دانلود تحقیق زراعت در مناطق خشک - گیاهان علوفه‌ای

گیاهان علوفه ای و مراتع منبع اصلی انرژی برای تغذیه دامها می باشند .اگر علوفه دارای کیفیت
کافی باشد میتواند 60 درصد نیاز غذایی گاوهای شیری ونیاز کامل گاوهای گوشتی را تامین نماید.

اکثر گیاهان علوفه ای متعلق به دو خانواده گرامینه ولگومینوزه می باشند.

در مناطق خشک ونیمه خشک ودر شرایط فاریاب ،گیاهان گرامینه پر تولید تراز گیاهان لگومینیزه می باشند واز نظر مصرف آب نیز دارای کارایی بیشتری هستند .در شرایط مساوی ،از نظر رشد ،گیاهان لگومینوزه از نظر پروتیین وکلسیم غنی تر از گیاهان گرامینه می باشند .

در مناطق خشک اگر آب کافی در دسترس ‏‎باشد ،شرایط مناسبی برای کشت گیاهان علوفه ای فراهم است ودر این شرایط، اکثر گیاهان علوفه ای را میتوان کشت کرد .بدین ترتیب که در طول فصل سرد گیاهان علوفه ای را میتوان کشت کرد.

بدین ترتیب که در طول فصل سرد ،گیاهان مناطق معتدله ودر طول فصل گرم ،گیاهان مناطق گرمسیری مناسب خواهند بود .

عدم وجود یخبندان در طول زمستان باعث میشود که بتوان گیاهان پر محصولی مانند شبدر مصری ، که دارای رشد مجدد سریعی می باشد و گیاهان چند ساله ی مانند یونجه که می تواند در طول سال ،تا 10 برداشت حاصل نماید کشت نمود.

در طول تابستان ،نیز می توان گیاهان گرامینه یک ساله که دارای توانایی تولید بسیار زیاد هستند ،از قبیل ذرت ، سود ا نگراس ، سورگم شیرین کشت نمود.

در برخی از مناطق نیمه خشک جهان ، واریته های هیبرید ذرت تا100 تن در هکتار علوفه سبز و شبدر برسیم تا 80 تن ( 6 تا7 برداشت ) می توانند تولید کنند.

بین گیاهان علوفه ای از نظر کارایی مصرف آب اختلاف زیادی وجود دارد برای مثال : یونجه برای تولید یک واحد ماده خشک ،4 تا6 مرتبه بیشتر از ذرت علوفه ای به آب نیاز دارد و به همین دلیل در مواردی‌که آب نادر و گران ایت ، ممکن است همین عامل باعث عدم کشت آن شود .

یونجه ،از معروفترین گیاهان علوفه ای مناطق خشک دنیا است .

این گیاه و سایر گیاهان علوفه ای مناطق خشک مفصل بحث خواهد شد .ذرت :یکی از معروفترین گیاهان تابستانه بسیاری از مناطق خشک جهان است .

رشد سریع آن ،عملکرد زیاد ،خوش خوراکی و ارزش غذایی زیاد ان ،از دلایل عمده معروفیت این گیاه است .

در گذشته این گیاه به صورت دستپاش یا در ردیفهای بسیار نزدیک به هم کشت می شد.

و مقدار بذر
لازم جهت کاشت خیلی زیاد بود (300 15 کیلو گرم در هکتار ) و6 تا 7 هفته پس از کاشت ،در شرایطی که هنوز رسیده نبود بر داشت می شد ،عملکرد در این شرایط معمولا کم و برابر40-30 تن در هکتار بود .

در سالهای اخیر روش کاشت کاملا تغییر کرده است و گیاه را با فاصله بیشتر کشت میکنند و موقعی که هنوز برگها و ساقه‌ها سبز هستند و دانه در حالت شیری یا خمیری است گیاه را برداشت می کنند .

