تعریف پوست و نقش آن در بدن
پوست ، لایه محکمی است که سطح بیرونی بدن مهرداران را می پوشاند و آن ها را در برابر آسیب ها و خشک شدن حفظ می کند .
با در بر داشتن گیرنده های حسّی ، احساس و ارتباط انسان و حیوان را با محیط پیرامون خود از نظر درک گرما ، سرما ، فشار ، درد ، لمس اشیای خارجی و ...
فراهم می آورد و از وجود برخی خطرها آن ها را اگاه می سازد .
ضخامت لایه پوست مهرداران که در واقع مرز بین آن دنیای خارج از بدن آن عماست ، بسیار متفاوت است و بسته به نوع این جانداران ، از چند هزارم میلی متر تاچندین متر در تغییر است پوست بزرگترین عضو بدن است و به صورت لایه ی نازکی تمامی سطح بدن را می پوشاند .
وزن آن چندان زیاد نیست و حدود هفت درصد کل بدن را شامل می شود .
ساختار پوست
پوست حیوان و انسان از رشته های (الیاف ) متصل به هم تشکیل یافته است و دارای سه لایه اصلی است .
لایه بیرونی یا رویه مویی که از رگ های خونی و پیاز مویی پوشیده شده است .
لایه های میانی یا رویه گوشتی که از پیه و ماهیچه ها پوشانده شده است و در مجاورت گوشت قرار دارد .
لایه زیر پوستی (زیر جلدی ) که در بر گیرنده ی غده های چربی است .
لایه بیرونی پوست ، از کراتین شکل یافته است .
بخش بزرگی از لایه درونی پوست از کلاژن است و دارای الیافی است که مقاومت بسیار زیادی دارد .
کراتین از نظر شیمیایی پروتئینی است که در ساختار مولوکول آن مقدار بیشتری گوگرد وجو دارد .
وجود مقدار زیادی از گوگرد در ساختار مولکولی کراتین ، لاستیک سبب به وجود آمدن پیوندهای فراوان گوگردی و همچنین تشکیل پیوندهای جدید عرضی بین اتم های گوگرد و مولکول های آمینو اسیدها با یکدیگر می شود در نتیجه بر استحکام پوست افزوده می شود .
این لایه کراتینی که لایه رویی پوست را تشکیل می دهد ،از سلول های مرده تشکیل یافته است و در فرایند پوست پیرایی باید تراشیده و دور ریخته شود .
لایه درونی یا کلاژن ، لایه ای است که در فرایند پوست پیرایی سرانجام به چرم تبدیل می شود .
با توجه به این که پوست ماده پروتئینی است و از نظر کیفیت غذایی ، ماده ای بسیار مهم ، با ارزش و محیطی مناسب برای رشد و تکثیر موجودهای ذره بینی است ، از این رو توجهی در نگهداری پوست پس از جدا شدن از آن لاشه ی دام ، سبب تجزیه سریع و پایین آمدن کیفیت آن به وسیله موجودهای ذره بینی می شود .
و سبب خرابی و یا تغییر رنگ و کاهش استحکام می گردد از این رو لازم است که پوست پس از جدا شدن از لاشه حیوان شست شو داده شود و پس از نمک زدن ، در جای خنک به دور از حشره ها نگهداری شود .
لایه های عصای پوست
لایه بیرونی (اپیدرم )
ضخامت این لایه حدوداً یک درصد کلفتی پوست و از سلول های مرده تشکیل یافته و شفاف است .
این لایه در فرایند پوست پیرایی به وسیله آنزیم ، مواد شیمیایی و به روش مکانیکی زودوده می شود و لایه های زیرین آن نیز در عمل لش زدایی با ماشین لش زدایی جدا می شود .
اما ، اگر تولید پوست های دورو یا خز (با مو و پشم ) مورد نظر باشد ، زودون این لایه بیرونی لازم نیست و در عمل نیز انجام نمی گیرد .
لایه بیرونی به طور کلی ، تمامی سطح بدن حیوان را می پوشان و قطر آن در همه سطح بدن یکسان نیست .
