بارنامه
متصدیان حمل و نقل در مقابل کالاهای تحویلی باید سندی را صادر کنند که به بارنامه موسوم است . این سند دارای مشخصاتی از قبیل وزن ، علامت ، تعداد و نوع بسته هاست و استفاده از آن به شیو ه های مختلف امکانپذیر است ؛ برای مثال با پشت نویسی بارنامه می توان کالا را به دیگری فروخت و یا انتقال داد . همچنین وجود بارنامه مبین وجود کالا و میزان ارزش آن است و فقط در مقابل ارائه آن می توان کالا را تحویل گرفت .
البته صدور بارنامه در وجه شخص معین ( خریدار یا تحویل گیرنده کالا ) یا حامل صورت می گیرد ؛ اما در روشهای پرداختی اعتبارات اسنادی ، غالب بارنامه ها در وجه بانکهای رابط خریدار و فروشنده صادر می شود و بانک با دریافت بهای کالا و هزینه های مربوط ، به پشت نویسی بارنامه در وجه ذی نفع اقدام می کند .
یک نکته مهم قابل ذکر است و آن معنای اصولی بارنامه است . وجود بارنامه مبین بارگیری کالا در کشتی و آماده حمل بودن یا حرکت کشتی است . بارنامه انواع متعدد و مختلفی دارد ؛ مانند بارنامه دریایی ( بارنامه شطها و کانالها ) ، بارنامه زمینی ( قطار و کامیون ) و بارنامه هوایی که جزییات هر یک از این اسناد به اشکال گوناگونی صادر می شود .
بارگیری و بار اندازی
بارگیره از زمانی آغاز می گردد که چنگک یا چنگال جرثقیل ، باری را که فرستنده ، آماده بارگیری کرده است به منظور بارگیری در کشتی از اسکله یا بارانداز یا وسایل باربری که بدین منظور مورد استفاده قرار می گیرد ، گرفته و بلند کند و باراندازی ( یا تخلیه ) زمانی خاتمه می یابد که چنگک یا چنگال جرثقیل ، بار را در اسکله و یا بارانداز یا وسایل باربری که بدین منظور مورد استفاده قرار گرفته فرود آورد ( بند ه ماده 52 قانون دریایی ایران ) .
بارنامه دریایی
سندی را که مشخصات کامل بار در آن قید شود و فرمانده کشتی یا نماینده او آن را امضا کنند و به موجب آن متعهد شوند که بار با کشتی به مقصد حمل و به تحویل گیرنده داده شود بارنامه دریایی می خوانند که ذکر مشخصات ذیل درآن ضروری است :
نام کشتی ، بندر مبدأ و تاریخ بارگیری ، بندر مقصد ، علامت و مشخصات و نوع بار و تعداد بسته و جمع آن ، وزن خالص و عیر خالص و اندازه آن از نظر حجمی ، نام و نشانی فرستنده بار و متصدی باربری و تحویل گیرنده ، شرایط بارگیری و حمل بار و واحد نرخ ،تعداد نسخ بارنامه .
البته نسخه های بارنامه باید دست کم در چهار برگه تهیه شده و نمره گذاری شده باشد . نسخه اصل متعلق به فرستنده باز ، نسخه دوم برای شخصی که بارنامه به نامش صادر شده است ، نسخه سوم برای فرمانده کشتی و نسخه چهارم برای صاحب کشتی و یا نماینده قانونی اوست . کسی که شغل او بارگیری و یا باراندازی کشتی است ، یا بدین منظور به کار گرفته شده است استیودور نامیده می شود . این شخص جزو خدمه کشتی نیست ، اما با مالک کشتی قرارداد بسته است و فرق او با عامل حمل و نقل آن است که عامل حمل ونقل با مالک کالا قرار داد می بندد . البته در حال حاضر معمولاً عامل حمل و نقل این بخش از کار را خود انجام می دهد .
شخص یا موسسه ای که برای حمل کالا از طریق یکی از شیوه های حمل و نقل ، قرارداد منعقد می کند ، عامل حمل و نقل یا متصدی حمل و نقل نامیده می شود .
شخص یا مؤسسه ای که با انعقاد قرار داد حمل و نقل با مسافر یا ارسال کننده بار ، در مقابل اجرت معین ، حمل مسافر یا کالا را از محلی به محل دیگر بر عهده می گیرد ، حمل کننده خوانده می شود . از آنجا که بارنامه نیز خود اقسام متفاوتی دارد ، از نظر مفهوم آن را به سه دسته تقسیم می کنیم :
الف )بارنامه کالای بارگیری شده در کشتی . مطمئن ترین نوع بارنامه است و پس از بارگیری روی عرشه کشتی صادر می شود و مبین نام کشتی و تاریخ ارسال کالاست .
ب ) بارنامه کالای دریافت جهت حمل . این گونه بارنامه در واقع تأیید نامه ای است حاکی از دریافت کالا به وسیله متصدی حمل و مبین عمل حمل نیست .
ج ) بارنامه سراسری ( یکسره ) . زمانی که در حمل کالا از شیوه های مختلف حمل و نقل استفاده می شود چنین بارنامه هایی صادر می گردد . هنگامی که مؤسسه حمل و نقلی اقدام به صدور بارنامه سراسری می کند بدین معناست که مسئولیت حمل سرتاسر مسیر را پذیرفته و مؤسسات دیگر حمل که با او همکاری می کنند ، شریک او محسوب نمی شود ، بلکه روابطشان بر اساس قراردادهای فرعی جداگانه است . به هر حال طرف فرستنده ، مؤسسه صادر کننده بارنامه سراسری است .