دانلود تحقیق ازت در چغندر

چغندرقند گیاهی است از خانواده Chenopodiacea و همانند بسیاری از اعضای دیگر این خانواده مقاوم به تنش و شوری است(1).

تغذیه چغندرقند به طور جامع از بیست سال گذشته گزارش شده است (1972).

در آن گزارش، برای اولین بار حاصل نیم‌قرن تحقیق در اروپا و آمریکا روی نیازهای گیاه به عناصر میکروماکرو بوده است.

در هرکجا که گیاه چغندرقند وارد شده است و اقدام به کشت شده، تحقیقات آن از اولویت بالایی برخوردار بود.

مهمترین دلیل این اقدامات، این بود که اضافه کردن صحیح مواد مغذی به خاک بیشترین تاثیر را بر تثبیت عملکرد زارع قرار داده است(1).

همانند سایر محصولات کشاورزی، چغندرقند نیز تنها جزئی از نیازهای خود را از خاک تامین می‌نماید و بقیه را بایستی از کودهای شیمیایی، حیوانی و محلول‌پاشی بر روی سطح برگ تامین کند(1).

در میان کودهای شیمیایی، ازت در تمامی خاک‌های زراعی به مقدار کم وجود دارد و از مهمترین عناصری است که بایستی در هر جا چغندرقند کشت می‌گردد، به صورت کود داده شود.

هنگامی که برای اولین بار فسفر مصرف شد پس از سال‌های متوالی مزارع غنی از فسفر شدند و افزودن این عنصر به زمین تاثیر آن چنانی بر روی عملکردشان نداد.

در نتیجه مصرف آن ناچیز شد و در نهایت در طول بیست سال گذشته بیشتر فعالیت‌های تحقیقاتی بر روی نیاز گیاه به ازت متمرکز شده و از تحقیقات روی فسفر کاسته شده است(1).

کار بر روی سایر عناصر ماکر، نظیر پتاسیم، منیزیم و سدیم ادامه دارد، زیرا نیازهای چغندرقند به این عناصر بیش از سایر محصولات است.

کاشت چغندرقند در خاک‌های سبک، فراهم شدن امکانات مکانیزه نیاز چغندرقند به سه عنصر مورد اشاره را که اغلب به مقدار کم در خاک وجود دارد، بیشتر نموده است.

نیاز غذایی چغندرقند به کودهای اصلی هم اکنون مشخص شده.

لیکن علاقه به مصرف کودهای فرعی به مراتب بیشتر شده است.

جذب عناصر فرعی با افزایش محصول به طور موازی افزایش یافته است.

علت آن، نیاز این عنصرها حتی در مناطقی است که بیشتر ذخایر طبیعی خاک کافی بوده است(1).

فصل دوم

1-2 ازت در چغندرقند:
ازت از مهمترین عناصری است که بایستی در هرکجا که چغندرقند کشت می‌گردد، به صورت کود به زمین داده شود، چرا که کمتر خاکی دارای مقدار کافی ازت در فرم قابل دسترس نیترات یا آمونیوم برای تولید حداکثر رشد می‌باشد.

جایی که این عنصر به مقدار کم مصرف شود، محصول به شدت کاهش یافته و ممکن است حتی در بعضی خاک‌ها به نصف برسد.

کود به طور قابل ملاحظه‌ای در وضعیت ظاهری زراعت مخصوصاً در رنگ و پوشش برگی آن اثر می‌گذارد.

از طرف دیگر مصرف بیش از حد کود ازته، کاهش درصد قند و کیفیت را به دنبال خواهد داشت.

چغندرقند تقریباً فرم نیترات (No3-) را مورد استفاده قرار می‌دهد و برای این ازت از سه منبع استفاده می‌شود(الف).

ازت معدنی شده و ازتی که در طول دوره رشد از طریق تجزیه مواد آلی آزاد می‌شود(ب).

ازت نیتراته موجود در خاک نزدیک به زمان کاشت و ازت معدنی که به صورت کود شیمیایی مصرف می‌شود(9).

ازت در تمام بافت‌های گیاهی وجود داشته و ماده اصلی پروتئین‌های گیاهی را تشکیل می‌دهد.

مقدار ازت موجود در گیاه بیشتر از سایر عناصر حدود هزار برابر Zn است.

تامین ازت در مراحل اولیه رشد مهم بوده و جبران این کمبود در اواسط و اواخر دوره رشد چغندرقند تاثیری در عملکرد قند و ریشه نداشته و حتی باعث کاهش آن نیز می‌گردد.

چغندرقند به کمبود ازت حساس بوده و فقدان آن باعث از رشد افتادن بوته، کوچک و نازک ماندن برگ‌ها و طویل شدن دمبرگ‌ها می‌شود.

ارقام پلی‌پلوئید آن نیاز بیشتری به ازت دارند(7).

نمودار 1-2: تغییرات عملکرد قند در هکتار با مصرف مقادیر مختلف ازت



نمودار 2-2: تغییرات عملکرد ریشه در هکتار با مصرف مقایر مختلف ازت

نمودار 2-2: تغییرات عملکرد ریشه در هکتار با مصرف مقایر مختلف ازت 2-2 محاسبه ازت مورد نیاز چغندرقند: ازت مورد نیاز چغندرقند برای نمونه در اقلیم معتدل سرد در جدول 1-2 برآورد شده است.