واریته های هیبرید جانشین واریته های معمولی شده اند و مصرف کودهای شیمیایی به مقدار زیاد رایج شده است .در چنین شرایطی عملکرد به 100-80 تن در هکتار می رسد.

گیاهان دیگری که برای تولید علوفه کشت می کنند و عملکرد خوبی دارند عبارتنداز: سورگم شیرین ،سود انگراس، پنسلاریا و نخود گاوی .

گیاهان فوق در بهار و تابستان کشت می شوند .در مناطقی که دارای زمستانهای سخت می باشند تعلیف دامها با علوفه ذخیره شده انجام می شود(علوفه خشک و سیلو بعدا توضیح داده خواهند شد)ودر آن قسمت از مناطق خشک که دارای زمستانهای معتدل هستند، گیاهان علوفه ای را می توان در زمستان کشت کرد و روزانه به مصرف رساند.

یکی از گیاهان علوفه ای که دارای عملکرد باالقوه زیادی می باشد شبدر مصری یا شبدر برسیم (‏‏‏Trifolium alexanderium) است که میتواند در شرایط آبیاری ،7 تا 8 برداشت را در طول 10-9 ماه حاصل نماید و عملکرد آن به120-100 تن علوفه تازه در هکتار برسد .علاوه بر شبدر برسیم ،گیاهان زیر را می توان در مناطقی که دارای زمستانهای معتدل هستند به صورت فاریاب ،ودر مناطقی که بارندگی کافی دارند به صورت دیم کشت نمود.

گونه ای از خلرها یکی از مهمترین گیاهان علوفه ای است و آفات و امراض مهمی نیز ندارد.

این گیاه از مقاومترین گیاهان علوفه ای نسبت به روش آبیاری غرقابی است و علوفه آن دارای ارزش غذایی خوبی می باشد .

البته به علت رشد اولیه کند آن و ساقه های ضعیف و رشد خوابیده ای که دارد ،قادر به رقابت با علفهای هرز نیست .

نخود فرنگی (Pisum sativum) برای خاکهای شنی بسیار مفید است و لوبیا اسبی دارای عملکرد کمی بوده و حساسیت زیاد آن به امراض و به خصوص بیماری Botrytis شده است.

یولاف ،در عرض 8 هفته پس از کاشت عملکرد زیادی تولید مینماید و علوفه آن به خوبی توسط دامها به مصرف می رسد .

کلم علوفه ای ،در خاکهای حاصل خیز و عمیق عملکرد بسیار زیادی دارد این گیاه، در اواخر تابستان کشت می شود و120-90 روز پس سبز شدن برداشت می گردد.

چغندر علوفه ای یکی دیگر از مهمترین گیاهان علوفه ای است که میتوان در مناطق خشک کشت نمود .

این گیاه را میتوان دو مرتبه در سال : یعنی در پاییز و در اول بهار کشت کرده و آن را در طول تابستان برداشت نمود .گر چه ریشه این گیاه دارای مقدار زیادی آب است ولی اثر زیادی بر تولید شیر در طول ماههای گرم و خشک تابستان داشته و اگر همراه با علوفه خشک یا علوفه چراگاه به دام داده شود تولید شیر بالا خواهد رفت .

عملکرد چغندر علوفه ای می تواند 100-80 تن در هکتار بدون آبیاری و250-150 تن در هکتار در شرایط فاریاب باشد.

یونجه
مبداء و سازگاری :

یونجه (Medicago sativa)،احتمالا اولین گیاهی است که در ما قبل تاریخ جهت تولید علوفه کشت شده است .

عده ای مبداء یونجه را بین النهرین می دانند و معتقدند که این گیاه از آنجا به عربستان و سپس به منطقه مدیترانه منتشر شده است .

یونجه توسط اسپانیایی ها به دنیای جدید برده شده است .

یونجه که اصولا مبداء کویری دارد دارای دامنه وسیع سازگاری می باشد ودر حال حاضر تقریبا در همه نقاط معتدله و شبه حاره کشت می شود.

