وسیله ای است برای تسطیح زمین شخم خورده، خرد و نرم کردن کلوخ ها، از بین بردن علفهای هرز و ساقههای باقیمانده برخی گیاهان مثل غلات، پنبه و...
مخلوط کردن کودهای شیمیایی یا کود سبز قبل از کاشت، پوشاندن بذوری که بصورت دستپاش روی خاک ریخته شده اند و در مواردی برای خرمن کوبی و شخم سطحی بکار برده می شود.
دیسکها به دو قسم دیشسک معمولی و دیسک قیچی (off – set disk) تقسیم بندی می شوند.
دیسک معمولی ممکن است یا یا دو ردیفه باشد.
ساختمان دیسک از تعداد بشقاب مدور و توگرد تشکیل شده اند که در فواصل معین در روی محوری (دو یا چهار محور) حرکت می کنند.
این بشقابها در مرکز ضخیم و در لبه نازک می باشند و قطری حدود 45 تا 60 سانتی متر دارند که گاهی در انواع سنگین تر این قطر به 70 سانتی متر می رسد.
در بعضی از انواع دیسکها لبه بشقابها درای کنگره می باشد.
صفحات مقعر شکل دیسکها روز هر محور طوری نصب می شوند که گودی آنها در یک جهت بوده و تعداد آنها روی هر محور بین 3 تا 13 بشقاب بر حسب انواع آنها متغیر است عمق عمل دیسکها از 10 تا 15 سانتی متر حتی تا عمق 20 سانتی متر بسته به سنگین وزن دیسک می باشد.
هنگام دیسک زدن اراضی، عملیات طی دوبار بصورت رفت و برگشت انجام می شود تا خاکی که در نوبت اول جابجا شده در نوبت دوم بجای خود برگردانیده شود.
مشخصات فنی کولتیواتور کودکار
مشخصات فنی :
شش ردیفه چهار ردیفه مشخصات فنی
300 (Lit) 300 (Lit) ظرفیت مخزن کود
50-60 (HP) 45 (HP) قدرت مورد نیاز
475 (cm) 325 (cm) عرض دستگاه
550 (Kg) 400 (Kg) وزن دستگاه
این ماشین برای عملیات توام کوددهی و مبارزه با علفهای هرز موجود در جویهای مزارع ذرت، چغندرقند، سویا، آفتابگردان، حبوبات و سایر محصولات ردیفی مناسب می باشد.
مقدار ریزش کود 50 تا 1500 کیلوگرم در هکتار است و تنظیم این مقدار توسط موزع شیاردار مینی ماکز انجام میشود.
این دستگاه بصورت چهار ردیفه و شش ردیفه تولید می گردد و فاصله بین ردیفها قابل تنظیم است.
این دستگاه دارای شیارکش و تیغه های مخصوص برای کار در شرایط مختلف میباشد.
واحدهای این دستگاه بطور مجزا و بصورت مفصلی روی شاسی نصب شده اند و هنگام برخورد با موانع بدون بروز خسارت به دستگاه، از روی مانع عبور میکنند.
کودکار بذرکار پنوماتیک :
مشخصات فنی :
شش ردیفه چهار ردیفه مشخصات فنی
30 (Lit) 30 (Lit) ظرفیت مخزن بذر
300 (Lit) 300 (Lit) ظرفیت مخزن کود
70-80 (HP) 50-60 (HP) قدرت مورد نیاز
500 (RPM) 500 (RPM) دور محور تواندهی تراکتور
30 (cm) 30 (cm) حداقل فاصله خطوط کشت
75 (cm) 75 (cm) حداکثر فاصله خطوط کشت
1000 (kg) 800 (kg) وزن دسنگاه
واحدهای کارنده:
انواع واحدهای کارنده که بر حسب نوع محصول در این بذرکار پیش بینی شده است عبارتند از:
واحد کارنده مخصوص کشت چغندرقند و گوجه فرنگی
واحد کارنده مخصوص کشت ذرت، سویا و آفتابگردان
واحد کارنده مخصوص کشت چغندرقند و گوجه فرنگی
شیارکش:
ایجاد جوی و پشته توسط شیارکش انجام می شود.
شیار کش
شیار بازکنها:
انواع شیاربازکنها که بر حسب نوع محصول در این بذرکار استفاده میگردد عبارتند از:
شیاربازکن کفشکی
چرخهای فشار :
انواع چرخهای فشار که بر حسب نوع محصول در این بذرکار استفاده میگردد عبارتند از:
چرخ فشار ساده برای کشت ذرت، آفتابگردان، سویا، پنبه و صیفیجات
چرخ فشار مقعر برای کشت چغندرقند، گوجه فرنگی و ریزدانه ها چرخ فشار دوتایی برای کشت چغندرقند، گوجه فرنگی و بذرهای ریز گیربکس مرکزی : تنظیم فاصله بذرها روی خطوط کشت بوسیله گیربکس مرکزی انجام میشود.
