دانلود تحقیق راهکار برای صرفه‌جویی آب مصرفی و کشاورزی

آب نیروی محرکه‌ی کشاورزی در جهان به شمار می‌رود و توسعه نیز باالطبع با توجه به منابع آب و شیوه‌های آبیاری مقدور است، اما گزارش کارشناسان از وضعیت نگران کننده روند رو به رشد اراضی در معرض شور و ماندابی شدن، کمبود آب موردنیاز و تجمیع آن با کمبود و نارسائیهای مختلف از جمله مسائل مربوط به امکانات اجرایی و تأمین اعتبار، نارسایی در ارتباط‌های فنی و تبادل نظرهای کارشناسی، عدم توجه به تجارب دیگر کشورها موجب به خطر افتادن کشاورزی و کشت آبی و در نهایت امنیت غذایی خواهد شد.

علاوه بر این به امر بهره‌برداری و نگهداری نیز بهای کافی داده نمی‌شود.

به نظر می‌رسد چاره کار در افزایش تحقیقات کاربردی، آموزش و ترویج راهکارهای آبیاری و زه‌کشی به منظور صرفه‌جویی در مصرف آب کشاورزی و سایر بخش‌ها نهفته است که از آنجا که مصرف آب در این بخش تا 95٪ آب مصرفی را به خود اختصاص می‌دهد از اهمیت بیشتری نسبت به سایر بخشها برخوردار می‌باشد لذا این مقاله از یک مقدمه و 6 بخش تشکیل شده است: 1- صرفه‌جویی چیست؟

2- سخنان آیات عظام در مورد صرفه‌جویی آب 3- آب فرهنگ مذهب در گذر زمان 4- در مورد آب آیا می‌دانید که؟

5- شیوه‌های صرفه‌جویی در آب مصرفی بخش کشاورزی و 6 راه‌های صرفه‌جویی در مصرف آب خانگی؛ در پایان نیز پیشنهادات و منابع تحقیق آمده است.

مقدمه

به نام خدایی که آب آفرید
ز آب آمده زندگی را پدید‌

چو یزدان به گیتی ره نو گشاد
گیاه و دد و دام و مردم نهاد

همه تشنه‌ی آب پاک آمدند
از او زنده بر روی خاک آمدند


اگر چه در سال 1386 شعار بین‌المللی سازگاری با کم آبی بود اما این واقعیتی است که هر روز بیش از پیش واقعیت زندگی ما شده و هرگز کهنه نمی‌گردد.

آب قدمتی به طول تاریخ بشر و ریشه‌ای به عمق همه‌ی باورها و فرهنگ‌ها دارد.

پیشینیان معتقد بودند که زمین مخلوق آب و زندگی مولود آن است.

و ما نیز باور داریم که عرش خداوند بر آب استقرار یافته و خداوند هر چیزی را از آب زنده گردانیده است.

با مروری بر تاریخ ایران نیز معلوم می‌شود که از 6000 سال قبل به این طرف جای پای آب را در سازه‌ها و بناها و ...

می‌بینیم، اما از دهه‌ی آخر قرن بیستم تاکنون موضوع آب به اندازه تمام تاریخ آن مورد بحث قرار گرفته است و این دغدغه نه فقط بحث سران، بلکه دغدغه‌ی اکثر افراد بشر است به طوری که کارشناسان گفته‌اند در دو دهه‌ی آینده از هر سه نفر انسان روی زمین دو نفر استرس آب خواهند داشت.

امروزه نیز مطابق آمار رسمی حداقل 2/1 میلیارد نفر از مردم جهان به آب سالم بهداشتی و 4/2 میلیارد نفر نیز به سیستم دفع بهداشتی فاضلاب دسترسی ندارند.

همچنین روزانه 3 هزار کودک نیز جان خود را به خاطر آب و بیماریهای ناشی از آن از دست می‌دهند.

این کره خاکی را آب فرا گرفته که تنها 3٪ آن شیرین است و نزدیک به این آب شیرین هم به لحاظ اقتصادی و فنی قابل دسترسی نیست.

اگر همه‌ی آب‌های موجود دنیا را در یک گالن فرض کنیم کل آب شیرین به اندازه یک قاشق چای خوری است تا جایی که یکی از صاحب‌نظران گفته است: جهانی که به اندازه یک قاشق آب دارد.

در این میان کشور ما ایران از اولین تمدنهایی است که به مقوله آب پرداخته است و بعضی تمدن آن را تمدن آبی نامیده‌اند اما همین کشور 85 درصد سطح آن در مناطق خشک و نیمه خشک و فراخشک قرار گرفته است و متوسط بارش آن بارش جهانی است و در حالی که یک درصد از جمعیت جهان را در خود جا داده، تنها یک سوم منابع آب تجدیدپذیر را در اختیار دارد، پس برای زندگی همراه با رفاه و سلامت گریزی جز پرداختن جدی به مشکل آب نداریم.

