دانلود تحقیق آفات مهم غلات و گیاهان و راههای مبارزه با‌آن

محیط های کشت :
امروزه محیط های کشت آماده بصورت پودر یا قرص در بازار موجود بوده و برای صرفه جویی در وقت با حل نمودن آنها در آب ، محیط غذایی آماده مصرف خواهد بود و بهترین محیط های کشت به قرار زیرند :
1)Potato Dextrose Agar ( سیب زمینی،اکستروز،آگار ): اکثر قارچ ها در این محیط به خوبی رشد می نمایند و از این محیط برای جدا سازی اکثر قارچ ها استفاده می شود.

2)Beef-Extract Agar یا عصاره گوشت گاو – آگار – Potato Dextrose Peptone Agar یا سیب زمینی اکستروز پیتون آگار ، این دو محیط بیشتر برای
جدا سازی باکتری های پاتوژن مصرف می شوند.

3)Water Agar (آب آگار) : این محیط کشت تهیه شده از آگار و آب به نسبت
5/1 % محیط مناسبی برای جدا سازی باکتری ها از قارچ های تیوم و فوزاریم
می باشد.

ضمناً گلوکز آگار نیز یک محیط کشت کم پروتئین محسوب می شود.

4)اسید لاکتیک : برای جلوگیری از رشد باکتری های پاتوژن و ساپروفیت به هر 10 میلی لیتر محیط کشت ذوب شده قبل از ریختن به داخل ظروف لیتری ، یک یا دو قطره اسید لاکتیک اضافه می گردد.

وسایل مورد نیاز در مزرعه
1- حداقل وسایل مورد نیاز : یک ذره بین تاشو با قدرت بزرگ نمایی ده برابر یک چاقوی جیبی تیز ،تخته پرس و کاغذ برای خشک کردن گیاهان و مقداری کیسه پلاستیکی و ...

2- وسایل استاندارد : هرس دستی ، اره تاشو ، بیل دسته دار ، تخته پرس ، دوربین عکاسی مجهز به Close up و فیلم رنگی ، کیسه های پلاستیکی برای مجزا نگاه داشتن ، نمونه های گیاهی ، برچسب ، کاغذ یادداشت .

مشخصات نمونه خوب
نمونه بایستی شامل تمام مراحل رویشی پاتوژن باشد.

و برای اینکه نمونه تازه و شاداب باشد بهتر است در کیسه پلاستیکی و داخل یخدان نگهداری شود.

نمونه بایستی از بخش مورد حمله پاتوزن برداشته می شود.

Scab ( Head Blight ) ( بادزدگی سنبله )
عامل بیماری Fusarium Graminearum
علائم لکه های کوچک آبسوخته کمی قهوه ای رنگ در قاعده یا وسط پوسته یا محور سنبله ، علامت اولیه بیماری است .

در امتداد لبه پوسته ها یا در قاعده سنبلکها رشد مسیلیومی صورتی تا قرمز رنگ تشکیل می شود.

در هوای گرم و مرطوب ، سنبلکهای آلوده با ظهور پرتیس های آبی – سیاه رنگ ، خالدار می گردند .

کنترل : ستخم عمیق زیر بقایای گیاهی
تناوب زراعی حداقل یکساله با گیاهان غیر گندمیان
ضد عفونی بذر با قارچکش
Septoria Leaf Blotch : سپتوریوزبرگ
عامل بیماری Septoria Tritici
علائم : بصورت لکه های کوچک نامنظم و قهوه ای مایل به قرمز ظاهر می شوند که توسط رگبرگها محدود شده ، به صورت طولی گسترش می یابند.

و خالهای سیاه ریز (بیکنیدها) بر روی لکه ها ایجاد می شود.

کنترل :
1- کاشت بذور گواهی شده و عاری از بیماری و ضد عفونی شده با قارچکش
2- شخم زیر بقایای گیاهی

3- کشت ارقام مقاوم
4- استعمال یک قارچکش برگی در شرایط مساعد برای گسترش بیماری
5- تناوب گندم با یک گیاه غیر میزبان هر سه تا چهار سال
Downy Mildew سفیدک سطحی
عامل بیماری Erysiphe Graminis
علائم : روی همه میزبان ها ، نخستین علائم قابل مشاهده این بیماری ، کلنی های سفید تا خاکستری کمرنگ ، پودری و پنبه مانند میسیلیوم ها و کنیدی ها روی سطح بالایی برگها و غلاف برگها و گاهی روی سنبله است.

این مواد قارچی به آسانی با انگشت از روی برگ جدا می شوند.

کنترل : استفاده از ارقام مقاوم
استعمال قارچکش برگی ، در صورت صرفه اقتصادی
Yellow Rust رنگ زرد
عامل بیماری Puccinia Strii formis
علائم : جوشهای رنگ نواری که حاوی یورید یوسپورهای زرد تا زرد مایل ، نارنجی رنگ هستند ، معمولاً نوارهای باریکی را روی برگ می سازند .