از روی جدولی که بر درب گیربکس نصب شده است، چرخ زنجیرها برای فاصله مورد نظر بذرها انتخاب میشوند موزع شیاردار MINIMAX : بوسیله موزع شیاردار تنظیم میزان ریزش کود انجام میشود عملکرد در مزرعه : مشخصات -کولتیواتور کودکار: شیارکش: ایجاد جوی و پشته توسط شیارکش انجام می شود.
شیار کش تیغه ها: انواع تیغهها که بر حسب نوع محصول و شرایط مزرعه در این بذرکار استفاده میگردد عبارتند از: تیغه شمشیری تیغه ساده موزع شیاردار MINIMAX : بوسیله موزع شیاردار تنظیم میزان ریزش کود انجام میشود __________________ - لند لولر موارد کاربرد: تسطیح اراضی و آماده نمودن زمین برای عملیات کاشت و آبیاری ترمیم ناهمواریهای ناشی از وجود جوی و پشته در زمینهای آبی مشخصات ویژه: تغییر زاویه تیغه در دو جهت عمودی و افقی به سهولت قابل انجام است.
در لولرهای مجهز به جک هیدرولیک تنظیم ارتفاع تیغه به آسانی توسط راننده تراکتور انجام می شود.
چرخ گردان در قسمت جلوی لولرهای سنگین با فاصله زیاد از تیغه علاوه بر تسهیل در حمل دستگاه از تاثیرات حرکات تراکتور در سطوح ناهموار به تیغه لولر و به تبع آن موج دار شدن زمین جلوگیری می کند.
گاو آهن برگرداندار سوار شونده موارد کاربرد: برای شخم خاکهای سنگین و نیمه سنگین به عنوان یک وسیله خاک ورزی اولیه مشخصات ویژه: ساخته شده از آلیاژهای مقاوم شاسی مستحکم و ساده و سوکهای دو لبه و از فولاد بوردار اروپایی بادوام قطعات فرسایشی به آسانی قابل تعویض هستند مجهز به چرخ تنظیم عمق و سیستم ایمنی پین برشی برای کار در شرایط سخت.
- دیسکهای سنگین موارد کاربرد: برای خرد کردن کلوخهای ناشی از شخم و ایجاد سطح یکنواخت و آماده سازی بستر بذر همچنین به عنوان وسیله ای برای خاک ورزی اولیه یعنی دیسک بدون شخم با توجه به شرایط خاک و رطوبت آن مورد استفاده در مزارع بزرگ به ویژه کشت و صنعت ها.
مشخصات ویژه - ردیف جلو دارای پره دیسکهای لب کنگره ای است که باعث نفوذ بهتر در خاک و خرد کردن بقایای گیاهی و کلوخها می شود.
- مجهز به شاسی سنگین و محکم برای کار در شرایط سنگین - هم پوشانی کامل پرهها - سیستم تنظیم افقی (تراز کننده) باعث یکنواختی عمق کار و کاهش فشار بر تراکتور است.
- تنظیم ارتفاع با جک هیدرولیک - گلگیرها در شرایط مرطوب قابل تنظیم هستند.
- وزن دیسک روی هر گروه از 72 تا 140 کیلوگرم در مدلهای مختلف انتخاب اصلح را برای شرایط متفاوت زمینی میسر می ساد.
- بذرکار غلات سوار شونده موارد کاربرد: برای کاشت انواع غلات بویژه در زمینهای آبی با سرعت کار فوق العاده مشخصات ویژه: - مجهز به مارکر اتوماتیک، موزع های بذر فلزی شیاردار، شیار بازکن تک دیسکی - گیربکس دستگاه مجهز به قفل مخصوص است، که فقط در هنگام جرکت به جلو عمل می کند.
- مخزن بذر و شافت موزع و محفظه بذر از مواد گالوانیزه و فسمتهای متحرک بادامکها از فولاد ضد زنگ می باشد.
- فشار شیار بازکنها با تغییر فشار فنرها به طور منفرد و یا به طور جمعی قابل تنظیم است.
- مقدار کاشت با توجه به نوع بذر از 0.12 کیلوگرم تا 400 کیلوگرم در هکتار قابل تنظیم است.
- زیرشکن و لق کننده موارد کاربرد: برای شکستن لایه سخت (Hardpan) که در اثر چندین سال شخم در عمق معینی تشکیل شده جهت نفوذ آب و توسعه بیشتر ریشه گیاه.
مشخصات ویژه: - ساخته شده از فولادهای آلیاژی مقاوم و ضد سایش - شاسی و ساقها برای استحکام کافی برای کار در شرایط سخت برخوردارند.
- وجود شرخهای تنظیم عمق امکان نفوذ به عمق دلخواه با توجه به نوع خاک تا عمق 85 سانتیمر را فراهم میسازد.