ما اول باید باور کنیم که کشور کم آبی هستیم و این باور باید در بین مردم و برنامه‌ریزان به طور عمیق نهادینه بشود، دوم اینکه باید باور کنیم چاره‌ای جز سازگاری با کم آبی نداریم یعنی شرایط زندگی خود را باید با کم آبی سازگار کنیم و سپس باید برنامه‌ریزی داشته باشیم، راهکار اجرایی تدوین نمائیم و به مرحله‌ی اجرا بگذاریم و برای تدوین این راهکارها باید به دنبال میراث گرانقدر خود باشیم و در نهایت سازگاری با کم آبی را تبدیل به فرهنگ کنیم: گیاه کم آب بر، درخت کم آب بر، صنعت کم آب‌بر، انسان بهینه مصرف و در نهایت کشور کم مصرف و اینگونه است که ضرورت پیدا کردن راهکارهایی برای صرفه‌جویی در مصرف آب خودنمایی می‌نماید.

صرفه‌جویی چیست؟

صرفه‌جویی به معنی کم مصرف کردن نیست، بلکه جلوگیری از مصارف غیرضروری می‌باشد.

در واقع همان بهینه مصرف کردن است.

صرفه‌جویی در مصرف، درست مصرف کردن، بهینه مصرف کردن و مصرف اقتصادی هر چه که هست یک مفهوم بیشتر نیست و آن درنظر گرفتن صرفه و صلاح همگان در مصرف است.

صرفه‌جویی به هیچ عنوان یک مفهوم شخصی و حتی اجتماعی در داخل مرزهای یک کشور نیست.

صرفه‌جویی باور و تفکری است که نهایتا به صلاح جامعه، بشریت و زمین و زمانی است که خداوند برای زندگی کردن در اختیار ما گذارده است و در حقیقت شکرگزاری به درگاه الهی است.

فرهنگ‌سازی و وجدانی کردن این باور البته کار سختی است.

هنوز حتی در کشورهای اروپایی با وجود تمام توان رسانه‌ای و فرهنگی که دارند لحظه‌ای از یادآوری و آموزش این فرهنگ غافل نیستند.

در کشور ما که سالها منابع و سرمایه‌های نسل‌های آینده ارزان در اختیار مردم قرار گرفته است، به ظرافت و شیوه‌های پیچیده‌تری برای پذیرش و رعایت فرهنگ صرفه‌جویی از جانب عامه نیاز میباشد.

مردم باید بیاموزند که صرفه‌جویی یک دستور حکومتی نیست و منافع آن اجتماعی و جهانی است نه سیاسی.

حقیقتی متأسفانه در سهمیه‌بندی بنزین و شعارهای کم مصرف کردن همیشه سیاسی شده است و مردم هم همیشه در پی راهی برای رعایت نکردن آن.

سخنان آیات عظام در مورد صرفه‌جویی آب آیت الله مکارم شیرازی: با اشاره به داستان حضرت یوسف فرمودند: در گرفتاریها نباید دچار وحشت بشویم بلکه باید با استقامت بر سختی‌ها غلبه کنیم ایشان همچنین بیان نمودند بهترین راه مقابله با خشکسالی صرفه‌جویی است.

آیت الله نوری همدانی: اسراف یکی از گناهان بزرگ است و باید در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم.

آیت الله موسوی اردبیلی: آب را باید مثل هوا و خاک نعمت خدا بدانیم همچنین ایشان فرمودند: هنوز با وجود دریاها، آب زیرزمینی، آب اقیانوسها و نزولات جوی انسانها در مضیقه نیستند.

ولی با این حال باید در مصرف آب صرفه‌جویی و از این نعمت الهی درست استفاده کنیم.

آب، فرهنگ، مذهب در گذر زمان چهار هزار سال قبل پادشاه آشور با ایجاد دریاچه مصنوعی زمین‌های لم یزرع اطراف دجله و فرات را به باغ‌های سبز و خرم تبدیل کرد.

آبیاری به کمک رودخانه هم بیش از 5000 سال پیش از میلاد در چین رواج داشته است.

از کارهای نیک نزد اهورا مزدا در اوستا آبیاری بوده و گفته شده که زمین‌های بایر و بیابانها جایگاه اهریمنان و دیوان است.

در اوستا، آناهیتا (ایزد بانوی آبها) که گردونه‌ی او را در آسمانها چهار اسب ابر و باران و ژاله و شبنم می‌کشیدند که یکی از بزرگ ایزدان پیش از زرتشت بوده و معبد او در کنگاور و فارس نمایان است مورد ستایش بوده است و هم مرتبه مهر (میترا) و اورمزد (اهورامزدا) قرار می‌گیرد.

در آیین زرتشت آب پاک است و مظهر پاکی‌ها و همیشه نیز باید پاک بماند، زرتشت از اهورامزدا خواست که رودها را لبالب نماید و به پیروان خود می‌آموزد که آلوده کردن آب به هر شکل و گونه خلاف دین و کاری اهریمنی است.

