سیستمهای تسلیحاتی موشکهای کروز و رویکردهای آن
(با نگرش بر عملکرد آنها در نبردهای اخیر)
مقدمه:
موشکهای کروز سیستمهای تهاجمی محسوب می شوند که بسته به تکنولوژی بکار رفته در آنها می توانند سیستمهای بالنسبه ساده تا پیچیده باشند .
امروزه انواع ضد کشتی آنها به طور گسترده مورد تکثیر قرار گرفته است، اما انواع موسوم به حمله به اهداف زمینی تنها در موجودیهای تعداد انگشت شماری از کشورهای پیشرفته یافت می شود.
عملکرد موفقیت آمیز موشکهای تاماهاوک و CALCM در نبرد طوفان صحرا و عملیاتهای متعاقب آن و قیاس آنها با سیستمهای مشابهی چون هواپیمای پنهانکار F-117A باعث گردیده تا کشورهای دیگری که این تحولات را زیر نظر دارند با جدیت بیشتری برنامه توسعه این سیستمها را پیگیری نمایند .
مهمترین فاکتورهایی که باعث می شوند.
این سیستمها تسلیحاتی حائز اهمیت تلقی شوند عبارتند از توانایی نفوذ به لایه های دفاعی (اعمال تکنولوژیهای پنهانکاری و استفاده از مسیرهای چندگانه) ، افزایش برد به بیش از 500 کیلومتر ، انعطاف پذیری عملیاتی سیستم، قیمت تمام شده کمتر، تعداد موجودیهای در دسترس از این سیستمها ، می باشد.
وجود این تسلیحات پیچیده در کنار هواپیماهای ضربتی پیشرفته باعث خواهد شد تا ساختار نیروهای تهاجمی دستخوش تغییر شده و ملزومات برد و پنهانکاری بیشتر هواپیماهای تاکتیکی ضربتی اولویت شماره یک محسوب نشود.
موشکهای کروز: تعریف و رویکرد آنها
واژه موشک کروز در برگیرنده چندین گونه از سیستمها و توانایی های آنهاست، این موشکها دارای طیف وسیعی از گونه های بلوک شرق چون کرم ابریشم چین (HY-2) با برد معادل 105 کیلومتر تا انواع غربی و پیشرفته آن چون تاماهاوک که دارای بردی حدود 3000 کیلومتر می شود، است.
این سیستمها بسته به سرعتها و قابلیتهای نفوذ خود به لایه های دفاعی دشمن دارای تفاوتهای عمده هستند.
اما علیرغم این تفاوتها تمامی آنها دارای تعریفی مشترک هستند.
این تعریف عبارتند از: پرنده بدون سرنشین هدایت شونده که توسط نیروی پیشران داخلی خود و از طریق تولید نیروی برای آیرود دینامیکی (Aerodynamic LiA) بخش اعظمی از مسیر خود به سمت هدف را طی می نماید و هدف اولیه و اصلی آن اعمال مهمات نظامی یا محموله ای ویژه بر هدف است.
این تعریف همچنین می تواند سیستمهایی چون پرنده های بدون سرنشین (UAV) هلیکوپترها و هواپیماهای بدون سرنشین کنترل شونده را نیزشامل شود.
موشکهای کروز دارای دو ماموریت اصلی در انهدام اهداف هستند و بر این اساس دارای دو گونه متفاوتند : موشکهای کروز ضد کشتی (ASCM77) و موشکهای کروز حمله به مواضع حمله به مواضع زمینی (LACM78) برای هدف مورد نظر در این جزوه انواع حمله به مواضع زمینی مورد بررسی و توجه واقع خواهد شد.
موشکهای کروز سیستمهایی قابل اطمینان ، دقیق، دارای قابلیت بقا در محیط دشمن و مهلک هستند که می توانند از طریق هوا، دریا و یا خشکی پرتاب شوند.
در هنگام پرواز شناسایی آنها مشکل می باشد، آنها با انتخاب مسیرهای غیر مستقیم (پایین یا بالا) می توانند از روبرو شدن با محدوده های تحت دفاع شدید هوایی اجتناب نمایند تا بدین سان با انتخاب جهتی مناسب اهداف خود را مورد حمله قرار دهند.
امروزه موشکهای کروز می توانند اهداف خود را با دقتی مثال زدنی مورد اصابت قرا ردهند، در آتیه موشکهایی از این دست که هوشمندتر شده و از دقتهای بالاتری برخوردار خواهند شد، تهدید فزاینده تری را فرا روی نیروهای مقابل قرار می دهند.
در حال حاضر تعداد معدودی از انواع حمله به مواضع زمینی شکل گرفته اند (عمدتا توسط آمریکا ، روسیه و فرانسه) و کشورهای زیادی نیز (برای مثال : چین ، فرانسه ، آلمان ، اسرائل ، ایتالیا روسیه و افریقای جنوبی) برنامه های توسعه موشکهای کروز حمله به مواضع زمینی را پیگیری می نمایند.
در گزارش دفاعی در گزارش دفاعی ارائه شده در ماه می 1997 کشور آمریکا ، اشاره به این شده است که سلاحهای کشتار جمعی محتملا در غالب جنگهای آتی مورد استفاده واقع خواهند شد، این گونه عوامل توسط سلاحهای گوناگون حمل خواهند شد که یکی از آنها موشکهای کروز هستند.
