تاریخچه مصرف چوب:
چوب یکی از اولین موادی است که بطور طبیعی و فراوان در دسترس بشر قرار داشته است. مصرف چوب در ایران تاریخ مدونی از اعصار باستانی ندارد. ولی طبق مطالعاتی که توسط کاوشگران انجام شده است. مردمان بومی ایران قبل از مهاجرت آریائیها از حدود 4200 سال قبل از میلاد مسیح چوب را برای خانهسازی مصرف کردهاند و البته استفاده مدرنتری در دسترس میباشد. مصرف چوب در امپراطوری ایران مشخصتر است و در سنگ نوشتههایی که از تخت جمشید به دست آمده استفاده ازچوب سدر در پوشش و تزئینات کاخها مشخص شده است.
از دوره اشکانیان آثار مدونی در دست نیست و ساسانیان بیشتر در معماری (طرح ساخمانهای گنبدی شکل و طاق بازار) از چوب استفاده میکردهاند. پس از پیشرفت دین حنیف اسلام در ایران آثاری را در ساختمانهای مساجد، فرارها و اماکن مقدسه نظیر درب، منبر، کندهکاریها و شبکهبندیها یافت که اکثر آنها تا سالهای اخیر با وسائل دستی بوجود میآمده است و همانطور که صنایع چوب با پیدایش ماشین اره در اروپا تحول تازهای یافت، در سایر نواحی دنیا به مرور زمان دستگاههای دستی تبدیل چوب به ماشینهای تبدیل تغییر یافت و در ایران نیز ابتدا چوببریها و سپس سایر کارخانههای تبدیل چوب مثل کبریتسازی، تخته چند لایهسازی، فیبرسازی، تخته خرده چوبسازی، مقواسازی و غیره آغاز به کار کردند که عموما قدمت آنها به 50 سال هم نمیرسد.
تعریف چوب و ساختمان درونی آن1:
تعریف چوب بسته به اینکه این ماده را در چه قسمت بخواهیم مورد مطالعه قرار دهیم فرق میکند و بطور کلی میتوان سه تعریف برای آن به کار برد:
الف – تعریف گیاه شناسی:
چوب عبارتست ازت مجموعهای از بافتهای ثانویه لینینی شده گیاهان آوندی که در بین مغز و لایه زاینده (کالبسیوم) ساقه و ریشه و شاخهها قرار میگیرد. نظیر چوب راش، صنوبر، گلابی، کاج، انار و چنار و غیره.
ب- تعریف تجاری:
چوب عبارتست از قسمت داخلی ساقه، ریشه و شاخه درختان و درختچه که قابل تبدیل برای استفاده در مصارف گوناگون میباشد و میتوان با کار کردن بر روی آن به ارزش و مرغوبیت آن افزود نظیر تهیه تخته چند لایه از چوب راش.
ج- تعریف صنعتی:
چوب عبارتست از ماده جامد متخلخل فیبری شکل، که دارای ساختمان یاختهای سازمان یافته، هر سونا یکسان و ناهمگن میباشد و با توجه به این موضوع و اینکه این ماده حاصل زندگی درخت و دائما دستخوش تغییرات محیط است، در یک گونه بخصوص هم – خواصش در زمان و مکان تغییر مییابد. با توجه به تعریف فنی (صنعتی) چوب و خواص ویژه آن، این جسم دارای اختلافاتی با سایر مواد جامد میباشد که ذیلا از آنها نام برده میشود:
1) چوب ناهمگن میباشد. چون اجزاء تشکیل دهنده آن از انواع مختلف یاختهها مثل فیبر، اشعه چوبی (پارانشیم) و آوندها و غیره میباشد. بعلاوه هر یک از این عناصر در مواقع مختلف فصول رویش گیاهی شکل خاصی دارند. (نظیر چوب بهاره و تابستانه)
2) چوب هر سونا یکسان میباشد. چون بافتهای مختلف آن در جهات متفاوت قرار گرفتهاند. عدهای در جهت راستای درخت قرار دارند (مثل آوندها و الیاف) و عدهای در جهت عمود بر راستای درخت قرار گرفتهاند (مثل اشعه چوبی). از خاصیت هرسونا یکسان بودن و ناهمگنی چوب نتیجهگیری میشود که چوب دارای سه جهت میباشد. جهت طولی که در جهت الیاف، آوندها و فیبر (در پهن برگان) و تراکئید (در سوزنی برگان) میباشد، که در واقع موازی با طول درخت است. جهت مماسی که برای توجیه بهتر آن میتوان گفت که چنانچه بخواهیم یک جزء تشکیل دهنده چوب نظیر فیبر چوبی را از لحاظ ضخامت اندازهگیری کنیم جهت خط اندازهگیری ما بطور موازی با خط مماس بر دایره سالانه قرار میگیرد و سرانجام جهت دیگر چوب، جهت شعاعی است که هم جهت با خط فرضی مستقیمی است که از ناحیه پوست به ناحیه مغز درخت متصل میشود.
