ارتباطات برای هر سازمان مانند جریان خون در بدن انسان است. کارآمدترین مدیران کسانی هستند که ارتباطات را درک می کنند و آن را در محیط سازمانی خود به کار می بندند. ارتباطات وسیله ای است که به مدیران امکان می دهد هر یک از وظایف مدیریتی خود را اجرا کنند. برای برنامه ریزی موفقیت آمیز مدیران باید بتوانند به طور مؤثری با کلیه افراد سازمان ارتباط برقرار کنند. برای سازماندهی موفقیت آمیز، مدیران باید جریان آزاد ارتباطات را هم در بالا و پایین سازمان و هم بین واحدهای مختلف و همکاران تشویق کنند. برای هدایت توفیق آمیز، مدیران باید ارتباطات روشنی بین اهداف سازمانی و کارکنان برقرار کنند و با این ارتباطات کارکنان را برانگیزند تا به رهبری آنان اعتماد کنند و وظایف خود را به بهترین شکل انجام دهند.
مدیران برای نظارت مطلوب باید برای پی گیری پیشرفت کار، تأکید بر هدفهای سازمانی و اصلاح فرآیندهای سازمانی به طور مؤثری با کارکنان برقرار کنند.
اهمیت ارتباطات
بیشتر وقت مدیر به برقراری ارتباط رودررو یا تلفنی با زیردستان همکاران یا مشتریان می گذرد. هنگامی که مدیر با دیگران مذاکره نمی کند ممکن است به نوشتن یا دیکته کردن یادداشتها، نامه ها یا گزارشها و شاید به خواندن مکتوباتی که برای او ارسال شده است مشغول شود. حتی در فواصل اندکی که مدیران تنها هستند ممکن است به واسطه ارتباطی رشته افکارشان گسیخته شود. برای نمونه در مطالعه ای از چگونگی ارتباط مدیران عالی و میانی معلوم شد که آنان هر دو روز یک بار فقط نیم ساعت یا کمی بیشتر می توانستند بدون وقفه کار کنند.
بنابراین ریشه بسیاری از مشکلات فردی، سازمان و اجتماعی را می توان در ضعف ارتباطات مؤثر نقص سیستم ارتباطی یا به طور کلی سوء تعبیر و تفسیرهای ارتباطی جستجو کرد. بنابراین باید گفت ارتباط مؤثر برای مدیران به دلایل زیر مهم است:
1- ارتباط فرآیندی است که وظایف برنامه ریزی، سازماندهی، هدایت و نظارت مدیرت توسط آن انجام می شود.
2- ارتباط فعالیتی است که مدیران برای تحقق هماهنگی و استفاده بهتر از زمان از آن بهره می گیرند.
تعریف ارتباطات
ارتباطات فرآیند تبادل دوجانبه اطلاعات با سایر افراد است و اطلاعات هر نوع تفکر یا اندیشه ای است که مدیران مایل اند به طور دو جانبه با دیگران مبادله کنند. به طور کلی ارتباطات یعنی آنکه فردی پیامی را به یک یا چند تن می فرستد که موجب می شود همه آن افراد مفهوم مشترکی از آن پیام را درک کنند.
چون ارتباطات به طور معمول به عنوان مهارتی مدیریتی به کار می رود و غالباً این مهارت نقشی اساسی در موفقیت مدیر برعهده دارد به همین جهت مدیران آینده باید چگونگی برقرار کردن ارتباطات را بیاموزند.
انواع ارتباطات
ارتباطات مبادله و درک اطلاعات است خواه ارتباط کلامی یا غیرکلامی خواه ارتباطات شفاهی یا کتبی هر نوع ارتباطی موجب می شود که مدیران و سازمان بتوانند عملکرد خوب و مناسبی داشته باشند.