برای محاسبه میزان ازت مورد نیاز چغندرقند، پس از برآورد پتانسیل تولید مزرعه، درصد ازت کل موجود در خاک را در ستون اول عمودی از جدول پیدا نموده و عملکرد مورد انتظار را در سطر اول افقی انتخاب می‌نماییم.

از تقاطع این دو ستون نیاز چغندرقند به کود ازته برآورد می‌گردد.

برای سهولت کار در جدول فوق به جای ازت خالص، برای کود اوره تنظیم شده است که می‌توان به کمک فرمول‌های زیر به سایر کودهای ازته تبدیل نمود(9).

مقدار کود بر حسب سولفات آمونیوم: 2/2 × مقدار کود اوره بدست آمده از جدول مقدار کود بر حسب نیترات آمونیوم: 5/1 × مقدار کود اوره بدست آمده از جدول جدول 1-2: برآورد اوره مورد نیاز چغندرقند (Kg.ha) در اقلیم معتدل سرد 3-2 پیش‌بینی مقدار کود لازم بر اثر تجزیه خاک در مورد خاک‌های معدنی حاوی مواد آلی، روابطی بین غلظت ازت کل و مقدار کود وجود دارد، ولی این روابط برای خاک‌های معدنی که دارای ماده آلی ناچیزی هستند، غیرقابل اعتماد می‌باشند.

در این خاک‌ها نیاز به کود از طریق مقدار ازت معدنی قابل دسترس موجود قبل از کاشت تعیین می‌شود.

ازت قابل دسترس، ازتی است که به فرم‌های آمونیوم یا نیترات وجود دارد و بر روی هم ازت نام دارد.

برخی روش‌های پیش‌بینی نیاز به ازت در اروپا و آمریکا صورت گرفته است که برای نمونه کود مورد نیاز (NOP) بر مبنی ازت معدنی موجود در نمونه خاک از عمق (60-0) سانتی‌متر قبل از کاشت گرفته شود، به صورت زیر تعیین می‌گردد(6).

Nmin: نمونه خاک از عمق موردنظر NOP=220-1.7Nmin kg/na علاوه بر کودهای معدنی ارائه شده در بهار، چغندرقند از کودهای معدنی شدن در طول دوره رشد نیز استفاده می‌کند.

این ازت، فرآورده‌ای است که از تجزیه مواد آلی و عمدتاً در اثر فعالیت باکتری‌هایی بدست می‌آید که به آزادسازی آمونیوم و نیترات می‌انجامد.

فرآیند تجزیه در آزمایشگاه یا تزریق نمونه خاک تحت شرایط کنترل شده رطوبتی و حرارتی بازسازی شده است.

افزایش در مقدار ازت معدنی موجود به عنوان راهنمایی برای ازت بالقوه قابل جذب استفاده می‌شود.

افزایش دقت تخمین را می‌توان از روی مقدار ازتی که گیاه در طول دوره رشد از خاک جذب می‌نماید، انجام داد.

از این تخمین می‌توان برای تهیه مدل رشدی گیاه و پیش‌بینی مقدار کود لازم در شرایط مختلف در سطح وسیع استفاده کرد (گرین وود و همکاران، 1984).

همچنین می‌توان از آن برای مقدار ازت شسته شده با موفقیت استفاده کرد(1).

4-2 علائم کمبود ازت در چغندرقند: بر خلاف کمبود سایر عناصر کمبود ازت تقریباً در تمام مراحل رشد چغندرقند مشاهده می‌شود.

سبزینه گیاه، رنگ روشن یکنواختی دارد که بعداً به زردی می‌گراید.

این علامت ابتدا بر روی برگ‌های خارجی مشاهده می‌شود، سپس پژمرده و قبل از رشد کامل می‌میرد.

علامت دیگر آن، این است که برگ‌های جدید باریک و بلند هستند و دمبرگ‌ها به‌طور غیرطبیعی کشیده و گیاه عادت به رشد عمودی می‌کند.

در زراعت‌های صحیح، اصولاً کمبود ازت نادر است، ولی گاهی در قسمت‌های کوچکی از مزرعه که مصرف کود ازت در آنجا کم است و یا فراموش شده است، دیده می‌شود و خصوصاً در خاک‌های سبک که با کمبود مواد آلی نیز همراه باشد.

این کمبود به راحتی و با استفاده از نیترات برطرف می‌گردد(8).

علائم کمبود ازت در تمام مراحل رشد قابل مشاهده است.

در خاک‌های فقیر با مقدار کم ازت علائم کمبود از زمان ظهور اولین برگ‌های حقیقی و متعاقب آن سایر برگ‌ها شروع می‌گردد.

علائم ممکن است با افزایش سن گیاه توسعه یابد.

در اثر کمبود ازت، برگ‌ها پیچیده شده نخست به رنگ سبز روشن و سپس به زردی می‌گراید.

کمبود ازت باعث کاهش غلظت کلروفیل و فتوسنتز در برگ‌های مسن‌تر می‌گردد.

