خربزه از دیرباز تا کنون یکی از محصولات زراعی کشور به خصوص استان خراسان بوده است .
اگر چه این محصولجالیزی در سایر مناطق ایران هم کشت م یگردد اما مهمترین منطقه کشت آن تا به امروز استان خراسان می باشد به طوری که در سفرنامه های مختلف جهانگردان معروف با گذر از منطقه خراسان از خربزه خاص این منطقه نام برده اند .
لازم به ذکر است کلیه مطلب ذکر شده در این مجموعه در مورد توده های بومی خربزه خراسان می باشد .
البته با توجه به شباهت انواع خربزه از این مجموعه در خصوص سایر موارد نیز می توان استفاده نمود .
خربزه یکی از محصولات جالیزی است .
اگر چه جالیزکاری در سالهای اخیر دچار تغییرات شگرفی شده است و انواع گیاهان جالیزی با علم اصلاح نباتات به صورت گلخانه ای ، در انواع شکلها ، اندازه ها و رنگ های مختلف تولید میگردند ولی خربزه خراسان با شکل و طعم خاص خود دچار کمترین تغیرات شده و با جزیی تفاوت به همان شکل قدیمی کشت می گردد و از نظر ژنتیکی اصلاح چندانی بر روی آن صورت نگرفته است و جای کار بسیاری برای متخصصان داخلی دارد .
خربزه در بسیاری ازنقاط استان خراسان کشت می شود اما معروفترین نواحی خربزه کاری شامل جیم آباد در اطراف مشهد – تربت جام – تایباد و خواف می باشد .
خربزه کشت شده در نواحی فوق دارای طعم و تردی خاص خود است .
در سالهای اخیر با مصرف بی رویه ی کودهای شیمیای ، سموم دفع آفات و از سوی دیگر تغییرات جوی و افت میزان بارندگی ، باعث تنزل شدید کیفیت ، طغیان آفات و امرا ضاین محصول و کاهش شدید برداشت از واحد سطحگردیده که این سیر نزولی همچنان ادامه دارد .
لذا بر ا« شدیم تا با ارائه مجموعه حاضر گامیدر بهینه سازی کشت و حل مشکلات این محصول برداشته به تبع آن شاهد افزایش کمیت و کیفیت آن و بالا رفتن صادرات باشیم .
اهمیت اقتصادی خربزه
در منطقه خراسان به خصوص جنوب خراسان که از الحاظ صنعتی پیشرفت چندانی نداشته است کشت خربزه در اقتصاد منطقه اهمیت مضاعفی را دارد .
تعداد زیادی از مردم این ناحی با کشت خربزه امرار معاش می نمایند بسیاری از مردم محلی و کارگران غیر محلی هر ساله در فصل کاشت و برداشت در زمینهای خربزه کاری مشغول به فعالیت می شوند و منطقه به محل جذب کارگران تبدیل می شود .
در سالهای اخیر نیز شوراهای محلی با اخذ مالیات از کامیونهای حمل خربزه اقدام به کارهای عمرانی می نمایند .
کشت خربزه برای مالکین اهمیت به سزایی دارد زیرا در کشت این محصول مقداری از عملیات داشت با برداشت همزمان بود ه و تلاقی این دو مرحله موجب گردیه است که سرمایه ی مالکین خیلی سریعتر نسبت به سایر کشتها بازگشت نماید .
تمام اجزاء خربزه اعم از بوته ، میوه های وازد و تخمهای خربزه می تواند به مصرف تغذیه دادم برسد و اصولا در فصل خربزه به طور طبیعی مقداری از غذای مصرفیدامهای محلی از همین مواد تامین می گرد .
گیاه شناسی خربزه
خربزه گیاهی است بوته ای و رونده از خانواده کدوئیان با نام علمی Cucumis melo یک پایه و دارای دو نوع گل ماده و نر ریشه مستقیم و ساقه طویل و خزنده ، برگهای پهن و پرزدار که به طور متناوب بر روی ساقه ها قرار گرفته تعداد ساقه های منشعب از ریشه پنج الی هشت عدد می باشد .
در ابتدا گلهای نر و سپس گلهای ماده بر روی ساقه ظاهر می شوند همچنین تعداد گلهای نر بیشتر از گلهای ماده می باشد .
از نظر شکل ظاهری گلهای نر بر روی یک ساقه کوچک تشکیل می شوند و گلهای ماده بر روی یک خربزه کوچک که در اصل همان تخمدان گیاه است ه بعد از انجام تلقیح شروع به رشد کرده و خربزه را ایجاد می کند .