جوشها علاوه بر برگ ، روی غلاف برگ ها ، گردن سنبله و گلومها قابل مشاهده اند.

کنترل : 1- استفاده از ارقام مقاوم 2- استفاده از قارچکش های برگی 3- تقویت مناسب کود خاک به ویژه از نظر پتاسیم 4- هوای خنک در بهار ، مقاومت گیاهان بالغ حساس به دها را در برخی ارقام ، به تأخیر می اندازد.

5- ضد عفونی بذور با قارچکش بیماری ها در مرکبات آنتراکنوز مرکبات : قارچ عامل Collectorichum Gloesporiodes اسپورتک سلولی و شفاف و به شکل بیضی پهن و کشیده ، خسارت آن وقتی بیشتر می شود که درختان در اثر عواملی نظیر کم آبی ، کمبود عناصر غذایی سرمازدگی ، آفات و بیماری ها و نامساعد بودن شرایط فیزیکی خاک و عدم مراقبت ها ضعیف شده اند حمله می کنند.

علائم : به صورت زرد و خشک برگهای انتهایی و ریزش اکثر با تمامی آنها جلب توجه می کند.

شیارهایی کوچک و بزرگ در امتداد طولی ایجاد می شود که از به هم پیوستن آنها شیار بزرگی به وجود می آید از حرکت مواد غذایی ممانعت می کند.

و موجب خشکیدگی سرشاخه ها می شود.

طول شاخه های خشک شده 20 تا cm40 و گاهی بیشتر است.

میوه لکه های کم عمق و سطحی با قطر cm5/1 به رنگ خاکستری متمایل به نقره ای ظاهر می شوند.

چنانچه لکه ها روی پوست میوه به سمت عمق پیشروی می نمایند.

میوه به پوسیدگی نرم مبتلا می شود و پوست آلوده به رنگ قهوه ای متمایل به خاکستری تغییر رنگ می دهد.

کنترل : تقویت درختان ، دفع آفات و علفهای هرز ، استفاده از کود مناسب ، آبیاری کافی ، هرس شاخه های خشک شده در کاهش بیماری موثرنده در اوایل زمستان محلول پاسی با استفاده از یک کیلو گرم سولفات مس ، یک کیلوگرم سولفات روی ، دو کیلوگرم آهک در 100 لیتر آب .

مرکبات (Citrus root nematode ) : یکی از مهمترین بیماری مرکبات از نظر خسارت و انتشارها میباشد که باعث کاهش محصول و زوال تدریجی (Slow Decline) در درختان آلوده می گردد.

برای اولین بار در سال 1912 روی پرتقال از کالیفرنیا توسط هوجو (Hodges) مشاهده و جمع آوری شد.

در ایران اولین بار این نماتد توسط ایزد پناه و سفریان و امیدوار در سال 1347 روی مرکبات گزارش گردید.

شکل شناسی : نماتد مرکبات این نماتد جانوری است از راسته Tylenchida با نام علمی Tylenchulus که انگلی اجباری.

نیمه داخلی ، غیر مهاجر و دارای دوشکلی جنسی می باشد.

نرهای بالغ کرمی شکل بوده و اندازه آنها بین 32/0 تا 41/0 میلیمتر با نسبت طول به عرض 40 و ماده های بالغ متورم و بیضوی شکل که اندازه آن 35/0 تا mm 40/0 با نسبت طول به عرض 5/4 که نیمه اول بدن در داخل ریشه نفوذ کرده و نامنظم است.

انتهای دم دارای خمیدگی به طرف شکم می باشد.

علائم بیماری : نشانه های بیماری روی اندامهای هوایی شامل : ضعف عمومی ، کوچکی برگها و میوه ها و ریزش آنها در خصوص برگها ریزش از داخل شاخه ها شروع شده که معمولاً درختان آلوده علائم کمبود مواد غذایی را نیز نشان می دهند.

نشانه های بیماری روی اندامهای زیرزمینی شامل تورم و کم شدن رشد و انشعابات ریشه های فرعی می باشد.

در قسمت خارجی پوست لایه ای از ذرات خاک به ریشه می چسبند که نتیجه ترشحه مواد ژلاتینی از بدن نماتد در خاک می باشد ، معمولاً روی ریشه های درختان آلوده ، نماتد های ماده را می توان به راحتی مشاهده کرد.

انتقال لارو توسط آب ، انتقال خاک و نهال توسط انسان ، حیوانات ، ماشین آلات و ادوات کشاورزی قابل انتشار و جابجایی است .