شاهان هخامنشی همه‌ی کسانی را که با آبیاری زمین‌های بایر را آباد می‌کردند تا پنج نسل از مالیات معاف می‌کردند.

در تورات به سه مورد وسایل آبرسانی اشاره شده است: 1- در آیه 26 می‌گوید: رمه‌داران اسماعیل با کمک اهالی در «جرو» بدنبال چاههای حفر شده توسط ابراهیم در 1700 قبل از میلاد می‌گشتند.

2- در قرن هشت قبل از میلاد هزطکا پادشاه یهود یک استخر و یک مجرای آب ساخت تا آب را به داخل شهر اورشلیم بیاورد.

3- زنان سامره با یک دیگ مخصوص از یک چاه عمومی که توسط یعقوب به اهالی هدیه شده بود استفاده می‌کردند.

سناجریب بنیانگذار پادشاهی آشور در 700 سال قبل از میلاد برای آبیاری باغ‌های معلق نینوا طبق محاسبه دانشمندان به روزی حدود 3000 هزار کیلو آب نیاز داشت، از آنجا که سطح باغها از رودخانه‌ها خیلی بالاتر بود، سیستمی عجیب را ابداع کرده بود، استوانه‌هایی که درونشان میله‌ای چوبین قرار داشت و دور میله توسط پوست درخت نخل مارپیچهایی درست کرده بودند که با چرخش مارپیچ آب از پایین به بالا منتقل می‌شد.

در درون ایلام و ماد اخبار بیشتری در مورد آبیاری به دست آمده است، در حفاری‌های شوش نوعی چاه وجود دارد که از آن آب را با چهارپایان به سطح زمین می‌رساندند.

در دوره هخامنشی قسمت اعظم دعای شاهان نجات ایران در سایه توجهات اهورامزدا و آناهیتا جهت رفع خشکسالی بوده است.

در کاوش‌های اخیر در زیر صفه تخت جمشید زه‌کش و هدایت آب را یافته‌اند، بنا به دستور کوروش بر روی دیاله سدی از چوب و خاک بسته بودند و در همین دوره نخستین تلاشها برای بستن سد بر روی کارون و فرات بعمل آمد، بر روی رود کر نیز بندهایی زده شد تا زمین‌های اطراف تخت جمشید را آبیاری کنند، در دوره اشکانیان نیز به آب و آبیاری توجه می‌شد که ادامه روش دوران سلوکی بود، ساسانیان نیز به روشهای نوین آبیاری توجه بسیار مبذول داشتند زیرا کشاورزی درآمد عمده آنان را تشکیل می‌داد، آنها سیستم آبیاری دیاله را گسترش دادند به طوری که آبیاری جنوب ایران در زمان خسرو اول به درجه بالای خود رسید.

در زمان شاپور اول ارتش شکست خورده والرین رومی که 7000 نفر بود و به اسارت ایرانیان درآمده بود برای ساختن سد شاد وران شوشتر به کار گرفته شد.

دوره ال بویه نیز از نظر آب یکی از درخشانترین دوره‌های فنی است، لازم به ذکر است در بین آئین‌ها و مذاهب مختلف رودها و آبها همیشه مقدس بوده‌اند.

هندیان رود گنگ، مصریان رود نیل، کلدانیان رود فرات و مسیحیان رود اردن را مقدس می‌دانند.

عیسی در رود اردن غسل تعمید داده شد و حضرت یحیی گناهکاران را در این رود غسل می‌داد، در انجیل متی باب سوم نوشته شده است که «من آنانی را که از گناهانشان توبه می‌کنند با آب غسل می‌دهم».

در مذهب شینتو نیز در تمام مراسم عبادی از آب برای پاکیزه ساختن بدن فرد و مکان خاص استفاده می‌شود، در اسلام نیز مانند یهودیت و مسیحیت آب ماده پاک کننده محسوب می‌شود.

در اسلام قبل از ادای نمازها باید با آب وضو گرفت، مرده‌ها را باید با آب شست، غسل نیز تنها با آب ممکن است، نوزادان نیز باید با آب شسته شوند.

در دین اسلام علاوه بر زمزم که چشمه‌ای مقدس است، همه‌ی آبها و رودها مقدس هستند و مسلمانان استفاده بهینه از آب را عبادت می‌پندارند و اسراف آب گناهی بزرگ است.