عقیده بر آن دارند که شمار موشکهای کروز حمله به مواضع زمینی در خلال 10 سال آتی افزایش خواهد یافت .
حین آنکه فاکتورهایی چون برد، دقت، کاهش سطوح مقطع راداری و تواناییهای تخریبی این موشکها نیز افزایش خواهد یافت.
توسعه سیستمهای اخیر چون موشکهای روسی AS-18/KAZOO (kh-59M Ovod-M) موشک اسرائیلی AGM-142 Popeye و موشک AGM-84E(SLAM) از آمریکا مرز متمایز کننده موشکهای کروز و هوا به سطح ضد کشتی را از میان بر داشته، و تکثیر این سیستمها باعث اعمال تهدیدی جدی بر روی عملیاتهای تاکتیکی خواهد شد.
ملحق نمودن محموله ای هوشمند در سر جنگی باعث خواهد شد تا در آتیه ای نه چندان دور، امکان درگیر شدن با واحدهای زرهی در حال حرکت میسر شود.
از دیگر تواناییهای بالقوه موشکهای کروز نیز امکان اجرای مانور گریز و اقدامات متقابل توسط آنها خواهد بود.
تکنولوژیهای کلیدی در موشکهای کروز تکنولوژی موشکهای مدرن مروز دارای 4 المان است : سازه بدنه ،سیستم پیشران ، سیستم هدایت و سرجنگی.
پیشرفت و استفاده ازآخرین دستاوردهای علمی در هر یک از زمینه ها باعث می شود تا این سیستمها بتوانند در فاکتورهایی چون دقت ، رویت پذیری پایین، تولید پذیری بالا ، قیمت و سایر جنبه ها به نتایج مهم دست پیدا نمایند.
سازه بدنه (Air Frame) کلیدی ترین فاکتور در اعمال تکنولوژی برتر در طراحی و ساخت بدنه موشکهای کروز بکارگیری تکنولوژی رویت پذیری پایین Stealth)) در ا«هاست.
موشکهای کروز پنهانکار اهدافی سخت جهت شناسایی خواهند بود این باعث می شود تا زمان پیش اخطار حمله آنها پایین آمده و دفاع در مقابل آنها را با چالشی سخت مواجه سازد.
تکنولوژی رویت پذیری پایین که به طور عمومی تکنیکهای پنهانکاری خوانده می شوند شامل مجموعه ای از فن آوریهای مرتبط جهت کاهش علائم منتشره جسم در باندهای مختلف فرکانی است.
یکی از مهمترین زمینه های فعالیت در این راستا که می تواند ساختار و شکل سازه بدنه را دستخوش تغییر سازد کاهش سطح مقطع را دارای (RCS) جسم است .
طراحیهای ویژه ای که نمونه های آنها در هواپیماهایی چون F-117 و B-2B دیده می شود نتیجه بکارگیری تکنیکهای پیشرفته ژئومتریک در بدنه با این هدف اولیه است.
بکارگیری سطوح تخت با جهات مختلف در بدنه سیستم باعث می شود تا سطح مقطع را دارای واقعی جسم پایین تر از اندازه واقعی خود جسم باشد علاوه بر این تکنیکهای طراحی ، اعمال تکنولوژیهای مواد جاذب می تواند قابلیت رویت پذیری راداری را در آنها کاهش دهد.
این دسته از مواد که به مواد جاذب راداری (RAM) موسوم اند، شامل کربن ، فریتها، گرافیت و به طور اخص مواد کامپوزیت فیبرکربن هستند.
تاثیرات بکار گیری این تکنیکها می توان منجر به نتایج تأثیر گذاری گردد.
برای مثال یک هواپیماهای معمولی دارای سطح مقطع راداری در حدود 6 متر مربع است.
هواپیمایی به ابعاد بزرگتر مانند B-2B که از اخرین فن آوریهای پنهانکاری استفاده نموده تنها سطح مقطع را دارای حدود 75/0 متر مربع را نشان داده است.
موشک کروز تاماواهاکی که در سال 1970 طراحی گردیده است سطح مقطعی حدود 05/0 متر مربع دارد، ارائه نسل جدیدتر موشکهای کروز مانند AGM-129A این میزان را نیز کاهش خواهد داد.
برای مقایسه کافی است تا یادآور شویم برای جسمی مانند یک پرنده مقدار این پارامتر چیزی حدود 01/0 متر مربع است.
راداری کمتر از 1/0 متر مربع باشند اهداف دشوار جهت رهگیری توسط رادار هستند، چرا که حتی اگر رادار زمینی بتواند آن را شناسایی نماید، سیستم پدافندی قادر نخواهد بود که به طور دقیق بر روی آن قفل شده و با آن درگیر شود.
سیستم پیشرا بیشتر موشکهای کروز برد بلند از موتورهای مکنده هوا استفاده می نمایند، این باعث می شود تا اکسیژن لازم جهت احتراق از طریق هوای اطراف تامین شده و فضای مناسبی برای تعبیه کردن سوخت بیشتر در اختیار قرار گیرد.