این برگ‌ها اغلب پژمرده شده، قبل از رسیدن می‌میرند و برگ‌های جوان‌تر معمولاً دارای پهنک باریک و دمبرگ‌های طولانی می‌باشند.

برگ‌های دارای کمبود معمولاً حاوی 9/1 تا 3/2 درصد ازت در ماده خشک خود می‌باشند.

بر اساس آزمایشات متعدد، ثابت گردیده که چغندری که در اوایل رشد دچار کمبود ازت گردد، در صورت تامین پس از این مرحله اثرات سوء قبلی جبران نشده و تنها رشد برگی آن افزایش می‌یابد و عملکرد قند در هکتار و کیفیت آن کاهش می‌یابد.

کمبود ازت همچنین سبب تسریع در گل دادن و انجام دانه بستن ناقص در چغندرقند بذری می‌گردد(1).

همچنین چغندرقند دارای ریشه عمیق بزرگ می‌باشد،‌ بخصوص ریشه‌های فرعی در عمیق زیاد خاک قرار دارند و هرگاه در مصرف کود ازته تاخیر شود و یا اینکه کود در سطح خاک قرار گیرد، ریشه به موقع به طور کامل نمی‌تواند از کود ازته استفاده نماید.

در نتیجه آثار کمبود آن در گیاه ظاهر می‌گردد.

این مساله در مناطق خشک خیلی مهمتر از مناطق مرطوب است، زیرا کمی رطوبت و باران و آب، کود ازته در سطح خاک باقی مانده، در نتیجه وزن ریشه کمتر خواهد شد.

از طرف دیگر، زمانی که کود در سطح خاک قرار می‌گیرد، علف‌های هرز یکساله چون دارای ریشه کوچک و سطحی هستند، بهتر می‌توانند از کود ازته استفاده نمایند.

بدین جهت بهتر است کود را با شخم سطحی در عمق کافی قرار داد.

در اثر کمبود ماده ازته، برگ‌های چغندرقند کوچک، باریک و نازک باقی مانده، به رنگ سبز روشن و حالت ایستاده درمی‌آیند.

در رگبرگ‌های برگ‌های کناری که سن آنها زیادتر است، پریدگی رنگ ایجاد شده و حاشیه برگ‌ها به تدریج کمرنگ می‌شود و در نهایت نکروزه می‌شوند(4).

5-2 منابع ازت در زراعت چغندرقند ازت، یکی از عناصر پرمصرف در زراعت چغندرقند است که به صور مختلف توسط کارخانجات تهیه می‌شود.

ازت را از منابع زیادی می‌توان در اختیار گیاه چغندرقند قرار داد.

یکی از منابع موجود در بازار، نیترات آمونیوم می‌باشد.

از صفات بارز نیترات آمونیوم، جذب سریع آن می‌باشد.

سولفات آمونیوم یکی دیگر از صور ازت است که خاصیت اسیدی دارد.

در اوره با پوشش گوگردی، ازت به تدریج در اختیار گیاه قرار می‌گیرد.

مقدار ازت در منابع بالا با درصد متفاوتی وجود دارد.

با توجه به خصوصیات شیمیایی خاک می‌باید منبع ازت مناسب انتخاب و در اختیار چغندرقند قرار گیرد.

در تحقیقاتی که در مورد منابع مختلف ازت انجام گرفته، نشان می‌دهد که در مواردی که رشد سریع جهت پوشش مزرعه موردنظر است، می‌توان از نیترات آمونیوم جهت جذب سریع آن توسط گیاه استفاده کرد.

در خاک‌هایی که واکنش شیمیایی آنها قلیایی می‌باشد، منابع سولفاتی چون خاصیت اسیدی دارند، مناسب‌ترند.

منبع سولفاتی، نه تنها باعث افزایش شاخص برگ گشته، بلکه در خاک‌های قلیایی، افزایش محصول را به دنبال دارند.

پایین بودن شاخص سطح برگ، یکی از مشکلات مهم در کشور ما می‌باشد که باعث کاهش محصول می‌گردد و در مواردی که هدف در اختیار گذاشتن تدریجی ازت است، SCU (اوره با پوشش گوگردی) مناسب‌ترین منبع ازت در اینگونه موارد است.

با اینکه ازت در منابع گوگردی از درصد کمتری برخوردار است، ولی عنصر گوگرد نیز از نظر تغذیه گیاه چغندرقند حائز اهمیت است(2).

در آزمایشات، نتیجه گرفته شد که کود ازتی از منبع سولفات بهترین عملکرد نسبت به سایر تیمارها را دارد.

بنابراین در صورتی که جذب سریع ازت، مدنظر است، از نیترات آمونیوم در صورتی که جذب تدریجی مدنظر باشد، از اوره با پوشش گوگردی استفاده شود(2).

در کشور انگلستان، نیترات آمونیوم (34% ازت)، معمولی‌ترین شکل ازت مورد مصرف است، ولی در بسیاری از کشورهای دیگر، اوره (46% ازت) استفاده می‌گردد.

نتایج آزمایشات توسط تام لینسون ثبات کرد که تفاوت اندکی بین این دو فرم ازت است.

