دانلود گزارش گزارش اکتشاف مرحله اول طرح فلدسپات دره میانه ملایر

نقش مواد معدنی در زندگی روزمره انسان برکسی پوشیده نیست، رابطه انسان با مواد معدنی و سنگ رابطه ای دیرینه است و این موضوع قدمتی را برابر با بوجود آمدن انسان بر روی کره خاکی دارد، بنابراین جستجو و کاوش برای بدست آوردن مواد مورد نیاز از دل سنگ و خاک اجتناب ناپذیر بوده، در این میان علم زمین شناسی و معدن نقش بسزایی در پی جویی و استخراج این مواد بعهده خواهند داشت.

شناخت کانیها و سنگ ها، خصوصیات و شرایط تشکیل آنها باعث خواهد گردید که الگوهای مختلفی برای کانسارها تهیه گردد و ندایی جویی آتی از هر کانسار باعث پایین آمدن زمان و هزینه اکتشافی خواهد گردید.

گذشت زمان و افزایش جمعیت باعث گردید، تا منابع معدنی سطحی با عیار بالا رو به اتمام گذارد و انسان برای رفع نیازهای خود به معادن زیرزمینی و معادنی که از عیار پایین تری برخوردارند روی آورد اما افزایش قیمت مواد معدنی و پیشرفت تکنولوژی این نقیصه را جبران نموده و بنابر عقاید برخی دانشمندان مواد معدنی هرگز پایان نخواهد داشت و همیشه منابع جدیدی کشف خواهد گردید.

گروه فلدسپاتها یکی از فراوانترین ترکیبات روی زمین بوده و بسیاری از سنگها حاوی یک یا چند ترکیب از این گروه می باشند.

این ماده معدنی اغلب بصورت گرای یا لایه ای و بعضا بصورت توده ای می باشد که هم اکنون در استان همدان بصورت روباز استخراج می شود.

اکتشاف فلدسپات در محدوده اکتشافی مورد نظر در راستای تامین منابع داخلی و در صورت امکان مادر به خارج از کشور بوده و امید است در این راستا گامی در جهت استقلال و نیل به اهداف میهن اسلامی برداشته شود.

2- کلیات:
2-1- موقعیت جغرافیایی:
استان همدان با مساحت 19024 کیلومتر مربع یکی از استانهای کوچک به شمار می رود و جزء استانهای غربی ایران است.

این استان از شمال به استان زنجان، از جنوب به استان لرستان، از شرق به استان مرکزی و از مغرب به استانهای کرمانشاه و کردستان محدود می شود.

محدوده مورد اکتشاف در جنوب شرق شهرستان ملایر از توابع استان عمدان و تقریبا همجوار با استان لرستان واقع گردیده است.

مختصات چند ضلعی A,B,C,D,E,F در سیستم طول و عرض جغرافیایی بشرح ذیل می باشد.

مختصات این نقاط در سیستم UTM بشرح ذیل می باشد.

A=TT9446
B= TT9976
C= TT9972
D= TT9522
E= TT9574
F= TT9474
2-2- شرایط اقلیمی:
اغلب شهرهای استان همدان در ارتفاعات قرار دارند و در استان دشتهای وسیعی وجود دارند که میزان عمل بادهای شدید می باشد و توده های هوا به راحتی این مناطق را تحت تاثیر خویش قرار می دهند وجود این دشتها در مجاورت نواحی مرتفع و کوهستانی باعث تولید بادهای شدید در استان می شود که این امر سبب شده تا استان همدان از مناطق باد خیز کشور محسوب شود.

دیگر عواملی که در آب و هوای استان نقش مویری دارند، عبارتند از دوری از دریا وجود شهر سارها و پیش آمدن تودهای هوای شمالی و غربی، روی هم رفته مناطق مرتفع استان دارای آب و هوای کوهستانی سرد می باشد که این منطقه نیز با توجه به کوهستانی بودن دارای آب و هوای سرد می باشد و بارش در قسمت اعظمی از فصل پاییز و فصل زمستان بصورت برف می باشد متوسط دمای سالیانه c15 متوسط بارندگی سالیانه در این منطقه mm350 می باشد بین 6 تا 9 ماه در سال می توان اقدام به عملیات اکتشافی نمود.

2-3- ژنومورفولوژی
استان همدان منطقه ای کوهستانی بشمار می رود، کوههای آن جزء کوههای مرکزی غربی ایران است.

کوهستان های غربی و جنوب غربی استان جزء کوههای داخلی زاگرس می باشد که جهت عمومی آنها از شمال به جنوب شرقی می باشد.