سیستمهایی با بردهای کوتاه تا متوسط عموما از موتورهای نوع توربوجت که دارای راندمان کمتر و قیمتهای تمام شده پایینتری نسبت به انواع توربوفن هستند، استفاده می نمایند.
بیشتر موشکهای برد بلند (برای مثال تاماهاوک) از موتورهای توربوفنن که از راندمان به مراتب بالاتری برخوردار هستند، استفاده می نمایند تا آنها را در سرعتهای بالایی مادون صوت به پیش برند .
تعداد معدودی از موشکهای کروز برو بلند مانند موشکهای فرانسوی ASURA,ASMP نیز از موتورهای رم جت استفاده می نمایند و آنها را قادر می سازند تا به سرعتهایی معادل 2 تا 3 ماخ دست پیدا نمایند.
یکی از جنبه های مهم بکارگیری موتورهای دارای فن، کاهش بسیار شدید امواج مادون قرمز ناشی از خروج گازهای داغ از دهانه موتور می باشد.
این فاکتور نسبت به موشکهایی که از موتورهای راکتی استفاده می نمایند و دارای پلامب (Plume) بزرگتری هستند یک مزیت محسوب می شود.
همچنین موشکهای مادون صوت دارای دمای پوسته ای در حدود 45 درجه سانتیگراد هستند.
این موضوع نیز بر روی شناسایی جسم نمایانگرهای مادون قرمز بسیار تأثیر گذار است.
سیستم هدایت به طور عمومی موشکهای کروز دارای حداقل دو سیستم هدایت هستند یک سیستم هدایت در پرواز توسط ترکیبی از ژیروسکوپها و تحت عنوان سیستم ناوبری اینرسی (INS) اجرا می شود جایروهای مرسوم که در حال حاضر در هواپیماها و هلیکوپتر ها مورداستفاده واقع می شود، دارای 100 الی 300 قطعه در حرکتر هستند.
اما جایروهای جدیدی که در حال حاضر تولید میشوند بر خلاف جایروهای دسته قبل که بعد از استفاده در 200 ساعت دچار تنزل کارایی می شوند ، علیرغم کوچکی خود کیفیت اولیه خود را از دست نمی دهند.
علاوه بر افزایش مشهود در قابلیت اطمینان جابروهای جدید بسیار کوچکتر می باشند و بنابر همین مزایای فراوانی را در طراحی بدنه این نوع موشکها به وجود می آورد .
برای موشکهای برد بلند کروز به جهت خطاهای ذاتی سیستم ناوبری اینرسی (Drift) اطلاعات تکمیلی جهت مرتفع کردن آن موردنیاز است.
یکی از روشها که در موشکها که در موشکهای کروز آمریکایی مورد استفاده قرار گرفته است.
تکنیک تطبیق عوارض زمین موسوم به TERCOM است .
به واسطه پیچیدگیهای فراوانی که در تهیه نقشه های دیجیتالی مورد نیاز این سیستم موجود می باشد تنها موشکهای آمریکایی از این روش استفاده می نمایند و از نقاط ضعف این سیستم مکمل ناوبری، زمان بالا تهیه نقشه های مسیر موشک و افزایش زمان طراحی حمله تا اجرای عملیات است، همچنین بکارگیری این روش بر روی مناطقی که عوارض جغرافیایی خاصی ندارند (نمونه آنچه در بیابانهای صاف و مسطح مناطق جنوب عراق در جنگ خلیج فارس وجود داشت) باعث می شود تا موشک نتواند خود را با مسیر درست تطبیق دهد.
مجموعه ای از این نقاط ضعف و امکان استفاده از اطلاعات تکمیلی تر مثل اطلاعات به هنگام ماهواره ای باعث شده است تا این سیستمها با دریافت کننده های CPS تجهیز شوند.
پس از جنگ خلیج فارس و بررسی نتایج به دست آمده از عملکرد تسلیحات آمریکایی این سیستم بر روی موشکهای کروز آن کشور نصب گردید و تنها 3 سال بعد یعنی سپتامبر 1995 بر علیه اهداف خود در بالکان توسط تاماهاوک بکار برده شد.
سیستم هدایت فاز ترمینال که در اخرین مرحله از عملکرد موشکهای کروز بکار برده می شود می تواند شکلی از تکنیکهای رادار فعالی نیمه فعال، مادون قرمز ، تلویزیونی و هدایت بر روی نقطه پارازیت ساز باشد علاوه بر این روشها، متدهای ویژه ای چون dsmac نیز که ویژه تاماهاوک آمریکاست مورد استفاده واقع شود.
این روش ایده ای از انطباق دوبعدی است که یک سنسور سوار بر موشک از تصاویر مسیر حرکت (درست زیر موشک) و اطلاعات موجود در کامپیوتر سیستم ناوبری صورت می دهد.
متدهای نوینی که هم اکنون در حال بررسی جهت جایگزینی با پاره ای از این سیستمها است .
استفاده از سنسورهای تصویر ساز مادون قرمز است.
سرجنگی (Warhead) از بعضی جنبه ها مهمترین المان یک موشک کروز ، سرجنگی آن است.برخلاف موشکهای بالستیک که در خلاف پرواز تنشهای زیادی به سر جنگی آن وارد می شود (به واسطه شتابهای مثبثت و منفی زیاد) درموشکهای کروز به واسطه شباهتهای زیاد با هواپیما، این زیر مجموعه کمتر تحت تأثیر عوامل قرار می گیرد.