در مورد آب آیا می‌دانید که؟

آیا می‌دانید که تنها 36٪ از منابع آب شیرین جهان در کشور ما وجود دارد؟

آیا می‌دانید که افت سفره‌های آب زیرزمینی در مشهد بین یک تا سه متر گزارش شده است؟

آیا می‌دانید که یک سیفون معیوب در هر ساعت 40 تا 100 لیتر را هدر می‌دهد؟

آیا می‌دانید که یک خانواده متوسط در ایران 42٪ آب تخصیص داده شده در منزل را روانه فاضلاب می‌کند؟

آیا می‌دانید که سالانه حدود 16 میلیون کودک زیر 5 سال به علت کمبود آب آشامیدنی سالم جان خود را از دست می‌دهند؟

آیا می‌دانید که تنها 3٪ از آبهای کره زمین شیرین می‌باشد؟

و از این مقدار نیز در یخ‌های قطبی و خارج از دسترس انسان است؟

آیا می‌دانید که ذخایر آب شیرین جهان هر سال کاهش می‌یابد و تا 25 سال دیگر نیمی از جمعیت جهان با کمبود آب شیرین مواجه می‌شوند؟

آیا می‌دانید که که هم اکنون جمعیت دنیا آب کافی ندارند؟

آیا می‌دانید که در مناطق روستایی تنها 29٪ مردم به منابع آب دسترسی دارند و تعداد کسانی که از تأسیسات بهداشتی استفاده می‌کنند حتی به 13٪ نمی رسد؟

آیا می‌دانید که بر پایه تخمین‌های سازمان بهداشت جهانی 80٪ بیماری هایی که گریبانگیر انسان است مستقیماً با آب سر و کار دارند؟

آیا می‌دانید که 75٪ مردم جهان سوم از داشتن آب بهداشتی سالم محروم هستند؟

آیا می‌دانید که متوسط بارندگی سالانه در اروپا 750 میلی لیتر در آسیا 500 میلی لیتر و در ایران تنها 250 میلی لیتر است؟

آیا می‌دانید که هر ایرانی در زمان استحمام 6 برابر و در هر بار مسواک زدن 26 برابر یک اروپایی آب مصرف می‌کند؟

آیا می‌دانید که چکه شیر آب می‌تواند یک مخزن 1000 لیتری را یک شبه خالی کند؟

آیا می‌دانید که مصرف آشکار آب برای هر نفر در روز حدود 300 لیتر است اما مصرف نهان برای هر نفر در حدود 6000 لیتر است؟

آیا می‌دانید که سرانه ی آب برای هر ایرانی در سال‌های 1340 و 1378 به ترتیب 8600 و 2100 متر مکعب بوده است و این مقدار در سال 1358 به 1750 متر مکعب رسیده و پیش بینی می‌شود در سال 1400 به 1300 متر مکعب برسد؟

و با کاهش این مهم به کمتر از 1000 متر مکعب در سال کشور با بحران جدی کم آبی رو به رو خواهد شد؟

آیا می‌دانید که هر فرد روزانه حداقل 160 لیتر مصرف می‌کند؟

آیا می‌دانید که شیر آبی که هر ثانیه یکبار چکه می‌کند سالانه 6000 لیتر آب را هدر می‌دهد که همین میزان می‌تواند آب مصرفی روزانه 40 نفر را تأمین کند؟

آیا می‌دانید آبی که هر شخص در موقع آبیاری یک ساعته باغچه هدر می‌دهد می‌تواند مصرف روزانه یک خانواده چهار نفری را تأمین کند.

شیوه‌های صرفه جویی در آب مصرفی بخش کشاورزی توجه به قناتها از نظر حفر، پاکسازی، لایروبی، ترمیم و نگهداری به عنوان مهم ترین منبع آبی در بحث خشکسالی ساماندهی چاههای کشور و جلوگیری از حفر چاههای مخفی و بی مجوز.

احداث چاههای جدید.

تحویل آب به صورت حجمی به بهره برداران بخش کشاورزی.

تجهیز منابع آب سطحی و زیرزمینی به ابزارهای اندازه گیری.

احداث آب بندان ها و اصلاح و بهبود و مرمت آنها خصوصاً در شمال کشور که فواید چند منظوره زیادی دارند.

کشت محصولات گلخانه ای.

یکپارچه کردن زمین‌های کشاورزی و اقتصاد معیشتی.

نصب و تعویض کنتورهای معیوب کانال‌های بتنی.

ایجاد سدهای کوتاه و انحرافی و سدهای سطحی و زیرزمینی کوچک و بزرگ.

الگو قرار دادن روش تسطیح لیزری به منظور افزایش راندمان آبیاری در مناطق مساعد این روش مانند خوزستان.

ایستگاه خطوط انتقال آب و ایستگاه‌های پمپاژ.

تجهیز و نوسازی اراضی.

زهکشی زیرزمینی و استفاده از شبکه‌های فرعی آبیاری.

لوله گذاری و پوشش کانال ها.

پرهیز از شیوه‌های قدیمی آبیاری مثل غرقابی.

استفاده از آبیاری تزریقی که موجب صرفه جویی آب بیش از 90٪ می‌گردد.

جلوگیری از هدر رفتن آب‌های جاری، سیلاب ها، هرز آب ها، باران و نزولات از طریق سدها.

استفاده از سیستم آبیاری قطره ای یا بارانی در گلخانه ها که می‌تواند دو تا سه برابر مساحت قبل از سیستم را پوشش دهد.

ایجاد درختستان‌های مقاوم به خشکی و گیاهان شورپسند.

اصلاح شیوه‌های آبیاری.