گر چه یونجه ،آب و هوای نیمه خشک را ترجیح میدهد ولی برای تولید زیاد احتیاج به رطوبت فراوان دارد .

این گیاه ،دوره های طولانی خشکی را تحمل می کند ولی در مقایسه با اکثر گیاهان علوفه ای ،برای تولید یک واحد ماده خشک احتیاج به آب بیشتری دارد .

این گیاه ،در شرایط نامساعد به حالت رکود می رود و به این ترتیب به درجه حرارتهای بسیار سرد و گرم مقاوم می شود .

در مناطق خشک با زمستانهای ملایم ،یونجه در طول زمستان به رشد خود ادامه می دهد ولی میزان رشد آن کاهش می یابد در طول ماههای گرم تابستان ،رشد رویشی آن محدود می گردد.

بنابراین درجه حرارت تا حد زیادی طول دوره رشد ،میزان رشد و بالاخره مقدار تولید گیاه را مشخص می کند .اگر سطح آب زیر زمینی نوسان نداشته باشد، میزان تولید آن نسبتا بالا خواهد بود ولی بهر حال بالا بودن سطح آب زیر زمینی برای گیاه مطلوب نیست .البته بالا آمدن آب زیرزمینی حتی برای مدت چند روز ،ممکن است باعث از بین رفتن گیاه شود .به همین ترتیب اگر گیاه در زمان رشد فعال خود ،برای مدت 18تا 20 ساعت بصورت غرقابی بماند کاملا از بین میرود.

یونجه ،به خاکهای عمیق و حاصلخیز که دارای مقدار کافی کلسیم باشند احتیاج دارد و در خاکهای سنگین و یا خاکهایی که دارای PH کم هستند رشد خوبی ندارد .گیاه جوان یونجه ،به شوری خیلی حساس است و بنابراین استقرار گیاه در چنین شرایطی بسیار مشکل است .

گیاه کامل ،دارای مقاومت نسبتا خوبی به شوری است و میتواند 0.03درصد کربنات سدیم را تحمل نماید.

خصوصیات گیاهی : یونجه ، گیاه دائمی و دارای یک ریشه اصلی و قوی می باشد که این ریشه می تواند تا عمق 300-250 سانتیمتری خاک نفوذ کند .در شرایط فاریاب 3/1 (یک سوم ) سیستم ریشه آن ،در عمق تا 15 سانتیمتری و 70 درصد در عمق تا 60 سانتیمتری خاک قرار دارد.

شکل 15-پراکنش ریشه گیاه یونجه 5 ساله تا عمق 180 سانتیمتری ساقه این گیاه در قائده خود خشبی شده و با افزایش تعداد آنها به تدریج منطقه طوقه ریشه را تشکیل می دهند .پس از هر دفعه برداشت یا چرا ،ساقه جدید از جوانه های روی تاج تشکیل می شود و البته در حالی که گیاه در حال رکود است چنین وضعی صادق نیست .

یکی از خصوصیات واریته هایی که سازگار به زمستانهای معتدل هستند و بنابراین گیاه در زمستان به حالت رکود می رود ،قسمت تاج آنها تا حدودی زیر خاک تشکیل می شود .

برگهای این گیاه ،به صورت سه برگچه ای وبه حالت متناوب روی ساقه ها قرار دارند .

اندازه برگها ،بسته به فصل و وضع رطوبت خاک تغییر می کنـــد و در طول ماههای گرم و خشک کوچکتر می شود .

گلهای یونجه بصورت خوشه ای روی محور ساقه قرار دارد و هر کدام از مجموعه 5 تا50 گل تشکیل شده اند .

گل های یونجه ،80تا90 درصد دگرگشن هستند.

اندامهای زایشی گل ، در داخل ناو بصورت مخفی قرار دارند و برای اینکه گرد افشانی صورت گیرد باید قسمت جلویی ناو به وسیله یک عمل مکانیکی به نحوی باز شود تا اندامهای زایشی بتوانند به طرف بالا رها شوند وبه درفش برخورد نمایند .

