دانلود مقاله معنای لغوی اصطلاحی مباهله وچگونگی ادای آن

این سوگند یا نفرین در اسلام با 2 نام مختلف که هر دو از ریشه واحدی گرفته شده اند شناخته می شود:
1)مباهله (MOBAHELE) : یکدیگر را نفرین و لعنت کردن .در اصل از ماده ی ((بهل)) بر وزن (اهل) به معنی رها کردن وقید وبند را از چیزی برداشتن است .

وابتهال در دعا به معنی تفرع و واگذاری کار به خدا است.

و اگر انرا گاهی به معنی هلاکت ولعن و دوری از خدا گرفتهاند نیز به خاطر این است که رها کردن بنده به حال خود این نتایج را به دنبال می اورد واز نظر مفهوم متداول ان که از ایه مباهله گرفته شده به معنی نفرین کردن دو نفر به یکدیگر است بدین ترتیب که افرادی که با هم درباره یک مسئله مهم مذهبی گفتگو دارند در یک جا جمع شوند وبه درگاه خدا تضرع کنند واز او بخواهند که دروغگو را رسوا ساز و مجازات کند
پیشینه تاریخی مباهله در نزد قوم سام از دوره ی تمدن بابل به بعد تنها وسیله رایج و بین المللی برای اثبات حقیقت بوده ودر میان شیعیان به سال 254 هجری می رسد
2)ملاعنه: که از ریشه لعن گرفته شده وبه باب مفاعله برده شده است نیز به معنی مباهله است.

عملیات دارای 3مرحله است
1)نشستن دو زانو وقرار دادن دو دست بر روی ران ها گویی اماده مبارزه با دشمن است
2)اماده ساختن دو دست برای سوگند یاد کردن
3)بلند کردن دو دست به سوی اسمان و ادای الفاظ مخصوص
هیئت نمایندگی نجران در مدینه
بخش با صفای ((نجران)) با هفتاد دهکده تابع خود در نقطهی مرزی حجاز و یمن قرار گرفته است.

در اغاز طلوع اسلام این نقطه تنها منطقه مسیحی نشین حجاز بود پیامبر اسلام به موازات مکاتبه با سران دول ومراکز مذهبی جهان نامه ای به اسقف نجران (کشیش بزرگ) .((ابوحارثه)) نوشت و طی ان نامه ساکنان نجران را به ایین اسلام دعوت نمود اینک مضمون نامه ی ان حضرت:
((به نام خدای ابراهیم واسحاق و یعقوب.

خدای ابراهیم واسحاق و یعقوب را حمد وستایش می کنم و شما ها را از پرستش بندگان به پرستش خدا دعوت می کنم شما را دعوت می کنم که از ولایت بندگان خدا خارج شوید ودر ولایت خداوند وارد شوید واگر دعوت مرا نپذیرفتید لااقل باید به حکومت اسلامی مالیات بپردازید تا از جان مال شما دفاع کند .

))
نمایندگان پیامبران وارد نجران شده نامه ی پیامبر را به اسقف نجران دادند او برای تصمیم گیری شورایی مرکب از شخصیت های بارز مذهبی وغیر مذهبی تشکیل داد یکی از افراد طرف مشورت ((شرجیل)) بود که به عقل ودرایت و کاردانی معروف بود او گفت: مامکرر از پیشوایان مذهبی خود شنیده ایم : روزی منصب نبوت از نسل اسحاق به فرزندان اسماعیل انتقال خواهد یافت وهیج بعید نیست که محمد از اولاد اسماعیل است همان پیامبر موعود باشد
شورا نظر داد که گروهی به عنوان ((هیئت نمایندگی نجران)) به مدینه بروند تا از نزدیک دلایل نبوت محمد (ص) را مورد بررسی قرار دهند بدین ترتیب 60تن از ارزنده ترین و داناترین مردم نجران انتخاب گردیدند که در راس انان 3 پیشوای مذهبی قرار داشت:
1- ((ابوحارثه بن علقمه)) اسقف وحاکم نجران و نماینده رسمی کلیسا در حجاز
2- ((عبد المسیح )9 رئیس خدمات شهری ورئیس هیئت نمایندگی (عاقب)
3- ((ایهم یا سید )) مدیر کاروان های نجران
هیئت نمایندگی طرف عصر در حالی که لباس های تجملی ابریشم بر تن انگشتر های طلا بر دست و طلیب ها بر گردن داشتند وارد مسجد شده به پیامبر سلام کردن ولی وضع نا مناسب انان ان هم در مسجد پیامبر را سخت ناراحت کرده انان علت ناراحتی را ندانستند فورا با عثمان و عبد الرحمان بن عوف نزد علی رفتند علی (ع) به انان گفت:شما باید با وضع ساده و بدون زر و زیور به حضور حضرت بیاید
نمایندگان نجران با لباس ساده و بدون انگشتر طلا به محضر پیامبر رفتند پیامبر با احترام خاص پاسخ سلام ان ها را داد و برخی هدایایی که برای وی اورده بودند را پذیرفت نمایندگان ابتدا نمازشان را در مسجد مدینه با اجازه پیغمبر (ص) در حالی که رو به مشرق ایستاده بودند خواندند
مذاکره نمایندگان نجران به گفته مرحوم سید بن طاووس
پیامبر : من شما را به ایین توحید و پرستش خدای یگانه دعوت می کنم وسپس چند ایه از قران برای انان خواند
نمایندگان نجران : اگر منظور ار اسلام ایمان به خدای یگانه جهان است ما قبلا به او ایمان اورده ایم
پیامبر : اسلام علایمی دارد و برخی از از اعمال شما حاکی است که به اسلام واقعی نگرویده اید چگونه خدای یگانه را پرستش می کنید در صورتیکه شما ((صلیب)) را می پرستید واز خوردن گوشت خوک پرهیز نمی کنید وبرای خدا فرزند معتقدید
نمایندگان نجران: ما او را خدا می دانیم زیرا مردگان را زنده کرد بیماران را شفا بخشید واز گل پرنده ای ساخت که پرواز می کرد و تمام این اعمال حاکی است که او خدا است .