البته در جانورانی که پشم و یا مویی بلند دارند ، ماند گوسفند و بز ، لایه بیرونی پوست ماهیت شاخی دارد و بسیار نازک است .
این لایه ، بسیار ضریف خارجی ، خود از چهار طبقه نازک تر تشکیل یافته که عبارتند از لایه شاخی ، لایه شفاف ، لایه خاردار و لایه زاینده .
پوشش میانی
این لایه ، تقریباً 80 تا 85 درصد از کلفتی پوست را در بر می گیرد .
لایه میانی پوست ، در خود ضمیه های لایه های بیرونی مانند مو ، ماهیچه های راست کننده ، رگ های خونی ، لنفی و حسی را نگهداری می کند .
این بخش انعطاف پذیر و محکم است ، به طور عمده از الیاف کلاژنی به هم بافته شده ، ساخته شده است .
این لایه خود از دو لایه نازک تر تشکیل یافته است که عبارتند از :
زیر لایه بالایی ( پاپیلار )
این لایه در زیر لایه زاینده اپیدرم قرار گرفته و شامل الیاف کلاژنی ، رگ های خونی و حسّی ، غده های چربی ، ریشه مو و ماهیچه های راست کننده مومی باشد و به علت وجود ضمیمه های اپیدرم ، سطح صاف و همواری ندارد .
لایه بالایی بیشتر از کلاژن و الیاف به هم بافته شده مشبک تشکیل شده است .
افزون بر این در آن الیاف به هم پیوسته ای که انعطاف و کشسانی زیادی دارد (مانند الاستین ) وجود دارد .
زیر لایه مشبک (رتیکولار)
این لایه که در پایین زیر لایه بالایی قرار دارد ، عمده ترین بخش پوشش میانی را به خود اختصاص می دهد و قسمت عمده ی چرم ساخته شده را در بر می گیرد .
لایه مشبک که از تراکم کمتری نسبت به لایه بالایی برخوردار است ، به طور عمده از ایاف بافت های پیوندی کلاژن تشکیل شده است که به صورت صاف و منظم در دسته های موج دار با قطر بین 1 تا 2 میلی متر ساخته شده ، به طور عمده به آن بستگی دارد .
افزون بر الیاف کلاژن الیاف انعطاف پذیر و رشته مانند لاستین نیز در میان آن ها به طور همگن پخش شده است .
لایه زیرین (هیپودرم)
این مرز بین گوشت بدن جانور و پوست آن است که بیشترآن با الیاف کلاژن ، الاستین ، چربی، غده و رگ های عصبی پر شده است و درفرایند پوست پیرایی زودوده می شود .
این لایه حدود 14 درصد ضخامت پوست را تشکیل می دهد .
انواع پوست
پوست به دست آمده از دام ها (چارپایان) ، به دو گروه کلی تقسیم می شوند که عبارتند از :
نخست : گروه پوست های سبک شامل پوست های گوسفند بز ، بزغاله و بره .
چرم تولید شده از این نوع پوست ها را چرم سبک می نامند .
این نوع چرم ها به علت ظرافت و کمی استحکام ، به مصرف کارهای ظریف و ساده مانند آستری ، کفی کفش ، کت ، پالتو ، کلاه ، دستکش ،دمپایی و در مورد چرم بزی به مصرف رویه کفش های ظریف می رسند .
دوّم : گروه پوست های سنگین شامل پوست های گاو و گوساله ، گاومیش و شتر .
چرم ساخته شده از این پوست ها را چرم سنگین می نامند .
این پوست ها از نظر میزان سنگینی به دسته های متوسط ، سنگین و بسیار سنگین تقسیم می شوند .
چرم ساخته شده از این پوست ها ، استحکام .
استقامت بیشتری دارد ، و بیشتر به مصرف زیره و رویه کفش ، پوتین و تسمه های ماشین آلات صنعتی و ....
می رسند .
در اصطلاح صنعتی ، پوست جانورهای بزرگ مانند گوساله ، اسب و شتر ، فیل و نهنگ را پوست های بزرزگ و پوست جانورهای کوچک مانند گوسفند و بز و گوساله و خزندگان و پرندگان را پوست های کوچک می گویند ساختار پوست های کوچک و بزرگ با یکدیگر تفاوت دارد و این تفاوت به جنس ، نژاد و سن جانور بستگی دارد .