این بدین معنی است که مهمانی که اساسا جهت حمل توسط هواپیما اختیار می شود، امکان استفاده در موشکهای کروز را نیز دارا بود (این شامل عوامل کشتار جمعی نیز می شود).
به واسطه سرعتهای مادون صوت موشکهای کروز، کاربرد عوامل بیولوژیک و شیمیایی (به صورت پاشئی و یا خوشه ای) در آنها بسیار مناسب است .
برخلاف این دسته ، پخش عوامل شیمیایی و بیولوژیک توسط موشکهای بالستیک که با سرعتهایی چندین برابر صوت حرکت می کنند، پروسه ای بسیار پیچیده است در حال حاضر شمار زیادی از موشکهای کروز به واسطه دقتهای بالای خود به سرجنگی های متعارف تجهیز شده اند و بیشتر و تلاشها در جهت توسعه چنین سیستمهایی است برای مثال موشک تاماواهاک مدل TLAM-D چهار محموله (Submunition) را در خود جای می دهد که پس از جدا شدن از محفظه حمل خود به سوی چهار هدف مجزا حرکت می کنند.
به طوری که گزارش شده در خلال جنگ خلیج فارس این موشک از سرجنگی مخصوصی استفاده نمود که وظیفه آن از کاراندازی نیروگاههای برقی و ترانسفورماتورها بود این سرجنگی که به KlT-2 معروف بود با آزاد سازی قرقره های فیبرکربن بر روی این تاسیسات باعث ایجاد اتصال کوتاه در مدارهای الکتریکی و ادوات آنها می شد.
عملکرد موشکهای کروز TLAM و CALCM در جنگ خلیج فارس عملیات طوفان صحرا که در سال 1991 صورت پذیرفت ، اولین فرصت جهت بکارگیری موشکهای کروز حمله به مواضع زمینی در شرایط جنگی در خلال این عملیات در مجموع 307 ماموریت مجزا برای موشکهای تاماهاواک تعریف شد تا از طریق سکوهای شناور و یا زیردریایی پرتاب شوند.
از این 307 ماموریت 19 مورد با مشکلات قبل از پرتاب (Prelaunch) مواجه شدند 10 عدد از 19 مورد مشکلاتی موقت بودند و بنابراین موشکهای فوق الذکر یا در زمانهای بعد شلیک گردیده اند و یا به انبارهای نگهداری ارجاع شده است.
در مجموع ،288 مورد پرتاب واقعی موشک تاماهاوک صورت گرفت و از این میان 283 فروند (95%) در مرحله پرواز کروز قرار گرفتند و راه خود را به سمت اهدافشان طی نمودند از 288 فروند سلیک شده 5 موشک با مشکل عدم باز کردن بالهای خود مواجه گردیدند و یک فروند دیگر با مشکل عدم جدایی موتور پرتاب مواجه شد.
از تعداد 282 فروند که به مرحله پرواز کروز رسیدند ، 22 عدد نوع TLAM D-ll و 260 فروند دیگر نوع C و D-l بودند.
از مجموع 38 هدف که توسط تاماهاوک مورد حمله واقع شدند 37 هدف توسط 260 فروند از انواع C و D-l هدفگیری شدند .این 37 هدف دارای 137 نقطه هدفگیری مجزا بودند.
این اهداف عبارت بودند از 10 مرکز رهبری ، 6 هدف فرماندهی / کنترل و ارتباطات، 3 هدف دفاع هوایی، 8 هدف مربوط به مراکز تولید توان الکتریکی 4 هدف مرتبط با تولیدات نفتی و 4 هدف تولیدات شیمیایی و موشکی (هدف 38 ام تنها توسط D-ll TLAM هدفگیری شد).
در هر صورت ، استفاده از موشک TLAM بسته به نوع اهداف تغییر می نمود.
برای مثال بنا به گزارش ارائه شده توسط CAN/DIA اگرچه دو موشک TALM مرکز عملیات دفاع هوایی عراق را مورد اصابت قرار دادند، اما آنها تنها توانسته بودند دو چاله کوچک را در سقف 11 فوت ضخامت بتن این سازه وارد آوردند.
با این حال نتایج موفقیت آمیز سایر حملات موشک تاماهاوک باعث شد تا نتایج حاصل از عملکرد آن با سیستمهایی چون هواپیمایی پنهانکار F-117A در خلال همان عملیات قیاس شود.
موشکهای تاماهاوک 8 گونه از 12 گونه اهداف کلی را در خاک عراق مورد حمله قرار دادند.
بر طبق نظر مقامات نیروی دریایی 38 مجتمعی که موشکهای تاماهاوک مورد اصابت قرار دادند، همگی تحت دفاع شدید هوایی قرار داشتند ، این مسئله باعث شده بود تا آنها ترجیح دهند که حمله تنها با تسلیحاتی بدون عامل انسانی و دقیق چون موشک تاماهاوک صورت پذیرد.