- گاو آهن قلمی (چیزل پلاو) سوار شونده موارد کاربرد: برای شخم زمینهای دیم به منظور حفظ رطوبت خاک، کاهش فرسایش - هچنین کنترل علفهای هرز در زمان آبش با نصب تیغه های پنجه غازی به جای تیغه های قلمی مشخصات ویژه: ساخته شده از فولاد مقاوم، قابل استفاده با تراکتورهای تا 65 تا 110 قوه اسب، مجهز به چرخ تنظیم عمق.
- دیسکهای سبک (تاندوم و افست) موارد کاربرد: - به عنوان ادوات خاک ورزی ثانویه برای شکستن کلوخهای ناشی از شخم و از بین بردن علفهای هرز و آماده سازی بستر بذر در خاکهای سبک - مخلوط کردن کود با خاک سطحی مشخصات ویژه: - دیسکهای کششی چرخدار مجهز به جک تنظیم عمق می باشند.
- یاتاقان بلبرینگهای گردگیردار در محور پرهها موجب دوام و طول عمر دستگاه می باشند.
- گلگیرهای قابل تنظیم موجب کارآیی بهتر در شرایط مرطوب است.
- قطعات فرسایشی ادوات کشاورزی موارد کاربرد: تیغه های فرسایشی ساخت شرکت تولیدی ادوات کشاورزی اراک، شامل سوک گاو آهن، پره دیسک (کروی و مخروطی)، تیغه های کولتیواتور و...
تماما از فولاد مخصوص و مقاوم به سایش و ضربه ساخته شده و با روش آهنگری فرمدهی شده و به وسیله کوره ریلی گازسوز منحصر بفرد، در درجه حرارت مناسب آبکاری و سپس ماشینکاری و رنگآمیزی می شوند.
با توجه اعمال کنترلهای لازم و رعایت ابعاد آنالیز و سختی تیغهها در مراحل مختلف تولید، امکان عرضه آنها با کیفیت بسیار مطلوب و مطابق با استانداردهای بین المللی و مورد قبول فراهم می گردد.
این شرکت علاوه بر تامین نیاز اکثر سازندگان داخلی، احتیاجات کشاورزان به تیغه های فر سایشی مورد مصرف در انواع ادوات کشاورزی را در اقصی نقاط ایران می نمایند.
__________________ ردیف کار غلات دانه ریز : این ردیف کار برای کاشت غلات دانه ریز مانند گندم، جو، ارزن، ذرت خوشه ای (جهت علوفه) و لوبیاهای روغنی و چشم بلبلی (جهت کود سبز) بر روی زمین مسطح ساخته شده است.
دستگاه شامل مخزن بزرگی است که در کف آن سوراخهایی برای خروج بذر از مخزن تعبیه شده است یک محور افقی زائده دار در داخل مخزن قرار دارد که با حرکت خود خروج بذر را از سوراخها تسهیل می نماید.
رایج ترین روش کنترل خروج بذر استفاده از یک چرخ دنده عریض است که در خارج مخزن و زیر هر سوراخ قراردارد.
این چرخ دنده بذر خارج شده از مخزن را دریافت کرده و به لوله ریزش تحویل می دهد سطحی از چرخ دنده که در زیر سوراخ واقع می شود و همچنین سرعت گردش چرخ دنده برای میزان بذر قابل تنظیم است.
نیروی لازم برای گردش چرخ دندهها از تایرهای ردیف کار تأمین می گردد.
بذر خارج شده از چرخ دنده بوسیله لوله ریزش به داخل شیار باریک و کم عمقی که بوسیله دیسک یا پاشنه شیارساز واقع در جلو لوله ریزش ایجاد شده است می ریزد.
پوشش روی بذر تا حدی بوسیله برگشت خود به خودی خاک انجام شده بوسیله چرخ یا زنجیری که پشت هر پاشنه یا دیسک واقع است کامل می گردد عرض کار ردیف کار غلات دانه ریز بسیار متفاوت است، ولی عرض کار اغلب آنها 5/1 تا 3 متر می باشد در صورتی که تراکتور نیروی کششی لازم را داشته باشد می توان 2 تا 3 ردیف کار را در کنار یکدیگر قرار داد و با یک تراکتور کشید فاصله بین ردیفهای کاشت بطور معمول 15 تا 25 سانتی متر می باشد.
بعضی از ردیف کارهای غلات دانه ریز دارای مخازنی برای بذر علفهای مرتعی هستند.
سیستم کنترل مقدار و انتقال بذر علفهای مرتعی کاملاً از سیستم اصلی دستگاه مجزا می باشد.
تنظیم فاصله کاشت در ردیف کار غلات دانه ریز با بستن سوراخهای ریزش بطور متناوب انجام می شود.
به این طریق فاصله ردیفهای کاشت در این ردیف کارها به صورت مضربی از فاصله دو واحد متوالی است مثلاً چنانچه فاصله دو واحد ردیف کاری 5/17 سانتیمتر باشد می توان فواصل 35 تا 5/52 سانتیمتری را نیز بدست آورد.