این عمل را لغزش یا (Tripping) گویند.

رها شدن اندامهای زایشی باعث می شود که غشایی که روی مادگی قرار دارد ودر حالت عادی از جوانه زدن دانه گرده جلوگیری میکند پاره شود و بدین ترتیب تلقیح صورت گیرد .اگر عمل لغزش به وسیله حشرات صورت گیرد ،اندامهای زایشی به بدن حشره برخورد کرده و چون حشرات معمولا دانه گرده یونجه را با خود حمل می کنند .بنا بر این باعث دگرگشنی می شوند.

گلهایی که عمل لغزش در آنها صورت نمی گیرد ریزش میکنند.

اگر خود گشنی انجام شود از بین 30 گل روی یک ساقه فقط یک یا دو غلاف تشکیل میشود و این غلافها معمولا کوچک بوده و فقط گلها تشکیل غلاف میدهند و هر کدام تا 12 بذر دارا میگردند .

گونه ها و واریته های یونجه: واریته های زاره‌ای یونجه متعلق به دو گونه Medicago sativa و M.falcata میباشند .گونه اولی ،بومی جنوب غربی آسیا و دارای قامتی راست و گلهایی صورتی است و گونه دومی ،بومی سیری است و دارای رشد خوابیده و گلهای زرد می باشد و به سرمای زمستان بسیار مقاوم است .

واریته های خالص M.falcata ، بصورت تجاری بسیار کم می باشند ولی از این گونه بعنوان پایه ،جهت تلاقی با گونه M.sativa استفاده می شود و تیپهای یونجه باصطلاح “الوان” که دارای مقاومت سرما بوده و گلهای آنها به رنگهای سفید، زرد ،آبی یا صورتی است ،تولید میشود .

واریته هایی که در مناطق خشک کشت می شوند ،متعلق به دو گروه می باشند : یکی گروهی که در مناطق سرد بوجود آمده ودر درجه حرارتهای سرد به حالت رکود می روند و دیگری ،آنهایی که به زمستانهای معتدل سازگارند و در طول سال رشد می کنند .رشد بعد از برداشت در گروه دوم ،سریع بوده و دوره رشد طولانی دارند و قادرند در روز های کوتاه نیز رشد کنند ولی دارای حساسیت زیاد نسبت به سرما می باشند .

واریته های یونجه شامل واریته های سنتزی ،واریته های مخلوط و واریته های هیبرید می باشند.

واریته های سنتزی ،از ترکیب اینه‌های مختلف که دارای خصوصیات مطلوبی می باشند حاصل شده اند .

در مورد واریته های مخلوط ،هر ساله بذر تعدادی از واریته های تشکیل دهنده آنها بیشتر است .

یونجه هیبرید را میتوان از طریق کشت پایه های نسبتا خود ناسازگار که از راه تکثیر رویشی ازدیاد حاصل کرده اند ،بصورت ردیفهای متناوب تولید نمود .

بذر حاصله بیش از 90 درصد هیبرید خواهد بود .

عملیات زراعی یونجه: در تناوب زراعی ،یونجه برای گیاهی که پس از آن کاشته می شود بسیار سودمند است .البته برای اینکه یونجه بتواند چنین منافعی داشته باشد باید هنگامی که هنوز عملکرد خوبی دارد آن را زیر خاک نمود ،زیرا بعلت اینکه یونجه به سادگی مورد حمله علفهای هرز یک سالم و چند ساله قرار می گیرد ،اگر در زیر رو کردن آن تا خییر شود و مورد حمله علفهای هرز واقع شود برای گیاه بعدی سودی نخواهد داشت .یونجه را نباید در همان زمینی که قبلا کشت شده است برای چندین سال دوباره کشت نمود .