خیلی از اهدافی را که موشک تاماهاوک و هواپیماها مورد اصابت قرار می دادند در محدوده های یکسانی قرار داشتند.
برد موشکهای تاماهاوک این اجازه را به آنها می داد تا اهداف را با پرواز از نقاط شلیک خود در دریای سرخ و مدیترانه مورد هدف قرار دهند، اما هواپیماهای F-ll7A که از پایگاههایی در جنوب عربستان سعودی پرواز می کردند، لازم بود تا در نیمه راه در آسمان سوختگیری نمایند.
موشک تاماهاوک تنها سلاحی بود که در هنگام روشنایی روز بر علیه اهدافی در جنوب عراق بکار برده شد.
مقامات نیرویی دریایی آمریکا عقیده بر این دارند که بعضی از این موشکها توسط واحدهای توپخانه زمین به هوای عراقی محتملا سرنگون شده اند.
مسیرهای محدود مورد استفاده در موشک تاماهاوک جهت رسیدن به اهداف و تاکتیکهای بکار گرفته شده، جهت هماهنگی با ماموریت هواپیماهای تاکتیکی می توانسته در این مسئله دخیل باشد از آنجا که مسیرهای قابل استفاده برای حرکت موشکها محدوده بوده شلیک چندتایی آن هم از یک مسیر صورت می گرفت ، این باعث می شد تا خدمه های توپ عر اقی هنگام مشاهده حرکت یک موشک ، انتظار داشته باشند تا موشکهای بعدی از همان مسیر به سمت هدف نزدیک شوند.
بر طبق نظر CAN ، نرخ موفقیت برای موشکهای تاماهاوک شلیک شده در خلال 2 روز اول جنگ 2 روز اول جنگ خیلی بیشتر از آنهایی بود که پس از آن شلیک شده اند.
برای تیمهای طراحی حمله زمینهای صاف و بدون شکل جنوب عراق مسکل جدی جهت تهیه کردن نقشه ها و اطلاعات ورودی سیستم TERCOMو DSMAC تلقی می شد.
همچنین آب و هوای بسیار گرم خاورمیانه باعث شده بود تا موتور تاماهاوک در بدترین شرایط ممکنه در حال کارقرار گیرد.
متخصصین بر این باورند که شرایطی را که در آن موشک قرار داشته بایستی در عملکرد سیستم ملحوظ داشت.
بمانند موشک تاماهاوک ، موشک CALCM نیز در موفقیت آمیز بودن عملیات طوفان صحرا سهیم بوده است .
اما علیرغم این، بعضی محدودیتها را نیز از خود نشان داد.
در اولین روز نبرد 7 هواپیمای B-52 G که موشکهای CALCM را حمل می کردند از پایگاه نیروی هوایی Barksdale در لوئیزیانا به پرواز درآمدند و 35 فروند موشک را به سمت اهداف تعیین شده رها نمودند .
تمامی اهدافی را که موشکهای CALCM مورد هدف قرار دارند، 2 گونه از 12 گونه کلی اهداف بود و شامل 5 سایت ارتباطات نظامی و 3 ایستگاه تولید توان الکتریکی می شد.
هنگام عملیات طوفان صحرا موشکهای کروز تنها سیستمهایی نبودند که محدودیتهایی را از خود شان دادند برای مثال همانطور که قبلا نیز بیان شد، میزان موفقیت انهدام اهداف توسط هواپیمای F-117 در روزهای دوم و سوم نبرد هوایی به خاطر پوشش ابر در ارتفاع با کاهش روبرو شد.
سایر هواپیماها نیز با مشکلات دیگری مواجه گردیدند.
برای مثال در حدود 780 یا 33% از 2310 سورتی پرواز هواپیمای F-11F به واسطه وجود مشکلات مکانیکی و سایر مشکلات و یا آب و هوای بد قبل از حمله به اهداف لغو گردید .
مکشلات مکانیکی زیر مجموعه های مختلف هواپیما مانند سیستمهای ناوبری اینرسی ، سیستمهای سوخت گیری هوایی، و مجموعه کامپیوترهای داخلی 45 درصد این میزان را شامل شدند.
آب و هوای بد باعث محدود شدن توانایی هواپیما جهت پرتاب بمبهای هدایت شونده لیزری شدند و باعث تقریبا 25 درصد از لغو ماموریتها گردید.
مقایسه چند فاکتور مهم برای موشک تاماهاوک و هواپیماهای سرنشین دار علی رغم اینکه موشکهای کروز تاماهاوک و CALCM موفقیتهای خوبی را از خود به نمایش گذاشتند، اما در پاره ای از زمینه ها محدودیتهایی را به نمایش گذاشتند که نتایج حاصل از آن باعث شکل گیری بلوک III موشک تاماهاوک گردید تا پس از آن در بالکان بکار برده شود.
بهینه سازی بلوک III که از محدودیتهای عملیات طوفان صحرا حاصل گردید محدودیت بهینه سازی نتیجه نیروی دریایی همچنین برنامه بهبود سازی آتی خود را با معرفی بلوک IV موشک تاماهاوک معرفی نموده است.
بهینه سازیهای بلوک IV نسبت به بلوک III سیستمهای ضربتی از هواپیماهای تاکتیکی نقش کلیدی خودرا حفظ خواهند کرد.