پوست گاو
در ناحیه پشتی این نوع پوست ، الیاف سنگین تر ، و موها بلندتر از ناحیه زیر شکمی است .
در زیر گروه انواع گاو ، گاو شیرده ، و گاو گوشتی را نیز می توان نام برد .
گاو گوشتی را بیشتر برای استفاده از گوشت آن پرورش می دهند ،از این رو ، با یک رژیم غذایی سرشار از پروتئین نگهداری و پرورده می شود .در نتیجه ی افزایش چربی گاو گوشتی سبب می شود که چربی زیادی پوست آن اندوخته شده ، بر اثر آن جهت قرار گرفتن الیاف پوست تغییر کند .
گاو شیرده در شرایطی متفاوت با گوشتی نگهداری می شود و نیز با یک رژیم غذایی مناسب به به منظور تولید شیر بیشتر تغذیه می شود .
از این در مقایسه با گاو گوشتی ، لاغر تر و دارای پوسیده کشیده و موی کوتاه تر است و چربی آن بسیار کم ، کلفتی آن نیز کم و دارای سطح وسیع تری است .
پوست گوساله پوست گاو از رشد پوست گوساله به دست می آید از این رو انتظار می رود که بین این دو نوع پوست ارتباطی وجود داشته باشد.
با بررسی هایی که انجام گرفته ، مشاهده شده است که تعداد فولیکول های مو در پوست گوساله جوان و گوساله بالغ یکسان است .
تفاوت اصلی بین پوست گاو و گوساله جوان از نقطه نظر ساختاریدر میزان ظرافت رخ پوست در آن عما است .
زیرا در این پوست عما در مقایسه با پوست گاو ، فولیکول مو کمتر در رشته های کلاژن بسیار ظریف است و برای ساخت چرم های ظریف از آن ها استفاده می شود .
پوست گوسفند گوسفند را نه تنها برای استفاده از گوشت آن بلکه برای استفاده از پشم آن نیز پرورش می دهند .
با اصلاح نژاد ، می توان پشم یا الیاف بلند و با کیفیت بهتر برای نساجی تهیه کرد .
چون هدف از پرورش گوسفند استفاده از پشم آن هاست ، اعضای بدن حیوان برای نگهداری و رشد پشم نقش اصلی دارند .
در برشی از پوست گوسفند می توان تعدادی از یاخته ها سبب نرم شدن الیاف پشم می شود .
پوست گوسفند ساختاری بسیار باز و پر منفذ دارد و تعداد الیاف آن کم است .
این نقص و تمرکز غده های چربی در ناحیه ی اصلی ریشه مو سبب آن می شود که پوست گوسفند در این مقاومت کمتری داشته باشند .
پوست بز بز حیوان مناطق گرمسیری و بومی جاهایی است که در آن زمینه و علف برای چرای گوسفند و گاو مناسب و کافی نباشد .
نگهداری از این حیوان هم برای استفاده از مو و هم استفاده از پوست آن است .
پوست های بزی در مقایسه با پوست های گوسفندی دارای الیاف محکم تر است و به آسانی تمیز داده می شود .
به دلیل محکم بودن الیاف پوست بز ، از آن برای تهیه انواع کلاهای با دوام در صنعت ساخت دستکش و کفش استفاده می شود .
کاربردهای پوست عمده ترین مصرف پوست در تقلید چرم ، تهیه ی غذای پرندگان ، چسب (سریشم ) و ژلاتین است .
سریشم و ژلاتین ، عمر دو از یک ماده یعنی کلاژن به دست می آید .
البته ژلاتین دارای درجه خلوص بسیار بالاتری نسبت به سرشیم است .
ژلاتین نیز خود به دو صورت تهیه می شود .
الف)ژلاتین خوراکی که بسیار تمیز و بهداشتی و از پوست سالم و بدون عیب به ویژه از نظر بیماری ، تهیه شود .