حداقل درجه حرارت برای شروع فعالیت نماتد 14 درجه و حرارت مناسب شو و نما 25 تا 31 درجه بوده که در حرارت 45 درجه غیر فعال و 50 درجه از بین می رود.

اکسیژن نقش مهمی در تولید مثل نماتد دارد به همین دلیل خاک های سبک و اسیدیته 6/5 تا 6/6 مناسب جهت فعالیت نماتد می باشد.

تحریک به تولید اسپور با ایجاد شرایط رطوبتی مطلوب: اگر در سطح میزبان آلوده به قارچ اسپور مشاهده نشود غالباً با فراهم کردن شرایط رطوبتی مطلوب اسپورها در محل آلوده بافت میزبان تشکیل خواهند شد.

برای این منظور بهتر است قطعات cm22 شاخه یا سر شاخه مورد نظر را از ابتدا در آب فرو کرده و بعد داخل استوانه شیشه ای به طول cm30 که محتوی 5/2 تا 2 میلی متر آب است قرار داده و سر ظرف را توسط تکه کاغذ آلومینیومی مسدود نمود.

نمونه باید هر روز مورد بررسی قرار گیرد.

آیا ریشه سالم است یا بیمار ؟

یک روش ساده و سریع برای مشخص کردن سالم یا بیمار بودن ریشه های ظریف که قطر آنها بیش از 1 میلی متر نباشد این است که ابتدا با قرار دادن ریشه در آب ، گل و خاک سطح ریشه را جدا نموده و سپس با ناخن پوست سطح ریشه خراش داده شود.

اگر بافت زیر تیره رنگ است نشانه بیمار بودن و اگر سفید باشد دلیل سالم بودن ریشه است.

بررسی ریشه گیاهان علفی: اکثر گیاهان زراعی و زینتی کم و بیش مبتلا به بیماری پوسیدگی ریشه می باشند.

که بیشتر مربوط به Fusarium ، Phytophtora ، Rhizoctonia می باشد.

علائم کلی و عمومی .

در این گونه پوسیدگی ریشه ، آب سوختگی ریشه های اصلی یا فرعی می باشد.

جداسازی عوامل بیماریها:یشتر مربوط به علائم کلی و عمومی .

به بیماری پوسیدگی دلیل سالم بودن ریشه است.

اشد این است که ابتدا با قرار دادن ریشه در آب ، گ محققین بایستی وسایلی مانند بینوکولر ، میکروسکوپ ، آون ، اتوکلاو ...

جهت ضد عفونی و جداسازی ، محیط های کشت مواد رنگی و ضد عفونی کننده در اختیار داشته باشند.

برای جدا سازی عوامل بیماری زا بایستی به روشهای لازم جهت جلوگیری از ایجاد آلودگی در محیط های کشت آشنا بوده و به کمک وسایلی نظیر چاقوی جراحی یا پنس استریل شده قطعات کوچکی از کناره های پرگینه عامل بیماری در بافت میزبان را به محیط آگار منتقل نمود.

طبقه بندی قارچ ها عمدتاً تصنعی بوده و جنس ها بر اساس سه مشخصه زیر دسته بندی می شوند : نوع کنید برها و یا اندامهای باروری (آسروول یا پیکنید) رنگ اسپورها و رشته های مسیلیوم تعداد سلول ها و شکل اسپورها اسپور یک سلولی داخلی پیکنید : رنگ روشن: MACROPHOMINA = (Rhizoctonia bataticola) اسکرت های کوچک سیاه رنگ روی قسمتهای پایین ساقه و ریشه و داخل بافت ها به صورت نقاط سیاه مشخص است.

مرحله کنیدی در اغلب موارد تشکیل نمی شود ولی گاهی روی بافت های مرده تولید می شود.

پیکینیدهای تیره حاوی اسپورهای یک سلولی شفاف است.

این قارچ تولید پوسیدگی سیاه سورگوم و ذرت ، سوختگی خاکستری ساقه لوبیا ، سویا و تعداد زیادی از سبزی ها و گل ها را می نماید.

ساقه های آلوده ضعیف گشته و از محل طوقه شکسته می شوند.

کنیدی برها شاخه شاخه ، کم و بیش درخت مانند : BOTRYTIS رشته های میسلیوم خاکستری با رشد سریع در محیط کشت.

کنیدی برها دراز ، شاخه دار با سلول بزرگ و کروی شکل انتهائی که بوسیله توده کنیدی ها پوشیده می شود.

کنیدی ها که بر روی زوائد سوزنی شکل به نام استریگها قرار گرفته تخم مرغی شکل بوده و توده آنها خاکستری رنگ است.

این قارچ ها گاهی تولید اسکلرت های نامنظم سیاه رنگی می نماید.

این قارچ در سبزی ها ، میوه ها و گل های زینتی تولید کپک خاکستری می کند.