علیرغم تواناییهای موشکهای کروز، هواپیماهای تاکتیکی در بسیاری از شرایط دارای مزیتهای حائز اهمیتی نسبت به آنها هستند و بنابراین نقش کلیدی خود را در اجرای عملیاتی تهاجمی / ضربتی حفظ خواهند کرد.
برای مثال، اهداف مستحکم شده تنها از طریق حمل مهمات ویژه نافذ در این سازه ها و توسط هواپیماها قابل تخریب هستند چرا که سرجنگی موشکهای کروز دارای محدودیتهایی در این زمینه است در مورد اهداف متحرک و یا آنهایی که در موقعیت دقیقی قرار ندارند، مثل تانکها یا سایر نیروهای پیاده تنها هواپیماهای سرنشین دار قادر هستند که آنها را نابود سازند .
علاوه بر این موارد، هواپیماها انتخاب اصلح برای شمار فراوانی از اهداف متنوع در یک نبرد طولانی مدت هستند .
برای مثال در خلال نبرد طوفان صحرا بیش از 1000 هواپیمای ضربتی بیش از 40000 پرواز را بر علیه 5500 هدف انجام دادند.
برای چنین نبردی مقادیر زیاد مهمات با قیمت بالا بمانند موشک کروز قابل دسترس نخواهد بود.
اگر چه قیمت واحد موشک تاماهاوک تقریبا 9/2 میلیون دلار (سال مالی 1994) است و کاملا پایینتر از قیمت تمام شده یک هواپیمای ضربتی مدرن است، اما عدم امکان پذیری استفاده مجدد آن باعث شده تا در بین سیستمهای ضربتی، بالاترین فاکتور هزینه هر سورتی پرواز (Cost per sortie) را داشته باشد.
(به جدول ضمیمه توجه فرمایید) البته این نکته نیز بایستی با مزایایی چون عدم ریسک به خطر افتادن جان خدمه پروازی و هواپیماهایشان نیز قیاس شود.
بنابراین قیمت بالای موشک کروز و فاکتورهای مربوط به هدف (امکان انهدام موفق هدف) در استفاده از آن سهم بسزایی دارد، بدین معنی که آیا هدف مورد نظر ارزش هدفگیری توسط موشک کروز را دارا خواهد بود یا خیر، به خصوص اینکه امکان در خطر افتاده هواپیما (در صورت استفاده از این سیستم ) در مواجه با این هدف نیر بالا باشد.
در هر صورت قیمت یکی از جنبه های انتخاب یک سلاح است و نبایستی فاکتورهای دیگر را فراموش کرد.
برای مثال در حمله جزایی سال 1993 موشک تاماهاوک بر علیه ستاد مرکزی سازمان اطلاعات عراق بکار برده شد.
در این حمله چندین نقطه هدفگیری که در 6 ساختمان این مجتمع قرار داشتند مورد اصابت واقع شدند در صورتی که این حمله توسط هواپیماها انجام می شد نیازمند زمان و منابع لازم جهت حضور ناوگان دریایی داشت، از آنجا که هیچ ناوگان هواپیمایی در آن زمان در منطقه موجود نبود، یا امکان کسب مجوز در استفاده از پایگاههای هوایی کشورهای منطقه وجود نداشت، این حمله توسط موشکهای تاماهاوک و از طریق شناورهای رزمی مستقر در منطقه انجام شد.
موشکهای کروز می توانند ملزومات سیستمهای ضربتی (هواپیماها) را تحت تأثیر قرا دهند.
تواناییهای مسلم و محقق موشکهای کروز در چندین وضعیت ، مانند حمله به مناطق تحت پوشش دفاع هوایی سنگین یا اهدافی در بردهای بلند باعث در اختیار گذاردن یک انتخاب از داشتن سیستمی ضربتی نسبت به هواپیماهای جنگی شده است.
این تواناییها در تلفیق با پاره ای از هواپیماهای دارای عملکرد فوق العاده بالا می تواند بر روی ویژگیها و مشخصات سایر هواپیماهای آتی تأثیر گذار باشد نتیجه آن هم در اختیار داشتن هواپیماهای جمگی و موشکهای کروز با دامنه وسیعی از تواناییها خواهد بود از انجا که برد موشک کروز این اجازه را می دهد تا اهداف خود را در فواصل بلند مورد اصابت قرار دهند، (جایی که هواپیماهای جنگی نیازمند سوختگیری مجدد هستند) موشکهای کروز می توانند ملزومات برد بیشتر هواپیماهای ضربتی آتی را تحت تأثیر قرار دهند.
کارشناسان عقیده بر آن دارند که بیشتر اهتداف برد بلند از انواع استراتژیک و با اهمیت بالا هستند و بیشتر اهداف متحرک و نیروهای زمینی در بردهایی به مراتب کوتاهتر واقع هستند، به همین منظور بیشتر هواپیماهای بمب افکن استراتژیک و موشک هایکروز می توانند برای حمله به این اهداف در بردهای بلند مورد استفاده واقع شوند و هواپیماهای تاکتیکی ضربتی می توانند به طور اپتیمم برای نابود سازی اهدافی در بردهای ک.تاهتر بکار برده شوند.