تخمدان یک خانه و سه برچه است و در داخل آن سه ردیف تخم تشکیل می شود .
گرده افشانی عمدتا توسط حشرات گرده افشان و در درجه دوم به وسیله باد انجام ی شود .
رسیدگی خربزه همان رسیددگی فیزیولوزیکی گیاه می باشد اما در بعضی موارد مشابه مانند خیار که بسیار شبیه خربزه است رسیدگی فیزیولوژیکی نبوده و اصل بازراپسندی مد نظر قرار می گیرد .
نیازگرده افشانی خربزه از جدول نیازگرده افشانی گیاهان
تنظیم از Free سال 1977 مواد تشکیل دهند 1 – آب 94% 2 – مواد خشک 6% 1-2- گوشت میوه 47% 2-2- پوست و تخمه 53% قند 12-10% ریبوفلاوین 065/0 واحد درصدگرم پروتئین 6/0گرم درصد گرم تیامین 045/0 واحد در صدگرم کلسیم 17 میلی گرم درصد گرم ویتامین ث 30 واحد در صدگرم ویتامین آ2400 واحد درصدگرم وزن 1000 دانه 35 تا 45گ رم ویتامین ب 1 وحد در صد گرم اثر عوامل محیطی گیاه خربزه خود را با شرایط ویژه حاشیه کویر مانند هوای گرم و خشک ، تابستانهای طولانی و بالا بودن E.C آب آبیاری و خاک تطبیق داده و مراحل رشد خود را تکمیل می کند .
بالا بودن املاح به جذب آب و خاک موجب می شود که گیاه با تغلیظ قند در داخل میوه ها اقدام به جذب آب مورد نیاز خود کند .
لذا اگر خربزه بومی خراسان د رمناطق شمال کشور که شرایط آب و خاک متفاوت است کشت گردد عطر و طعم خد را از دست می دهد و درصد قند آن افت می کند همین امر موید این است که خربزه به شدت تحت تاثیر عوامل محیطی قرار داردهمچنین کسانی که در منطقه جنوب خراسان به منظور پیش رس کردن خربزه را زودتر از موعد در تونلهای پلاستیکی کشت می کنند با کوچک شدن اندازه خربزه مواجه می شوند .
خربزه در درجه حرارت 12تا 15 درجه سانتیگراد شروع به جوانه زنی کرده و رشدو نمو خود را در 25 تا 35 درجه سانتیگراد کامل می کند .
خاک شناسی در مناطقه خربزه کاری خراسان خاکها قلیایی و pH بالای 7 می باشد و بافت خاک از شنی رسی تا رسی شنی متغیر است .
خربزه در pH های زیر 7 هم رشد و نمو می کند ولی کیفیت خوبی از لحاظ محصول ن خواهد داشت .
ریشه ی خربزه برای جذب آب به اعماق خاک نفوذ کرده لذا احتیاج به خاکهایی با نفوذ پذیری بالا و عمق زیاد دارد .
به همین منظور کشاورزان باید از مقدار کافی کودهای دامی جهت اصلاح بافت خاک د رمزارع خود استفاده کنند .
تناوب با توجه به عمق نفوذ ریشه گیاه خربزه بهتر است با گیاهانی در تناوب قرار گیرد که ریشه آنها از قسمتهای سطحی خاک به جذب مواد غذایی می پردازند لذا می توان خرزه را با گیاهانی همچون گندم ، جو ، تریتیکاله در تناوب قرار داد .
در مناطق تربت جام و تایباد اغلب بعد از برداشت گندم و جو در بهار آینده اقدام به کشت خربزه در زمین مذکور می نمایند .
کشت کشت خربزه شامل مراحل خاک ورزی ، بذرکاری ، اضافه نمودن کودهای لازم و ایجاد جویهای آبیاری است .
از آنجایی که مناطق کشت خربزه در خراسان اغلب خشک و کم باران هستند بهتر است برای کشت آن ابتدا یک شخم خیلی عمیق در پاییز زده شود بعد از آن کود سوپرفسفات تریبل به زمین اضافه گردد .
میزان کود لازم با توجه به آزمایش خاک توصیه می شود اما به طور معمول در هر هکتار حدود 100 تا 150 کیلگرم توصیه می شود .
دادن کود فسفاته به زمین قبل از کشت به علت دیرحل بودن کود است در این حالت کود فرصت لازم جهت تجزیه شدن داشته و در زمان کشت مورد استفاده قرار می گیرد .
همچنین در طول فصل زمستان بارشهای فصلی به اعماق خاک نفوذ می کند و ذخیره ی مناسبی را برای فصل خشک در اختیار گیاه قرار می دهد .