کاشت بذر غلات دانه ریز تحت شرایط دیم در داخل شیار انجام می گیرد.
ردیف کارهائی که برای این منظور ساخته شده اند دارای فواصل بیشتری بین ردیفهای کاشت هستند.
در جلو هر واحد ردیف کار یک شیار ساز قرار دارد که جوی و پشته لازم را به وجود می آورد پاشنه کاشت در داخل جوی عمل می کند ردیف کار (عمیق کار) دیمی که در ایران وجود دارد دارای پاشنه قطوری است که شیار کوچکی در خاک به وجود می آورد در پشت پاشنه کاشت چرخ سنگینی با عاج لاستیکی مثلثی شکل قرار دارد که ضمن فشردن خاک روی بذر، فرم دهی شیار را تکمیل می سازد.
ردیف کار گیاهان وجینی: این نوع ردیف کارها بر عکس ردیف کار غلات دانه ریز از واحدهای مجزا و مستقلی تشکیل گردیده اند.
هر واحد از دستگاه یک ردیف را می کارد.
در عمل تعدادی از واحدهای ردیف کار را بفواصل مورد نظر روی یک شاسی سوار می کنند و چند ردیف را با هم می کارند.
تفاوت اصلی در ساختمان هر واحد ردیف کار گیاهان وجینی با واحد ردیف کار غلات دانه ریز در نحوه دریافت بذر از مخزن است.
در کاشت گیاهان وجینی معمولاً بذرها را بطور مجزا و با فواصلی معین و در روی یک خط می کارند پس انتقال بذر بطور انفرادی یا گروهی، اما منقطع، از مخزن به لوله ریزش ضرورت دارد.
عمل انتقال بذر بوسیله صفحه ای گردان که روی آن سوراخها یا محفظه هائی تعبیه شده است انجام می گیرد.
محل قرار گرفتن صفحه گردان بصورت افقی یا عمودی در کف یا خارج از مخزن می باشد هر زمان که سوراخ کف مخزن با سوراخ صفحه گردان منطبق گردد، یک یا چند بذر (بسته به اندازه سوراخ) از مخزن بذر به لوله ریزش انتقال می یابند در صورتی که دستگاه به صفحه گردان محفظه دار مجهز باشد، بذرها بطور انفرادی یا گروهی در داخل محفظهها واقع می گردند و از مخزن به لوله ریزش انتقال داده می شوند.
معمولاً صفحه گردانهای متفاوتی برای بذرها با اندازههای مختلف در نظر گرفته شده اند که از نظر فاصله و اندازه سوراخهای محفظهها با یکدیگر متفاوتند.
میزان بذر با انتخاب صفحه گردان برای اندازه و فواصل سوراخها یا محفظهها و همچنین سرعت گردش صفحه گردان قابل تنظیم است.
نیروی لازم برای چرخش صفحه گردان بوسیله تایر ردیف کار تامین کاری گردد.
تایر دستگاه عمل کامل سازی پوشش خاک و تنظیم عمق کاشت را نیز بعهده دارد.
این ردیف کارها را براساس اندازه مخزن بذر به دو گروه کوچک و بزرگ تقسیم می کنند ردیف کارهای دارای مخزن کوچک را برای کاشت محصولات وجینی دانه ریز مانند چغندر، ذرت خوشه ای، عدس و غیره بکار می برند.
این گروه از ردیف کارها را می توان با نام عمومی ردیف کار چغندرقند مشخص ساخت.
معمولاً در این ردیف کارها از صفحات سوراخ دار برای انتقال بذر استفاده می کنند، که در نتیجه بذرها بصورت کپه ای یا مداوم (بسته به اندازه سوراخ و فاصله دو سوراخ متوالی) ریخته می شوند.
حداقل فاصله ای را که با این ردیف کارها می توان بدست آورد 30 تا 40 سانتیمتر (بین دو ردیف کاشت مجاور) است.
از ردیف کارهای دارای مخزن بزرگ برای کاشت محصولات وجینی دانه درشتی مانند ذرت، پنبه، آفتابگردان و غیر استفاده می کنند.
این گروه ار ردیف کارها را می توان با نام عمومی ردیف کار ذرت مشخص ساخت.
معمولاً در این ردیف کارها از صفحات گردان محفظه دار برای انتقال بذر استفاده می کنند، که در نتیجه بذرها بصورت انفرادی و با فاصله ریخته می شوند.
حداقل فاصله ای را که ردیف کارها می توان بدست آورد 50 تا 60 سانتیمتر (بین دو ردیف کاشت مجاور) است.
ردیف کارهای گیاهان وجینی مورد استفاده برای کاشت در شرایط دیم متنوع می باشند.
در شرایط کمبود باران ممکن است کاشت در درون جوی انجام شود در این صورت یک واحد شیار ساز در جلو هر واحد کارنده نصب شده است.