از دیگر ارتفاعات مهم استان می توان به لشگر در جنوب شرقی ملایر، آلمو قمولمان در حد فاصل اسد آباد بهار، کوه موقاعلی در بخش کبودر آهنگ، گرویاگرین در جنوب نهاوند و سیاه دره در تویسرکان اشاره نمود.

شهر ملایر خود بر روی جلگه ای کوهپایه ای قرار گرفته است و باغها پیرامون شهر بر روی این جلگه اند، ولی محدود اکتشافی مورد نظر در منطقه کوهستانی حد فاصل کوههای لشگر درو گرین نهاوند واقع شده و تقریبا شامل قسمتی از دامنه کوه نیرو گرد می باشد رودخانه دائمی در منطقه جاری نیست ولی آبراهه کم و بیش در منطقه گسترش دارند.

2-4- راههای دسترسی
محدوده مورد نظر بصورت تقریبی تا مرکز استان 100 کیلومتر و تا شهر ملایر 25 کیلومتر فاصله دارد و دسترسی از دو مسیر امکان پذیر است یکی جاده ملایر، بروجرد که در کیلومتر 40 جاده ای فرعی به روستای بروجردی (دره گرگ) امکان رسیدن به منطقه را فراهم می نماید و راه دیگر جاده ملایر اراک که در کیلومتر 10 جاده ای فرعی به روستای مرویل این کار را انجام می دهد.

3- زمین شناسی:
3-1- زمین شناسی عمومی:
منطقه مورد نظر از لحاظ زمین شناسی در کمربند درگوند سنندج- سیرجان قرار گرفته است روند این زون شمال غرب- جنوب شرقی بوده و سپس از حوضه رسوبی زاگرس و در شمال شرق آن واقع گردیده و کمربند نسبتا وسیعی از نواحی غربی مرز ایران تا نواحی جنوبی را در بر می گیرد، شکل و ساز زمین شناسی این زون در فاصله زمانی بین رخداد تکتونیکی این نفر اکامبرین و تریاس فوقانی ژوراسیک میانی تشکیل گردیده است.

از نظر محیط رسوب گذاری سنگهای این زون در محیط دریایی کم عمق بوده و در بعضی از دوره ای زمین شناسی فرو نشستگی آن زیادتر بوده و فعالیت های آتشفشانی در این زون نسبت به زونهای ساختمانی بیشتر و فعالیتهای آذرین تا دوران سنوزوئیک بیشتر از سایر مناطق ایران زمین بوده است که این موضوع از ویژگیهای مهم این زون می باشد.

3-2- زمین شناسی منطقه
3-2-1- چینه شناسی
گسترده ترین سنگهای منطقه مورد برسی اسلیت می باشد.

گرچه سنگهای اسلیتی اطراف همدان بخشی در پرموتریاس تشکیل نشده، ولی بخشی بزرگتر این رسوبات درچه دگروش همدان به ژوراسیک نسبت داده شده است.

اشتقال (1911) تنها آمونیت شکسته ای در نزدیکی همدان پیدا کرد که می توانست Arietites biscutus باشد که متعلق به ژوراسیک پایین (سینه مورین) است.

جوان تر از اسیلت های ذکر شده سنگهای کرتاسه قرار دارند.

این رخساره از شمال خاوری همدان تا جنوب خاوری ملایر گسترش دارد.

ادامه آنها بسوی جنوب خاوری در چهار گوش اراک، گلپایگان و بروجرد و شمال در چهار گوش کیودراهنگ جنوبی نمایان است.

ردیف یاد شده اساسا از سنگهای کربن که تشکیل شده است.

بخش هایی دولومیتی گردیده و بخش بالایی شیلی می باشد.

3-2-2- ماگماتیسم در این منطقه و بصورت کلی در زون سنندج سیرجان سنگهای نفوذی که پس از فاز لارمید وجود دارد بیشتر از نوع اسیدی و بصورت باتولیتهای کوچک و بزرگ و دایک دخنمون دارد.

دگرگون و گرانیت زایی در کرتاسه پایانی سپالئوسن از اختصات مهم این منطقه می باشد.

که بصورت پراکنده در منطقه مورد نظیر رخنمون دارد.

این توده ها در بعضی مناطق حاوی کانی های تیره زیاد و در برخی منازق فاقد کانی های تیره یا حاوی مقدار خیلی کمی از این کانیها می باشد.

از لحاظ سنگ شناسی جنس این توده ها گرانیت و گرانودولیت می باشد.

سنگهای یاد شده دارای بفت دانه ای تا پورهیدیک می باشد و پلاژیوکلازهای آن دارای ترکیب اندراین تا الیگوکلاز می باشد.