تغییر شیوه‌های کشت برنج، گندم و سیب زمینی.

انتقال آب به خصوص از طریق لوله‌های انتقال.

جلوگیری از کشت گیاهان با نیاز آبی بالا.

احداث استخرهای ذخیره آب.

تغییر ساعت آبیاری از روز به شب برای کاهش تبخیر.

توسعه ی عملیات آبخوان داری و آبخیزداری.

ترویج آبیاری نوین.

پیدا کردن منابع آبی جدید.

جایگزینی و بازچرخانی پساب ها و فاضلاب شهری و خانگی به جای آب مصرفی در کشاورزی و آوردن آنها به چرخه ی تولید.

احداث سیستم‌های مکانیزه و پیشرفته مانند شیوه ی قطره ای و انواع آنها، بارانی و...

لایروبی مسیرهای انتقال آب زیرزمین‌های کشاورزی به طوری که آب از بستر خود خارج نشده و هدر نرود.

مواظبت از ‌آبها برای آنکه به سموم دفع آفات گیاهی و کودهای شیمیایی و فاضلاب خانگی و شهری و بیمارستانی، فضولات حیوانی آلوده نشوند زیرا این کار در حقیقت صرفه جویی در مصرف آب است.

ایجاد آب شیرین کن ها در سواحل جنوبی کشور برای بهره برداری از آب شور که علاوه بر ایجاد آب شیرین امکان دو بار برداشت محصول در سال را پدید می‌آورد.

استفاده از خوشاب ها (شیوه زراعتی سیلابی) در سیستان و رواج آن.

استفاده از سیستم آبیاری زیرزمینی تراوا (لوله‌های متخلخل اسفنجی) که حتی یک قطره آب نیز توسط این روش هدر نمی رود.

استفاده از پلیمرهای فراجاذب آب، زیرا با افزودن این ماده به خاک علاوه براینکه ظرفیت نگهداری خاک افزایش می‌یابد نفوذپذیری آب نیز در خاک‌های سنگین اصلاح شده و از میزان تبخیر آب در خاک کاسته می‌شود و در نهایت کارایی این مصرف آب آبیاری افزایش یافته و در مصرف آب صرفه جویی می‌گردد.

راههای صرفه جویی در مصرف آب خانگی زمان دوش گرفتن و آب کشی را کاهش دهیم، زیرا با هر دقیقه دوش گرفتن بین 20 الی 40 لیتر آب مصرف می‌شود.

هنگام صابون زدن شیر آب را ببندیم.

لگنی را از آب ولرم پر کرده و از آن استفاده کنیم.

از دوش تنها در آخر استحمام و برای آب کشی استفاده کنیم.

از وان حمام استفاده نکنیم زیرا ضروری نمی باشد.

کوتاهی موها زمان استحمام و آبکشی را کاهش می‌دهد.

از شیرهای سنسور و دوش‌های قابل تنظیم یا دسته اهرمی، شیرهای قطع و وصل و شیرهای پودرکننده و فشار شکن استفاده کنیم.

شیر فلکه و سایر شیرها را کم باز کنیم.

هنگام ولرم کردن آب برای پر کردن لگن، شیر‌ آب سرد و گرم را با هم باز کنیم.

هنگام اصلاح صورت از باز گذاشتن شیر آب خودداری کرده و مقداری آب گرم در کاسه ی اصلاح ریخته و با همان صورت را اصلاح کرده یا تیغ را شستشو دهیم و در پایا صورت را به سرعت بشوئیم.

در هنگام وضو گرفتن و انجام هر قسمت از وضو شیر آب را ببندیم.

موقع مسواک زدن جریان آب را قطع کنیم، یک لیوان را از آب پر کرده و مسواک را با آن خیس کرده و مسواک بزنیم و با همان لیوان آب دهان را آب کشی نماییم.

در هنگام مسواک زدن حداقل 9 لیتر آب در هر دقیقه به هدر می‌رود.

توالت را به لحاظ اتلاف آب آزمایش کنیم.

مقداری پودر مواد رنگی غیر روغنی نظیر لاجورد یا پرمنگنات اطراف دهانه کاسه توالت بپاشیم.

چنانچه بدون کشیدن سیفون مواد مذکور شسته شده و به داخل توالت تخلیه شود مشخص می‌شود سیفون دچار اشکال است و از این طریق حدود چهار صد و پنجاه لیتر آب در شبانه روز تلف می‌شود پس باید سیفون را تعمیر کنیم.

با قرار دادن یک بطری پلاستیکی یا آجر در درون مخزن سیفون مقدار آب آن را کاهش دهیم.

یک بطری پلاستیکی یک لیتری تهیه کنیم.

ابتدا مقداری شن و یا سنگ ریزه به دخل بطری بریزیم به طوری که تقریباً تا ارتفاع پنج سانتی متری کف بطری را پر کند.

سپس باقیمانده فضای بطری را با آب پر کنیم و در آن را محکم ببندیم.

