چکیده::
آلودگی محیط زیست در نتیجه وارد شدن مواد آلوده کننده به این بخش ایجاد میشود. جنگ نیز یکی از منابع شدید آلودگی زیست محیطی آب و خاک میباشد. استفاده وسیع از سلاح های جنگی اعم از گلوله های سربی، مواد منفجره، بمباران های هوائی، گلوله های توپ، سلاح های شیمیایی و بمب های شیمیایی-میکروبی و ... قطعا اثرات زیست محیطی مخربی را در پی خواهد داشت.
جنگ پدیده ای حاصل گذشت زمان و پیشرفت بشر است.انگیزه های مختلفی در ارتباط با جنگ وجود دارد. اما اهداف هر چه باشد، آسیب زیست محیطی زیادی خواهد داشت. به ویژه که با پیشرفت علم و دانش و تولید سلاح هایی با قدرت تخریب بسیار بالا، نبردها شکل تازه ای به خود گرفته است.
این مساله آنقدر مهم است که در سال 1980 سازمان ملل متحد نگرانی خود را در ارتباط با اثرات جنگ بر محیط زیست اعلام کرد و توجه زیادی به جنگ های هسته ای داشت. در سال 1995 در جنگ خلیج فارس و نیز در جنگ کوزوو ،آزمایشات بیانگر تخریب های زیادی در ارتباط با محیط زیست بوده است.
جنگ و صدمات زیست محیطی ناشی از آن مدت هاست که نظر بسیاری از کارشناسان را به خودش معطوف ساخته است.آلودگی خاک نیز یکی از مهمترین اثرات زیست محیطی جنگ میباشد.کشت محصولات زراعی در زمینی که دارای آلودگی شدید شیمیایی است و استفاده از آب های آلوده به ترکیبات کشنده در مزارع کشاورزی، اثرات غیرقابل جبرانی را ایجاد خواهد کرد.
با توجه به اینکه بخش اعظم ترکیب سلاح های جنگی را عناصر سنگین تشکیل میدهند، اکثر مطالعات مربوط به جنگ و محیط زیست، دربرگیرنده این عناصر هستند.
طی مطالعه ای که توسط سازمان جنگل و مرتعداری سوئیس ( SAEF) انجام گرفته، نشان میدهد که تماس گلوله ها و بمب ها به طور وسیعی باعث آلودگی عناصر سنگین میگردد. اصلی ترین این عناصر آلاینده، سرب و مس بوده است..
بروز بسیاری از عوارض گوارشی و سرطان های متعدد را در ارتباط با وجود این عناصر در مواد غذایی میدانند.
برای مثال در ارتباط با سرب، بیشتر بر اثر مسمومیت زائی آن در انسان، موجودات آبزی و پرندگان تاکید شده است ، در حالیکه همان میزان سرب نه تنها اثری بر روی گیاهان ندارد، بلکه هیچگونه علائم ظاهری در ارتباط با میزان زیاد این عنصر در گیاه دیده نمیشود. با توجه به بروز این عوارض در سطح وسیع در استان خوزستان، این مساله توجه بیشتری را می طلبد.
البته در حال حاضر به دلیل دنباله دار نبودن مطالعات ، فقدان اطلاعات ثبت شده و مشکلات در ارتباط با نمونه برداری از مناطق جنگی، نقاط کور زیادی در مورد آلودگی های ناشی از جنگ وجود دارد که نیازمند مطالعات بیشتر است.
مروری بر مطالعات گذشته:
با توجه به اهمیت موضوع، شاهد افزایش توجه و مطالعات در این زمینه هستیم. اثرات زیست محیطی ناشی از جنگ را میتوان به دو دسته تقسیم کرد.
بخش اول شامل اثرات کوتاه مدت است .این مساله شامل ابعاد مختلفی است که به اختصار میتوان به حفر کانال ها و سنگر ها، احداث فرودگاه ها، آشیانه تانک ها ، حمل و نقل وسائط جنگی و ........ اشاره کرد که همگی باعث تخریب محیط زیست میگردند.
زمانیکه یک بمب سنگین رها میشود، دمایی در حدود 3000 درجه سانتیگراد تولید میکند که این دما جهت تخریب کامل اکوسیستم گیاهی و جانوری و نیز لایه سطحی خاک که زمان بسیار زیادی جهت تولید آن صرف شده است، کافی میباشد.
البته بعد انسانی فاجعه را نیز نباید از یاد ببریم که کشتار افراد بی گناه و فجایع انسانی زیادی را در جنگ ها شاهد هستیم.