بلورهای هورتبلند نسبتا فراوان بوده و بخشی از آنها به اکتیونیست و بیشتر به بیوتیت تبدیل شده اند.

کوارتز از سازنده های عمده این سنگها بوده و در برخی موارد نیز با فلوسیات رشد توام نشان می دهد.

این توده های آذین در بعضی مناطق فاقد بیوتیت و آمفیبول می باشد که در این صورت اگر میزان کوارتز آنها زیاد نباشد می توان جهت استحصال فلوبیات از آنها استفاده نمود 3-2-3- دگرگونی سنگهای دگرگونی منطقه اکترا رخساره ثبت سبز بوده و بصورت اسلیت فیلیت و ثبت در اثر رخداد کیمرین پیشین بوجود امده است.

این سنگها دارای گسترش زیادی است و علت نامگذاری زون دگرگونه بدلیل وجود همین سنگهاست.

در داخل شیستها رگه ها و لنزهای کوارتز و مجموعهخ کوارتز و پلوپات دیده می شود.

در قسمتهای زیرین لایه ای آهکی ضخیمتر و تا حدی دولومیتی می باشند، سنگهای سیستم کرتاسه نیز در منطقه برونزد داشته و از ماسه سنگ، آهک و شیل تشکیل شده اند.

3-2-4- تکتوفیک در چهار گوش همدان سه منطقه (زون) ساختمانی عده را می توان باز شناخت کوه ها و تپه های کم ارتفاع خوش دره، این منطقه که در شمال خاوری نقشه قرار دارد بخشی از موقه ایران مرکزی محسوب گردیده و سنگهای تشکیل دهنده آن نشان ژوراسیک و الیگومیرسن است.

منطقه میانی یا منطقه همدان، این منطقه بیشترین وسعت را داشته و خود بخشی از منطقه (زون) سنندج- سیرجان «اشتلکین 1968» می باشد.

منطقه تر است زاگرس که در سرتاسر سه گوشه جنوب باختری محدود نقشه گسترش دارد.

مناطق ساحختمانی یاد شده را در دشت هایی که از رسوب های دوران چهارم پوشیده شده اند از یکدیگر جدا می نمایند.

ساخت های موجود در محدوده همانند ساخت های نواحی دیگر منطقه ساختمانی سنندج- سیرجان است یعنی همان روند شمال غرب- جنوب شرق.

دگرگونی ناحیه ای موجود همزمان با فعالیت تکتونیکی و کوهزایی می باشد.

رسوبهای دوران دوم منطقه همدان متحمل دگرگون حرکتی نیز گردیده اند و شیسو زینه چیده ای را با جهت بافتگی ویژه محورهای B نشان می دهند که راستای انها 115 تا 150 متغیر است.

شیستوزنیه یادشده در همه سنگهای پیش از دوران سوم موجود در این منطقه و چهار گوش های همسایه بافت شده ولی اثر آن در سنگهایی که زودتر دگرگون شده بودند قابل تشخیص نیست.

ساخت های بزرگ مقیاس موجود در این منطقه شامل چین باز و پهنی هستند که روندذ شان شمال باختری.

جنوب خاوری می باشد.

همه سنگهای پیش از دوران سوم موجود در منطقه همدان بوسیله گسلهای سراسری که دارای جهت های متفاوتی می باشند بریده و گسیخته شده اند.

3-2-5- آلسزاسیون در توده های آذرین منطقه که حاوی ذخایر فلوسیات می باشد شاهد تجزیه پلاژیوکلازهای موجود به کانی های کربناته می باشیم، این دگر سانی در بعضی مناطق شدیدتر و در بعضی مناطق کمتر دیده می شود و عمدتا در امتداد سطوح ما کلی پلاژیوکلارها رخ داده است.

دگرسانی دیگری که در سنگهای منطقه مشاهده می شود تجزیه فلوسیاتهای الکالن به کانی های رسی می باشد که عمدتا بصورت کائولن می باشد.

در بعضی از مناطق شدت این عمل بعدی است که در داخل توده آذرین رگه هایی بصورت کائولین خالص و سفید رنگ قابل مشاهده می باشد.