ارتباط غیر کلامی
در ارتباط غیر کلامی اطلاعاتی بدون استفاده از کلمات با ایما و اشاره و رفتار منتقل می شود اشاره غیر کلامی بیش از نود درصد معنی احساسی پیام را در خود دارد به همین جهت این اشاره ها نسبت به ارتباطات کلامی تأثیر بیشتری دارند. در واقع وقتی که دو نوع پیام کلامی و غیر کلامی با هم در تعارض باشند افراد به پیام غیرکلامی اعتقاد بیشتری دارند. اشاره های غیر کلامی تنوع بسیار زیادی دارد و مدیران با مشاهده و تعبیر و تفسیر آنها به طور دقیق می توانند مطالب زیادی درباره معانی پیام و همچنین فرستندگان پیامها درک کنند. با وجود این اشاره های مختلف در فرهنگهای گوناگون متفاوت است به همین جهت ممکن است به درستی فهمیده یا به طور صحیح تعبیر و تفسیر نشوند. ارتباط غیر کلامی به طور معمول با حرکات سر و دست نوع نشستن و ایستادن، طنین صدا، حالت چهره، حالت نگاه، نوع لباس پوشیدن و وضع ظاهر و مانند آنها برقرار می شود.
ارتباط کلامی
در ارتباط کلامی با استفاده از زبان که متشکل از لفظ و معنا و دستور زبان است اطلاعات منتقل می شود برای بیان یک فکر کلمه ها براساس قوانین دستوری مرتب می شوند در نتیجه بخشهای مختلف یک گفتار دارای ترتیب مناسبی می شود سپس پیام به شکل شفاهی یا کتبی منتقل می گردد.
الف) ارتباط شفاهی: در ارتباط شفاهی اندیشه ها با استفاده از واژه ها منتقل می شوند. مدیران معمولاً با استفاده از ارتباط شفاهی با همکاران و کارکنان خود ارتباط برقرار می کنند. مکالمه رو در رو، مکالمه تلفنی، ملاقاتهای خصوصی، ملاقاتهای گروهی، کنفرانسهای تلفنی (استفاده از تجهیزات تلفنی که امکان می دهد افراد در محلهای مختلف با هم به بحث بنشیند و کنفرانس ویدیویی (استفاده از صدا و پخش ویدیویی که موجب می شود افراد در مکانهای مختلف با یکدیگر در بحث شرکت کنند).
از انواع ارتباط شفاهی به شمار می آید. به طور کلی ارتباط شفاهی آسانتر و کارآمدتر از ارتباطات کتبی است. این ارتباط به شنوندگان اجازه می دهد که در میان اشاره های غیرکلامی معانی اضافی را تشخیص دهند. در این نوع ارتباط بازخوردهای آنی امکان پذیر است. مدیران برای تبادل اطلاعات روزانه خود بیش از ارتباطات کتبی، مایل اند ارتباطات شفاهی با همکاران خود برقرار کنند اگرچه پیامهای مهم را به طور کتبی مبادله می کنند. محدودیت عمده ارتباط شفاهی طبیعت گذار و موقتی آن است که موجب تعبیر نادرست می شود و ممکن است یادآوری مجدد آن به طور صحیح صورت نگیرد.
ب) ارتباط کتبی: در ارتباط کتبی ایده ها و اندیشه ها باب استافده از نوشتار منتقل می شوند. وسایل نوشتاری که مدیران به ار می برند تا با زیردستان و همکارانشان ارتباط برقرار کنند عبارتند از یادداشتها، گزارشها، نامه ها، پست الکترونیکی (ارسال پیام با شبکه کامپیوتری) و پست تصویری ( که تصویر هر ارتباط کتبی به طور دقیق منتقل می شود). ارتباط کتبی به افراد اجازه می دهد که با سرعت دلخواه از اطلاعات استفاده کنند و هر قسمت از آن را که دشوار است دوباره تکرار کنند. اگرچه این نوع ارتباط فاقد اشاره های غیرکلامی است و امکانه بازخورهای آنی را ندارد اما امتیاز آن ثبات، دوام و رسمیت است.