در شرایط فراوانی باران، کاشت روی زمین مسطح انجام می گیرد.
در این شرایط پشت هر واحد کارنده یک چرخ سنگین تعبیه شده است تا خاک ری و زیر بذر را متراکم سازد.
خصوصیات و جزئیات ساختمانی ردیف کارهای سیب زمینی بسیار متنوعی می باشند، ولی هر دستگاه شامل یک مخزن غده با سوراخهائی برای خروج غدد است.
غدد خارج شده از مخزن بوسیله یک چرخ یاتسمه حجره دار دریافت شده و به لوله ریزش انتقال داده می شوند غدد از طریق لوله ریزش روی خاک قرار می گیرند یک جفت دیسک متقابل ضمن پوشاندن غدد با خاک ایجاد پشتههای کوتاه و عریضی روی غدد می نمایند.
با شروع سبز شدن غدد نسبت به خاک دهی و پشته بندی نهائی با شیارساز اقدام می کنند.
گیاهان وجینی را در اغلب موارد روی پشته می کارند.
هنگامی که کاشت در طرفین پشته عریض انجام می شود، پشته بندی قبل از کاشت بعمل می آید.
در این صورت می بایستی فواصل قرار گرفتن ردیف کارها را با فواصل پشتهها تنظیم نمود.
در صورت کاشت در وسط پشته، معمولاً عمل پشته بندی و کاشت در یک زمان انجام می شوند.
چنانچه کود بصورت نواری در خاک قرار داده می شود، کود پاشی را در جلو ردیف کار سوار می نمایند.
انواع تراکتور طبقه بندی انواع تراکتور از آنجا که کاربرد تراکتور در دنیای جدید بسیار گسترده است , تراکتور هایی که ساخته می شوند دارای توان , اندازه و طرحهای متفاوتی هستند.
تحول تدریجی تراکتور , موجب به وجود آمدن طبقه بندیهای گوناگون برای آن شده است.
ترکتورهای ساخته شده : الف) بر اساس تامین خاصیت کششی و خودرو بودن 1- تراکتورهای چرخ دار 2- تراکتورهای زنجیری ب) بر اساس موارد استفاده 1- تراکتورهای عمومی یا تراکتورهای خدماتی 2- تراکتئرهای همه کاره یا تراکتورهای ردیف کار 3- تراکتورهای پا بلند یا شاسی بلند 4- تراکتورهای باغی 5- تراکتورهای صنعتی 6- تراکتورهای یونیورسال 7- تراکتورهای باغچه ای و تراکتورهای چمن زن 8- تراکتورهای دو چرخ یا تیلرهای موتوری ج) بر اساس نوع شاسی یا قاب 1- تراکتورهای با شاسی 2- تراکتورهای نیمه شاسی 3- تراکتورهای بدون شاسی الف) طبقه بندی بر اساس خاصیت کششی و خودرو بودن- تراکتورهای چرخ دار متمایز ترین و پیشرفته ترین نوع ماشین به خصوص جهت مقاصد کشاورزی هستند.
این تراکتورها سه چرخ یا چهار چرخ ساخته می شوند.انواع تراکتورهای چهار چرخ به قرار زیر است: تراکتورهای چهار چرخ معمولی, تراکتورهای چهار چرخ محرک, تراکتورهای چهار چرخ متحرک محرک با چرخهای کوچک جلو ,تراکتورهای چهار چرخ محرک با چرخهای بزرگ و و هم اندازه.
- طی سالهای متمادی از تراکتورهای زنجیری به منظور کاهش فشار برروی خاک و بالا رفتن کشش در زمینهای نرم , که دارای مقاومت کمی هستند, استفاده شده اند.
این تراکتورها همچنین در زمینهای مرطوب و باتلاقی, یا در مناطقی که پایداری چرخهای تراکتور با اشکال روبرو می شود , مانند مناطق تپه ای با شیبهای تند و زمینهای ناهموار مورد استفاده قرار می گیرد.
گرچه استفاده از تراکتورهای زنجیری در کشاورزی محدود است , اما از این تراکتورها می توان به خوبی در موارد زیر استفاده کرد: 1- اشتفاده در باغات میوه و بیشه زارها 2- پاک کردن و احیای زمین 3- انجام عملیات حفاظتی خاک 4- ایجاد استخرهای ذخیره سازی آب در مزرعه 5- عملیات خاکبرداری و تسطیح زمینهای زراعی به خصوص مزارع آبی 6- ایجاد نهرهای انتقال آب 7- به کار بردن زیر شکنها و وسایل خاک ورزی عمیق 8- تعمیر جاده ب) طبقه بندی بر اساس موارد استفاده - یک تراکتور عمومی یا خدماتی, کم و بیش مشابه یک تراکتور چهار چرخ متداول و معمولی است.
در این تراکتورها ممکن است فاصله ی بین چرخهای جلو یا چرخهای عقب ثابت یا قابل تنظیم باشد.
