorgum bicolor (L.)] جای ذرت (Zea Mays(L.) و ارزن آفرقای جای سورگوم را به عنوان اصلی تولید دانه و علوفه اشغال می نماید (بورتون و همکاران، 1988).
تاکنون مطالعات مختلفی برروی این گیاهان در کشت دوگانه گرفته است که نتایج بعضی از تحقیقات در این تحقیق آورده شده است.
2-1- مقایسه تأثیرتک کشتی و کشت دوگمانه بر عملکرد گیاهان ارزن، سورگوم و ذرت علوفه ای کشت خالص سورگوم شیرین 7% بیشتر از کشت خالص سوگروم علوفه ای عملکرد داشت اینت به علت دیررسی و زمان طولانی تر رشد برای سورگوم شیرین بود.
کشت سورگوم خالص به وسیله کود نیتروژن تحت تأثیر قرار گرفت و بیشترین عملکرد در 70 یا 140 kg/ha کود نیتروژن بدست آمد.
کشت دوگانه سورگوم – چاودار نیز بسیار به مقدار نیتروژن واکنش نشان داد و بالاترین عملکرد 280 kg/ha کودذ نیتروژن در سال بدست آمد.
ـچرمنی و همکاران (1991) نیز عملکردهای بالاتر برای سورگوم شیرین نسبت به سورگوم علوفه ای در هتد گزارش کردند).
عملکردهای چاودار زمستان هنگامیکه مقدار کود نیتروژن 59، 70، 140 و 280 kg/ha داده شد به ترتیب 3، 1/4، 6/4 و 5 تن در هکتار بود (فقط نصف مقدار کود نیتروژن به چاودار داده شود.
بقیه سورگوم داده شد.
عملکرد کشت دوگانه سورگوم چاودار در مقادیر نیتروژن 0، 70 و 140 و 280 kg/ha به ترتیب 72 و 84 و 95 و 110 درصد کشت خالص سورگوم بود.
بنابراین در مقادیر بالای کود نیتروژن سورگوم – چاودار 7/1 تن در هکتار بیوماس بیشتری نسبت به تک کشتی سورگوم تولید کردند اما هزینه تولیدی سورگوم – چاودار به علت هزینه های بذر چاودار، کود نیتروژن اضافی – عملیات تهیه زمین بیشتر از کشت خالص سورگوم بود (بوکستون و همکاران، 1999).
هلسل و ودین (1981) در مقایسه ماده خشک برداشت شده از سیستمهای تک کشتی و دو کشتی گیاهان ذرت دانه ای و علوفه ای، سورگوم دانه ای و علوفه ای، ارزن مرواریدی و سویا گزارش کردند میانگین عملکرد گیاهان در سیستم تک کشتی نسبت به میانگین عملکرد گیاهان در سیستمهای دو کشتی بیشتر بود.
در تمامی سالها عملکرد یولاف به عنوان گیاه اول در سیستم دو کشتی بیشتر از عملکرد چاودار بود.
عملکرد ذرتهای دانه ای و علوفه ای به طور معنی داری در سیستم دو کشتی کاهش یافت.
عمکرد ذرت علوفه ای و دانه ای در کشت دوگانه با چاودار بیشتر از کشت دوگانه با یولاف بود.
هلسل رودینت علت کاهش را فصل رشد بسیار کوتاه و کاهش استقرار دانستند همچنین گرده افشانی برای ذرت علوفه ای بیشتر از ذرت دانه ای بود.
عملکرد گراسهای یکساله علوفه ای (سورگوم، هیبرید سوران گراس × سورگوم و ارزن مرواریدی) در سیستم کشت دوگانه با چاودار در مقایسه با سیستم تک کشتی بسیار کم کاهش یافت کاشت زود این گیاهان به علت سرمای هوا و خاک مطلوب نبود.
میانگین عملکرد ذرت علوفه ای و دانه ای در سیستم تک کشتی به ترتیب 65/19 و 6/18 تن ماده خشک در هکتار بود اما میانگین عملکرد ذرت علوفه ای و دانه ای در سیستم کشت دوگانه یا یولاف به ترتیب 25/9 و 15/7 و در سیستم کشت دوگانه با چاودار به ترتیب 2/12 و 85/9 تن ماده خشک در هکتار بود.