در صورت انجام شخم پاییزه احتیاج به شخم مجدد در بهار نخواهد بود .
ولی اگر شخم پاییزه انجام نگرفته باش باید برای شروع کشت در اواخر زمستان زمین شخم عمیق زده شود و در همان زمان کود سوپرفسفات به زمین اضافه شود .
البته در این حالت کود مورد استفاده جوانه های اولیه قرار نگرفته اما در طول دوره رسیدگی مورد استفاده میوه ها قرار خ واهد گرفت .
امروزه در بین کشاورزان مرسوم است که بعد از کشت و ایجاد ردیفهای آبیاری اقدام به پاشیدن کود فسفاته آمونیم در بین فاروها به مقدار زیاد می کنند که این عمل توصیه نمی شود .
با توجه به اینکه دانه های فسفر در نهایت شعاع 1 الی 2 سانتیمتری اطراف خود را تغذیه می کند یعنی در اصل کود ریشه است .
لذا به همین دلیل مورد استفاده ریشه گیاه که به اعماق نفوذ می کند قرا رنمی گیرد و رشدی که بعد از کودپاشی به چشم می خورد مربوط به آمونیم موجود د رکود است .
به هنگام شخم پاییزه نیز کود فسفات آمونیم توصیه نمی شود زیرا در اثر ابشویی آمونیمموجود در کود شسته شده و فقط فسفات باقی می ماند .
بهتراست در این مرحله کود فسفات به زمین اضافه شود و بعد برای اینکه جوانه ها رشد جهشی داشته باشند کود اوره را به صورت سرک پاشی بعد از کشت و زمان اولین آبیاری اضافه شود .
کود دیگری که برای خربزه توصیه می گردد انواع کودهای پتاسه است .
اغلب زمینهای خرزه کاری در خراسان کمبود پتاس را نشان می دهند .
لازم به ذکر است کود سولفات پتاسیم قبل از کاشت به خاک اضافه می شود ولی در صورت استفاده از کروروپتاسیم عملیات کودهی باید به صورت سرک و در زمان آبیاری انجام گیرد .
استفاده از کودهای پتاسه باید با آزمایش خاک توصیه شود اما به طور کلی حداقل پنجاه کیلوگرم کود پتاسه و در یک مرحله به صورت ریشه یا سرک توصیه می گردد .
بهتر است در زمینهای شور ا زکود سولفات پتاسیم استفاده شود زیرا کلرورپتاسیم باعث تشدید شوری خاک می گردد .
کودهای ریزمغذی با کشت پیاپی خربزه در زمینهای خربزه کاری زمینها معمولا از نظر مواد غذایی و عناصر میکروالمنت تهی شده و در طول رشد علائم کمبود در گیاه ظاهر می گردد .
در صورت استفاده از کودهای ریزمغذی قبل از کاشت می توان از کود کامل میکرو با توجه به آزمایش خاک استفاده کرد در شرایطی که خاک آزمایش نشده باشد معمولامقدار 15 کیلوگرمدر هر هکتار کود به خاک اضافه می شود که این مقدار برای 2 تا 3 سال عناصر مورد نیاز را فراهم می کند .
چنانچه استفاده از کود قبل از کاشت امکان پذیرنگردد می توان به صورت محلول پاشی از انواع کودهای موجود در بازار استفاده کرد که بنابرترکیب کود موجود و توصیه کارخانه سازنده باید اقدام به محلول پاشی بر روی برگها نمود .
عملیات محلول پاشی باید حداقل دو مرتبه بر روی گیاه انجام گیرد مرحله اول در هنگام 8 تا 10 برگه شدن گیاه و مرحله دوم حدود 20 روز بعد می باشد.
توجه داشته باشید که در هنگام محلول پاشی با کودهای میکرو لازم است بلافاصله بعد از محلول پاشی مزرعه ابیاری گردد و یا محلول پاشی چند ساعت بعد از ابیاری انجام گیرد .
یکی از ریزمغذیهایی مهم که معمولا مجزا از کود کامل میکرو و به صورت سرک استفاده می شود اهن است که در ذیل به آن می پردازیم .
آهن به علت بالابودن pH خاک آهن قابل جذب در خاک بلوکه شده و عملا مورد استفاده گیاه قرار نمی گیرد .
لذا در این حالت از سکوسترن آهن به صورت سرک در مرحله داشت استفاده می شود .
مقدار مورد مصرف بنا بر نیاز 3 تا 5 کیلوگرم در هکتار می باشد که در هر ردیف 50 متری حدود 50 گرم به صورت محلول در آب داده می شود .