:VERTICILLIUM کنیدی ها برها باریک ، کم و بیش با شاخه های چتری شکل دراطراف آن .

در شرایط مرطوب کنیدی ها به طور منفرد و یا در دسته های کوچک انتهائی تشکیل می شوند.

این قارچ پژمردگی مهم آوندی در پنبه ، سبزی ها و گیاهان چوبی تولید می نماید.

اسپورها با جداره عرضی و طولی ، تیره رنگ: :ALTERNARIA کنیدی برها تیره و ساده که معمولاً کوتاه بوده و بر روی آن زنجیر ساده و یا منشعبی از کنیدی ها قرار می گیرد.

کنیدی ها تیره و با جداره های طولی و عرضی .

گونه های مختلف در شکل و اندازه اسپور و آرایش دیواره های عرضی و طولی و همچنین طول سلول انتهائی آن متفاوت بوده و تشخیص آنها از یکدیگر مشکل است.

اغلب گونه ها ایجاد لکه روی برگ ، میوه و پوسیدگی ثانوی در میوه ها و سبزی ها می نماید.

رشته های هیف و کنیدی برها: : FUSARIUM جنس فوزاریوم را به آسانی با مشاهده شکل ماکروکنیدی ها می توان تشخیص داد ولی شناخت گونه های آن احتیاج به مقداری تخصص و تجربه دارد.

در این جنس پا رازیت های مهمی وجود دارد که پژمردگی گیاه ، پوسیدگی های پوستی و یا پوسیدگی های میوه را به وجود می آورند.

قارچ های نازا :SCLEROTIUM اسکلرت ها گرد نامنظم غضروفی تا گوشتی نرم که رشته های مسیلیوم آنها را به هم ارتباط نمی دهند.

ناحیه کورتکس ( پوسته اسکلرت ) نازک ، غشائی و غیر قابل جدا شدن است.

قارچ های عامل مرگ گیاهچه PYTHIACEAE :PHYTOPHTHORA حداقل 16 گونه آن بیماری متداول گیاهی ایجاد می نماید و 5 گونه آن بیماریهای مهمی ایجاد می کند و به تعداد زیادی از گیاهان حمله می نماید.

یکی از آنها Phtophthora infestans که عامل با دزدگی سیب زمینی و گوجه فرنگی است.

سیاهک ها SMUTS اغلب سیاهک ها به غلات و علف های این خانواده حمله می کنند.

اغلب سیاهک ها به کندی روی محیط های مصنوعی رشد می نمایند.

زنگ ها RUSTS زنگ ها یا رازیت اجباری بوده و در محیط های مصنوعی قابل کشت نیستند.

و جهت مشاهده اسپورزنگ با فرو بردن سوزن تشریح که نوک آن به وسیله آب خیس شده در تاول مقدار زیادی اسپور را برداشته و بعد از انتقال به روی یک قطره محلول پتاس برروی لام می توان را ملاحظه نمود.

برای تشخیص زنگ ها بهترین وسیله مشخصات تلیوسپور و گیاه میزبان می باشد.

بیماری پوسیدگی طوقه برنج: تاریخچه ، انتشار ، اهمیت پوسیدگی طوقه برنج که در اصطلاح انگلیسی Bakanae disease گفته می شود ، در ایران اولین بار در اواخر بهار سال 1343 توسط ابراهیم نسبت دردهستان شکالگوراب از توابع شهرستان فومن مشاهده و گزارش شده است.

این بیماری در تمام مناطق برنجکاری دنیا شیوع دارد و در ایران علاوه بر مناطق فومنات در اکثر نواحی گیلان و بعضی از مناطق مازندران و همچنین در اطراف آستارا و در اصفهان در منطقه لنجان خسارت آن مشاهده گردیده است.

بیماری علاوه بر مزرعه در خزانه نیز شیوع می یابد و باعث مرگ بوته های برنج می گردد.

درصد خسارت بیماری را ابراهیم نسبت (1343) حدود 5-8 درصد ذکر نموده ولی در بعضی از شالیزارهای لنجان اصفهان این آلودگی تا 15 درصد نیز مشاهده شده است.

خسارت بیماری در قاره آسیا 40 درصد و در استرالیا ممکن است تمام محصول را از بین ببرد (Anon.

1976) .

نشانه های بیماری نشانه های بیماری در خزانه و در مزرعه متفاوت و بدین ترتیب می باشد که در خزانه بعضی از نشاءها زرد ، طویل ، باریک ، و قبل از نشاکاری از بین می روند.

عده ای نیز رشدشان متوقف و رنگ اصلی خود را از دست داده ولی در خزانه نمی میرد و بالاخره برخی از نشاءهای آلوده ظاهراً سالم باقی مانده و تفاوتی با نشاءهای سالم نشان نمی دهند ولی پس از نشاءکاری از بین میروند.