- تراکتورهای همه کاره یا تراکتور ردیف کار , تراکتوری است که عملا برای انجام تمام کارهای مزرعه به انضمام عملیات کاشت و وجین و سله شکنی در مزارعی که اندازه ی آنها متوسط است طراحی شده است.
- اکسل جلویی تراکتورهای پا بلند عریض و قابل تنظیم بوده و ارتفاع آن از سطح زمین زیاد است تا بتواند عملیات وجین و سله شکنی محصولات ردیفی پا بلند , مانند نیشکر را انجام دهد.
- در شرایطی که فاصله بین درختان زیاد بوده و شاخههای درختان نیز بلند می باشند تقربا می توان از هر تراکتوری در باغهای میوه و بیشه زارها استفاده کرد.
اما در صورتی که باغهای میوه , بیشه زارها و تاکستانها از اهمیت بیشتری برخوردارند , بهتر است از تراکتورهای مخصوص که برای کار در این شرایط طراحی شده اند استفاده نمود.
تراکتورهای باغی ممکن است از نوع چرخ دار یا زنجیری باشند.
- تراکتورها ی صنعتی ماشین هایی هستند در اندازه و انواع مختلف که برای کارهای مخصوص صنعتی و حمل وسائل سنگین در کارخانجات , فرودگاهها و غیره ساخته شده اند.
این تراکتورها را می توان به دستگاههای بالا بر, حفاری, بارکن مکانیکی و ضمائم مشابه که روی آنها سوار می شوند مجهز نمود.
در بسیاری از مواقع می توان از بعضی تراکتورهای صنعتی در کارهای کشاورزی نیز استفاده نمود.
- تراکتورها ییونیورسال که به واحد توان یا تراکتور مخصوص نیز معروف است به طریقی طراحی شده است که بتواند هم تولید توان نموده و هم انواع مختلفی از ماشینهای برداشت سوار, از قبیل ماشین ذرت چین , ماشین برداشت علوفه ی سیلو کردنی , کمباین و ماشین دانه کن ذرت و بعضی وسائل مخصوص را قبول و حمل کند.
این نوع تراکتور نه تنها دارای خصوصیت ماشینهای خودرو است بلکه دارای مزایای اقتصادی یک واحد تولید توان چند منظوره نیز هست.
- تراکتورهای باغچه ای یا باغی کوچک که به آنها تراکتورهای شاسی کوتاه نیز گفته می شود , تراکتورهای چهار چرخ کوچکی هستند که توان آنها بین حدود 8 تا 25 است بخار است.
این تراکتورها برای انجام بسیاری از کارهای باغات کوچک و باغچهها از قبیل خاک برداری , حفر گودال , برش چوب و غیره قابل استفاده هستند.
- تراکتورهای دو چرخ یا تیلرهای موتوری که به تراکتورهای دستی نیز معروف است, دارای دو چرخ محرک است که به وسیله ی دست حمایت و هدایت می شود.
ج) طبقه بندی بر اساس نوع شاسی یا قاب - تراکتورهای با شاسی دارای یک قسمت حمایت کننده به نام شاسی یا قاب هستند.
- در تراکتورهای نیم شاسی دو تیرک یا محور طولی به دو طرف بدنه ی موتور محفظه ی کلاچ و یا محفظه ی جعبه دنده به وسیله ی پیچ و مهره متصل می شود.
- تراکتورهای بدون شاسی فاقد هر گونه حمایت کننده اضافه هستند.
د راین نوع بدنه ی تراکتور به صورت یکپارچه است.
گاو آهن گاو آهن یا خیش اولین وسیله ای است که معمولاً درتهیه بستر به کار می رود.
در حال حاضر چهار نوع گاو آهن قابل تشخیص است : گاو آهن سوکی (moldboard plow)، گاو آهن بشقابی (disk plow)، گاو آهن قلمی (chisel plow) و گاو آهن ایرانی.
کاربرد و نتایج کار این گاو آهنها کم و بیش از یکدیگر متفاوتند.
گاو آهن سوکی شامل یک سطح خمیده و شیب دار به نام صفحه برگردان است که در جلو و پائین آن تیغه تیز و برنده ای بنام سوک واقع می باشد.
سوک بطور مایل و با زاویه ای تنگ تر از 90 درجه نسبت به جهت حرکت گاو آهن واقع است.
ممکن است در جلو گاو آهن قطعه قمه ای شکل و یا یک دیسک به نام پیش بر کاردی قرار داشته باشد که به باز کردن و شکافتن خاک کمک می نماید.
گاوآهن بوسیله تراکتور و یا دام کشیده شده و در خاک فرو می رود.
ستونی از خاک که توسط سوک بریده می شود، بر روی صفحه برگردان بالا می رود و ضمن این که خاک از هم پاشیده می شود به سمت راست گاو آهن بر می گردد.