بعضی از دیگر ریزمغذیها سولفات روی ،سولفات مس و سولفات منیزیم می باشند که توصیه می شود حتما با آزمایش خاک و در خاکاهای که دجار کمبود هستند استفاده شود .
انواعی از خربزه بومی که در قدیم کشت می گردید به نامهای جباری و قصری که از لحاظ کیفیت میوه از انواع کنونی بسیار برتر بودند ولی به علت محصول بالای انواع امروزی نوع فعلی مرسوم به تخم اوشن کشت می گردد که با اضافه کردن کدهای ریزمغذی به همین گونه می توان کیفیت آن را تا حددی به سطح کیفیت نوع قدیمی رساند .
بعد از عمیات شخم و دادن کودهای لازم عمل دیسک زدن به منظور خرد کردن کلوخه ها ایجاد شده انجام می گیرد .
خاکای مناطق خربزه کاری در طول سالهای متمادی کاشت دچار فشردگی شده و کلوخه ها ی حاصل از عمل شخم بزرگ و فشرده هستند .
بنابراین عملا باید با دیسکهای سنگین اقام به خرد کردن کلوخه ها نمود .
تسطیح عملیات تسطیح که با عمل لولرزدن انجام می شود برای بهینه سازی مصرف اب می باشد که و اگر به طور کامل و خوب انجام گیرد در میزان مصرف آب صرفه جویی خواهد شد و راندمان آبیاری بالا خواهد رفت .
ضدعفونی بذر با توجه به شیوع بیماریهای قارچی که توسط عوامل موجود در خاک انتشار می یابد قبل از کاشت باید بذرها با یکی از سموم قارچ کش مانند کاریوکسین تیرام یا کاپتان وغیره ضدعفونی گردند .
برای ضدعفونی کردن معمولا بذرها مقدار کمی مرطوب شده که به خاطر ایجاد چسبندگی در سطح بذرها می باشد .
البته توصیه می شود که بذرها به صورت خشک توسط یکی از سموم قارچ کش ضدعفونی شود زیرا اثر سم در این حالت بیشتر است .
مقدار مصرف سم باید ب راساس توصیه بروشور سم و یا توصیه کارشناس حفظ نباتات منطقه انجام گیرد .
میزان بذر لازم با توجه به تراکم بودته در واحد سطح ه بین سه تا چهارهزار می باشد مقدار بذر توصیه شده با بذرکار بین 5 تا 7 کیلوگرم است که بعضا در روشهای سنتی تا 10 کیلوگرم نیز مصرف می شود .
تاریخ کشت تاریخ کاشت بذر در خراسان از اواسط فروردین شروع و تا اواخر اردیبهشت بوده ولی بهترین زمان کاشت از بیستم فروردین ماه لغایت دهم اردیبهشت است در صورتی که زودتر کشت گردد ممکن است سرماهای دیررس بهاره به جوانه هاآسیب زده و دیرتر از این اموقع کشت کرپه خواهد شد و محصول دیر به دست خواهد داد .
کاشت بذرکاری به دو صورت دستی و مکانیزه انجام می شود و در زمینهای کوچک بذرکاری دستی و در زمینهای بزرگتر به صورت مکانیزه می باشد .
کاشت با بذکرار کاشت مکانیزه به وسیله دستگاه بذرکار صورت می گیرد که اصول کار آن از دستگاه بذرکار چغندر ، با اندک تفاوتی گرفته شده است این دستگاه با در نظر گرفتن فاصله کافی بین ردیفهای اقدام به ریختن بذرمی کند .
فاصله ردیفها با یکدیگر 2 تا 3 متر و فاصله روی ردیفهای کشت 60-100 سانتیمتر در نظر گرفته می شود که در هر ریزش نازلها چند بذر در عمق 3 تا 5 سانتیمتری می ریزد یعنی عمق کاشت 2 تا 3 برابر طول بذر خربزه می باشد.
بعد از جوانه زنی و چندبرگی شدن گیاه سالم تر را انتخاب و اقدام به حذفگیاهان ضعیف تر می نمایند سپس به پای ساقه گیاه خاک داده و آن را در حهت امتداد بادهای فصلی می خوابانند .
لازم به ذکر است که در کشت مکانیزه عمق فاروهای آبیاری حدود 20 سانتیمتر است که تفاوت چندانی با کشت گندم نداشته و نهایتا 5 سانتیتمر بیشتر است .
کشت سنتی در این روش که بیشتر در زمینهای با وسعت کم انجام می گیرد بعد از عملیات آماده سازی اقدام به ایجاد جوی و پشته می کنند .