پیامبر: نه او بنده و مخلوق خدا است که او را در رحم مریم قرار داد و این قدرت را خدا به او داده بود یک نفر از نمایندگان : اری او فرزند خدا است زیرا مادر او مریم بدون اینکه با کسی ازدواج کند او را به دنیا اورد پس ناچار پدر او باید همان خدای جهان باشد در این هنگام فرشته وحی نازل شد و به پیامبر گفت که به انان بگوید: (وضع حضرت عیسی از این نظر مانند ادم است که او با قدرت بی پایان خود بدون اینکه دارای پدری ومادری باشد از خاک افرید) (ال عمران-ایه 59) اگر نداشتن پدر گواه بر این است که او فرزند خداست پس حضرت ادم برای این منصب شایسته تر است زیرا او نه پدر داشت ونه مادر نمایندگان نجران: گفتگوهای شما ما را قانع نمی کند راه این نیست که در وقت معین با یکدیگر مباهله کنیم واز خدا بخواهیم دروغگو را هلاک و نابود کند در این موقع ایه مباهله نازل شود وپیامبر مامور شود تا با کسانی که زیر بار حق نمی روند به مباهله برخیزد واینک ایه مباهله ((فمن حاجک فیه من بعد ماجائک من العلم فقل تعالوا نذع ابناء نا و ابنائکم نا ونسائکم وانفسنا وانفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنت الله علی الکاذبین)) هر گاه بعد از علم ودانشی درباره مسیح به تو رسید باز کسانی با تو به محاجه وستیز برخیزند به انها بگو: بیاییدما فرزندان خود را دعوت کنیم شما هم فرزندان خود را ما زنان خویش را دعوت نماییم شما هم زنان خود را ما از نفوس خود دعوت کنیم شما از نفوس خود انگاه مباهله کنیم ولعنت خدا بر دروغگویان قرار دهیم (ال عمران ایه 61) پیامبر به مباهله می رود سرگذشت مباهله پیامبر اسلام با هیات نمایندگی نجران از حوادث جالب وتکان دهنده ی تاریخ اسلام است وقت مباهله فرا رسید قبلا پیامبر و نمایندگان نجران توافق کرده بودند که مراسم مباهله در نقطه ی خارج از شهر مدینه موسوم به ((کثیب احمد )) .