از نیترات سدیم (16% ازت) نیز مشابه سایر کودها می‌توان استفاده کرد، به مشروط بر اینکه مقدار سدیم آن لحاظ گردد.

اگر بارندگی به دنبال مصرف این کودها حادث گردد، به سرعت ازت لازم برای جذب تامین می‌گردد.

این بارندگی باعث تجمع نیترات در اطراف ریشه می‌شود.

در آینده پیشرفت بیشتر و دقت و هماهنگ بودن حرکت مقدار ازت قابل جذب در خاک با نیاز جذبی دقیق گیاه به دست خواهد آمد(9).

6-2 زمان و روش مصرف کود ازته در چغندرقند ازت به عنوان یکی از مواد غذایی اصلی در گیاهان زراعی به طور اعم و چغندرقند به طور اخص، جایگاه ویژه‌ای دارد.

این عنصر به دلیل حلالیت سریع، اثرات متقابل با سایر عناصر غذایی، مکانیزم‌های پیچیده‌ای را در رشد و نمو گیاه ایجاد می‌نماید.

بیشترین نیاز گیاه به ازت، در اوایل دوره رشد تا زمان ایجاد حداکثر پوشش گیاهی در مزرعه است.

برای تولید هر تن چغندرقند، حدود 4 تا 5 کیلوگرم ازت لازم است که به دلیل حرکت سریع این عنصر در خاک به همراه آب نمی‌توان نسبت به مصرف یک مرتبه آن اقدام نمود.

در صورت استفاده از کودهای ازتی با پوشش گوگردی (SCU)، مصرف یکباره کل در زمان تنک توصیه می‌گردد.

چنانچه منابع مختلف ازت در دسترس باشد، مصرف ازت اوره یا فسفات آمونیوم قبل از کاشت به مقدار یک سوم نیاز گیاه سولفات آمونیوم بعد از تنک و یک ماه بعد از آن به مقدار هر دفعه یک سوم از نیاز گیاه توصیه می‌گردد و در صورت کمبودهای سریع در اثر آبیاری‌های سنگین یا بارندگی‌های ممتد بهاره مصرف نیترات آمونیوم توصیه می‌گردد(2).

کوددهی چغندرقند معمولاً در دو زمان صورت می‌گیرد: قبل از کاشت، حدود 50 درصد و در زمان تنک کردن (مرحله 4 تا 8 برگی) 50 درصد بقیه مصرف می‌شود.

مصرف تمامی کود ازت در پاییز و زمستان قبل از کاشت توصیه نمی‌گردد، زیرا مقدار زیادی ازت از طریق آبشویی به دلیل بارندگی‌های فصلی هدر می‌رود.

و علاوه بر آن، شرایط غیرهوازی که از طریق اشباع خاک ایجاد می‌شود، سبب احیای نیترات شده و از طریق تصعید فرم گازی مقدار زیادی از آن هدر می‌رود.

بنابراین باید فقط قسمتی از کود ازته مورد نیاز چغندرقند را در آغاز مصرف نمود که این مقدار می‌تواند 80-60 کیلوگرم ازت در هر هکتار باشد که به صورت نواری و در زیر بذر قرار داده می‌شود.

چنانچه از آبیاری تحت فشار استفاده می‌شود، می‌توان مقدار بیشتر ازت را در زمان کاشت استفاده کرد، در غیر اینصورت آبیاری سنگین اولیه که برای جوانه‌زنی چغندرقند موردنیاز است، منجر به شستشوی مقدار زیادی از ازت مصرفی خواهد گردید.

بنابراین مقدار عمده کود ازته،‌ بهتر است بعد از آبیاری اولیه که برای جوانه‌زدن بذر مورد نیاز است، استفاده شود.

مصرف کود قبل از این آبیاری باعث می‌شود که کود در معرض آبشویی قرار گیرد.

چنانچه آبیاری با دقت و مدیریت صحیح اعمال شود، چغندرقند می‌تواند کود ازته مصرفی را با راندمان تقریباً مساوی در سه زمان جذب نماید(9).

در یک زراعت خوب چغندرقند، برای آنکه ریشه و قند کافی تولید گردد، احتیاج به 200-150 کیلوگرم ازت در هکتار است.

اضافه کردن این مقدار ازت، بستگی به مواد ارگانیکی زمین دارد.

در نقاط خشک، 160-150 کیلوگرم در هکتار و در خاک‌هایی که مواد ارگانیکی زیاد باشد، 60-40 واحد ازت لازم است.

در خاک‌های اسیدی، چون نیتریفیکاسیون به خوبی انجام نمی‌گیرد، احتیاج چغندرقند به ازت بیش از خاک‌های خنثی یا قلیایی است.

جذب و مصرف ازت توسط چغندرقند در 80-70 روز اول به زندگی کم و از حدود اوایل خردادماه زیاد می‌گردد.

در اواخر دوره زندگی باید از دادن ازت به چغندرقند خودداری کرد، زیرا موجب کم شدن قند می‌گردد.

بیشتری مقدار ازت را موقع کاشت بذر باید به زمین اضافه کرد و حدود 6-5 سانتیمتر زیر خاک نمود.