عمق جویها در حدد پنجاه سانتیمتر و عرض پشته ها بین 70 تا 80سانتیمت رمی باشد .
ابتدا جویها را که در جهت عمود بر شیب زمین است ایجاد کرده سپس اقدام به کاشت بذر به صورت کپه ای می نمایند .
بعد با ایجاد بندهای کوچک و پوشش آن با پلاستکی و کلش در فواصل پنج تا شش متری اقام به پرکردن جویها از آب می کنند .
اولین اب که به خاک اب معروف است موجب چسبیدن ذرات خاک به بذر می شود و گیاه اولین آب خود را جهت جوانه زنی دریافت خواهد کرد و کلا گیاه در خاک مستقر می گردد .
پیش رس کردن خربزه در بعضی مناطق خراسان خربزه کاران به صورت تجربی اقدام به پیش رس کردن خربزه می کنند بدین ترتیب که خربزه را در اواخر اسفند کاشته و برای اینکه سرمای زمستانه و سرماهای دیررس بهاره آسیبی به جوانه نزند بلافاصله بعد از قراردادن بذر در خاک یک سطح پلاستیکی از جنس مواد شفاف و یا پلاستیک به عنوان پوشش محافظ در روی محل گویچه ها (کپه ها) قرا رمی دهند .
یک نوع دیگر ا پیش رس کردن کاشت خربزه در زیر تونلهای پلاستیکی است .
در نوع اول کاشت بذر به صورت دستی بوده ودر زمینهای بزرگ همراه با صرف وقت و هزینه بالا می باشد و همان طور که در قبل نیز اشاره شد در نوع دوم خربزه های به عمل آمده کوچک خواهند بود .
داشت شروع مرحله داشت همان اتماممرحله کاشت و دادن خاک آب است .
بلافاصله بعد از اولین آبیاری بنا بر تاریخ کاشت به گیاه مدت 35 تا 45 روز خشکی داده و هیچ گونه آبیاری در این مرحله انجام نمی گیرد وارد امدن تنش خشکی به گیاه دو مزیت دارد : 1 – ریشه های گیاه در جستجوی آب مورد نیاز به اعماق خاک نفوذ می کنند و شبه وسیعی از ریشه ها را تشکیل می دهند در این حالت گیاه از حداکثر ذخیره آب طبقات مختلف خاک استفاده کرده و راندمان مصرف آب بالا می رود .
2 –مزیت دیگر از نظر تداخل آبیاری گندم و خربزه می باشد.
گندم اخرین آبهای خود را در اردیبهشت و خرداد دریافت می کند که با دریافت اولین آبهای زراعتهای سبز برگ تداخل دارد .
کشت خربزه این مزیت را دارد که در ابتدا فقطیک آبیاری احتیاج داشته و آب به راحتی می تواند صرف زراعتهای گندم شود بدون اینکه مشکلی را در بر دشاته باشد زمان تنش خشکی بین 25 تا 30روز توصیه می گردد ولی به علت نیاز آبی این مدت به 45 روز هم می رسد .
بعد از مرحله تشنگی گیاه کشاورزان اقدام به آبیاری می نمایند که بسته به مدار آب موجود بین 6 تا 10 روز متغیر است همراه با آبیاری و طویل شدن ساقه های خربزه کشاورزان پای بوته ها را خاک داده و جوی آبیاری را از بوتته دور می کنند این عمل به خاطر دورشدن رطوبت از طوقه ی گیاه و در نهایت جلوگیری از ابتلا به بیماریهای قارچی از جمله بوته میری می باشد .
ع مل دور کردن جویهای آبیاری یک یا حداکثر دو مرتبه در طول فصل رشد انجام می گیرد .
آبیاریهای بارانی برا یخرزه موفقیت امیز نیست زیرا باعث ابتلاء گیاه به بیماریهای قارچی شده و همچنین ریختن آب بر روی میوه موجب ترکیدگی پوست در خربزه می گردد .
البته مطالعاتی در جهت ابیاری قطره ای بر روی خربزه در حال انجام است .
هرس خربزه هرسخربزه یکی از اعمالی است که در مرحله داشت و به منظور حداکثر باردهی گیاه انجام می پذیرد .
در این عمل اقدام به حذف دستک وسط خربزه (ساقه اصلی) از بالای برگهای اولیه می نمایند .