این موضوع بخصوص در مواردی که بصورت دیم در مناطق نیمه خشک کشت شوند مهم می باشد .در آزمایشات مختلف مشاهده شده است که با کشت ممتد یونجه ،رطوبت خاک به طرف اعماق کاهش می یابد .بنابر این در مناطقی که رطوبت ذخیره شده در خاک منبع اصلی تامین رطوبت برای گیاه است ،کشت یونجه با فواصل زمانی نسبتا کم ،دارای اثر سوء بر عملکرد می باشد .

در چنین شرایطی ،یونجه نمی تواند یک گیاه مناسب برای گیاه بعدی که خود نیز تا حدودی وابسته به رطوبت خاک است به حساب آید .

شخم و تهیه بذر: هرگونه اشتباه یا قصور در تهیه بستر بذر یونجه ،برای سالها روی گیاه مشهود خواهد بود بنابراین تهیه زمین وبستر بذر قبل از کاشت مهم می باشد.یونجه با علفهای هرز دائمی خانواده گرامینه، به خصوص قیاق و مرغ نمی تواند رقابت کند و اگر قبل از کاشت آنها را کنترل ننمایند بزودی بر یونجه غلبه خواهند کرد.

شخم عمیق در اوایل تابستان و رها کردن کلوخها تا خشک شدن کامل آنها ،یکی از مؤثرترین روشهای کنترل علفهای هرز دائمیاست.

اگر این قبیل علفهای هرز وجود نداشته باشد شخم در عمق معمولی 25 –20 سانتیمتر کافی خواهد بود .

میزان تسطیح مورد نیاز بسته به روش آبیاری دارد .

برای کاشت یونجه باید بستر نرم و یکنواختی آماده شود.

مصرف کود: گرچه یونجه دارای قدرت زیادی در استفاده از مواد غذایی ذخیره شده در خاک است وبه عنوان یک گیاه بقولات ،وابسته به ازت معدنی نیست ولی تجربه نشان داده است که کاربرد مقدار مناسبی سفر یا پتاسیم مفید خواهد بود.

نیاز یونجه به فسفر و پتاس از سایر گیاهان علوفه ای بقولات بیشتر است ودر حقیقت اصطلاح “Lucerne sickness”به تخلیه عناصر غذایی خاک به خصوص فسفر و پتاس گفته می شود .

به طور کلی مقدار کود مورد نیاز را می توان بر این اساس برآوردی که بازاء هر تن یونجه در هکتار که برداشت می شود ،10-5 کیلوگرم در هکتار P205 و 12-10 کیلو گرم در هکتار 20 K باید به زمین داده شود .

ریشه یونجه دارای ظرفیت قابل تبادلی زیادی است و در نتیجه کاتیونهای د و ظرفیتی را ترجیح می دهند .بنابراین اگر یونجه از نظر پتاسیم بخوبی تامین نباشد ،به سادگی علفهای هرز ،بخصوص علفهای هرز چمنی دائمی مهاجم که دارای ظرفیت تبادلی کمی هستند و کاتیونهای یک ظرفیتی را جذب میکنند بر آن غلبه میکنند.

چون فسفر دارای قابلیت تحرک کمی در خاک است معمولا به هنگام آماده کردن زمین ،مقدار فسفر مورد نیاز برای مدت سه سال را یک باره به خاک میدهند .اگر بعدا فسفر بیشتری مورد نیاز بود می توان بصورت سرک به گیاه داد .مصرف پتاسیم بصورت سرک ،مؤثرتر از مصرف فسفر بصورت سرک است .یونجه نیاز زیادی به کلسیم دارد .

در خاکهای مناطق خشک ،کلسیم معمولا مساله ساز نیست ولی در هر کجا که کمبود آن ملاحظه شود میتوان از طریق مصرف آهک آنرا برطرف نمود .

کاشت : در مناطقی که دارای زمستانهای معتدل هستند ، یونجه را بهتر است در پاییز به اندازه کافی زود کاشت تا قبل از اینکه سرما رشد آن را آهسته کند گیاه بتواند مستقر نماید .