در مرحله تنک کردن نیز می‌توان ازت به زمین اضافه کرد(4).

فصل سوم تاثیرات ازت بر گیاه 1-3 تاثیر ازت بر قوه نامیه، ظهور جوانه‌ها و تثبیت در گیاه هنگامی که از بذ ر تک جوانه به عنوان کشت درجا استفاده می‌گردد، حتی مقادیر محدود ازت باعث از بین رفتن گیاهچه‌ها، کند کردن رشد بقیه بوته‌ها و کاهش تعداد بوته‌ها پس از تنک کردن می‌گردد.

در حقیقت گیاه نمی‌تواند کل مصرف ازتی را که برای مقدار محصول مناسب است، درست قبل یا بعد از بذرکاری به صورت پخش سراسری تحمل ‌کند(6).

آزمایشات زیادی به منظور یافتن راه حل‌هایی برای این مساله انجام گرفته است.

در ابتدا انواع مختلف روش جایگذاری کود مورد بررسی قرار گرفته است،‌ اما این روش‌ها مستلزم وجود ماشین‌های دقیق‌ و پرهزینه بود که در اغلب مزارع وجود نداشت.

تحقیقات بعدی، نشان داد که پراکنده کردن مقدار کمی کود در ابتدا موجب استقرار گیاه به طور کامل شده و رشد اولیه مطلوب بدست می‌آید.

به محض اینکه محصول مستقر شد باقی مانده، کود ازت مورد نیاز می‌تواند با اطمینان در مرحله 4-2 برگی حقیقی مصرف می‌گردد.

این روش در ده سال گذشته در کشور انگلستان مرسوم گشته است.

نمودار 1-3، تاثیر ازت را بر درصد بذرهایی که تبدیل به بوته شده‌اند، نشان می‌دهد(7).

نمودار 1-3: اثرات آمونیوم در بستر بذر بر روی تثبیت گیاهچه در بهار خشک 2-3 اثرات ازت بر روی رشد چغندرقند و کارایی برگ‌ها: علاوه بر بهبود رنگ‌ها، ازت باعث افزایش اندازه و تعداد برگ‌ها می‌گردد.

در اوایل فصل‌، ازت باعث افزایش ماده خشک در واحد سطح می‌گردد که این عمل بیشتر در برگ و دمبرگ‌ها می‌باشد.

در اوایل فصل ازت، علاوه بر بالا نگه داشتن مقدار ماده خشک برگ و دمبرگ، باعث افزایش تولید ماده خشک در ریشه شده و تولید شکر بیشتر در واحد سطح خواهد بود(6).

کود ازته بر راندمان تبدیل انرژی نوری به ماده خشک تاثیر نمی‌گذارد، ولی تا حدود زیادی مقدار نور دریافت شده را افزایش می‌دهد.

از نقطه نظر علمی، کاربرد کود ازت باید طوری طراحی شود که رشد اولیه برگ را تشدید کرده و آن را در سراسر فصل رشد تا زمان برداشت حفظ گردد، اما مقدار زیادی ازت جذب نشود، زیرا این عمل موجب افت کیفیت ریشه می‌گردد(7).

3-3 اثر ازت بر عملکرد و کیفیت ریشه: آزمایشات بیشتری بر روی این موضوع نسبت به کارهای دیگر وابسته به چغندرقند صورت گرفته است.

اثرات اولیه کود ازته تولید ماده خشک ریشه و برگ بوده که بیشتر به صورت شکر در ریشه متراکم می‌گردد.

نمودار 2-3، واکنش عملکرد قند به ازت را نشان می‌دهد.

در خاک‌هایی که دارای بقایای ازت کمی هستند، نقطه خمیدگی معمولاً در دامنه 150-100 کیلوگرم ازت در هکتار است.

در خاک‌هایی مانند خاک آلی که مقادیر زیادی از قبل ازت وجود دارد، نقطه خمیدگی به سمت چپ حرکت می‌کند.

در برخی از خاک‌ها، مقادیر زیادی ازت باقی مانده وجود دارد که حداکثر عملکرد آنها بدون مصرف کود بیشتر کسب می‌شود(6).

نمودار 2-3، اثر کود ازته بر روی عملکرد شکر و درصد قند در یک خاک معدنی همچنین اثر کود ازت را بر روی درصد قند و خلوص شربت به خوبی می‌توان نشان داد (نمو دار 3-3).

نمودار 3-3: اثر ازت بر درصد خلوص عصاره بیشترین تاثیر ازت بر روی درصد قند ناشی از افزایش آب نگهداری شده به وسیله ریشه است.

کاهش خلوص شربت بیشتر ناشی از افزایش غلظت ترکیبات آمینه در اثر جذب بیش از حد نیترات در آخر فصل می‌باشد.

(دوتون و بولر، 1984) دریافتند که به طور متوسط با افزایش در غلظت ازت آمینه در ریشه به میزان 100 میلی‌گرم ازت در 100 گرم شکر، حدود 8/0% تولید کننده بایستی غلظت ازت را در خاک‌های معدنی در حدود 1500 میلی‌گرم در 100 گرم شکر و در خاک‌های آلی در حد 200 میلی‌گرم در 100 گرم شکر نگه داشت.