دست اصلی خربزه معمولا قوی ترین و قطورترین دستک بوده و علاوه برمصرف بیشتین مواد غذایی گیاه بالاترین تراکم برگ را هم ایجاد کرده و به علت ایجاد سایه اندازی برگها روی یکدیگر و روی دستکهای فرعی باعث خلل در عمل فتوسنتز گیاه می شود همچنین دستک اصلی معمولا فاقد توانایی ایجاد گلهای زایا می باشد.
یکی دیگر از اعمالی که در عمل هرس انجام می گیرد حذف گلهای گیاه بر روی دستکهای باقیمانده تا بند ششم یا هفتنم ساقه است که به این عمل تراش هم گفته می شود .
علت حذف گلهای اولیه این است که با با حذف اندامهای زایشی مواد غذایی صرف جوانه ی انتهایی شده و علاوه بر طولانی تر شدن عمر گیاه موجب گسترش ان در واحد سطح نیز می گردد .
در ضمن میوه های تولید شده در بندهای پایین بسیار کوچک بوده و از مرغوبیت خوبی برخوردار نیستند .
حذف جوانه انتهایی بعد از اینکه گیاه به رشد مطلوب خد رسید خربزه های موجود در بوته ها احتیاج به حداکثر مواد غذایی جذب شده از طریق ریشه ها دارند لذا در این مرحله اقدام به حذف جوانه ی انتهایی می کنند و مواد جذب شده بعد از اینکه عمل صرف تغذیه میوه ها می شوند .
مزیت دیگر این عمل این است که با محدودشدن رشد رویشی از پراکنش گیاه در سطح مزرعه جلوگیری کرده و رفت و امد کارگران در بین ردیفها ساده ترت می شود .
در صورتی که عمل هرس خربزه به طور کامل و خوب انجام گیرد در بالا رفتن کیفیت خربزه های تولیدی تاثیر بسزایی خواهد داشت ولی در سالهای اخیر با زیاد شدن سطح زیرکشت خربزه کمتر به هرس خربزه توجه می شود .
یکی از اعمال داشت مبارزه با افات و بیماریها بوده که در فصل آینده توضیح داده خواهد شد .
مباره با افات و بیماریها شته اولین آفتی که تقریبا بعد از ظهور برگهای اولیه به گیاه حمله می کند شته است بنابراین اولین مبارزه نیز در خربزه علیه شته جالیزمی باشد.
شته جالیز که افت مشترک جالیز و پنبه است با نام علمی Aphis gossypii Glover از خانواده Aphididae و راسته Homoptrea می باشد .
حشره مزبور پلی فاژ و چند میزبانه بوده و به گیاهانی مانند خیار ، خربزه ، هندوانه ، کدو ، پنبه ، کنف ، بادمجان ، توتون ، گوجه فرنگی ، کنجد و بعضی اوقات پسته و مرکبات نیز حمله می کند .
رنگ شته از سبزپررنگ تا سبز مایل به زرد و یا خاکستری مایل به سبز تغییر می کند .
طول حشره 8/1 میلیمتر و عرض آن در ناحیه شکم 9/0 میلمیتر است .
طرز خسارت شته به صورت حمله هزاران شته به گیاه به خصوص جوانه انتهایی بوده باعث پیچیدگی برگها می شود و با مکیدن شیره پرورده ی گیاه موجب تضعیف گیاه میزبان شده که پیچیدن برگها موجب افت فتوسنتز نیز می گردد .
یکی دیگر ا زمشکلاتی که شته ایجاد می کند انتقال بیماریهای ویروسی است .
مبارزه از ا«جایی که شته در زمستان زیر علفهای هرز بسر می برد و در سال بعد فعالیت خود را آغاز می کند یکی از راههای مبارزه با آن مبارزه با علفهای هرز مزارع در فصل زمستان می باشد .
در زمان حمله آفات باید با استفاده از سموم سیستمیک مانند متاسیستوکس و دیمیکرون اقدام به سمپاشی نمود ولی اگر میوه ها رسیده و نزدیک برداشت باشد باید از سموم کم دوام با دوره کارنس کم مانند پریمور استفاده شود .
در بعضی کشورها با توجه به ایکه سموم دفع آفات به تدریج از رده خارج می شوند اقدام به مبارزه بیولوژیکی می شود از دشمنان طبیعی شته ها کفشدوزک ها هفت نقطه ای و زنبور آفیدید هستند که با پرورش این حشرات و رهاسازی در مزارع اقدام به از بین بردن شته ها می کنند .
عسلک خربزه با نام علمی Bemisia tabaci آفت اصلی پنبه بوده اما در روی گیاهانی نظیر خربزه ،هندوانه ، کدو ، طالبی ، لوبیا ، کنف و حتی علفهای هرز ی نظیر سلمه و تاجریزی نیز خسارت وارد می کند .