گاوآهن هائی که توسط تراکتور کشیده میشوند از چند واحد گاو آهن تشکیل گردیده اند که بر روی شاسی مشترکی قرار دارند عرض کار هر واحد گاوآهن از 18 تا 45 سانتیمتر تغییر می کند.
گاوآهن سوکی خاک را بطورکامل زیر و رو کرده، خاک سطحی را به زیر و خاک عمقی را به سطح می آورد.
این دستگاه بهترین وسیله برای دفن بقایای گیاهی و بازکردن ذرات خاک از یکدیگر است.
در عین حال استفاده از گاوآهن سوکی نتایجی در بر دارد که ممکن است در بعضی شرایط مطلوب نباشند.
آوردن خاک عمقی به سطح سبب اتلاف رطوبت خاک عمقی می گردد.
چنین وضعی مناسب شرایط دیم کاری و یا محدودیت دسترسی به آب آبیاری نیست.
به کارگیری گاوآهن سوکی در اراضی گاورو خاک را بصورت ذرات کوچکی در می آورد و خاک در معرض فرسایش آبی و بادی قرار می گیرد.
هزینه کار این نوع گاوآهن نیز زیاد است.
بطورکلی از گاو آهن سوکی هنگامی استفاده می شود که نرم بودن خاک تا عمق زیادی (که در اغلب موارد از 30 سانتیمتر تجاوز نمی کند) ضروری بوده و اختلاط کامل بقایا با خاک هدف باشد.
هر واحد گاوآهن بشقابی یا دیسکی شامل صفحه ای بزرگ و کاسه ای شکل است به قطر 50 تا 95 سانتیمتر که در طول یک محور مرکزی می چرخد.
ستونی از خاک که توسط لبه تیز بشقاب بریده می شود در سطح شیب دار بشقاب بالا رفته و ضمن این که از هم پاشیده می شود به سمت راست گاوآهن بر می گردد.
معمولاً چند واحد گاو آهن بشقابی روی یک شاسی قرار دارند و دستگاه با تراکتور کشیده میشود.
چون طی حرکت در زمین و در اثر نیروی ناشی از مقاومت خاک، بشقابی به حول محور خویش می چرخد، گاو آهن بشقابی با سهولتی بیش از گاو آهن سوکی در خاکهای خشک، متراکم و چمنی پیش میرود.
میزان برگشت و خرد شدن خاک تابع زاویه برخورد بشقاب با خاک است و هر چه سطح بشقاب با جهت حرکت تراکتور زاویه عمودتری بسازد، برگشت خاک کاملتر خواهد بود.
از این تغییر زاویه برای انجام نیمه شخم استفاده می کنند.
گاو آهنهای بشقابی که بطور مایل نسبت به جهت حرکت تراکتور در خاک پیش می روند به گاو آهنهای بشقابی یک طرفه موسومند.
کاربرد این گونه گاوآهنها در انجام نیمه شخم است عمل نیمه شخم توسط گاو آهن قلمی نیز انجام میشود.
اسکنه (chisel) یا قلم پایه ای فولادی است که نوکی تیز و پاشنه ای شکل دارد.
شکل و ابعاد پایههای فولادی بسیار متفاوت است، ولی می توان آنها را به سه اندازه بزرگ، متوسط و کوچک تقسیم نمود.
نوع بزرگ آن که جهت بازکردن و شکستن لایههای فشرده شده خاک تحت الارض به کار می رود به زیر شکن(Subsoiler) موسوم است.
معمولاً زیر شکن خاک را در اعماق 45 تا 75 سانتیمتری و گاهی بیشتر باز می کند در راس اسکنههای متوسط و کوچک بیلچههای کوچک و قابل تعویضی سوار می کنند.
عرض و شکل بیلچه مورد نصب به هدف و شرایط کار بستگی دارد.
مجموعه ای از اسکنههای متوسط را که روی یک شاسی سوار شده اند گاوآهن قلمی گویند.
این نوع گاو آهن خاک را می شکافد ولی خاک و بقایای گیاهی را بطور کامل بر نمی گرداند بلکه قسمتی از بقایا را همراه با کلوخههای بزرگ در سطح خاک باقی میگذارد.
این نحوه باز کردن خاک را نیمه شخم گویند.
نیمه شخم در آیش زمستانه یا یکساله کاربرد دارد.
تعدادی اسکنه کوچک را که روی یک شاسی سوار شده باشند کولتیواتور پاشنه ای گویند.
بر روی کولتیواتورهای پاشنه ای می توان بیلچههای متنوعی سوار نمود.
یک نوع بیلچه که عرض کمی داشته ولی طویل است برای خرد کردن کلوخههای خاک و وجین بین ردیفهای کاشت مورد استفاده قرا می گیرد.
نوع دیگری بیلچه بصورت صفحه ای تقریباً افقی بر روی پاشنه سوار می شود و کولتیواتور پنچه غازی را بوجود می آورد.
کولتیواتور پنچه غازی از نصب این بیلچهها بر روی گاو آهن قلمی بوجود می آید.