میانگین عملکرد سورگوم علوفه ای، هیبرید سورگوم × سوران گراس مرواریدی در سیستم تک کشتی به ترتیب 7/19، 6/15 و 4/15 تن ماده خشک در هکتار بود درحالیکه میانگین عملکرد همین گیاهان علوفه ای در سیستم کشت دوگانه به ترتیب 95/17، 65/18 و 2/15 و در سیستم کشت دوگانه با یولاف به ترتیب 2/9، 4/13 و 10 تن ماده خشک در هکتار بود.
نلسن و همکاران (1977) و کمپسر و همکاران (1972) بیان کردند که عملکرد اصلی در سیستم کشت دوگانه هنگامیکه گیاه اول به عنوان علوفه برداشت می شود در مقایسه با زمانیکه گیاه اول به منظور دانه ای کشت می شود، افزایش می یابد.
2-2- تأثیر کشت دوگانه برروی عملکرد ذرت، سورگوم و ارزن علوفه ای کلزای زمستانه همانند گندم به عنوان اولین گیاه در پاییز کاشته می شوند و زمستان را بصورت خواب می گذرانند.
معمولاً کلزا کاه و کلیش کمتری نسبت به گندم تولید می کند همچنین کاه و کلش کلزا سبک تر است و کشت بدون خاکورزی را تسهیل می کند.
معمولاً بقایای گندم دیرتر از بقایای کلزا تجزیه می شود و این سبب کاهش فرسایش خاک و حفظ رطوبت خاک سطحی می گردد.
نتایج آزمایشات دانشگاه بسوری فشان را که با وجود این اثرات بقایای کلزا و گندم برروی گیاه بعدی در کشت دوگانه دائماً منفی و نه دائماً مثبت است (پولینر و همکاران، 1994).
نتایج حاصل از تحقیقات پولنیز و همکاران (1994) در کشت دوگانه ارزن و مرواریدی، سویا و آفتابگردانم با گندم و کلزای زمستانه نشان داد که کشت دوگانه ارزن مرواریدی آخرین تناوب سودمند است زیرا هزینه های تولید کشت دوگانه ارزن مرواریدی شبیه کشت دوگانه سویا است، توانایی رقابت اقتصادی ضعیف ارزن مرواریدی اولاً به علت پتانسیل پایین عملکرد دانه و قیمت آن است و ارزن مرواریدی احتیاج به اصلاح دارد تا بتواند عملکرد قابل توجهی تولید کند و با گیاهان دیگر رقابت نماید.
موساو و همکاران (؟؟) نیز در مطالعه کشت دوگانه گندم زمستانه را معمولیترین دانه ریز در شرق، مرکز و شمال بندر اسکا شناختند.
البته یولاف و جو نیز می توانند به عنوان اولین گیاه در پاییز کاشته شوند جو و گندم زمستانه یک مرحله قابل مقایسه از لحاظ رسیدگی 3 تا شش روز زودتر از یولاف می رسند و اجازه کشت زودتر گیاه دوم را یم دهند.
علاوه گندم، جو و یولاف، چاودار و ترتیکاسه نیز می توانند به عنوان اولین گیاه در برنامه کشت دوگانه مناسب باشند.
آنها همچنین اظهار داشتند که چون سرمای زودرس برای گیاهان دانه ای نسبت به گیاهان علوفه ای در سیستم کشت دوگانه خطر بیشتری دارد تولید کننده های دام با اطمینان بیشتری علوفه ای را به عنوان گیاه اصلی در سیستم کشت دوگانه می کارند.
نتایج حاصل از آزمایش کشت دوگانه آبی در شمال شرقی بندراسکا نشان داده است که سورگوم علوفه ای، سودان گراس – سورگوم و ارزن مرواریدی هنگامیکه 2 تیر کاشته می شوند در مقایسه با زمانیکه 15 تیر کاشته می شوند عملکرد علوفه و پروتئین بالاتری را تولید می کنند.
عملکرد چندین گیاه علوفه ای در کشت دوگانه با جو علوفه ای و گندم دانه ای در جدول شماره آورده شده است.