3) چوب دارای ساختمان شیمیایی بخصوصی میباشد. غشاء یاختههای آن از مولکولهای درشت مواد کلوئیدی و رشتهای چون لینین و سلولز تشکیل یافته و وجود این مواد کلوئیدی در غشاء یاختهها و بین آنها عامل مهم جذب رطوبت در چوب میباشد. که کیفیت جاذبالرطوبه بودن را به این جسم میدهد. این خاصیت سبب میشود که:
اولا : چنانچه چوب در محیط مرطوبی واقع شود آب را به شدت به خود جذب میکند. ثانیا: چنانچه چوب در محیط خشکی قرار گیرد مقداری از آب خود را از دست بدهد. ودر هر دو حالت، خواص فیزیکی و مکانیکی آن هم تغییر پیدا میکند. بطوریکه با جذب آب ابعادش در جهات مختلف زیادتر، وزن مخصوصش بیشتر و پایداریش در برابر نیروهای مختلف کمتر میشود ولی در حالت دفع آب تغییر خواص ذکر شده برعکس میگردد.
کاربرد و اختصاصات چوب1
نکته قابل توهی که در مسیر تکاملی مصرف چوب در جهان در بین اقوام مختلف به چشم میخورد عبارتست از تجربیاتی که انسان از اعصار قدیم در حین کار با این جسم پیدا کرده است. با شناخت خواص چوب در برابر حرارت، الکتریسیته و صوت، این ماده دامنه مصرف بسیار گستردهتری کسب نمود و به عنوان عایق حرارت و الکتریسیته برای ساختن افزارهای مختلف، پوشش دیواره برای جلوگیری از انتقال حرارت و تشعشع حرارتی و تخفیف دهنده صوت مورد استفاده بیشتر قرار گرفت. ساختن کبریت جز با چوب و یا فرآوردههای آن میسر نیست. زیرا چوب هیچگاه در برابر تابش آفتاب و حرارت زیاد، به علت ضریب هدایت حرارتی بسیار کم و گرمای ویژه زیاد، داغ نمیشود و برعکس در حرارتهای پائین یخ نمیبندد. به همین ترتیب چون ضریب هدایت الکتریکی چوب کم است و یا بالعکس مقاومت الکتریکی زیادی دارد، عایق جریان الکتریسیته میباشد. از سوی دیگر چوب دارای خاصیت ایجاد طنین صوت میباشد و از اینرو برای ساخت آلات موسیقی نظیر عود، تار، کمانچه، سه تار، گیتار و غیره بهترین ماده تشخیص داده شده و از قدیم الایام مورد استفاده قرار میگرفته است. معهذا شناخت سایر خواص آکوستیک (صوتی) نظیر جذب و تخفیف شدت صوت و عایق بودن آن در برابر صدا سبب شده است که چوب و فرآوردههای چوبی به عنوان تنها ماده بیعیب در عایقکاری دیواره و سقف ساختمانهای مسکونی چندین طبقه مورد استفاده قرار گیرد و کاربرد چوب در این زمینه بخصوص در تالارهای سخنرانی، سینما و تئاتر واضحتر است. که در واقع یک نوع استفاده غیرسنتی از چوب به شمار میرود.
دانشنامه کلمات:-
الکتریسیته