بیماری موزائیک سیب
• تغییر رنگ برگ درختان سیب اولین بار در سال 1827 از کشور فرانسه گزارش شده است.
• سپس در سال 1910 در نیویورک استوارت این علائم را موزائیک نامید.
• در ایران این بیماری از سال 1334 جلب توجه کرد و در اطراف کرج و شهریار مخصوصاً روی واریته سیب شفیع آبادی و گلاب و همچنین در مشهد شدید میباشد.
• درخت بیمار کوچک میماند و میوههای ریز میدهد.
علائم بیماری
1. لکههای کوچک سفید یا زردرنگ پریده که سطح برگ پراکنده است و نباید با لکههای ناشی از حمله سنک سیب اشتباه شود.
2. برگ در محل لکههای بزرگ سفید یا زرد رنگ پریده که غالباً نکروز شده خشک میشوند.
3. زرد شدن رگبرگها و نسوج تحتانی آن و تشکیل شبکه ظریفی از رگبرگ ها.
علائم معمولاً روی برگ که معمولاً در بهار و اوایل تابستان ظاهر میشود، بسیار مشخص و قابل رویت است. در دوره ای که درجه حرارت حداکثر میباشد، برگها معمولاً علائم موزائیک را نشان نمی دهند، مگر اینکه نژاد ویروس بیماری زایی شدید داشته باشد.
عامل بیماری
ویروس مزبور شکل چندوجهی منظم داشته و به قطر حدود 29 میکرون است. این ویروس از طریق پیوند منتقل میگردد و اخیراً ثابت شده که از طریق بذر نیز منتقل میشوند.
دوره کمون
دوره نهفته بیماری بر حسب زمان آلودگی و اندازه گیاه آزمایش متغیر است. گیاهانی که در تابستان آلوده شوند، نشانههای بیماری در بهار سال آینده که برگها تشکیل میگردند ظاهر میشود. روی نهالهای سیب چند هفته بعد از آلودگی و در ماههای فروردین و اردیبهشت علائم موزائیک روی برگها بوجود میآید.
مبارزه
تهیه پیوندکهای سالم و عاری از وجود ویروس جهت پیوند زدن روی پایهها میباشد.
بیماری ویروسی کتابی شدن تنه و شاخههای سیب
بیماری کتابی شدن یا پیچ خوردگی تنه و شاخهها که به انگلیسی فلات لیمب (Flat Limb) نامیده میشود، اولین بار حدود 70 سال پیش در آمریکا روی تنه واریته سیب گراون اشتاین (Gravenstein) مشاهده و مطالعه شده است و هم اگنون بیماری در هر جایی که سیب واریته مذکور کاشته شده وجود دارد و تاکنون از کشورهای فرانسه، انگلیس، آلمان، هلند، ایتالیا، اتریش، بلژیک، سوئد، نروژ، سوئیسه بلغارستان، چکسلواکی، دانمارک، یونان، یوگوسلاوی، استرالیا، کانادا، زلاند نو، سوریه و تونس گزارش گردیده است.
در ایران به طوری که قرائن نشان میدهد، مدتها است که بیماری وجود داشته و ممکن است از زمانی که پیوندک سیب گراون اشتاین به کشور وارد گردیده این بیماری نیز در نقاط مختلف پراکنده شده است وتاکنون در باغهای اطراف تهران از آن جمله در امامیه و کرج در میار کلاردشت (سیبهای شمیرانی) در اصفهان و شیراز (واریته Red) و مازندران دیده شده و نمونه هایی از درختان جمع آوری شده است،
شدت آلودگی بدون شک بستگی به عوامل مختلفی مانند جور ویروس، شرایط رشد و نمو، واریته پیوندک و پایه ای که مورد استفاده قرار گرفته است دارد.
درختان شدیداً مبتلا به تنزل محصول نشان داده و این کاهش روی واریتههای حساس تا 53 درصد تعیین گردیده است. ضمناً چون بیماری در شاخههای جوان که جهت گرفتن پیوندک بکار میرود، نشانههای ظاهری نشان نمی دهد، این نظر قابل اهمیت بوده و ممکن است از این طریق باعث آلودگی کلیه باغها شود و خسارت قابل ملاحظه ای وارد گردد.
علائم بیماری
اولین علامت خارجی بیماری، وجود مختصر فرورفتگی طولی یا پهن شدن خفیف تنه یا شاخههای اصلی دارد. این فرورفتگی بعداً عمیق تر شده و شاخهها ممکن است به حالت کتابی درآمده و یا پیچ خوردگی پیدا کنند و به علاوه شاخههای آلوده اغلب نکروتیک و شکننده اند. معمولاً این علائم ابتدا فقط روی شاخههای مسن تر بوجود میآیند، ولی ممکن است بعداً در شاخههای جوان تر نیز ظاهر شوند. گاهی اوقات حتی در شاخه ای که همان سال روئیده و اتفاقاً در همان مدتی که درخت هنوز به حال نهال در خزانه است نیز این علائم بوجود میآیند. مقطع عرضی شاخه آلوده عدم نمو چوب را در قسمت کتابی پیچیده ناحیه مبتلا نشان میدهد که ظاهراً مربوط به نقصان فعالیت قسمت زاینده و نتیجه عدم تکثیر سلولهای اولیه چوبی میباشد و پوستی که این قسمت را میپوشاند، ممکن است گاهی برای چندین سال به حال خود باقی بماند.
باغداران علائم بیماری کتابی شدن را در درختان بیمار میتوانند معمولاً یک سال پس از آلودگی ببینند، ولی اغلب اتفاق میافتد که درختان مزبور حتی تا چندین سال پس از ابتلا به هیچ علائمی را از بیماری نشان نداده، بلکه بیماری در وجود این درختان دوره پنهانی خود را میگذرانند.