عملکرد تمامی گیاهان در کشت دوگانه با جو علوفه ای بیشتر از کشت دوگانه با گندم علوفه ای است.
ارزن دم روباهی علوفه بسیار خوبی در 60 روز تولید می کند و می تواند تا 22 مهرماه نیز در بعضی از مناطق کاشته شود (موساو و همکاران، ؟؟) دیکسون و همکاران (؟؟) عملکرد 2 رقم هیبرید زودرس، میانرس و دیررس سورگوم علوفه ای و دانه ای را که به عنوان سیلو برداشت شدند و در سه مرحله رشدی دانه که شامل شیری تا ابتدای مرحله خمیری – مرحله خمیری و دانه ای سخت با یکدیگر مقایسه کردند.
یخزدگی زودرس رقم دیررسی Dekalb Fs-25E را از بیت برد و نتیجه آن عملکرد پایین دانه و علوفه در این رقم نسبت به 5 رقم دیگر بود.
محتوای ماده خشک علوفه به طور معنی داری در برداشت مرحله سوم برای تمامی ارقام بجز ارقام دیررس بیشتر بود.
در ارقام زودرس بین عملکرد در مرحله دوم و سوم تفاوت معنی داری نداشت و میانگین عملکرد ماده خشک در سه مرحله در واریته Pioneer 947 به ترتیب 5/12، 6/13 و 3/14 و در واریته Golden Acres T-E Silomaker به ترتیب 8/13، 78/14 و 9/12 تن در هکتار بودند اما عملکرد مرحله آخر به طور معنی داری کمتر از مرحله اول و سوم شد) (منتقل شود).
میانگین عملکرد ارقام زودرس در سه مرحله واریته Buffalo Canex 1/12، 22/13، 8/13 و واریته Warner Sweet-Bee به ترتیب 3/12، 6/13 و 78/14 تن ماده خشک در هکتار بود.
سویا و سوگوم دانه ای گیاهانی هستند که اغلب به دنبال غلات دانه ریز کشت می شدند حتی وقتی که غلات دانه ریز به منظور علوفه ای نسبت به زمانیکه به منظور دانه ای برداشت می شوند عملکردها در شمال ایالات مرکزی آمریکا متفاوت بود.
در مقایسه کشت دوگانه گیاهان علوفه ای (ارزن دم روباهی، ارزن مرواریدی، سورگوم علوفه ای، سورگو – سودانگراس) و دانه ای با غلات دانه ریز عملکرد ارزن مرواریدی، سورگوم علوفه ای و سولان گراس به ترتیب 115، 102 و 117% در کشت زود )3 خرداد) بیشتر از تاریخ کشت دیر (17 تیر) بود (نویسنده پیدا شود).
نیسلون دیویس و همکاران (؟؟) نیز گزارش کردند که عملکرد گندم زمستانه و ارزن معمولی به علت وجود آفتابگردان در تناوب کاهش می یابد.
زیرا بدنبال برداشت آفتابگردان خاک بسیار خشک می شود بنابراین عملکرد محصول بعد از خود را کاهش می دهد.
آنها در این مطالعه دریافتند که میانگین عملکرد گندم در تناوب گندم – آفتابگردان – آیش 30% کمتر از میانگین عملکرد گندم در تناوبهای گندم – ذرت – افتابگردان – آیش، گندم – ارزن – افتابگردان – آیش و گندم – ذرت – آیش می باشد.
هارتمن (؟؟) عملکرد کمی و کیفی یک رقم سودان گراس، سه هیبرید سودان – سورگوم و پنج هیبرید ارزن مرواریدی را مورد آزمایش قرار دادند آنها تمامی علوفه ها را در 26 خرداد کاشتند و برداشت در دو مرحله گلدهی (30 تیر) و خوشه دهی (15 شهریور) انجام شد.
هیبریدهای ارزن مرواریدی عملکرد ماده خشک قابل ملاحظه ای نسبت به هیبریدهای سوران – سورگوم در هر برداشت داشتند.
همانطوری که انتظار می رفت عملکرد علوفه به طور قابل ملاحظه ای در مرحله برداشت خوشه دهی نسبت به مرحله برداشت گلدهی در تمامی هیبریدها افزایش یافت.