کولتیواتور برای از بین بردن علفهای هرز در بین ردیفهای کاشت و یا روی زمین فاقد محصول بکار می رود.
معمولاً از کولتیواتورهائی که بیلچه نسبتاً عریض و تقریباً افقی دارند برای سله شکنی و وجین علفهای هرز استفاده می شود.
از انواع بزرگ بیلچه (با بزرگترین فاصله دوبال در حدود 30 سانتیمتر) برای ایجاد جوی و پشتههای کوچک استفاده بعمل می آید.
گاوآهن ایرانی عبارت از قطعه چوب بزرگ استوانه ای شکلی به نام کنده است که نوک تیز و شیبداری در جلو دارد.
قسمت نوک تیز و شیب دار کنده را خیش گویند.
خیش را بوسیله قطعه فلزی می پوشانند تا به استحکام، دوام و راندمان گاو آهن بیافزایند.
کنده گاو آهن توسط یک محور به نام دیرک و تسمه هائی بنام یراق به قطعه چوبی به نام یوغ که روی گردن دام قرار می گیرد، متصل می شود.
در روی کنده دسته ای برای هدایت گاو آهن نصب گردیده است.
در انتهای دیرگ و محل ارتباط یراق سوراخهائی که به رأس آزاد دیرک نزدیکترند وصل نمایند و در نتیجه طول موثر دیرک زیادتر شود، عمق کار گاوآهن بیشتر می گردد.
گاوآهن ایرانی خاک را زیر و رو نمی کند، بلکه خاک را می شکافد و باز می کند.گاو آهن ایرانی قادر به اختلاط بقایای گیاهی با خاک نیست و بستر مطلوبی را برای بذر بوجود نمی آورد.
کلوخههای حاصل از کار این گاو آهن شرایط نامساعدی را برای سبز شدن بذر ایجاد می کنند.
برای جبران چنین وضعی میزان بذر را زیاد و گاهی تا چهار برابر مقدار لازم در نظر می گیرند.
کار گاو آهن ایرانی از نظر عدم زیر و روسازی خاک و باقی گذاردن بقایا روی سطح خاک مشابه گاو آهن قلمی می باشد.
اما عمق کار گاوآهن ایرانی بسیار کمتر از گاو آهن قلمی بوده که به نفوذ پذیری خاک بستگی دارد.
گاوآهن ایرانی معمولاً شیارهائی به عمق 10 تا 15 سانتیمتر در خاک ایجاد می کند.
چون فاصله دو شیار مجاور قابل کنترل نیست، غالباً برای آن که قسمتهائی بصورت شخم نخورده باقی نماند، دو شخم عمود بر هم می زنند.
بطورکلی، کیفیت کار گاو آهن ایرانی به مهارت کارگر و شرایط خاک بستگی دارد.
بهترین نتیجه از نظر تهیه بستر بذر در وضعیت گاو رو بودن خاک بدست می آید.
در زراعت سنتی، پس از دو شخم عمود بر هم توسط گاوآهن ایرانی، اقدام به بذرپاشی نموده و سپس بذر را با گاوآهنی که عمق کار آنرا کاهش داده اند با خاک اختلاط می دهند.با این حال عمق قرار گرفتن بذر در خاک قابل کنترل نیست.
در بعضی موارد از نوعی ماله – دندانه (که در اصفهان واز نامیده می شود) برای اختلاط بذر با خاک استفاده می کنند.
ماله - دندانه تخته ای است به قطر چند سانتیمتر، عرض حدود 40 تا 50 سانتیمتر و طول 1 تا 5/1 متر است که روی آن تعدادی میخ قطور کوبیده اند.
ماله – دندانه را توسط دام یا تراکتور بر روی خاک می کشند.
این دستگاه چهار عمل را بطور همزمان انجام می دهد : (1) کلوخهها را تا حدی خرد می کند، (2) بذر را با خاک مخلوط می سازد، (3) خاک را بر روی بذر می فشارد و (4) زمین را مختصراً تسطیح می نماید.
تراکتور ریشه لغوی واژه تراکتور یک کلمه خارجی است.
و معنی آن «کشنده» میباشد.
این واژه اسم فاعل ساخته شده از واژه (Tratiox) به معنی کشش است.
دیدکلی این کلمه به ماشینهایی اطلاق میشود که جهت کشیدن یک بار یا یک وسیله بکار میروند.
در واقع تراکتور وسیله ایست که برای تامین قدرت مورد نیاز جهت کشیدن وسایل و تجهیزات مورد استفاده قرار می گیرد.
شاید اکثریت مردم با شنیدن کلمه تراکتور ذهنشان به کشاورزی و کاربرد این وسیله در کشاورزی معطوف گردد، لیکن لازم است بدانیم که تراکتورها دارای انواع گوناگونی میباشند.
مثلا تراکتورهایی با عنوان تراکتورهای صنعتی و یا راهسازی نیز وجود دارند.