ب) ژلاتین صنعتی که این ویژگی ها را ندارد ژلاتین را از استخوان نیز می توان تهیه کرد از این نوع ژلاتین ، بیشتر برای تهیه فیلم عکاسی و پوشش کپسول های مواد دارویی استفاده می شود .
سر پشم حیوانی که مانند ژلاتین است اما لگوتین آن درجه ی خلوص پایین تری دارد ، از پوست (یا استخوان و شیر) حیوان تهیه می شود برای تهیه چسب نجاری ، چسب کارتن و در کبریت سازی و کارتن سازی مصرف دارد .
ذکر این نکته لازم است که پوست دام ها وابستگی زیادی به شرایط محیطی دارد و تغییر آب و هوا در کیفیت آن اثر مستقیم می گذارد .
افزون بر این پوست گوسفند ایرانی به دلیل جمع شدن بخش عمده چربی دردینه ، در مقایسه با پوست گوسفند کشورهای دیگر کم چربی است .
این خود عامل مهمی در مرغوبیت و کیفیت برتر و ارزش بیشتر پوست گوسفندهای ایرانی نسبت به پوست گوسفندهای کشورهای دیگر است .
نگهداری پوست نگهداری درست از پوست ، هم تجزیه باکتریایی و هم تغییرات زیست شیمیایی را در پوست کاهش می دهد و اگر در مرحله های بعدی پوست خوب دباغی شود ، چرم مرغوب به دست می آید و بدون تغییر خواهد ماند روش های اصلی نگهداری پوست خشک کردن در هوا ، نگهداری با نمک ، نگهداری با آب نمک ، نگهداری لپبا اسید را می توان نام برد .
نگهداری پوست به روش خشک کردن در هوا خشک کردن در هوا یکی از قدیمی ترین روش های نگهداری پوست و روش استاندارد نگهداری ، برای پوست بیشتر خزندگان ، بز ، خر ، پوست بسیاری از حیوان های کشورهای گرمسیری آمریکای مرکزی و جنوبی ، آفریقا و آسیا است .
درجه خشک کردن پوست تازه به دما ، رطوبت نسبی هوا و میزان خارج شدن رطوبت از پوست ، بستگی دارد .
برتری این روش نسبت به روش های دیگر سادگی آن است .
این روش بیشتر در جاهایی به کار می رود که نمک گران است و مقدار کمی از پوست نگهداری می شود .
همچنین ، این روش خشک کردن پوست ، برای مناطق گرمسیری و مناطق روستایی یا زراعتی کشورهای در حال توسعه مفید است .
میزان سرعت خشک کردن پوست اهمیت زیادی دارد .
فساد در پوست آغاز می شود و اگر خشک کردن بسیار سریع (تند) باشد ، لایه های بیرونی پوست خشک و سخت می شود در حالی که عضو بخش های درونی پوست آن قدر رطوبت دارد که رشد باکتری ها در آن امکان پذیر باشد .
سخت شدن لایه های بیرونی پوست از تبخیر آب و کاهش رطوبت پوست جلوگیری می کند و موجب پوسیدگی آن از درون می شود در این صورت ، در مرحله خیساندن ، در پوست تاول هایی ظاهر سرانجام به ایجاد سوراخ در پوست منجر می شود .
روش های خشک کردن پوست گوناگون است و به عامل هایی مانند شرایط آب و هوا یی منطقه و در دسترس بودن مواد مورد نیاز بستگی دارد .
روش نگهداری پوست با آب و نمک این روش متداول ترین روش نگهداری پوست گاو در اروپا ، آمریکای شمالی و کشورهایی است که آب وهوای گرم دارند .
پوست تازه مستقیما از کشتارگاه ها به زیر زمین های معین حمل و در آن جا به آن نمک زده می شود نمک مورد استفاده به طور معمول ، نمک معمولی (کلرید سدیم ) است و به نسبت وزنی یک به یک به کار می رود یعنی به ازای هر کیلوگرم پوست یک کیلوگرم نمک مصرف می شود .
محل های انجام این کار باید خنک باشد .
از این رو انبارها یا زیر زمین های سرد استفاده می شود .