بطور کلی مرگ بوته ها در سطح خزانه بطور پراکنده بوده و بصورت لکه های مشخصی نمی باشد.

نشاءهائیکه در خزانه علائم بیماری از خود نشان نداده باشند در مزرعه کم کم رنگ طبیعی خود را از دست داده و رنگ سبز روشن یا متمایل به زرد در می آیند.

بعد از مدتی بهترین و مشخص ترین نشانه بیماری رشد سریع و باریک شدن بعضی از بوته ها است که بتدریج به تعداد آنها افزوده می شود.

بوته های آلوده تقریباً 15-20 سانتیمتر بلندتر از بوته های سالم بوده و بدون آنکه وارد مزرعه شویم از دور بوته های مبتلا نمایان می باشد.

سایر نشانه های بیماری در مزرعه بدین ترتیب بوده که حاشیه برگها مجاور خوشه قهوه ای رنگ شده و به طرف برگ های پایینی پیشروی می کند و به جز رگبرگ اصلی تمام سطح برگ قهوه ای می شود.

برگهای مجاور طوقه نیز کاملاً لوله و خشک می گردد.

طوقه به رنگ سیاه درآمده و در بند اول ساقه ریشکهای نابجا و فراوانی بوجود آمده که ابتدا سفید کرمی و بعد از مدتی به رنگ قهوه ای تیره در می آیند.

اگر به ساقه برش طولی داده شود مغز ساقه در قسمت بندها یا گره ها دارای بافت اسفنجی و به رنگ قهوه ای که روی این بافت ها رشته های میسلیوم قارچ عامل بیماری به رنگ سفید متمایل به صورتی است دیده می شود.

در بوته های مبتلا انشعابات ریشه به مراتب بیشتر از بوته های سالم است.

بوته های مریض که تا مرحله به خوشه رفتن نمی میرند خوشه شان زودتر می رسد و دانه های خوشه اغلب کوچک و عقیم می باشد ( ابراهیم نسبت ، 1343 ، Anon .

1976 ) .

عامل بیماری : عامل پوسیدگی طوقه برنج قارچی است به نام : Gibberella fujikuroi ( sawada ) Ito و متعلق به رده آسکومیست که در بعضی از منابع به نام شکل غیر جنسی آن که Fusarium moniliforme sheld.

است نامیده می شود.

این قارچ اصولاً به گیاهان خانواده گندمیان و بیشتر به برنج ، ذرت ، ذرت خوشه ای ، نیشکر و گندم حمله می نماید.

زیست شناسی: این بیماری بذر زاد (seed-borne) بوده و آلودگی نیز در موقعی که بوته به گل می رود انجام می پذیرد.

قارچ عامل بیماری علاوه بر این خاک می تواند بسر ببرد ولی دوام آن در خاک در مناطق گرمسیر کم است.

عامل بیماری ممکن است بوسیله کاه و کلش نیز از محلی به محل دیگر منتقل گردد.

بیماری معمولاً در حرارت کم فعالیت دارد و درجه حرارت اپتی مم برای رشد قارچ عامل بیماری 27-30 درجه سانتی گراد می باشد.

در حالیکه بهترین درجه حرارت برای رشد گیاهچه ها و ابتلا 35 درجه سانتی گراد است.

مبارزه : بهترین راه مبارزه با این بیماری کاشت واریته های مقاوم است و بطور کلی واریته هائی که مربوط به مناطق معتدل است بیش از واریته های گرمسیری در برابر این بیماری مقاوم است.

ضد عفونی بذر قبل از کاشت نیز بوسیله قارچکشهای سیستمیک مانند بنومیل ( Benomyl ) به تنهایی و یا مخلوط با تیرام بسیار موثر است.

خیساندن بذر و نیز در محلول 7/0 – 4/1 در هزار تیوفنات متیل که به اسامی تجارتی مختلف از توپسین یا سوکوربین در بازار موجود است به مدت 1-6 ساعت قارچ عامل بیماری را منهدم خواهد کرد (Anon ., 1976 ) .

سفیدک دروغی یا داخلی سیب زمینی : تاریخچه ، انتشار ، اهمیت گرچه سیب زمینی ابتدا در قرن 16 از طرف آمریکای جنوبی به عنوان یک گیاه زراعی به اروپا معرفی گردیده است ولی تا 200 سال بعد گیاه مزبور در آمریکای شمالی آورده نشده است.

بیماری سفیدک داخلی سیب زمینی که در اصطلاح انگلیسی Late blight گفته می شود ، در اروپا و ایالات متحده آمریکا همزمان شیوع یافته و برابر گزارشات موجود ، بیماری مزبور در اوایل سال 1830 دیده شده است.