کاشت با بذر کار بر کاشت بصورت دستپاش ترجیح دارد و فاصله بین ردیفهای کاشت را میتوان 40-15 سانتیمتر و عمق کاشت را میتوان بین 3-1 سانتیمتر در نظر گرفت .

اگر پس از کاشت ، سله تشکیل شد ،باید بعد از سه روز مجددا آبیاری نمود تا بذر ها به راحتی از خاک خارج شوند .

کنترل علفهای هرز : علفهای هرز میتوانند برای استقرار گیاه یونجه مساله ساز باشد ،زیرا این علفها بر گیاهان جوان که دارای رشد کندی هستند غلبه میکنند ،برای اینکه علفهای هرز را از بین ببرند معمولا گیاهان جوان را زود تر بر داشت می کنند .

گیاهان جوان یونجه ،دارای ساقه های بسیار باریک و حاوی تعداد بسیار کمی برگ می باشند .و خطر برداشت زود حتی از خطر حمله علفهای هرز نیز بیشتر است .

بهتر است برداشت اول را تا استقرار کامل گیاه ،40-35 روز پس از کاشت به تا خییر انداخت و برای اینکه جوانه های واقع در قائده ساقه لطمه نبیند ارتفاع برداشت را از ده سانتیمتری سطح زمین گرفت .

مصرف علف کشها نیز در بعضی موارد توصیه شده است ولی اصولا مصرف سموم برای گیاهان علوفه ای مناسب نیست ،زیرا این گیاهان مستقیما مورد مصرف دام واقع می شوند و سموم باقی مانده در گیاه به دام و سپس به انسان منتقل می شود، و اثر سم در حلقه نهائی این زنجیر که انسان است خیلی بیشتر از اثر آن در حلقه اول که گیاه است میباشد .

سس یکی از علفهای هرز خطرناک یونجه است و اگر آلودگی به سس محدود باشد می توان با نفت یا علف کشهای تماسی یا سوزاندن آن را از بین برد .

آبیاری : برای اینکه خاک به عمق 150-100سانتیمتری خیس شود قبل از کاشت زمین را آبیاری می کنند و اگر ضروری باشد برای زدن بذر ،یک آبیاری سبک بعد از کاشت انجام می دهند به فاصله کمی پس از آن نیز ممکن است یک آبیاری دیگر لازم باشد .

بعد از خروج گیاه از خاک می توان آبیاری را برای حدود سه هفته به تا خییر انداخت و پس از ان تا زمان اولین برداشت ،یک آبیاری کافی خواهد بود .مقدار آب مصرفی که شامل آبیاری قبل از کاشت نیز می شود حدود 350-300 میلیمتر با سیستم بارانی و 550-450 میلیمتر با سیستم غرقابی است .

تنها پس از اینکه گیاه بخوبی مستقر شد با سیستم ریشه بخوبی توسعه یافت ،آبیاری بصورت منظم اجرا می شود و معمولا بین هر دفعه بر داشت دو بار آبیاری صورت می گیرد .بهتر است بلا فاصله پس از برداشت ،یک آبیاری سبک که بتواند 75درصد کمبود رطوبت را جبران نماید انجام شود و سپس دو هفته قبل از بر داشت ،یک آبیاری سنگین که تا عمق 100 سانتیمتری خاک را به حد ظرفیت زراعی برساند صورت گیرد در مواردی که یونجه بطور مکرر در فاصله زمانی 21-20 روز برداشت می شود ،یک بار آبیاری پس از هر برداشت معمولا کافی است .

در طول ماههای گرم تابستان ،رشد گیاه آهسته و عملکرد آن معمولا کم است و در نتیجه کارایی مصرف آب معمولا خیلی کم است .در مناطقی که آب کمیاب یا گران است ،آبیاری یونجه را میتوان در طول تابستان حذف نمود .