این زیر زمین ها طوری ساخته می شود که خونابه به همراه با آب نمک جدا شده از پوست بتواند به آسانی خارج شود نمک قرار گیرد و سپس ، پوست ها بر روی هم قرار داده شده ، دست کم مدت 21 روز نگهداری می شود چون نمک زدن پوستها و قرار دادن آن در بسته های معین و کامل کردن بسته ها ممکن است چندین هفته به طول انجامد در نتیجه ، طول زمانی که پوست ها در حالت نمک زده در یک بسته قرار دارند در بالا و پایین بسته یکسان نیست از این رو ، این زمان از لحظه قرار گرفتن آخرین دانه (تخته) پوست در بسته به حساب می آید .
روش های درست نمک زدن به پوست به استفاده از نمک خالص نیاز دارد .
در پایان زمان نگهداری ، هنگامی که پوست ها بایستی به فروش برسد پوست ها را یکی یکی از بسته بندی خارج می کنند و زیادی نمک را با تکان دادن از سطح آن ها جدا می سازند .
سپس آن ها را پهن کرده و برای بازررسی نمایندگان فروشنده و خریدار آماده می کنند .
خریداران پوست به طور معمول یک جاروب و کاردک همراه خود دارند تا نمک های اضافی سطح پوست و قسمت های زاید یا تکه های لش چسپیده به پوست را از آن جدا سازند .
در این مرحله پوست ها را براساس میزان خراش ها و زخم های به سطح آن ، درجه بندی می کنند .
سپس آن ها را دوباره بسته بندی ، توزین و آماده حمل به کارگاه یا کارخانه چرم سازی ، می سازند .
پوست هایی که به درستی نگهداری شده باشند ، بدون نیاز به سردخانه و در همان شرایط معتدل زیر زمین های نسبتا خنک ، به مدت حدود یکسال ، سالم می ماند .
از آن جا که شرایط ایده ال برای نگهداری پوست نمک سود شده کمتر وجود دارد ، این نوع پوستها را به طور معمول ، به محض تحویل گرفتن ، پوست پنیرایی و به جچرم تبدیل می کنند .
روش های نگهداری پوست با آب نمک روش های متفاوتی برای نگهداری پوست با آب و نمک وجود دارد .
از این روش بیشتر در آمریکا برای پوست های سنگین استفاده می شود .
در این روش ، پوست ها مستقیما از کشتارگاه از میان ماشین های سرد کننده عبور می کند تا چربی و مواد زاید چسبیده به آن ها سفت شود سپس پوست ها به وسیله یک ماشین لش گیر مجهز به استوانه ای پهن ویژه ، لش زدایی می شود .
زمانی که پوست به اندازه کافی کاهش پیدا کرده و به نقطه ای برسد که چربی آن سخت شود ، عمل لش زدایی به طور موثر و کامل صورت می گیرد و چربی جدا شده به عنوان پیه ، صابون و روغن های نرم کننده به کار می رود .
پوست های تمیز شده را در آب نمک قرار می دهند .
این کار ممکن است در خمره ،شبکه یا کانال های ویژهای انجام می گیرد .
پوست ها به مدت 48 ساعت یا بیشتر در آب نمک دارای غلظت متوسط نگهداری می شود .
زمان نگهداری از لحظه ی آغاز می شود که پوست ها کاملا در آب نمک غوطه ور شده باشد .
سپس ، پوست به سمت ماشین های فشاری یا پرسی به منظور آب گیری انتقال داده می شود ، پس از بازرسی ، دوباره مقدار بسیار کمی نمک به منظور اطمینان بیشتر روی آن ها پاشیده می شود تا بسته بندی و به کارخانه چرم سازی حمل شود .
در عمل لش زدایی و دورگیری ، کاهش وزنی حدود 22 درصد نسبت به روش نمک زدن ، در پوست ها به وجود می آید که ارزش آن موثر است .
برتری این روش از نظر چرم سازها این است که از یک طرف مرحله لش زدایی پوست که معمولا پس از عمل خیساندن انجام می گیرد حذف می شود .
از طرف دیگر ، هزینه حمل و نقل پوست نیز کاهش می یابد .
با این کار می توان حتی در شرایط معمولی پوست را به مدت 6 ماه یا بیشتر نگهداری کرد .