سپس در سال 1845 بصورت همه جا گیر در اروپا درآمد بطوریکه در ایرلند منجر به قحطی گردید.

آنگاه این بیماری در نواحی معتدل مرطوب و خنک بصورت یکی از بیماریهای مهم سیب زمینی درآمد ( Walker , 1952 ).

در ایران بیماری علاوه بر سیب زمینی روی گوجه فرنگی و بادمجان نیز شیوع دارد و مناطق انتشار آن شامل سواحل بحر خزر ، دزفول و خوی بوده و تا کنون از استانهای مرکزی گزارش نشده است ( ارشاد ، 1356 ) .

میزان خسارت این بیماری در اروپا زیاد و گاهی مزرعه کاملاً از بین می رود ولی خسارت آن بطور متوسط 15-20 درصد محصول برآورد گردیده است .

نشانه های بیماری: روی قسمتهای هوائی گیاه ابتدا نقاط آب گزیده غیر منظم یا مدور و معمولاً در حاشیه برگهای پائینی ظاهر می شود.

در هوای مرطوب این نقاط به سرعت گسترش یافته و تشکیل لکه های قهوه ای سوخته و بدون حاشیه یا اغلب با یک حاشیه نواری زرد کمرنگ می دهند.

در حاشیه لکه ها در زیر برگ نیز رشد کرکی قارچ بیماری با عرض 3-5 میلیمتر ظاهر می شود.

تمام برگچه ها به سرعت مبتلا شده و می میرند و خم می گردند.

تحت شرائط رطوبتی ممتد ، تمام قسمتهای نرم هوائی گیاه سوخته شده ، عفونت یافته و بوی نامطلوبی تولید می کنند.

در هوای خشک فعالیت قارچ متوقف می شود ، لکه های موجود از گسترش باز می مانند ، سیاه و پیچیده شده و بالاخره خشک می شوند و در زیر برگ اثری از قارچ دیده نمی شود.

وقتی که هوا دوباره مرطوب شد ، قارچ فعالیت خود را از سر می گیرد و بیماری دوباره به سرعت توسعه می یابد.

در غده سیب زمینی ابتدا لکه های کم و بیش نامنظم قهوه ای یا سیاه ارغوانی ظاهر می شود.

در صورتیکه غده را ببریم بافتهای آلوده آب گزیده تیره و تا حدودی قرمز متمایل به قهوه ای بنظر می رسد و 5-15 میلیمتر عمق دارند.

بعداً این مناطق سخت و خشک و کمی فرورفته می شوند.

لکه ها ممکن است کوچک باشند یا تمام سطح غده را بدون آنکه عمق زیادی داشته باشند فرا گیرند.

پوسیدگی در هر حال ممکن است پس از برداشت گسترش یابد ، یا غده های آلوده ممکن است مورد حمله باکتریها و قارچهای ثانوی که پوسیدگی نرم تولید می کنند واقع شد و بوی زننده تنفرآوری ایجاد شود ( مهرآوران ، مظفر ، 1355) .

عامل بیماری: عامل بیماری سفیدک داخلی سیب زمینی و گوجه فرنگی قارچی است به نام : Phytophthora infestans ( .

) de Bary که متعلق به رده اوومیست (oomycetes ) وراسته پرونوسپورال ( peronosporales) می باشد.

هیف های این قارچ در بین سلولهای نسوج مبتلا رشد نموده و با فرستادن هوستوریوم یا اندامهای مکنده به داخل سلول مواد غذایی مورد نیاز خود را جذب می نمایند.

سپس اسپورانژیوفورهای قارچ از طریق روزنه های برگ به خارج راه می یابند.

در انتهای هر شاخه از اسپورانژیوفور ، اسپورانژیوم های لیموئی شکل ، بیرنگ و به اندازه 27-30 15-20 میکرن است.

اسپورانژیوفور ها معمولاً بصورت منفرد و یا دسته ای از هر روزنه برگ خارج می گردند.

اسپورانژیومها بوسیله باد و یا قطرات باران منتشر می گردد.

در حرارت 13 درجه سانتی گراد از داخل هراسپورانژیوم تعداد 6-16 عدد زئوسپورد و تاژکی ، تخم مرغی شکل و به اندازه 7 10 میکرن خارج می شود که روی میزبان افتاده و جوانه زده و ایجاد لوله زایا می نماید.

در حرارت های زیاد و حدود 24 درجه سانتیگراد ، زئوسپورانژیوم ها مستقیماً از لوله زایا بوجود آمده که این زئوسپورانژیوم ها دیگر محتوی زئوسپور نبوده بلکه خود بصورت یک اسپورواحد که اصطلاحاً کنیدی می گویند عمل می نماید (klinkowski , 1974 ) .

زیست شناسی ریسه قارچ زمستان را در داخل غده های سیب زمینی آلوده سپری می کند.