در مقایسه تولید علوفه خشک در مناطق دیم دو هیبربد ارزن مرواریدی به علاوه ارزن معمولی، ارقامی از ارزن دو روباهی، چهار هیبریداسیون گراس – سورگوم و سه هیبرید سورگوم در سه سال مورد مطالعه قرار گرفتند.
رقم Hypro ارزن مرواریدذی بالاترین عملکرد را در سه سال تولید کرد.
(6/20 تن علوفه) 70% رطوبت.
رقم MiHy ارزن مرواریدی نیز یک عملکرد بالایی را نسبت به تمام علوفه های یکساله به استثنای ارقام هایلند 2 و WS-20 سورگوم – سوران گراس تولید کرد (اسودپس و اکپاتز، 1991).
اطلاعات در شمال داکوتا نشان داد که ارزن مرواریدی یک انتخاب خوبی از علوفه یکساله برای تولید علوفه خشک است و تولید علوفه و نقداری مواد غذایی آن عالی است.
ارزن دو روباهی نیز یک انتخاب خوبی برای تولید علوفه خشک است اما پتانسیل رشد دوباره کمی دارد.
(سرویس و اسچاتز، 1991) کمپر و همکاران (1972) در مطالعه خود د ر منطقه ورجینیا 4 رقم ذرت و 4 رقم سورگوم را در دو تاریخ کاشت 10 تیر و 26 تیز بعد از برداشت جو کشت کردند.
نتایج نشان داد که مجموع وزن خشک کل سورگوم نسبت به ذرت بالاتر بود اما ذرت دارای محتوای دانه بیشتر و محتوای ساقه کمتری نسبت به سورگوم بود و از این نظر یک علوفه با کیفیت تولید کرد.
مجموع عملکرد ماده خشک ذرت در تاریخ کاشت 25 تیر به علت نارس بودن دامنه پایین بود سورگوم هم در این تاریخ هیچ گونه دانه ای به علت یخبندان زودرس نیست بنابراین در مناطقی که کاشت تا اواخر تیرماه یا اوایل مردادماه به تاخیر می افتد کشت گیاهان دانه ای پرمخاطره است.
تولید علوفه در این مناطق و در این تاریخهای کاشت خط کمتری دارد و با استفاده از ارقام یا هیبریدهای زودرس نیز می توان ریسک کاشت را کاهش داد.
در تحقیق دیگری سه رقم ارزن مرواریدی و در رقم سورگوم – سوداتکراس در تاریخ کشتهای مختلف (اول فروردین، 22 فروردین، 12 اردیبهشت، 2 خرداد، 21 خرداد و 11 تیر) با یکدیگر مقایسه شدند.
عملکرد ماده خشک علوفه در ارقام به طور خطی از 25 تا 30 kg/ha/day برای تاخیر در هر تاریخ کاشت کاهش داشت.
ارزن Tifleaf2 توانست عملکرد علوفه خود از تاریخ کاشت فروردین تا اواسط تیرماه حفظ کند (یعنی عملکرد فروردین تا اواسط تیرماه با هم تفاوت معنی داری نداشتند).
در این آزمایش بجز رقم Tifleaf2 بیشترین عملکرد ماده خشک برداشت شده از تاریخهای کاشت زود برای تمامی ارقام بدست آمد.
در سال دوم تکرار بین آزمایش چون خاک زودتر خشک می شد.
شرایط آب و هوایی برای ارزن مرواریدی دراجی و ماجموردا، 1980 به نقل از فونتانلی و همکاران، 2001) بهتر بود و ارقام ارزن عملکرد بیشتری نسبت به سورگوم – سودانگراس در تمامی تاریخهای کشت تولید کردند.
(میانگین عملکرد علوفه خشک ارزن و سورگوم در 11 تیر به ترتیب 1/5 و 33/3 تن در هکتار بود (فونتانلی و همکاران، 2001) همچنین میزان نیتروژن در سورگومی که به دنبال چاودار کشت شده بوند از سورگومی که بصورت مستمر کشت شده بود بیشتر بود.
به نظر می رسد که این مواد غذایی تجمع یافته در سورگومی که به دنبال چاودار کشت می شود به دلیل محدودیت اب خاک و رشد سورگوم باشد (بوکستون و همکاران، 1999).