نگهداری پوست به روش اسیدی کردن یکی از روش های دیگر نگهداری پوست ، اسیدی کردن است .
در این روش ها ، پوست ها پس از دریافت از کشتارگاه ، خیسانده می شوند و پس از لش زدایی ، مو زدایی ، آنزیم دهی ، اسید می شوند .
در مرحله بعد ، با آهک ، عمل موزدایی انجام می گیرد .
موزدایی از پوست ، به طور معمول به دو روش صورت می گیرد : در روش اول پوست ها را در محلول آب آهک قرار می دهند تا موها به طور کامل نتجزیه و از بین بروند .
در روش دیگر ، آهک تنها بالش پوست تماس می گیرد و موها به طور سالم از پوست جدا می شوند .
پوست های اسیدی شده را در اصطلاح چرم سازی سالامبور می گویند که برحسب میزان مرغوبیت آنها را دسته بندی می کنند و به فروش می رسانند .
تهیه سالامبورها از پوست خام برای چرم ساز هزینه بیشتری دارد .
اما خرید پوست سالامبور شده ، کم هزینه تر است و برای چرم ساز برتری هایی دارد .
از جمله کمتر بودن هزینه حمل و نقل ، سروکار نداشتن با ضایعات و پساب تولید شده مربوط به مرحله لش زدایی و آهک دهی پوست ، در اختیار داشتن پوست هایی با کیفیت بهتر ، سرعت عمل بیشتر و در نتیجه بازگشت سریع تر سرمایه در گردش .
همچنین ، سازنده سالامبور می تواند از فراورده های جنبی مانند پشم ها و چربی های به دست آمده از پوست و ...
استفاده می کنند .
پوست هایی به روش درست سالامبور شوند ، می توانند برای مدت یک سال سالم بماند فرآیند تر مرحله هایی از فرایند پوست پیرایی و چرم سازی که در آن ها پوست های خام از انبار بیرون آورده شده و آماده دباغی می شود ، فرایند تر (خیس ) نامیده می شود .
این مرحله شامل : خیساندن ، دورگیری ، لش زدایی ، آهک دهی و آنزیم دهی است که در یک سالن ویژه به نام سالن فرایند تر انجام می گیرد .
کار در این مرحله از چرم سازی ، چندان خوشایند به نظر نمی آید ، زیرا بوی بدی که از پوست و مواد مورد استفاده در محیط کار می پیچد موجب می شود ، وضعیت نامطلوبی در محیط کار به وجود می آید و تا حدی تنفر آمیز است با ای ن همه انجام فرایند تر در بهتر کردن کیفیت چرم اهمیت اساسی دارد و نظر چرم سازان حرفه ای این است که ، چرم در واقع در مرحله تر ساخته می شود .
الف- خیساندن پوست .
پوست خامی که به کارگاه یا کارخانه چرم سازی (دباغ خانه ) برده می شود، معمولا با استفاده از آبگیری و روش های خشک کردن نگهداری شده است.
این گونه پوست ها با خشک کردن در هوا یا در نور آفتاب نگهداری شده ( بیشتر پوست های بزی ) یا به وسیله نمک و آب نمک گیری شده است .
در این صورت باید پوست را کمی خیس کرد و به صورت نر می در آورد تا برای مرحله های بعدی آماده شود .
پیش از آغاز این مرحله ، به طور معمول پوست را تمیز و اجزای اضافی آن ، مانند دم و پاچه ها و سایر زایده هایی را که در ماشین های چرم سازی ، دشواری هایی را به وجود می آورد ، از آن جدا می سازند .
پوست های گاو را باید برحسب اندازه و نوع چرم هایی که مورد نظر است ، برش داده یا قطعه قطعه کرد .
برای این منظور به طور معمول پوست را از ناحیه ستون فقرات به صورت دو بخش مساوی سقه می کنند .
تا این که هم اندازه آن مناسب ماشین های چرم سازی شود .
و هم به جابه جایی آن به وسیله کارگر آسان تر باشد .
پوست هایی که برای تولید چرم زیره و چرم مبلی به کار می رود بدون برش و به صورت کامل دباغی نمی شود .