ریسه در بافتهای غده گسترش می یابد و بالاخره به بعضی از سلولهای چشمکهای در حال رشد غده آلوده که از سال قبل در مزرعه باقی مانده یا در همان سال کاشته شده حمله می کند.

ریسه در امتداد ساقه و بخصوص در ناحیه پارا نشیم پوستی به سرعت رشد کرده ، تغییر رنگ داده و مرگ سلولهای مجاور خود را باعث می شود.

بعداً میسلیوم در بین سلولهای پارا نشیم مغز ساقه گسترش پیدا می کند ولی هیچ وقت به بافتهای آوندی نمی رسد.

پس از آنکه ریسه از داخل ساقه عبور کرد و به بالای سطح خاک و قسمتهای هوائی گیاه رسید ، شروع به تولید اسپورانژیوفور می کند که از طریق روزنه های ساقه ها و برگها خارج می شوند و در معرض جریان هوا قرار می گیرند.

اسپورانژیومهائی که روی اسپورانژیوفورها تشکیل شده اند پس از آنکه رسیدند جدا می شوند و همراه باران شسته می شوند.

وقتیکه اسپورانژیومها روی برگها یا شاخه های خیس قرار گرفتند جوانه زده تولید زئوسپور یا لوله زایا می کنند که آلودگی جدید تولید می کند.

لوله زایا ، زئوسپورویا اسپورانژیوم مستقیماً به کوتیکول برگ رخنه کرده و یا از طریق یک روزنه وارد می شود ، تولید میسلیوم پررشد در بین سلولها می کند و تعداد زیادی هوستوریوم بلند و خمیده به داخل سلولها می فرستد.

سلولهایی که ریسه از آنها تغذیه می کند کشته می شوند و بمجرد اینکه این سلول ها شروع به فاسد شدن می کنند ریسه به بافت های سالم مجاورشان حمله می کند ، چند روز بعد از آلودگی اسپورانژیوفورهای جدیدی از طریق روزنه ها خارج می شوند و تولید تعداد زیادی اسپورانژیوم جدید می کنند که بوسیله باد منتشر کننده و گیاهان جدیدی را آلوده می کنند.

در شرائط مناسب آب و هوائی برای رشد قارچ ، مدت زمان بین شروع آلودگی و ایجاد اسپورانژیوم جدید ممکن است فقط 4 روز باشد و لذا تعداد زیادی از نسل غیر جنسی قارچ و آلودگی های جدید در طول زراعی بوجود می آید.

با ادامه بیماری بر وسعت لکه های ایجاد شده افزوده شده و لکه های جدیدی هم مرتباً بوجود می آیند و نتیجتاً شاخ و برگهای جوان به همان نسبت نابود شده وازوزن محصول کم می شود.

قسمت دوم بیماری یعنی آلوده شدن غده ها در مزرعه وقتی شروع می شود که در هوای رطوبتی اسپورانژیومها از برگها شسته شوند و وارد خاک گردند.

غده های نزدیک سطح خاک مورد حمله زئوسپورهای در حال خروج از اسپورانژیوم ها قرار می گیرند.

اینها جوانه زده و از طریق عدسکها و زخمهای روی غده به داخل آن رخنه می کنند.

در غده ها ریسه بیشتر در بین سلولها رشد کرده و هوستوریوم های داسی شکل خود را وارد سلولها می کند.

غده ها بتدریج ممکن است در اثر رشد ریسه از درون ساقه گیاه ماده بطرف پائین آلوده شوند.

در هر حال در زمان برداشت محصول نیز اگر غده ها با سپورانژیوم زنده که روی خاک ممکن است موجود باشد یا با زئوسپورها و اسپورانژیومی که احیاناً هنوز روی برگ در حال تشکیل است تماس حاصل کند آلوده خواهد شد و این آلودگی گرچه در آن زمان قابل رویت نیست ، بعداً در انبار باعث پوسیدگی غده خواهد شد.

بوجود آمدن اپیدمی های بیماری سفیدک داخلی بیشتر بستگی به اثر رطوبت و حرارت در مراحل مختلف چرخه زندگی قارچ دارد.

اسپورزائی قارچ بیشتر در رطوبت نسبی 100 درصد یا نزدیک به آن و حرارت بین 16-22 درجه سانتیگراد انجام می گیرد.

اسپورانژیومها قوه نامیه خود را ظرف 3-6 ساعت اگر رطوبت نسبی زیر 80 درصد باشد از دست می دهند.

جوانه زدن اسپورانژیومها فقط موقعی صورت می گیرد که آب آزاد یا شبنم در سطح برگ موجود باشد در حرارت 10-15 درجه این عمل ممکن است ظرف 5/0 الی 2 ساعت به پایان برسد.