درصد کاهش ارزش خالص محصول (ارزش چغندرقند منهای هزینه کود) در انگلستان در سطوح بیشتر در جدول (1-3) آمده است(6).

جدول 1-3: کاهش ارزش خالص محصول در ارتباط با مصرف سطوح مختلف ازت (1989-1981)، آزمایش‌های غلظت ازت بر روی چغندرقند صورت گرفت و نتایج انفرادی همراه با توصیه‌هایی در رابطه با خطرات مصرف بیش از حد ازت به زارعین منتقل شد.

متوسط مصرف کود ازته در انگلستان، کاهش یافت و این امر برای زارعین و کارخانجات قند منافعی به همراه داشت.

اثر کاهش هزینه کود، افزایش درصد قند و بهبود کیفیت ریشه بود (جدول 2-3).

این امر می‌تواند موجب کاهش نیترات در خاک و کمتر شسته شدن آن در آب‌های زیرزمینی گردد.

کارهای اخیر نشان داد که باقیمانده ازت بعد از چغندرقند از مقدار ازت مصرفی مستقل است(6).

(مارکسون، 1985)، آزمایش‌های موازی در دانمارک انجام داد جایی که اندازه‌گیری ازت آمینه چغندرهای رسیده به کارخانه منافعی را در مورد مصرف کود ازته به همراه داشت.

بدین ترتیب ازت از 190 کیلوگرم در هکتار در سال 1974 به 140 کیلوگرم در هکتار در سال 1985 کاهش یافت.

وی اعتقاد داشت که برای زارعین مفید است از ارزش اسید آمینه‌ای موجود برای کشت بعدی چغندرقند آگاه باشند(6).

جدول 2-3: متوسط اسید آمینه در مزرعه چغندرقند، غلظت ازت آمینه و درصد قند ریشه «انگلستان» فصل چهارم ازت و سایر عوامل 1-4 ازت در چغندرقند سیلو شده: در بین عوامل تولید محصول، اثر کود ازته، بیش از سایر عوامل بر چغندرقند سیلو شده بررسی شده است.

طبق بررسی‌های انجام شده اثر کود ازته کاملاً مشخص نیست.

برخی از تست‌ها نشان می‌دهد که مقادیر بیشتر کود ازته ضایعات ساکاروزی سیلو را افزایش می‌دهد، ولی سایر تست‌ها کمتر این نتایج را به همراه دارد‌.

Graf محقق اتریشی، متوجه شد که ضایعات ساکاروزی در سیلو، با افزایش ازت چغندرقند بالا می‌رود.

وی بعداً اعلام کرد بین ترکیبات چغندرقند سیلو شده و ضایعات ساکاروزی ارتباطی وجود دارد.

ضایعات ساکاروزی سیلو، هنگامی که مقدار ازت آلفا آمینوی چغندرقند سیلو شده افزایش یابد، بالا می‌رود.

طبق بررسی‌هایی که در کشور مجارستان صورت گرفته است، چغندرقندی که با کود ازته خیلی زیاد پرورش یافته است.

ظاهراً در سیلو شدیدتر تنفس می‌کند.

طبق نظر Christmann اگر مقدار مطلوب‌ برای محصول محاسبه شده ساکاروز از حد مجاز تجاوز کند.

ظاهراً کود ازته شدت تنفس را به نحود قابل ملاحظه‌ای بالا می‌رود.

طبق نظریه Kaster و همکاران، شدت تنفس متناسب با مصرف بیش از حد مطلوب، کود ازته فزونی می‌یابد.

نتیجتاً بین شدت تنفس و مقدار شکر سفید قابل استحصال نسبتی پیدا شده است (ضریب آن متقابل برابر 87/0 است).

در تست‌های Easkill دادن کود ازته در بهار، فساد چغندرقند در سیلو را باعث شده و در برخی موارد به مقدار قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد(3).

2-4 رابطه بین ازت و عوامل زراعی و سایر عوامل: گزارش‌های زیادی از رابطه مثبت و مهم بین ازت و کودهای پتاس در خصوص تاثیر آنها بر روی ریشه و درصد قند چغندرقند ارائه شده است.

برای مثال (لوئه، 1983)، دریافت که در فرانسه این ارتباط معادل 4-3 تن چغندرقند در هکتار است و تولید مناسب با 150 کیلوگرم ازت و 260 کیلوگرم پتاس در هکتار حاصل می‌شود.

اثرات متقابل کمتری بین کود ازته و آبیاری مشاهده می‌شود.

همچنین رابطه مشابه مثبتی بین ازت و طول دوره رشد بررسی شده است.

تراکم بوته به ندرت در سطح تجاری بر نیاز ازتی چغندرقند تاثیر می‌گذارد.

لیکن شواهدی وجود دارد که در تراکم بوته خیلی کم، نیاز ازتی گیاه کم می‌شود.

باقیمانده ازت معدنی یا بقایای محصولات قبلی که به راحتی تجزیه نمی‌شود، می‌توانند نیاز کودی گیاه را کاهش دهند.

یک استثناء وجود دارد و آن در مورد مزراع آلوده به نماتدهای انگلی خارجی است که نیاز کودی را افزایش می‌دهد(1).