خیساندن ، به طور معمول با قرار دادن پوست در آبی که دارای مواد افزودنی است انجام می گیرد ، پوست های تازه نمک زده شده را در بالابان هایی قرار داده ، آب سرد روی آن ها جریان می دهند ، به این ترتیب نمک در آب حل شده ، غلظت نمک در فضای بین الیاف پوست کم می شود .
حذف نمک از فضای بین الیاف پوست ، فشار اسمزی آب را داخل الیاف بالا می برد و پوست دوباره آب دار می شود .
در ضمن مرطوب شدن پوست پروتئین های کروی نیز از الیاف کلاژن خارج می شوند .
پروتئین های کروی جدا شده شامل آلبومین خون و پروتئین های دیگر محلول در آب می باشد که با کم شدن تدریجی غلظت نمک ، با آب شسته شده ، از پوست خارج می شود .
اگر پروتئین ها پیش از آغاز فرایند پوست پیرایی از بین الیاف بیرون رانده نشود ، مزاحمت هایی را در این فرایند به وجود می آورد .
استفاده از مواد ضد باکتری حذف نمک و مرطوب شدن دوباره پوست احتمال رشد باکتری ها را افزایش می دهد .
پوست های نگهداری شده ، تعداد زیادی از انواع باکتری ها را در بر دارد که در مرحله خیساندن فعالیت خود را آغاز می کنند .
فعالیت باکتری ها از سه نظر خطرناک است یکی این که احتمال دار دبه کارگران آسیب رساند .
دیگر این که ممکن است سبب انتشار و سرایت این بیماری ها شود و یا این که سبب خرابی بخش سطحی پوست شود .
برای این منظور ، در مرحله خیساندن از ترکیب های آروماتیک لکه دار استفاده می شود .
نباید از مواد اکسید کننده قوی استفاده کرد زیرا ، در مرحله مو زدایی اثرهای نامطلوبی روی پوست می گذارد .
موادی که برای این منظور از آن ها می توان استفاده کرد عبارتند از فضول ، پنتا لکروفنول و سولفات مس ، فرم آلدهید و سالیسیل آلدهید .
در روش های جدید خیساندن سعی می شود که با کوتاهتر کردن زمان انجام این فرایند ، از فرصت یافتن باکتری ها برای فعالیت جلوگیری می شود .
دمای خیساندن برای این که فعالیت باکتری ها و اثر تخریبی آن ها بر پوست کم شود ، باید دمای خیساندن را کاهش داد.
بیشتر چرم ساز ها بهتر می دانند که با استفاده از آب سرد از فعالیت باکتری های موجود در محیط جلوگیری شود .
اما به کار بردن آب گرم در این مرحله به حل شدن پروتئین های کروی (محلول در آب ) و در نتیجه سریع تر شدن عمل خیساندن کمک می کند .
بالا بردن بیش از حد دما به کیفیت چرم تولیدی آسیب می رساند و ناهمواری الیاف و رگه رگه شدن چرم را سبب می شود .
دمای مناسب در عمل خیساندن باید با تجربه به دست آید و در سراسر مرحله خیساندن ثابت بماند .
به کار بردن مواد افزودنی بعضی از چرم سازها بهتر می دانند که مقدار کمی از سولفید سدیم (na2s)یا تتراسولفید سدیم (na2s4) به آب مصرفی خیساندن پوست اضافه کنند.
در واقع این عمل ، آغاز مرحله ی مو زدایی است .
زیرا این گونه موتد برکراتین مو تاثیر شیمیایی می گذارد و ریشه مو راست می کند .
نمک موجود در محلولی که برای خیساندن پوست به کار می رود ، به حذف پروتئین های کروی پوست کمک می کند و شرایط مناسب برای فعالیت باکتری ها را از بین می برد .
خیساندن پوست های خشک پوست خشک به زمان بیشتری برای جذب کامل آب نیاز دارد .