(پشته ریگ سرخ) که بعدا به جبل المباهله مشهور شود انجام بگیرد پیامبر از میان مسلمانان و بستگان خود فقط 4 تن جز علی بن علی طالب وفاطمه دختر پیامبر و حسن وحسین (ع) کی دیگر نبود زیرا در میان تمام مسلمانان نفوسی پاکتر و ایمانی استوارتر از ایمان این چهار تن وجود نداشت او در حالی که حسن را در اغوش و دست امام حسین را در دست داشت و فاطمه به دنبال ان حضرت حرکت می کرد گام به میدان مباهله نهاد وبه همراهان خود فرمود : من هر موقع دعا کردم شما دعای من را با گفتن امین بدرقه کنید محمد (ص)فرمان داد تا بر فراز دو درخت شاخ وبرگ بریده کساء قوطوانی سیاه بزرگی بکشند تا به گونه ی رواقی در اید و خود در زیر ان نشست و علی در طرف راستش و فاطمه در پشت سرش و دونوه اش در جلواش (کساء قوطوانی :پارچه ای قیمتی بافت قبیله قطوان کوفه پیشگویان گفته اند که مهدی (عج) نیز کساء قطوانی بر اندام خواهد داشت ) اسقف نجران گفت: من مردی را می بینم که با تمام جدیت اماده مباهله است وترس ان دارم که در ادعای خود راستگو باشد ویک سال بر ما نگذرد که دردنیا نصرانی مذهبی به جای نماند و همگی هلاک شوند او گفت من چهره هایی را می بینم که هر گاه دست به دعا بلند می کنند واز درگاه الهی بخواهند که بزرگترین کوه ها را از جای بکند فورا کنده می شود ودر نتیجه از مباهله منصرف شدند انصراف هیات نمایندگی از مباهله هیات نمایندگی با دیدن وضع یاد شده وارد شور شدند وبه اتفاق اراء تصویب کردند که هرگز وارد مباهله نشوند و حاضر شدند که هر سال مبلغی به عنولن جزیه (مالیات سالانه)حدود 2هزار حله ی اوقی بپردازند در مقابل زیر حمایت دولت اسلامی به عنوان (جوارا الله وذمه الرسول) خواهند بود صورت صاح نامه نمایندگان نجران از پیامبر در خواست کردند که مقدار مالیات سالانه انها در نامه نوشته شود ودر ان امنیت منطقه ی نجران از طرف پیامبر تضمین شود علی (ع)به فرمان پیامبر نامه زیر را نوشت: ((به نام خداوند بخشنده مهربان این نامه ی است ازمحمد (ص) به ملت نجران وحومه ان حکم وداوری محمد درباره تمام املاک وثروت ملت نجران این شد که اهالی نجران هر سال 2هزار لباس که قیمت هر یک معادل 40درهم است به حکومت اسلامی بپردازد انان می توانند نیمی از ان را در ماه صفر ونیم دیگر در رجب پرداخت کنند و هرگاه از ناحیه ((یمن)) اتش جنگ شعله ور شود باید ملت نجران به عنوان همکاری با دولت اسلامی 30زره .

30شتر .