بر طبق نظر این کارشناسان تمام اهداف حال حاضر برای حمله موشکهای کروز مناسب نیم باشند.
اما بیشتر اهداف ثابت در صورت معرفی نسلهای جدید این موشکها (مثل بلوک IV موشک تاماهاوک ) می توانند اهداف فرضی کروز تلقی شوند.
مقوله سوختگیری هوایی زمانی که برد هواپیما برای رسیدن به اهداف مستحکم شده لازم به افزایش باشد، یک انتخاب باقی می ماند، بنابراین بیشتر هواپیماهای آتی می توانند طوری بهینه شوند تا حملاتی در بردهای کوتاهتر را انجام دهند اهدافی در برد های بلندتر می تواند توسط بمب افکن های برد بلند، موشکهای کروز و هواپیماهای ضربتی با سوخت گیری مجدد مورد دسترسی واقع شوند.
توانایی موشکهای کروز جهت حمله به اهدافی تحت دفاع شدید هوایی بدون قراردادن خلبان در ریسک می تواند ملزومات پنهانکاری بیشتر هواپیماهای آتی را تحت تأثیر قرار دهد.
عملیات طوفان صحرا نشان داد بخش اعظم هواپیماهایی که از مزایای تکنیکهای پیشرفته پنهانکاری سود نمی برند توانستند به زور موفقیت امیز وظایف محوله را انجام دهند.
بر طبق گفته کارشناسان در اولین روزهای نبرد هوایی، موشکهای کروز عمل کننده با تعداد معدودی هواپیمایF-117A و هواپیماهای غیر پنهانکاری EA-6B,F-4G ویژه سرکوبی دفاع هوایی توانستند سیستم دفاع هوایی عراق را از کار اندازند و تا روز شوم نبرد آن را به شکلی اساسی غیر موثر سازند .
این امر باعث شد تا هواپیماهای عیر پنهانکار در ادامه نبرد بتوانند در محیطی بالنسبه ایمن اهداف بعدی را مورد قرار دهند .
بنا به همین اصل کارشناسان امر عقیده بر این دارند که از کار اندازی دفاع هوایی دشمن در تمامی نبردهای آتی اولویتی شماره یک محسوب می شود همانگونه که عملیات طوفان صحرا و عملیات جزایی متعاقب آن در سال 1993 نشان داد موشک تاماهاوک زمانی که پدافند هوایی دشمن در سطحی بالا قرار دارد و یا امکان سرکوبی دفاع هوایی با شیوه های رایج وجود ندارد می تواند به جای هواپیماها مورد استفاده واقع شود این تجارب و نتیجه گیری می تواند منجر به اصل مهمی شود که در ا« مشخصه بیشتر هواپیماهای ضربتی با تواناییهای پنهانکاری بالا محتملا غیر ضروری است.
تعداد اندکی از هواپیماهای پنهانکار همانند F-117A یا جانشین بعدی آن می تواند حمله به اهدافی تحت دفاع هوایی شدید را همراه با موشکهای کروز صورت دهد.
خلاصه بحث 1- سه زمینه کلیدی از توجه به تهدید موشکهای کروز عبارتند از: الف: افزایش برد به بیش از 500 کیلومتر ب: توانایی موشک جهت نفوذ به لایه های دفاعی ج: هر تکنولوژی که باعث کاهش هزینه تولید و بنابراین افزایش میزان موجودی این سیستمها شود.
2- تکنولوژیهای کلیدی در موشک های کروز عبارتند از: سازه بدنه سیستم پیشران، سیستم هدایت و سرجنگی و یکپارچه سازی سیستم (System از این میان 3 تکنولوژی کلیدی جهت افزایش برد شامل موتور هدایت و ناوبری سیستم است.
3- رشد فن آوری در موشکهای کروز باعث خواهد شد تا آنها علاوه بر افزایش تواناییهای خود در برد دقت، کاهش سطح مقطع راداری و تواناییهای تخریبی بتوانند از نظر تاکتیکی شرایط انعطاف پذیر و وفق پذیرتری چون حرکت در مسیرهای متنوع تر، اجرای مانورهای گریز، اجرای اقدامات متقابل و انجام حملات ترکیبی با هواپیماهای ضربتی را در خود لحاظ نمایند.
4- هزینه های پایین تر (طراحی، توسعه ، تولید ، نگهداری و بکارگیری) و مزایای عملیاتی (که مهمترین آنها فاکتور دقت است) از حمله زمینه های قابل توجه در توسعه این سیستمها نسبت به موشکهای بالستیک است.
قرار گیری آنها در کانتینرهای حمل و پرتاب باعث می شود نگهداری و عملکرد آنها در شرایط نامساعد و سخت امکان پذیر باشد.
ابعاد بالنسبه کوچک باعث می شود تا توان جابه جایی سیستم افزایش یابد مشکلات لجستیک کمتر شده و اختیارات بیشتری از نحوه شلیک میسر شود .
مجموعه این عوامل نیز باعث کاهش شناسایی زود هنگام قبل از شلیک آنها خواهد شد.
5- عملکرد موشکهای کروز TALAM و CALCM در نبردهای طوفان صحرا و کزوو مثبت بوده است، به طوری که کارایی آنها با سیستمهای ضربتی چون F-117A مقایسه گردیده است.