از آن جا که در این پوست ها ، عمل خشک کردن بدون استفاده از مواد کمکی مانند نمک انجام می گیرد ، الیاف تا حدودی ژلاتینی می شود و به یکدیگر می چسبند ، بنابراین ، باید دقت شود تا در مرحله های آغازی خیساندن ،عمل مکانیکی بر روی پوست انجام نگیرد ، زیرا به دلیل سختی الیاف احتمال ترک خوردن و شکست شدن پوست وجود دارد .
در صورتی که این نقص ها در پوست به وجود آید ، از ارزش آن ها به شدت کاسته می شود .
زمان خیساندن مناسب ترین زمان لازم برای خیساندن پوست های خشک حدود 48 ساعت است .
در این فاصله زمانی نخست پوست را به مدت 24 ساعت در محلول تهیه شده برای خیساندن قرار می دهند و سپس آن را از این محلول خارج می کنند وبرای مدت 24 ساعت دیگر در محلول تازه تهیه شده قرار می دهند .
نتیجه فرایند خیساندن پوست این است که : الف : پوست از خون و آلودگی ها پاک می شود ب: مواد شیمیایی به کار رفته به منظور نگهداری و گند زدایی پوست ، از آن جدا می شود پ: مواد سفیده ای انحلال پذیر (پروتئین های کروی ) در آب از پوست خارج می شود ت: پوست ها در مرحله خیساندن ، در زمانی نسبتا طولانی در آب قار می گیرند و یا جذب آب کافی به حالت طبیعی و اولیه خود بر می گردند و فرایند پوست پیرایی بر روی آن ها به آسانی ممکن می شود .
لش زدایی لش زدایی برای حذف تمامی بافت های غیر ضروری پوست است که در سمت درونی و گوشتی پوست موجود دارد و به طور معمول پس از مرحله آهک دهی انجام می گیرد .
پس از آن که پوست به طور کامل نرم شود و زایده های چسبیده به قسمت گوشتی آن سست شد ، آن را به روی درخت تنه درخت یا میز چوبلی از طرف سطح مویی پهن می کنند .
سطح گوشتی پوست به طرف دباغ ، و به وسیله کارد دو سر و یا کارد قصابی بلند ، قسمت های زاید مانند چربی و گوشت های باقی مانده درسطح لش را جدا می کند .
جدا کردن و پاک کردن کامل سطح لش ،این امکان را فراهم می کند تا محلول پوست پی را به خوبی در داخل پوست نفوذ کند وعمل پوست پیرایی به صورت یکنواخت صورت پذیرد .
زدودن غشاء نازک از سطح لش پوست نیز لازم است زیرا ،این لایه نازک،سبب به وجود امدن لایه سختی بر ان می شود و جلوی نفوذ مواد پوست پیرایی را به درون الیاف پوست می گیرد.
هنگام لش زدایی پوست با کارد باید توجه داشت که به پوست صد مه و اسیب وارد نیاید وسطح گوشتی پوست ان قدرتراشیده نشود که ریشهای مو دیده شود.
لش زدایی پوست را باید با سرعت اما با دقت و به صورت یکنواخت و منظم انجام داد .
این عمل نیاز به زمان دارد وعجله کردن سببخرابی پوست و پایین امدن کیفیت و مرغوبیت ان می شود .
هنگام لش زدایی ذرهای جدا شده از سطح پوست را میتوان به کمک لبه کند کارد لش گیریی دور کرد .
این عمل خود سبب نرمی و خارج شدن مقداری از چربیهای پوست میشود و به لطافت ان نیز کمک میکند .
تاثیر مرحله اهک دهی روی چربیهای طبیعی تاثیر مرحله اهک دهی روی چربیهای پوست نیز قابل برسی است .
در این مرحله لیستین و سفالین به اسانی از پوست حذف می شود، اما تری گلیسریدها زمان بیشتری دوام می اورد .
بهد لیل انحلال پذیری کم صابون های کلسیم ،حذف چربیها در طی فرایند اهک دهی و یا در واکنش با مواد قلیایی دیگر در مرحله تر ،بر اثر بالا رفتن دما ومیزان قلیایی بودن،محیط سریعترمی شود .
بالا بودن دما و میزان قلیایی بودن زیاد محیط تاثیر شدید و زیان اوری روی پوست دارد.