اینک بطری را به گونه ای در درون مخزن آب سیفون قرار دهیم که مزاحم قطعات نشود.

با این شیوه می‌توان حدود بیست لیتر شاید هم بیشتر در مصرف آب روزانه صرفه جویی کرد بدون آن که به کارایی دستگاه سیفون و بهداشت توالت لطمه وارد شود.

اگر مخزن آب سیفون بزرگ باشد می‌توان حتی دو بطری پلاستیکی قرار داد.

ماشین را با پارچه و یک سطل آب بشوئیم.

کاهش شست و شوی حیاط و راه پله ها با آب و سعی کنیم با جارو زدن یا دستمال کشیدن نظافت را رعایت کنیم.

شیرهای آب را محکم ببندیم تا چکه نکند.

لوله‌های قدیمی را بازبینی، تعمیر یا تعویض نماییم.

در موقع استحمام یا شستن میوه و سبزی و سایر استفاده ها شیر آب را کم باز کنیم.

هنگام کف مالی ظروف شیر آب را ببندیم.

گل ها و باغچه‌های منزل را با آب پاش یا دستگاه اسپری آب بدهیم.

آب حاصل از شست و شوی سبزیجات و میوه ها را در باغچه ها و گلدان ها بریزیم.

تا تعمیر شیر آبی که چکه می‌کند سطلی را زیر آن قرار داده و از آن آب استفاده کنیم.

از بازی کردن بچه ها با آب (آب بازی) جلوگیری کنیم.

برای پر کردن لیوان یا بطری تا لیوان و بطری پر نشده، شیر را ببندیم تا آب سرریز نشود.

در امور باغبانی و باغچه منزل تا حد امکان از آب شرب استفاده نکنیم.

لوله‌های درون کار ساختمان تست شود تا ترکیدگی نداشته باشند.

برای گرم و سرد کردن آب از شیرهای مخصوص و سنسور استفاده کنیم تا آب هدر نرود.

هنگام تشنگی لیوان را در حدر نیاز آب کنیم تا پس خورده نشود یا آن که آنرا برای استفاده بعدی نگه داریم.

هنگام استفاده از ماشین ظرفشویی ظروف را خوب بچینیم و از تمام ظرفیت آن استفاده کنیم زیرا هر بار استفاده از ماشین ظرفشویی حداقل 100 لیتر آب مورد نیاز است.

برای استفاده از لباسشویی هنگامی آن را روشن کنیم که تا ظرفیت نهایی پر شده است زیرا هر بار استفاده از ماشین لباسشویی تا 200 لیتر آب لازم است.

از انداختن کاغذ توالت، دستمال کاغذی، نوار بهداشتی، سیگار و...

درتوالت ها و آبریزها خودداری کرده و آنها را در سطل زباله جای دهیم تا نیازی به کشیدن سیفون نباشد.

برای ذوب مواد منجمد بهتر است آنها را زودتر در هوای آزاد قرار دهیم تا مجبور نباشیم که آنها را در زیر شیر آب قرار دهیم.

برای بیرون آوردن یخ از قالب چند دقیقه صبر کنیم بهتر است تا آنکه با گرفتن قالب در زیر شیر آب، آب را هدر بدهیم.

در زمستان کنتور را با پشم شیشه و یا گونی و پلاستیک بپوشانیم تا از یخ زدگی و ترکیدگی و در نهایت از هدر رفتن آب جلوگیری کنیم.

هنگام حمام رفتن یا ظرف شستن به جای آنکه اول شیر آب گرم را باز بگذاریم و بعد شیر آب سرد را باز کنیم بهتر است که هر دو را با هم بازکنیم تا آب کمتری مصرف شود.

وقتی که مشغول استفاده از آب هستیم و تلفن زنگ می‌زند یا باید به آیفون جواب دهیم اول شیر آب را ببندیم.

پس از استفاده از ظروف و غذا خوردن فوراً آنها را بشوئیم زیرا اگر غذا درون ظرف خشک شود برای شست و شو به آب بیشتری نیاز داریم.

اگر لباس ها را با دست می‌شوییم در تشت لباس شویی ابتدا لباس‌های تمیز را بشوئیم و سپس در همان آب لباس‌های چرک را بشوئیم و سپس همان تشت را دوباره پر کرده آبمالی کنیم و در پایان آبکشی را به سرعت انجام دهیم.

قبل از شستن ظرف ها آنها را با دستما کاغذی یا پارچه پاک کنیم تا آب کمتری مصرف شود.

اگر ظرف ها را با دست می‌شوییم، آنها را با مواد پاک کننده در سینک پر آب ظرفشویی قرار داده و همان جا بشوئیم سپس آب کشی نماییم.

از آب به جای جارو استفاده نکنیم.

اگر از استخرهای سیار روباز داخل هوای آزاد استفاده می‌کنیم پس از استفاده روی آن را با نایلون ببندیم تا علاوه بر تمیز ماندن تبخیر نشود، همچنین در زمان تعویض آب استخر آب آن را برای گلدان ها و باغچه ها و شستشوی حیاط استفاده کنیم تا هدر نرفته باشد.