نتیجه بکارگیری آنها حاکی از آن است که موشکهای کروز بهترین انتخاب جهت حمله به اهداف ثابت غیر مستحکم شده اند.
آنها می توانند جهت حمله به اهدافی که تحت حمایت شدید هوایی واقعند، در تدارک حمله گسترده توسط سایر هواپیماهای ضربتی بکار گرفته شوند .
6- محدودیتهای عملیاتی حاصل شده از بکارگیری موشکهای کروز در نبرد خلیج فارس باعث گردید تا این سیستمها مورد بهینه سازی واقع شوند از جمله این بهینه سازیها می توان به طراحی مجدد سرجنگی و سیستم پیشران اضافه شدن سیستم مکمل هدایتی CPS و نرم افزار زمان رسیدن همزمان به هدف را نام برد.
7- علیرغم مزیتهای بی شمار موشکهای کروز هواپیماهای تاکتیکی نقش کلیدی خود را در اجرای عملیاتهای ضربتی حفظ خواهند کرد مهمترین دلایل آن عبارت است از ضعف موشکهای کروز در غلبه بر اهداف مسنحکم شده اهداف متحرک ، قیمتهای تمام شده بالای آن برای هر سورتی پرواز (Cost per sortie) و شمار محدود آنها و عدم امکان بکارگیری آن در ابعاد وسیع از جمله آنهاست.
فاکتورموشکهای کروزهواپیماهاریسک بر روی نیروهای خودیعدم ریسک از دست دادن هواپیما و خدمه پروازیاحتمال بالقوه از دست رفتن هواپیما و خدمه آنهااهداف متحرکنمی تواند حمله کندمی تواند حمله کنداهداف ثابتمی تواند حمله کندمی تواند حمله کنداهداف مستحکم شدهنه خیلی موثرموثرملزومات حمایتی و جانبیسکوی پرتاب دریایینیازمند پایگاه هوایی یا دریایی، همچنین هواپیماهای هم دسته مثل تانکر، جنگ الکترونیک ، فرماندهی و کنترل و جنگندهزمان طراحی حملهبلوک ll پروسه طولانی مدت دارد، بلوک III و IV زمان کوتاهتری جهت انجام پروسه خواهند داشتبالنسبه کوتاه مدتدسترسیپرتاب شونده از آبهای آزاداحتمال نیاز به دسترسی به پایگاههای غیر خودیقیمتقیمت بالا برای هر موشکقیمتهای خیلی بالا برای هواپیما و قیمتهای بالنسبه پایین برای مهمات آن به جهت مسیرهای حرکتی محدود، زمان طراحی حمله طولانی و عدم هماهنگی مناسب با هواپیماهای تاکتیکی ، موشکهای تاماهاوک پاسخگوی نیازمندیهای تاکتیکی فرماندهان نظامی نبودند.هدایت از طریق GPS اضافه شد، سخت افزار و نرم افزار طراحی خمله ارتقاء یافت، سیستم طراحی حمله سوار بر عرشه (APS) معرفی گردید، و نرم افزار رسیدن همزمان در موشک دخیل شد.انتخاب مسیرهای حرکتی افزایش یافت.
زمان طراحی حمله تا 90 درصد کاهش یافت، فرماندهان صحنه نبرد به طور مستقیم توانایی طراحی حمله را پیدا نمودند.
نرم افزار زمان رسیدن همزمان به هدف باعث دقیق تر شدن این هماهنگی با هواپیماها گردیده است.قابلیت نفوذ سرجنگی یکپارچه محدود بودسرجنگی دوباره مورد طراحی مورد طراحی واقع شد یک فیوز تاخیری قابل برنامه ریزی در آن گنجانده شدفاکتور Lethality (مرگ اوری) به واسطه افزایش قابلیت نفوذ سرجنگی در هدف قبل از انفجار آن بهبود یافت.بعضی از اهداف در منتهای برد موشک واقع بودندسرجنگی و موتور مجددا مورد طراحی قرار گرفتندسرجنگی سبک جدید این اجازه را به موشک می دهد تا سوخت بیشتری حمل نماید و باعث افزایش برد شود.
موتور جدید نیروی تراست بیشتری را فراهم ساخت و راندمان سوختی خود را افزایش داد.حملات چندتایی از یک مسیر باعث آگاه سازی پدافند هوایی عراق می شدسیستم هدایت GPS اضافه شداز آنجا که مسیرهای بیشتری در دست خواهد بود، مدافع نخواهد توانست از طریق این تاکتیک متوجه حملات مکرر شود.
تواناییبلوک IIIبلوک IVدقتCEP همانند بلوک IICEP آن 60% دقیقتر از بلوک II وIII خواهد شدقابلیت نفوذ در اهدافبیشتر از بلوک IIبیشتر ازبلوک IIIزمان طراحی حملهبیشتر از 90% کوتاه تر از بلوک IIبیشتر از 50% کوتاه تر از بلوک IIIIنیاز به TERCOM/DSMAC برای دقت تمامبلهخیرزنجیره ارتباطی (Data link) با موشکخیربلهزنجیره ارتباطی – کنترل توسط اپراتورخیربلهضد کشتیخیربله