3-4 وضعیت ازت موجود در قبل از برداشت: وضعیت ازت موجود در قبل از برداشت، از مهمترین عوامل موثر در کیفیت چغندرقند بوده و از عواملی است که می‌توان به طور موثر کنترل نمود.

تجربه ده ساله (1964-1955) ثابت می‌کند که با استفاده از تجزیه دمبرگ و برگ و همچنین آزمایش دی‌فنیل آمین روی شیره چغندرقند می‌توان رابطه بین درصد قند و ازت نیتراته در ریشه در زمان برداشت را مشخص کرد.

این نوع ارزشیابی در پنج ایالت آمریکا، متداول است.

بارچ با استفاده از روش آزمایش دی‌فنیل آمین نشان داد که درصد قند بالای چغندرقند در کالیفرنیا در سال 1968 با مقدار کم ازت نیتراته در خلال چغندرقند همیشگی داشته است(5).

در رابطه ازت نیتراتی با درصد قند، یک ضریب همبستگی ساده در برداشت سال 1969، در هرفورد تگزاس، محاسبه شده است.

این ضریب برای 24000 نمونه که با روش Orion specific ion electrode تجزیه شده بود، 69/0+ محاسبه شد.

ضریب همبستگی مشابهی با استفاده از آزمایش دی‌فنیل آمین برابر 67/0- بدست آمده است.

وجود ازت نیتراتی در چغندرقند باعث تغییرات درصد قند چه در عیار بالا چه پایین می‌گردد(5).

4-4 رابطه ازت و کیفیت قند: مصرف کود ازته تاثیر زیادی در کیفیت چغندرقند دارد.

اگر تنها یک عامل قابل کنترل در سطح وسیع در کیفیت چغندرقند موثر باشد، این عامل بدون شک کودهای ازته خواهند بود.

مواد ازته از سه منبع اصلی در اختیار چغندرقند قرار می‌گیرند که عبارتند از: تجزیه مواد آلی خاک؛ باقیمانده ازت توزیع شده در زراعت قبلی که تماماً به مصرف نرسیده باشد.

مصرف ازت قبل از کاشت یا پس از آن.

مصرف خیلی کم ازت در اوایل فصل رشد، باعث کاهش جزیی محصول گشته و عیار قند نیز در صورتی که رشد شاخه و برگ به شدت کاهش یابد، کاسته می‌شود.

مصرف بیش از اندازه ازت باعث افزایش ریشه شده، ولی این رشد به قیمت کاهش قند خواهد بود.

پخش دیر کود نیز سبب رشد مجدد برگ در اواخر فصل و کاهش توام محصول ریشه و قند می‌گردد(5).

در رابطه با کیفیت چغندرقند، دو مفهوم لازم است مورد توجه قرار گیرد.

درصد قند ریشه و مقدار ناخالصی‌های ریشه که هر دو مورد بر استخراج شکر تاثیر بسیار قابل ملاحظه‌ای دارند.

تولید چغندرقند با کیفیت بالا برای تولید کننده بسیار مهم است، مخصوصاً اگر قیمت محصول بر اساس مقدار قند موجود در غده‌ها قیمت‌گذاری گردد.

برای دستیابی به غلظت‌های بالای قند در ریشه باید مدیریت زمان مصرف کود به گونه‌ای عمل شودکه 8-4 هفته قبل از برداشت محصول، گیاه از نظر مقدار ازت در شرایط کمبود باشد.

این کمبود منجر به تاخیر استفاده از ساکاروز برای رشد شده و باعث تجمع ساکاروز در غده‌ها می‌گردد.

مصرف کود ازت بیشتر از حد مورد نیاز، باعث کاهش درصد قند، افزایش هزینه تولید، هدر رفتن کود ازته از طریق آبشویی و نهایتاً آلودگی آبهای زیرزمینی می‌گردد.

کاهش خلوص شربت ناشی از افزایش غلظت ترکیبات آمینه در اثر جذب بیش از حد نیترات در آخر فصل می‌شود.

مقدار کودی که قبلاً به چغندرقند داده شده تاثیر زیادی بر روی مقدار ازت موجود در گیاه در زمان برداشت دارد.

معمولاً در بهار، بوته‌های جوان مقدارت 5% ازت در ماده خشک برگ و 3% در ماده خشک ریشه نگه می‌دارند.

این غلظت با ادامه رشد گیاه به سرعت کاهش می‌یابد.

در زمان برداشت و در یک زراعت با حداکثر محصول شکر، مقدار ازت در ماده خشک برگ 3% و در ماده خشک ریشه 8/0% است(9).

مطالعات نشان می‌دهد که با مصرف ازت معمولی، 50% ازت توسط گیاه جذب، 20% در خاک باقیمانده و 30% از طریق دی نیتریفیکاسیون یا شستشو از بین می‌رود.

مطالعات در فرانسه نیز نشان داد که 80-50درصد ازت توسط گیاه جذب می‌گردد.

آنچه سهم خاک است، در حدود215-100 کیلوگرم است.