طول حشره بالغ ماده حدود 1/1 تا 2/1 میلیمتر و عرض بدن با بالهای باز حدود 5/2 میلمتر می باشد .
رنگ اصلی زرد لیمویی است ولی به دلیل پوشیده شدن سطح بدن و بالها از گرد مومی سفید ، رنگ ظاهری حشره سفید به نظر می رسد .
تخمها بیضوی و تخم مرغی شکل که دارای دنباله ی کوتاهی است که در نسج برگ فرو می رود .
نوزاد حشره به محض خروج از تخم تا ظهور حشره کامل 3 مرحله لاروی و یک مرحله شفیرگی یا پویاریوم را طی می کند .
لارو (پوره) سن اول خیلی ریز و دارای 3 جفت پا با بدنی بیی شکل و کشیده و به رنگ زرد روشن است .
این نوزاد در پشت برگ بوده و در ابتدا دارای حرکت مختصری می باشد پس از زمان کوتاهی با فروبردن انندام مکنه خود در نسج برگ در تمام دوره پورگی ثابت می ماند بعد از گذشتن 3 مرحله شفیرگی فرا می رسد که در این دوره حشره بی حرکت بوده و تغذیه نم یکند .
طرز خسارت این آفت نه تنها از راه تغذیه و مکیدن شیره نباتی سبب ضعف بوته های خربزه می شود بلکه با ترشحات خود باعث چسبندگی برگ ها نی زم ی گردد حشره کامل و نوزادهای ان خرطوم خود را در بافتهای پشت برگ فرو برده و شیره گیاه را می مکند در نتیجه مقدار آب و مواد ازته بافتها کم شده ودر صورتی که حمله آفات شدید باشد ج وانه ها و اعضای میوه دهنده نبات ضعیف و به تدریج زرد شده و می خشکند .
در سطح برگهای افت زده لکه های ارغوانی به وجود می آید .
مدفوع حشره چسبنده و غلیظبوده ودر پشت برگهای الوده به وضوح دیده می شود .
با افزایش رطوبت هوا مدفوع چسبنده کانون رشد و نمو قارچهای ساپروفیت شده و اغلب دوده ای و سیاه می شوند وزش بادهای تابستانه شیره را به گرد و غبار هوا آلوده و کثیف می نماید .
مبارزه به محض خاتمه فصل براشت مزرعه باید شخم عمیق زده شود تا پناهگاههای حشره از بین برود .
بهترین زمان برای اجرای سم پاشی مواقعی است که تراکم آفت به طور متوسط 5 پوره در یک برگ بوده و اکثر جمعیت در حالت سنین یک و دوی پورگی باشند .
برای مبارزه شیمیایی استفاده از یکی از سموم سیستمیک نظیر امیتراز یا آندوسولفان باعث نابودی این آفت می شود .
تریپس یکی از افات مکنده با نام علمی Thrips solanaceorum portsch در خربزه که چندمیزبانه بوده تریپس است .
اگر مبارزه با شته به موقع انجام گیرد با همان مبارزه کنترل شه و احتیاج به مبارزه جداگانه ندارد.
کنه تار عنکبوتی کنه تار عنکبوتی خربزه با نام علمی Tetranychus urtica koch آفتی است چندمیزبانه و به گیاهانی مانند پنبه ، چغندرقند و گیاهان جالیزی حمله می کند .
یکی دیگر ا ز میزبانهای این آفت علفهای هرز هستند به خصوص پیچک کنه ی تار عنکبوتی جانوری ریز و تقریبا بیضی شکل است و حدود 4/0 -5/0 میلمیتر طول جانور ماده و حانور نر حدود 3/0 – 4/0 است رنگ کنه در بهار سبز مایل به زرد و در تابستان و زمستان به رنگ قرمز نارنجی در می اید این کنه به نه ی دو نقطه ای نیز معروف می باشد .
کنه با تنیدن تار بر روی برگهای گیاهان و تغذیه از شیره گیاهی موجب ضعف گیاهان می شود در نتیجه برگها زرد رنگ شده و در نهایت می خشکند برگهای الوده به آفت غبار آلود به نظر می رسند .
مرحله ظهور افت در خربزه نزدیک به رسیدگی و اولین چین بوده لذا قبل از اینکه گیاه به آفت متبلا گردد یک مبارزه علیه آفت لازم به نظر می رسد زیرا بعد از حمله ی آفت حتی در صورت مبارزه ، زیاد موفق نبوده و آسیبهای وارده غیرقابل جبران خواهد بود .