بدین ترتیب ،گیاه به حالت رکود می رود و از خشکی صدمه نمی بیند.

پس از آنکه آبیاری مجددا از سر گرفته شد رشد گیاه بلا فاصله شروع می شود .

مقدار آب سالانه مورد نیاز یونجه ،بسته به شرایط اقلیمی بین 1000 تا 2000 میلیمتر در روش آبیاری بارانی و اگر آبیاری غرقابی باشد مقدار آب مورد نیاز 20 درصد بیش از این مقدار است .

برداشت: اگر یونجه قبل از شروع گل دهی ،یعنی هنگامی که ساقه ها هنوز نرم و علوفه پر برگ است برداشت شود دارای بالاترین ارزش غذایی است .البته برداشت گیاه قبل از گل دهی ،باعث ضعیف شدن آن خواهد شد ،عملکرد کاهش می دهد و طول عمر گیاه را کم میکند .بالا ترین عملکرد برای یونجه زمانی بدست می آید که گیاه برای رشد بعدی خود تعداد کافی جوانه داشته و نیز مقدار کافی برگ، جهت تسریع سرعت رشد آن روی بقایای ساقه باقی مانده باشد برای این منظور باید فاصله بین برداشتها به اندازه کافی طولانی و ارتفاع برداشت از سطح زمین کافی باشد .علاوه برآن ، هر چه گیاه دیرتر برداشت شود ،سرعت رشد بعدی آن زیادتر خواهد بود .

اگر گیاه از ارتفاع مناسبی برداشت شود ،تعداد کافی جوانه روی قائده ساقه باقی گذاشته خواهد شد و مقدار برگ روی بقایای ساقه نیست کافی خواهد بود .

فرق اصلی بین برداشت و چرای یونجه روی همین اصل است ،به این ترتیب که به هنگام چرا ،جوانه های قائده و برگهای باقیمانده توسط حیوانات قطع می شود .این موضوع می تواند دلیل اصلی کاهش تولید یونجه در چراگاه، در مقایسه با برداشت آن جهت علوفه خشک باشد .

برای اینکه تعادلی بین عملکرد و ارزش غذایی برقرار گردد بهتر است یونجه را در شروع گل دهی برداشت نمود .در مواردی که گیاه به گل نمی رود ،برداشت یونجه بر اساس رشد مجدد حاصله از تاج گیاه تنظیم می گردد .

برداشت ،نباید به اندازه ای به تاخیر بیافتد که جوانه ها بر اثر رشد زیاد در اثر برداشت آسیب ببینند .

عملکرد و بهره بر داری : در مناطقی که زمستانهای معتدل دارند ، یونجه میتواند 90-50 تن در هکتار علوفه سبز در سال اول (معادل25-20 تن علوفه خشک)100-80تن در هکتار در سالهای بعد تولید نماید یونجه را میتوان برای تهیه علوفه سبز ،چراگاه، علوفه خشک ،سیلو ،غذای دامی آب گیری شده یا تولید بذر کشت نمود .

علوفه سبز یونجه برای انواع دامها و از جمله مرغداری به مصرف می رسد .یونجه ،جهت ایجاد چراگاه نیز کشت می شود ولی در حقیقت سازگار به چرا نیست .

مصرف عمده یونجه ،جهت تولید علوفه خشک است و اگر به خوبی بعمل آورده شود علوفه آن از کیفیت خوبی بر خوردار است و از نظر کاروتن، ریبو فلاوین ،ویتامین C ،پروتئین و کلسیم غنی است .گر چه علوفه خشک یونجه از نظر ترکیب با سایر علفهای گیاهان بقولات : از جمله شبدر ،نخود ،گاوی یا سویا فرق زیادی ندارد ولی علوفه آن برای دامها خوش خوراک‌تر است و بنابر این توسط دامها بیشتر مصرف شده و در نتیجه بیشتر نیاز به مواد کنسانتره کمتر خواهد شد ،یونجه برای تهیه غذای آب دیده شده (Dehydrated meal) مصرف زیادی دارد .