بعد از جوانه زدن در حرارت 15-25 درجه مدت 2-5/2 ساعت طول می کشد تا لوله زایا به بافت میزبان رخنه کند.

بعد از رخنه بهترین حرارت برای رشد قارچ و همچنین اسپورزائی آن 17-21 درجه سانتیگراد است.

حرارت بالای 30 درجه رشد قارچ را در مزرعه متوقف می کند ، اما آن را نمی کشد و لذا قارچ دوباره می تواند وقتیکه حرارت مناسب باشد اسپورزائی را از سر بگیرد ، البته این در صورتی است که رطوبت نسبی هم به قدر کافی بالا باشد ( مهرآوران و مظفر ، 1355 ) .

مبارزه : بهترین راه مبارزه کشت ارقام مقاوم می باشد ولی چنانچه بخواهیم مبارزه شیمیایی نمائیم توصیه می گردد که حدود 6 روز قبل از ظهور اولین نشانه های بیماری سمپاشی شروع و هر هفته آن را تکرار نمود.

قارچکشهائی که برای این منظور بکار می رود بیشتر سموم مسی مانند کوپراویت و یا کاسید 101 می باشد.

ضمناً از قارچکشهای دیتان ام – 45 و زینب نیز می توان برای این منظور استفاده کرد.

استعمال بیش از حد کودهای ازته گیاه را در برابر بیماری حساس نموده در حالیکه مصرف کودهای فسفره تحمل گیاه را افزایش می دهد.

سس اهمیت: سس گیاه انگل گلداری است که به گیاهان عالی حمله کرده و با جذب مواد غذائی لازم موجب ضعف و مرگ گیاه میزبان خود می گردد.

علاوه بر خسارت مزبور سس ممکن است بصورت یک پل برای انتقال ویروسها از گیاهان آلوده به ویروس به گیاهان سالم عمل نماید.

تا کنون در حدود 120 گونه سس شناخته شده که به انواع گیاهان یکساله و درختان حمله می نماید.

خسارت این انگل بیشتر متوجه یونجه و شبدر است و در ایران علاوه بر این روی چغندر ، توتون ، گندم ، بادمجان ، سیب زمینی ، ریحان ، خربزه و در بعضی از محصولات زراعی دیگر و گلهای زینتی شیوع دارد.

طبق بازدیدهائی که نگارنده در قریه اوره نطنز در شهریور ماه 1358 داشته است ، بطور کلی میزبان معینی برای این انگل نمی توان متصور بود بلکه ساقه های باریک و پیچنده این انگل به هر سر سبزی و گیاهی که برسد به آن می پیچد و از آن تغذیه می نماید.

این سس در اکثر نقاط ایران وجود دارد و تا کنون از آذربایجان ، خوزستان ، اصفهان ، اطراف تهران ، کرج ، فارس ، خراسان ، و کرمانشاه گزارش شده است.

رشته های پارازیت صرف نظر از نابودی قسمت مهمی از مزرعه یونجه در صورتیکه مورد مصرف دام قرار گیرد ، بعلت داشتن ماده Glycosid convolvuline و مواد دیگری که هنوز بطور دقیق مطالعه نشده عوارضی از قبیل مسمومیت ، اختلال دستگاه گوارش و سقط جنین ، لرزش و تشنجات شدید را در دام ها موجب می گردند ، بنابراین برای جلوگیری از عوارض مزبور بایستی اقدامات بهداشتی قبل از هر برداشت در مزارع آلوده بعمل آید و کانونهای آلوده کاملاً پاک و نابود گردد ( مظاهری ، 1348 ) .

مشخصات سس: یکی از خطرناک ترین گونه های سس که در ایران روی محصولات زراعی و بالاخص یونجه و شبدر فعالیت دارد .

گونه Cuscuta approximata Bab .

می باشد.

سس گیاهی یکساله بدون برگ و ریشه و سبزینه ، با ساقه های باریک ، زرد رنگ ، بسیار منشعب ، خزنده مو بالا رونده می باشد.

این گیاه روی شاخ و برگ گیاهانی چون یونجه بصورت انگل بسر می برد و در موقع گل کردن گلهای سفید رنگ و کوچک دارد.

بذرهای سس یکی دو هفته بعد از گل می رسد.

قطر بذر سس در حدود 3 میلیمتر و شکل آن کروی ناقص یا بیضی و سطح آن غالباً موجد ارومضرس می باشد.

قسمت خارجی بذر اغشاء سختی پوشانده که این غشاء می تواند در شرائط نامساعد بذر را حفظ نموده و بهمین دلیل معمولاً در صورتیکه بذر در محیط نامناسبی قرار گیرد ، بحال وقفه ادامه حیات داده و تا مدت 5 سال قوه نامیه خود را حفظ خواهد نمود.