وارد و همکاران (2000) نیز آزمایش دو ساله ای را برای تعیین ترکیبات شیمایی و قابلیت هضم علوفه سیلوی ایجاد شود.
ارزن مرواریدی، ذرت گرمسیری و سورگوم به عنوان کشت دوگانه علوفه ای انجام دادند.
نتایج حاصل از آزمایش این محققان نیز نشان داد که درصد پروتئین خام ارزن مرواریدی در قبل از سیلو و بعد از سیلو کردن به طور معنی داری بالاتر از دو علوفه دیگر می باشد.
در تاریخهای کاشت مختلف درصد پروتئین خام سه رقم هیبرید ارزن مرواریدی دو رقم هیبرید سورگوم یا یکدیگر متفاوت بود.
تاریخ کاشت زودتر دارای میزان پروتئین بالاتری بودند.
همچنین در سالهای مختلف بین میزان پروتئین ارقام ذکر شده تفاوت معنی داری دیده شد و میزان پروتئین ساقه ارقام مختلف در سالهای مختلف تفاوت معنی داری با هم نداشتند اما میزان پروتئین در برگ در سالهای مختلف در ارقام متغیر بود.
(فونتانلی و همکاران، 2001).
ماسا و همکاران نیز در کشت دوگانه ارزن مرواریدی، سورگوم، سوران گراس – سورگوم علوفه ای بعد از جو علوفه ای گزارش کردند که هنگامیکه این گیاهان در تاریخ 2 تیر کاشته می شدند نسبت به زمانیکه در 15 تیر کاشته می شدند میزان پروتئین بالاتری دارند.
جاستر و همکاران (1985) نیز کاهش درصد پروتئین خام را هنگامیکه برداشت به تأخیر می افتد به میزان 7% گزارش کردند.
2-3- تأثیر کشت دوگانه بر خصوصیات کیفی ذرت، سورگوم و ارزن علوفه ای 2-3-1- پروتائین کراسهای دو ساله دارای قابلیت هضم پایین تر و فیبر بالاتری نسبت به گراسهای یک بر هستند (میل و همکاران 1999) به نقل از فونتالی و همکاران، 2001) و کیفیت پایین علوفه هیا چند ساله ممکن است تولید بالای گاوهای شیری را محدود کند.
ارزن مرواریدی و سورگوم – سودان گراس در بهبود سیستمهای علوفه ای در جائیکه کیفیت علوفه خیلی مهم است، به عنوان مثال پرورش گاوهای شیری یا رشد سریع حیوانات نقش دارند (فری بورگ، 1995، به نقل از فونتالی و هنکاران، 2001).
ارزن مرواریدی، به عنوان یک علوفه توانا در تولید مقادیر بالای پروتئین شناخته شده است.
نتایج تحقیقات نشان داده است که ارزن مرواریدی درصد پروتین خام (15/1) در شرایط دیم نسبت به سورگوم علوفه ای، سورگوم و ذرت داشته است.
در آزمایشی مشابه ارزن مرواریدی با میانگین 4/16% بالاترین درصد پروتئین خام را داشته است.
درحالیکه در بین شرایط درصد پروتئین خام در ارزن دم روباهی، ارزن معمولی، سودان گراس و سورگوم – سودان به ترتیب 7/11، 3/12، 5/10 و 9/10 بود (سرویس و اسچاتز، 1991).
هارتمن و همکاران (؟؟) نیز کیفیت علوفه رقم سودان گراس، دو رقم هیبرید سورگوم – سودان و شش رقم هیبرید ارزن مرواریدی در دو مرحله رشدی گلدهی و خوشه دهی را مورد بررسی قرار داد و گزارش کردند که ارزن مرواریدی درصد پروتئین بالاتری نسبت به سایر ارقام در هر دو مرحله داشت و همانطور که انتظار می رفت درصد پروتئین خام با پیشرفت گیاه به سمت رسیدگی (مرحله خوشه دهی) در تمامی ارقام اساساً کاهش پیدا کرد، اما محتوای پروتئین در علوفه های سورگوم – سوران و سوران گراس بین دو زمان برداشت نسبت به ارزن مرواریدی بسیار به سرعت کاهش یافت.