این پدیده بیشتر در اطراف ده میانه قابل مشاهده می باشد آلزاسیون دیگری که قابل مشاهده است تجزیه آمفییولها به بیوتیت می باشد و بعضا تجزیه بیوتیت ها به کلومیت که عمدتا در نزدیکی روستای بیاتان و یوسف کلی قابل مشاهده است 4- زمین شناسی اقتصادی اصطلاح فوسیار بصورت عمومی به گروهی از سیلیکاتهای آلومینوم، پتاسیم، سدیم و کلسیم اطلاق می گردد و با تغییراتی نیز برای گروههای فرعی یا کانی های انفرادی دیگری نیز بکار برده می شود جدول زیر انواع و روابط بین کانیهای قسمت این گروه را نشان می دهد.

جدول شماره 1 انواع فلدسپارها بارزترین خصوصیات عمومی شناخته شده فلوسیاتها عبارتند از: رنگ سفید، خاکستری یا صورتی دو کلیواژ مشخص تقریبا عمود برهم سختی 6 الی 5/6 تشخیص دقیق یک فلوسیار نیاز به اطلاعاتی از قبیل ترکیب شیمیایی و حالت ساختاری کانی دارد.

این حالت ساختاری که به توزیع AL و SI در مواقع بیمار و جسمی ساختار شبکه ای مربوط می شود.

تابعی از دمای تبولر و تاریخچه گرمایی بعدی یک فلوسپار است.

فلوسپار ها معمولی ترین کانی سنگهای آذرین بوده و فراوانترین کانی پوسته جامد زمین را نیز تشکیل می دهند.

ذخایر اقتصادی و تجارتی آن معمولا در مگاتیست ها و سنگهای دانه درشت گرانیتی دیده می شود.

فلوسپارهای اقتصادی در سری میکروکلین- پرتیت- آلبیت- الیگوکلاز قرار می گیرند.

هر میزان دارای دو خاصیت اهلی و با ارزش و دو مورد مصرف اصلی بسته به دو خاصیت اصلی آن است.

فلوسپار وقتی بصورت پودر درآید بعنوان یک ماده سرامیکی مصرف می شود که این حالت فلوسپار بعنوان کمک ذوب عمل کرده و در بدنه سرامیک در درجه حرارت های نسبتا پایین شبیه تشکیل می دهد.

کانی این خاصیت فودرامدیون محتوای ترکیبات قلیایی پتاسیم و سدیم نفوذ می باشد بخاطر این کسئله فلوسپار بعنوان ماده خام اساسی در ساختمان چینی، آجر و سفال فوق العاده مرغوب، ظروف پورسلن، لعاب تمام ظروف سفالی و بهداشتی و … ورقه های آهنی مصرف می گردد.

دومین خاصیت که به فلوسپار ارزش می دهد محتوای آلومینیوم آن است که در ساختن شیشه مورد استفاده قرار می گیرد.

جانشینی آلومنیوم بجای قسمتی از سیلیس در شیشه مقاومت فیزیکی شیشه را در برخورد با اشیاء- خمیدگی و در اتهای ناگهانی افزایش می دهد.

(آنورتیت یعنی پلاژیوکلاز دار محتوی دو برابر آلومینون نسبت به فلوسپاتهای پتاسیم و همچنین حاوی کلسیم می باشد که یکی از اجزاء مورد لزوم در شیشه سازی است.

با وجود این آنورتیت بمقدار کمی مصرف می شود زیرا می توان کلسیم را از سنگ اهک فرو شده براحتی بدست آورد) پگماتیت ها که بیشترین مقدار فلوسپارها از آنها تولید می شود معمولا دارای مقداری زیاد میزال با درصدهای کم می باشند.

لذا فعالیت در پگماتیت ها مستلزم کار و کارگر زیاد و هزینه بالاست اگرچه کانی های دیگر مانند میکا، اسید و من و بریل ممکن است بعنوان محصول فرعی تولید شوند اما کانی اصلی و مهم پگماتیست ها همان فلوسیار می باشد.

بعلت سختی کار در پگماتیت ها معمولا معادن پگماتیت بوسیله افراد متعددی دست به دست می شود.

اما به هر حال بعلت افزایش تقاضا و مصرف زیاد و فلوسپارها در دنیا، کمپانیهای زیادی روی آن سرمایه گذاری می کنند.

فلوسپار همچنین ممکن است از تل های انبوه ماسه (dunesands) که بیشتر از 50 درصد فلوسپار داشته باشد استخراج گردد.

آلاسکیت سنگی است گرانیتی با رنگ روشن، فاقد کانی های تیره متشکل از 45 درصد لزاو لیگوکلر 20 درصد میکروکلین، 25 درصد کوارتز و 10 درصد مسکویت که سالهاست و در مناطق مختلف جهت استخراج فلوسپارت استفاده می شود.

مناطق غنی از فلوسپارهای پتاسیم بصورت میکروکلین پرتیتی کوارتزدار در کناره های پگماتیت ها دیده می شوند.