کنتور آب را مرتباً در حالیکه شیرهای مصرف بسته است کنترل کنیم تا از نبود نشتی و ترکیدگی لوله مطمئن شویم.

هنگام لکه گیری لباس، شیر آب را باز نگذاریم بلکه پارچه ای را مرطوب کرده روی لباس بکشیم.

شیر آبی را که به طور اتفاقی باز مانده یا چکه می‌کند فوراً ببندیم.

در هنگام مسافرت شیر کنتور را ببندیم کف آشپزخانه را با مواد مخصوص و دستمال تمیز کنیم یا از دستگاه بخارشو استفاده نمائیم.

چکه کردن و نشت آب از شیر و لوله ها موجب هدر رفتن مقدار زیادی آب می‌شود پس همواره شیرها را بررسی کرده و در صورت خرابی فوراً تعمیر نمائیم.

چند بطری آب آشامیدنی در یخچال بگذاریم تا ناچار نشویم شیر را برای خنک شدن باز بگذاریم.

استفاده از چند تکه یخ هم مفید است.

باغچه ها را در ساعات خنک مثل صبح زود یا غروب آبیاری نمائیم زیرا در این صورت تبخیر کمتر است.

کولر آبی را در سایه و جای مناسب قرار دهیم تا مصرف آبشان کاهش یابد.

کولر آبی را بازدید کنیم و در صورت اتلاف آب از شیرهای شناور بادوام و سالم استفاده کنیم.

مواظب باشیم آب از تانکرهای آب سرریز نکند و شناورشان سالم باشد.

در فصل تابستان و به خصوص ساعات گرم روز، که مصرف آب در اوج قرار دارد مصارف غیر ضروری را کاهش دهیم تا آب به همه تعلق گیرد و فشار آن کاسته نگردد و یا آب قطع نشود.

از آلوده نمودن آب رودخانه ها و سایر آب‌های سطحی بپرهیزیم و به هیچ عنوان زباله یا فاضلاب را به داخل آب ها نریزیم.

در زمان شستن میوه ها، آنها را زیر آب نگذاریم، بلکه میوه ها را در ظرف آب قرار داد و بشوئیم و سپس آبکشی کنیم.

لوله کشی ساختمان طوری باشد که با کمترین زمان و کمترین اتلاف آب، آب گرم به شیر برسد.

در منازلی که منبع انبساط سیستم شوفاژ آنها در پشت بام قرار دارد باید سعی شود با تنظیم زنگ ساعت و دقت نظر از پر شدن و سر رفتن آب جلوگیری کرد.

آب حاصل از شست و شوی برنج یا آب برفک یخچال و آب کولرها را پای گلدانها یا درخت ها و باغچه بریزیم.

برای تمیز کردن فرش و موکت از شامپو فرش استفاده کنیم.

آب را با دست یا از لبه شیر ننوشیم زیرا علاوه بر بیماری زا بودن آب را نیز هدر می‌دهد.

هیچ آبی را دور نریزیم مگر آنکه مطمئن شویم قابل استفاده نیست.

حوض ها و آب نما ها را استفاده نکنیم و فواره ها را باز نگذاریم.

از استخرهای شخصی منازل و سونا و جکوزی داخل خانه استفاده نکنیم.

لوله‌های آب گرم را عایق بندی کنیم تا برای رسیدن آب گرم به شیر لازم نباشد و آن را باز بگذاریم.

سر دوش حمام منزلمان را اگر از نوع معمولی است با قابل تنظیم یا کاهش دهنده تعویض نمائیم.

از کاشت گیاهانی که نیاز به آب فراوان دارند مثل شمشاد و چمن خودداری نمائیم.

در موقع کاشت گیاه جدید در گلدان یا باغچه به کم نیاز بودن گیاه به آب توجه داشته باشیم از این طریق تا 2200 لیتر آب برای هر گیاه در سال صرفه جویی می‌شود.

از نصب سیستم‌های آب تزئینی مثل آبشارهای مصنوعی و...

خودداری کنیم.

مگر آنکه سیستم بازیافت داشته باشند و آبی یکسان در آنها استفاده شود، همچنین در جایی نصب شود که در مقابل باد و تبخیر نباشند.

با طراحی سیستم لوله کشی منزل می‌توان آب حاصل از شستشوی میوه و سبزی و دست و صورت و...

را به سمت فلاش تانک هدایت کرد تا دوباره از آن استفاده شود.

پیاده روی مغازه و منزل را با آب شرب نشوئیم و این کار را با جارو یا آب غیر نوشیدنی انجام دهیم.

در هنگام احداث منزل و انجام کارهای ساختمانی از کارگران بخواهیم این کار را با آب تصفیه شده انجام ندهند.

در هنگام استفاده از توالت یکبار کشیدن سیفون کافی است.