دانشمندی به نام بروشارت در تحقیقی بیان کرد که ازت 15 در اعماق مختلف تا 120 سانتیمتر قرار دارد و گیاه بیشتر در اواخر دوره رشد ازت را از تمام اعماق استفاده می‌کند(9).

منابع: اعضای هیات علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند، 1377.

چغندرقند (علم تا عمل).

نشر علوم کشاورزی.

بهزراعی، 1383.

مرکز تحقیقات چغندرقند و اصلاح بذر کرج.

WWW.SBSI.IR پورسید، محمدباقر.

اکبر سجادی.

1364 اصول سیلو کردن چغندرقند در کارخانه‌های قند.

سندیکای کارخانه قند و شکر ایران.

خدابنده، ناصر، 1366.

زراعت گیاهان صنعتی.

نشر دانشگاه کشاورزی ایران.

علیمرادی، ایرج.

1371.

پیشرفت‌های حاصله در چغندرقند.

انتشارات دانشگاه ایالتی آیوآ.

کوچکی، عوض.

افشین سلطانی.

1375.

زراعت چغندرقند.

نشر جهاد دانشگاهی.

کولیوند، محمد، 1366.

موسسه تحقیقات چغندرقند دانشگاه شهید بهشتی.

محمدی گل‌تپه، ابراهیم.

1378.

آفات و بیماری‌های چغندرقند، تربیت مدرس.

مهاجر میلانی، پرویز و همکاران.

بهار 1380.

مدل جامع و کامپیوتری توصیه‌ کودهای شیمیایی و آلی در راستای تولیدات چغندرقند و کشاورزی پایدار.

فهرست مطالب مقدمه 2 1-2 ازت در چغندرقند: 5 2-2 محاسبه ازت مورد نیاز چغندرقند: 7 3-2 پیش‌بینی مقدار کود لازم بر اثر تجزیه خاک 8 4-2 علائم کمبود ازت در چغندرقند: 9 5-2 منابع ازت در زراعت چغندرقند 10 6-2 زمان و روش مصرف کود ازته در چغندرقند 11 تاثیرات ازت بر گیاه 15 1-3 تاثیر ازت بر قوه نامیه، ظهور جوانه‌ها و تثبیت در گیاه 15 2-3 اثرات ازت بر روی رشد چغندرقند و کارایی برگ‌ها: 16 3-3 اثر ازت بر عملکرد و کیفیت ریشه: 16 ازت و سایر عوامل 21 1-4 ازت در چغندرقند سیلو شده: 21 2-4 رابطه بین ازت و عوامل زراعی و سایر عوامل: 21 3-4 وضعیت ازت موجود در قبل از برداشت: 22 4-4 رابطه ازت و کیفیت قند: 23 منابع: 25 حمد و سپاس بیکران به درگاه خداوند متعال که خود دانش و کمال بی‌انتهاست و به بشر نیز قطره‌ای از دریای بی‌منتهای دانش عطا فرمود.

مفتخرم که با برخورداری از الطاف بی‌کرانش توانسته‌ام در مسیر پرفروغ علم و دانش که همواره مورد توجه توصیه الهی بوده و تصمین کننده رشد و تعالی بشریت است، قدم بردارم.

بر خود لازم می‌دانم از کلیه عزیزانی که در این مدت یاریم نموده‌اند، تقدیر و تشکر کنم.

استاد گرانقدر جناب آقای دکتر عجم نوروزی که در همه مراحل با نهایت لطف و سعه صدر راهنمای اینجانب بودند.

جناب آقای مهندس حاتم‌نژاد و مهندس نوری که با همکاری فراوان خویش بنده را مورد لطف قرار دادند.

جناب آقای مهندس عباسپور، کارشناس کارخانه قند تربت حیدریه و همچنین کارشناسان بخش‌های زراعت و مرکزی جهاد این کشتاورزی این شهرستان که از همکاری و مساعدت ایشان در این مدت بهره‌مند گشتیم.

سازمان کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، مسوول تالار قفسه باز آقایان ---- و سایر بخش‌های دیگر که نهایت همکاری را با بنده داشتند.

ضمن تقدیر و تشکر از کلیه عزیزان، سلامت و توفیق روزافزون آنان را از درگاه ایزد منان مسئلت دارم.

20%19%18%17%16%15%14%13%12%11%10%9%8%7%6%5%4%3%2%1%درصد ازت کود خاک پتانسیل تولید تن در هکتار15015015015015015017019021023025026027028029030031032033034030150150150150150170190210230250270280290300310320333403503603515015015015017019021023025027029030031032033034035036037038040150150150170190210230250270290310320330340350360370380390400451501501701902102302502702903103303403503603703803904004104205015017019021023025027029031033035036037038039040041042043044055170190210230250270290310330350370380390400410420430440450--60190210230250270290310330350370390400410420430440450450----65021230250270290320330350370390410420430440450450--------70230250270290310330350370390410430440450450------------75250270290310330350370390410430450450----------------80 ازت آمینه میلی‌گرم در 100 گرم شکرکاهش تقریبی ارزش محصول %20012505/33005/835014 سال19841985198619871988ازت مصرف شده (kg/ha)132123117114116درصد قند5/165/172/188/167/17ازت آمینه (میلی‌گرم در 100 گرم شکر)189145124134130