به صورت عاریه در اختیار ارتش اسلام بگذارد در عوض جان ومال و سرزمین ها ومعابد نجران در امان خدا و رسول اوست مشروط به اینکه از هر نوع رباه خواری خودداری کنند این نامه روی پست سرخی نوشته شود و2نفر از یاران پیامبر به عنوان گواه زیر انرا امضا نمودند این صلح نامه از شدت عدالت ودادگستری رهبری عالی قدر حکایت کرده وحی رساند که حکومت اسلامی روح مسالمت واصول انسانی را در نظر گرفته وگام از ان فراتر نمی نهاد سال ماه وروز مباهله اختلافی میان مورخان نیست که کتاب طلح نامه که پیامبر برای مردم نجران نوشته است در سال دهم هجری بوده پس سال مباهله نیز همان سال دهم خواهد بود زیرا صلح نامه پس از انصراف نمایندگان نجران از مباهله نگارش یافته است مشهور میان دانشمندان این است که روز 25 ازماه ذی الحجه روز مباهله است ومرحوم شیخ طوسی روز 24 از ان ماه را روز مباهله دانسته است نکته ها 1)مباهله یک دلیل روشن بر حقانیت پیامبر اسلام (ص) در ایه مباهله خداوند به پیامبر خود دستور می دهد که هر گاه پس از استدلالات روشن کسی درباره عیسی با تو جدال کند به او پیشنهاد مباهله کن مسئله مباهله راهی بود که صد در صد حکایت از ایمان و صدق دعوت پیامبر می کرد چگونه ممکن است کسی که به تمام معنی به ارتباط خویش ایمان نداشته باشد وارد چنین میدانی گردد مسلما ورود در چنین میدانی بسیار خطر ناک است زیرا اگر دعای او به اجابت نرسد واثری از مجازات مخالفان اشکار نشود نتیجه ای جز رسوایی دعوت کنند نخواهد داشت 2)مباهله سند زنده ای برای عظمت اهل بیت (ع) غالب مفسران ومحدثان شیعه وسنی تصریح کره اند که ایه مباهله در حق اهل بیت پیامبر نازل شوده وپیامبر تنها کسانی را که همراه خود به میعاد گاه برد حسن وحسین (ع) فاطمه وعلی بودند بسیاری از بزرگان اهل تسنن جریان مباهله را نقل کرده اند که از جمله : 1)قاضی نورالله شوشتری در جلد سوم از کتاب نفیس (احقاق الحق) 2)مسلم بن حجاج نیشابوری صاحب صحیح معروف که از کتب شش گانه مورد اعتماد اهل سنت است در جلد 7 3)احمد بن حنبل در کتاب مسند جلد 1 4)طبری در تفسیر معروفش جلد سوم 5)حاکم در کتاب مستدرک جلد سوم 3)پاسخ به یک سوال در اینجا سوال معروفی است که فخر رازی درباره نزول ایه در حق اهل بیت ذکر کرده اند که چگونه است (نساءنا) که معنی جمع دارد تنها بر فاطمه (ع9 اطلاق گردد واگر منظور از (انفسنا)تنها علی (ع) است چرا به سیغه جمع امده است وچگونه ممکن است منظور از (ابناء نا) (فرزندان ما) حسن وحسین باشند در حالی که ابناء جمع است وجمع بر دو نفر گفته نمی شود اولاکهمان طور که گفته شد اجماع علمای اسلام و احادیث فراوانی که در کتب معتبر شیعه و سنی در زمینه ورود این ایه در مورد اهل بیت به ما رسیده ودر ان ها تصریح شوده پیغمبر غیر از علی وفاطمه وحسن وحسین کسی را به مباهله نیاوردند قرینه اشکاری برای تفسیر ایه خواهد بود ثانیا: اطلاق ((صیغه جمع)) بر ((مفرد)) یا بر تشنیه تازگی ندارد ودر قران وغیر قران از ادبیات عرب وغیرعرب این معنی بسیار است مثال: در ایه 173سوره ال عمران می خوانیم :الذین قال لهم الناس ان الناس قد جمعوا لکم فا خشوهم در این ایه منظور از الناس (مردم) نعیم بن مسعود است که از ابوسفیان اموالی گرفته بود تا مسلمانان را از قدرت مشرکان بترساند گاهی اطلاق کلمه جمع بر مفرد به عنوان بزرگداشت نیز دیده می شود همان طور که درباره ابراهیم در سوره نحل می خوانیم: ان ابراهیم کان امه قانتا لله در اینجا کلمه است که اسم جمع است بر فرد اطلاق شده است 4)نوه های دختری فرزندان ما هستند ضمنا از ایه مباهله استفاده می شود که به فرزندان دختر حقیقتا (ابن) گفته می شود بر خلاف انچه در جاهلیت مرسوم بوده که تنها فرزندان پسر را فرزند خود می دانستند ولی اسلام این طرز فکر را به شدت در هم کوبید واحکام فرزند را بر فرزندان پسری ودختری یکسان جاری ساخت همان طور که در سوره انعام ایه 85 حضرت مسیح را فرزندان ابراهیم شمرده در حالی که فرزند دختری او بود وپدری نداشت 5)ایا مباهله یک حکم عمومی است در تفسیر نورالثقلین حدیثی از امام صادق نقل شده که فرمود: اگر سخنان حق شما را مخالفان نپذیرفتند انها رابه مباهله دعوت کنید پس افراد با ایمان می توانند هنگامیکه استدلالات انها در برابر دشمنان به جائی نرسید از انه دعوت به مباهله کنند نتیجه مباهله در تاریخ ادیان اسمانی با شکوه ترین جلوه از حقیقت جاودانی وجهانی اسلام نبوت وامامت علوی است به راستی کدام عقیده پیروز تاریخ است که در پی اثبات عینی حقانیت خود اجبار واکراه پیروی خلق از خود را نداشته باشد و می بینیم که در ان افتاب حقیقت ابدا اجبار واکراهمهی در پذیرفتن نیست ومباهله افتابی روشن از ازادی عقیده در اسلام است منابع 1)انوری .

حسن-1381-فرهنگ بزرگ سخن-تهرانک سخن-جلد7 صفحه 6591 2) سبحانی .جعفر-1363-فروغ ابدیت- نشر دانش اسلامی .

جلد2 صفحه 440-432 3)لویی ماسینیون- 1378 – مباهله – ترجمه محمود رضا افتخار زاده – انتشارات رسالت قلم – ص 67 4)معین.

محمد- فرهنگ فارسی معین – چاپخانه سپهر تهران – جلد 3 ص 3765 5)مکارم شیرازی.

ناصر- 1377 – تفسیر نمونه – در الکتب الاسلامیه – جلد 2 ص 590-575 6) www.aftab.ir 7) www.daneshnameh-roshd.ir