ذخیره آب
همانگونه که پیش از این اشاره شده است از یک سو مقدار مصرف شهری زیر تآثیر یک رشته نوسان قرار می گیرند که مهمترین آنها عبارتند از نوسان های سالانه ،نوسانهای روزانه و نوسانهای ساعتی و از سوی دیگر آب دهی منبع های طبیعی تهیه آب نیز به علت تغییرات فصلی و سالانه در مقدار بارندگی، به همراه دارند .
برای مطابقت دادن مقدار مصرف آب بامقدار آب موجوددر طبیعت همیشه نیاز به تاسیساتی بنام منبع های ذخیره آب هست که بتوانند در زمان پر آبی و یا کمی مصرف آب را در خود ذخیره نموده ودر زمان کم آبی ویا زیادی مصرف آنرا در اختیار مصرف کنندگان بگذارند .منبع های ذخیره بسته به نوع نوسان های مصرف انواع گوناگونی دارند .منبع های ذخیره فصلی که غالباً در پشت سد ها ایجاد می گردند جبرا ن نوسان دهای فصلی و سالانه را نموده ،مصرف آب شهر ها و ابیاری کشاورزی راتامین میکنند. همچنین سفرهای زیر زمینی منبع های طبیعی هستند که با تغذیه ی مصنوعی آنها در سال های پر باران ، می توان در سال های کم باران توسط چاه زنی آب مورد نیاز را دوباره از آنها برداشت نمود .
منبع های ذخیره ای که در این بخش مورد بررسی قرار می گیرند برای تأمین نوسان های ساعتی و روزانه مصرف آب شهرها بکار می روند . این منبع ها غالباً بجز جبران نوسان های مصرف شهر کار تأمین فشار لازم در شبکه شهری را نیز انجام می دهند . این نوع منبع ها بنام منبع های بلند نامیده می شوند .
برای ذخیره آب و تأمین فشار در شهرک ها و یا در ساختمان های بلند گاهی از منبع ها ی زیر فشار نیز استفاده می گردد که مستقیماً توسط پمپی فشار درون آن در حد معینی ثابت نگهداری می شود.
2-منبع های زمینی هم تراز با ناحیه ی مصرف کننده ی آب
این منبع ها تنها برای ذخیره آ”ب بکار می رود . در مقیاس کوچکتر
می توان آب انبارهای قدیمی را و در مقیاس بزرگ منبع های ذخیره آب شهرها را جزو و این گروه دانست . برای آبرسانی شهر باید آب را از این منبع ها بیک منبع بلند فرستاد و یا در شهرهای بسیار کوچک و روستاها توسط پمپ و منبع زیر فشار ، فشار آب رادر شهرک تأمین نمود . بنابراین ساختمان این گونه منبع ها به ندرت پیش می آید . حجم این منبع ها بسته به شدت نوسان آ”ب دهی منبع طبیعی تهیه آب و نوسان مصرف در شهر تعین می گردند.
3- منبع های بلند
منبع های بلند بجز ذخیره آب فشار لازم در شبکه را نیز تأمین
می کنند. برای تأمین ارتفاع لازم در این منبع ها یا از بلندی ها و تپه ماهورهای اطراف شهر استفاده می گردد ( منبع های زمینی بلند ) و یا با کمک پایه هایی فلزی و بتون آرمه منبع را در ارتفاع لازم می سازند ( برج های آب).
جای منبع ها – از نقطه نظر سیستم کار و موقعیت منبع ها نسبت به شهر چند حالت ممکن است رخ دهد .
حالت نخست – جای تهیه آب یا تصویه خانه و نقطه مناسب برای ایجاد منبع در یک سوی شهر باشد . در این صورت آب مانند شکل (6-1) از یک سو وارد منبع ذخیره شده و از سوی دیگر به شهر و جای پخش آن جریان
می یابد . در این حالت لوله برداشت و لوله تغذیه جدا از هم می باشند .
حالت دوم- جای تهیه آب مانند شکل ( 6-2) در یک سو شهر وجای مناسب برای ایجاد منبع همچون بلندیهای طبیعی در سوی دیگر شهر قرار دارند در این صورت باید آب از درون شهر به سوی منبع جریان یابد . یعنی هنگامی که مصرف آب در شهر کم است آب اضافی از درون لوله های شهر به سمت منبع جریان می یابد و هنگامی که مصرف آب بیش از مقدار تهیه
می باشد (نزدیک ظهرها ) جریان آب از هر دو سو وارد شهر می گردد . از این رو لوله تغذیه و برداشت آب در منبع در این حالت یکی بوده و جهت جریان آب در آن در ساعتهای گوناگون شبانه روز تغییر می کند .
حالت سوم – در مورد برج های آب در صورتی که شهر شیب چندانی نداشته باشد از نظر تعادل در افت فشارها و کم شدن بلندی منبع مناسب ترین نقطه برای ایجاد آ”ن وسط شهر می باشد . البته باید توجه داشت که انتخاب جای برج آب در وسط شهر بیشتر از نظر شهر سازی و زیبایی شهر خوشایند نیست .
بلندی منبع – بلندی منبع باید به اندازه ای باشد که در شبکه لوله کشی شهر و در برابر همه خانه ها کمترین فشار آب لازم را برای مصرف کننده تأمین نماید . این کمترین فشار در جدول (3-7) با توجه به بلندی
ساختمان های موجود در شهر تعیین شده است . پس هر چه فاصله منبع تا آخرین مصرف کننده بیشتر و قطر لوله ها کمتر انتخاب گردند به علت زیادتر شدن افت فشار در مسیر جریان آب ، لازم می آید که بلندی منبع بیشتر گردد.
4– منبع های زمینی آب
این منبع ها در روی تپه های پیرامون ویا درون شهر ساخته می شوند. بر ای ایمنی بیشتر در برابر گرما و سرما و عوامل دیگر کوشش می شود که با خاک برداری از زمین این منبع ها درون زمین ساخته شوند و گاهی نیز برای ایمنی های نظامی در برابر حمله های هوایی و یا در نگهداری زیبایی طبیعت این منبع ها را در دل تپه ها و کوه ها می سازند.
الف- حجم و ابعاد منبع های زمینی بلند –
حجم منبع های ارزانی نسبی ساختمان آنها و برای تامین بیشتر در برابر نارساهایی مانند از کار یا نوسانهای پیش بینی نشده مربوط به رژیم تغذیه منبع ، بیشتر از حداقل لازم برای نوسانهای مصرف شهر
بر می گزینند .
حجم منبع زمینی را بسته به بزرگی شهر دسته کم 50 تا 100 درصد
مصرف به روز شهر انتخاب می کنند .[1] . در مقایسه با منبع های پایه دار (برج های آب ) و برخلاف آ”نها برای زیاد کردن ایمنی شهر اضافه گرفتن حجم منبع زمینی تا دو سه برابر شبانه روز نیز تغییر چندانی در هزینه ساختمان آن ایجاد نمی کند . پس منبع های زمینی با حجمی کمتر از 100 متر مکعب بندرت ساخته می شود .