هنگام شستشوی لباس با دست، شیر آب را باز نگذاریم.

در هنگام تهیه و خرید ماشین لباسشویی و ظرفشویی دقت کنیم که از استانداردهای لازم مصرف آب برخوردار باشند.

انداختن گونی و ریختن پوشال پای درختان خانه و پیاده رو تا مانع تبخیر آب شود.

رقیق کردن مایع ظرفشویی به میزان ، زیرا پاک کردن مایع ظرفشویی غلیظ آب بیشتری نیاز دارد.

ناودان منازل طوری تعبیه شود که آب باران داخل باغچه ها شود جمع‌بندی و پیشنهادات 1- راهکارهای مربوط به قوانین و مقررات.

دولت می‌تواند با وضع قوانین و مقررات خاص در بخش آب کشور، به اصلاح الگوی مصرف آب دست یابد که می‌توانند این قوانین بازدارنده یا تشویقی باشند.

مانند اقدامات مالیاتی، اخذ آب بهای بیشتر از مشترکین پرمصرف، نرخ گذاری پله کانی، یارانه‌های تشویقی، محرک‌های پولی، وام بلاعوض و...

2- راهکارهای فرهنگ سازی فرهنگ عبارت است از مجموعه ای از نمادها، نهادها و روش ها در یک جامعه که تبیین کننده و تنظیم کننده رفتار انسان‌های آن جامعه باشد، فرهنگ سازی مصرف صحیح آب در بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعتی و خانگی در حالت کلی می‌تواند تابع موارد ذیل باشد.

الف) ارتقاء آگاهی‌های عمومی مصرف کنندگان در مورد آب از طریق صدا و سیما، جراید و روزنامه‌ها،‌ بولتن ها و...

ب) راهنمایی و هدایت مصرف کنندگان در جهت مصرف منطقی و به موقع پ) بهبود فرهنگ استفاده از وسایل و تجهیزات (دانش فنی) مصرف کننده آب.

ت) رعایت اصول بهره‌برداری صحیح و نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه وسایل مصرف آب [آگاهی مصرف کنندگان از روش‌های صرفه جویی آب].

ج) ایجاد واحدی بنام مدیریت صرفه جویی در سازمان‌های دولتی و غیر دولتی که وظیفه اش بررسی نحوه مصارف (آب، برق، گاز،...) در سازمان و کاهش اتلاف آنها با بکارگیری آموزش‌های لازم در آن سازمان باشد.

چ) ایجاد انگیزه و رغبت مصرف کنندگان در جهت ایجاد روحیه همبستگی مشارکت و احساس مسئولیت اجتماعی به عنوان تلقیات و باورهای ارزشی در جامعه.

ح) ترویج اعتقادات دینی: به عقیده ی بسیاری از صاحب نظران با توجه به نقش عمده فرهنگ و اعتقادات دینی در آموزش پذیری جامعه، راهکار نهایی پایان دادن به بهره برداری بی حد و حصر انسان از منابع طبیعی و ایجاد روحیه ی مسئولیت پذیری مشترک جهت حفاظت محیط زیست، احیاء فرهنگ‌های اصیل ملل و رویکرد به تعالیم دینی و بهره گیری از رهنمودهای ادیان الهی است.

خ) افزایش آگاهی مصرف کنندگان در زمینه خرید وسایل مصرف کننده آب و مقدار مصرف آنها.

د) تعلیم هنجارهای رفتاری، ارتقاء رشد فکری مردم و اصلاح سبک زندگی مردم در جهت درک ارزش‌های منابع آب از طریق رسانه ها، در قالب برنامه ها با مقالاتی که تحت نظر متخصصین با تجربه و آگاه تهی شود و در عین حال سعی گردد اسراف آب به عنوان رفتاری کوته فکرانه و غیر عقلانی به مردم شناسانده شود.

3- راهکارهای آموزش به طور کلی راهکارهای آموزش جهت اصلاح الگوی مصرف در بخش انرژی کشور به 2 بخش آموزش‌های عمومی و آموزش‌های تخصصی تقسیم می‌شود.

الف) آموزش‌های عمومی: دولت باید در یک برنامه گسترده در رسانه‌های گروهی و تبلیغاتی و در کتاب‌های درسی میزان اتلاف منابع آب به اطلاع مردم رسانده شود و فرهنگ صرفه جویی و تلف نکردن آب مردم و به ویژه در نوجوانان و جوانان پرورش داده شده و روش‌های استفاده صحیح از این منابع به آنان آموخته شود.

ب) آموزش‌های تخصصی: با توجه به تجربیات کشورهای موفق و پیشرو نیز نتایج مطلوب ارزیابی دوره‌های آموزشی تخصصی برگزار شده مدیریت مصرف برای کارشناسان و مدیران آب در برنامه‌های توسعه کشور،‌ ضرورت استمرار و ارتقاء این دوره‌های بنیادین به صورت آموزش‌های تخصصی و کاربردی مدیریت در کشور به اثبات رسیده است.