در تک کشتی و کشت دوگانه با چاودار زمستانه سورگوم شیرین و علوفه ای هم در سورگوم با افزایش میزان کوددهی افزایش یافت.
این افزایش در چاودار بیشتر از سورگوم بود.
(بوکستون و همکاران، 1999).
اما در آزمایش مشابه دیگری کیفیت دو رقم هیبرید سورگوم علوفه ای از گروههای رسیدگی زودرس، میانرس و یک رقم از گروه رسیدگی دیررس در سه مرحله رشدی شیری تا ابتدای خمیری، خمیری و دانه ای سفت با یکدیگر مقایسه شدند.
هیچ گونه تافوت معنی داری در درصد پروتئین کل گیاه در سه مرحله برداشت در هیچ کدام از ارقام دیده نشد.
2-3-3- درصد کربوهیدراتهای محلول (WSC) آزمایش دو ساله ای برای ارزیابی کیفیت علوفه های سورگوم و ارزن مرواریدی و ذرت گرمسیری سیلویی توسط وارد و همکاران (2001) در دانشگاه لوییز انجام شد.
ذرت گرمسیری بالاترین مقدار کربوهیدراتهای محلول در آب را داشت و تفاوت بین سورگوم علوفه ای و ارزن مرواریدی با ذرت گرمسیری انتظار می رفت علت این تفاوت در درجه اول بخاطر رشد دانه ذرت گرمسیری بود.
چون سورگوم علوفه ای و ارزت مرواریدی هر دو هنگامیکه هنوز در مرحله در مرحله رشد رویشی بودند برداشت شدند درحالیکه ذرت تا هنگامیکه دانه ها در اواسط مرحله شیری نرسیدند برداشت نشدند.
کربوهیدراتهای محلول در آب در سیلو شدن علوفه نقش دارد.
PH بالا در سیلوی ارزن مرواریدی احتمالاً بخاطر کم بودن کربوهیدراتهای محلول در آب قبل (83/26%) از سیلو کردن می باشد.
کمبود این ماده تخمیر میکروبی را محدود می کند.
اما PH سیلوی ذرت به علت مقدار بیشتر کربوهیدراتهای محلول در آب قبل از سیلو کردن بود.
(4/29%).
وارد و همکاران (2000) متذکر شدند که ارزن مرواریدی دارای مطلوبیت کمتری به عنوان یک ماده برای تولید علوفه سیلویی به تنهایی می باشد اما سورگوم علوفه ای و ذرت گرمسیری به خوبی می توانند به منظور سیلویی کاشته شوند.
2-3-2- درصد فیبرهای محلول در اسید، درصد فیبرهای های محلول در حلال خنثی و قابلیت هضم کل دو فاکتور مهم تأثیرگذار برروی انرژی یا مجموع مواد غذایی قابل هضم علوفه ها فیبرهای محلول در اسید (ADF) و فیبرهای محلول در حلال خنثی (NDF) می باشند.
درصد ADF به طور معمول برای تخمین مجموع مواد غذایی قابل هضم (TDN) مورد استفاده قرار می گیرد و یکی از روشهای اندازه گیری مقدار انرژی یک غذا می باشد.
درصد NUF مشخصی از چگونگی مطلوبیت یک علوفه را نشان می دهد.
مجموعاً یک گیاه که می رسد مقدار ADF و NDF آن افزایش می یابد درنتیجه گیاه یک انرژی پایین تری را تولید می کند بنابرین سطح پاین اختیاری گیاه، به وسیله دام بوجود می آید (شارپ، 1990) سدیوس و اسچاتز (2001) کیفیت علوفه ذرت، سورگوم، سورگوم سودان و ارزن مرواریدی علوفه ای را مورد مطالعه قرار دادند.
در این بررسی درصد ADF ارزن مرواریدی (7/38%) و درصد NDF سورگوم سودان (2/66%) از بقیه علوفه ها بیشتر بود و کمترین TDN (9/51) به ارزن مرواریدی تعلق داشت.
در آزمایش دیگری کیفیت علوفه ارزان مرواریدذی، ارزن دم روباهی، ارزن معمولی، سودانگراس و سورگون توسط همین افراد مطالعه شد.