با توجه به اینکه زمان ظهور آفت که تقریبا مقارن با رسیدن خربزه است (حدود مرداد ماه ) لذا در مبارزه و سم پاشی باید به دوره ی تجزیه سم توجه کافی دشت .
در مورد خربزه می توان به سمومی نظیر سیترازون ، نئورون یا تترادیفون اشاره کرد .
سموم کنه کش را می توان به صورت مخلوط با سایر سموم به کاربرد و همزمان سم پاشی علیه نه و سایر آفات را به صورت توأم انجام داد .
مگس خربزه یکی از مهمترین آفات خربزه که در هر سال خسارتهای زیادی به خربزه کاران وارد می کند و همچنین به علت هزینه های زیاد سم پاشی موجب بالا رفتن هزینه های داشت می گردد مگس خربزه است .
این حشره با نام علمی Miopardalis pardalian و از راسته دوبالان Diptera علاوه بر خربزه به دیگر محصولات صیفی که ا زخانواده کدوئیان هستند مانند خیار ، طالبی ، گرمک ، خیارچنبر و کدو نیز حمله می کند .
از نظر ظاهری حشره کاملا مگسی است که نر آن 5/4 و ماده آن 5/5 میلیمتر طول دارد .
رنگ عمومی مگس زرد نارنجی که از کرکهایی بلند به رنگ زرد طلایی پوشیده شده است .
فرق سر قهوه ای و بالها شفاف و در جهت عرض دارای سه نوار زرد رنگ است که دو نوار داخلی تقریبا مستقیم و نوری که در طرف راس بال قرار گرفته خمیده و زاویه دار می باشد .
تخمهای مگس کوچک و سفید رنگ استوانه ای و در دو طرف باریک و طول آن 1 تا 2/1 میلیمتر و عرض آن 2/0 میلمتر و قطرش 75/1 میلیمتر می رسد .
شفیره ان به رنگ قهوه ای روشن و منقوش به نوارهای حلقوی و به رنگ زرد کاهی است طول شفیره 8/5 و عرض آن 5/2 میلیمتر است .
طرز خسارت حشره ماده مگس خربزه به وسیله تخم ریز خود پوست میوه ج وان میزبان را سوراخ کرده و تخم خود را در انجا می گذارد سپس لاروهای جوان به داخل گوشت میوه پیشرفت کرده و ضمن تغذیه دالانهای زیادیدر گوشت میوه به وجود می آورند .
نسوج مجاور این بافتها سخت و قهوه ای رنگ می شود میوه های جوان مبتلا ممکن است خشک شده و بریزند .
میوه های بزرگ مبتلا روی بوته باقیمانده ولی رشدشان متوقف می شود .
و این حالت خصوصا روی خیار اتفاق می افتد .
بعضی از میوه های بزرگ مبتلی ممکن است کاملا برسند ولی درداخل آنها پر از کرم است .
محل تخم ریزی مگس را روی پوست میوه با قطره صمغی که تشکیل شده است می توان تشخیص داد .
میزان خسارت مگس خربزه در ایران دقیقا تعیین نشده ولی گاهی ممکن است تمام محصول مزرعه کرمو غیرقابل برداشت باشد مگس خربزه زمستان را به صورت شفیره در عمق 10 تا 12 سانتیمتری زیر خاک می گذراند و در اواسط بهار موقعی که خربزه شروع به گل دادن نمود ظاهر می شود .
مگس ماده به وسیله ی نیش خود میوه را سوراخ کرده و از شیره ای که خارج می شود تغذیه می نماید ولی حشره نر مستقیما نیش نزده بلکه از شیره باقیمانده جای نیش مگس ماده استفاده می نماید .
مگسهای نر و ماده پس ا زیک هفته با یکدیگر جفت گیری نم وده و حشره ماده تخمهای خود را به طور منفرد و با تخم ریز کوچک خود اغلب در زیر پوست میوه و یا گاهی روی آن می گذارد .
طول عمر حشره تا دو ماه ممکن است طول بکشد و هر مگس ماده جمعا 100 تا 125 عدد تخم گذاشته ولی در هر میوه یک تخم می گذارد التبه تعداد سوراخها روی میوه مربوط به این می باشد که ممکن است چندین مگس روی یک میوه تخم ریزی کرده باشند در این صورت هر میوه دارای چند عدد کرم خواهد بود .
در میوه های پوتس نازک جای تخم ریزی مگس معمولا نمایان بوده گاهی ممکن است مگس ماده برای تخم ریزی چند سوراخ روی یک میوه ایحجاد نماید ولی فقط در یکی از آنها تخم خود را می گذارد .