که معمولا به صورت انشعابی دست چن و استخراج می گردند.

فلوسپار پلاژکولاز معمولا دانه ریزتر و با اشکال از پگماتیت ها استخراج می گردد.

لذا این کانی را با آسیاب کردن سنگ و کانه آرایی بدست می آورند.

علاوه بر پگماتیت ها سنگهای آذرین درونی الکالی نیست، سینیت، گابرو، دیوریت و تا حدی گرانیت و تیدها و سنگهای آذرین بیرونی الکالی تر آلیت، تراکیت و تا حدی ریولیت سنگهایی هستند که احتمال استخراج فلوسپار در آنها بصورت مقرون به صرفه زیاد می باشد که در این رابطه فاکتورهای دیگری از قبیل میزان آلتراسیون میزان کانی های فرعی، حجم و امکان دسترسی به توده را باید در نظر گرفت.

در طبیعیت کانی های مشابهی با فوسپارها وجود دارد که کوارتز و فلوسپارتوئیدها از این دسته می باشند و جهت تشخیص فلوسپارها می توان از شاخصه های زیر کمک گرفت.

الف- کوارتز رخ نداد ولی فلوسپاتها دارند ب- کوارتز در سطوح شکستگی جلالی چرب دارد ولی فلوسپاتها روی سطوح رخ و روی سطوح بلوری جلای شیشه ای دارو ج- کوارتز معمولا بی شکل است ولی فلوسپاتها (پلاژیوکلازها) اغلب نیمه مشکلادار تا تمام مشکلادار د- کوارتز تجزیه نمی شود ولی فلوسپارتها براحتی تجزیه می شوند هـ – فلوسپارتها (لوشیت) گردند ولی فلوسپاتها (پلاژیوکلارها) کشیده اند و- فلوسپاتوئیدها فقط در سنگهای تحت اشباع از سیلیس دیده می شوند ولی فلوسیاتها در اغلب سنگها قابل مشاهده اند.

عمده معادن فلوسپات در ایران در استانهای خراسان، زنجان، همدان، مرکزی و نیز در اکتشاف گردیده و در حال بهره برداری می باشند آنالیز ماده معدنی بصورت ذیل می باشد که با توجه به میزان مجموعه Cao و Na2o و K2o و مقایسه ان با همین مجموعه از معدن مجاور با نام چغایی بنظر می رسید که انجام عملیات اکتشافی و استخراج توجیه اقتصادی داشته باشد.

ولی هم اکنون و با توجه باز کردن سینه کارهای متعدد و تخمین میزان کانی های مزاحم در مجموع ادامه طرح از لحاظ اقتصادی توجیه پذیر نیست.

5- عملیات اکتشافی انجام شده 6- پیشنهادات برای مراحل بعدی اکتشاف با توجه به بازدید از معادن مجاور (یونس، چغایی) به نظر می رسد و در اعماق از میزان کانی های مزاحم همچون بیوتیت و کوارتز کاسته می گردد که در این صورت بهره برداری صرفه اقتصادی خواهد داشت از طرفی مساحت کم رخنمون های ماده معدنی در مقایسه با معادن نام برده و مشخص نبودن عمق باطله و هزینه بالا برای رسیدن به ماده معدنی کم بیوتیت و کوارتز ریسک سرمایه گذاری را بالا برده و ادامه کار توجیه پذیر به نظر نمی رسد.

منابع و ماخذ 1- مر‍، فرید- مدبری، سروش.

راهنمای کانی شناسی (ترجمه) (1380)، انتشارات نشر دانشگاهی 2- علیپور، صمد، زمین شناسی سنگها و کانیهای صنعتی (1369).

انتشارات جهاد دانشگاهی ارومیه 3- مجیدی ، شرح چهار گوش همدان ( 13)سازمان زمین شناسی کشور 4- کریم پور، محمد حسن، کانیها و سنگهای صنعتی (1378) انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد فلدسپات قلیاییپلاژیوکلازمونوکلنیکترکیبتری کلنیکترکیبارتوکلاز(Kna)Alsi3o8آلبیتNaAlsi3o8سانیدین(KNa)Alsi3o8الیگوکلاز(Na.ca)Alsi3o8آدولاریا(KNa)Alsi3o8آنوزین(Na.ca)Alsi3o8تری کلنیکلابرادوریت(Na.ca)Alsi3o8میکروکلین(KNa)Alsi3o8بایتونیت(Na.ca)Alsi3o8آنورتورکلاز(NaK)Alsi3o8آنورتیتCaAl2si2o8