یونجه آب گیری شده از مواد غذایی همانند علوفه تازه غنی می باشد و بنابراین به عنوان مکمل برای علوفه خشک بکار برده می شود .

تولید بذر در یونجه : آب و هوای مناطق خشک و نیمه خشک دارای مزایای زیادی از نظر تولید بذر گیاهان بقولات و علفهای چمنی است .

بدین ترتیب آفتاب و هوای خشک ،شرایط مساعد را برای گل دهی و فعالیت حشرات گرده افشان فراهم می آورد .

در مناطق خشک ،آفات را بهتر است میتوان کنترل کرد و حشره کشها برای مدت طولانی تری نسبت به محیطهای مرطوبت فعال هستند .

بیماریهای گیاهی نیز در شرایط خشک که درجه حرارت زیاد و رطوبت هوا کم است ،کمتر حادث می شوند و خطر کمتری دارند .

علاوه بر آن در شرایطی ، بذرها یکنواخت تر می رسند و برداشت بذر را میتوان در مناسبترین زمان; که بذرها دارای بهترین کیفیت بوده و تلفات برداشت در حداقل خو انجام داد.

بدین دلیل بذر لازم برای مناطق نا مساعد را میتوان در مناطق خشک تولید نمود .

احتمالا یونجه یکی از مهمترین گیاهان علوفه ای است که در مناطق خشک جهت تولید بذر کشت می شود .

یکی از دلایل این موضوع این است که در بسیاری از این مناطق ؛از جمله اروپا که یونجه یک گیاه علوفه ای مهم است ، بعلت شرایط اقلیمی نامساعد آنجا نمی توانند بذر کافی تولید نمایند .

کشورهایی که چنین شرایطی دارند ،بذر مورد نیاز خود را بر اساس قرار دادهایی ر مناطق گرم خشک تولید می نمایند .

یکی از نمونه های مشخص آن ، تولید بذر واریته های آلمانی در کالیفرنیا است .

این بذر با بذر اصلی خود از همه نظر شباهت دارند .

بذری که در کالیفرنیا تولید می شوند از نظر وزن 1000 دانه و درصد بذور سخت بر بذوری که در آلمان تولید می شوند برتری دارند .البته موفقیت تولید بذر در مناطق خشک جهت مصرف در اقلیمهای کاملا متفاوت با آن، بستگی به رعایت اصول خاص تحت نظر برنامه‌هایی گواهی بذر دارد.

قبلا عقیده بر این بود که رشد رویشی محدود، جهت افزایش میزان گل دهی و تولید بذر ضروری است و این کار را میتوان از طریق عدم آبیاری کافی انجام داد :ولی تجربه نشا ن داده است که رشد متعادل و معمولی جهت تولید حد اکثر بذر لازم است .

بنابراین هم آبیاری زیاد که باعث افزایش رشد رویشی می شود وهم فراهم نمودن شرایط تنش برای گیاه که رشد رویشی را محدود می سازد ،عملکرد بذر را کاهش می دهد.

یونجه ای که برای تولید بذر کشت می شود دو منظوره می باشد بدین ترتیب که پس از برداشت بذور تا اواخر بهار سال بعد میتوان از علوفه آن استفاده نمود .

البته قبل از کاشت گیاه باید تصمیم گیری شود که مزرعه برای تولید علوفه است و یا برای بذر گیری .

اگر گیاه برای بذر گیری است لازم نیست فشرده کاشته شود .

این موضوع می تواند در مبارزه با علفهای هرز و از بین بردن گیاهان نا خواسته بین ردیفها که ممکن است باعث انحرافات ژنتیکی در توده بذری شود و همچنین در کنترل آفات کمک نماید .

گیاهانی که بصورت متراکم کشت می شوند معمولا شهد کمتری تولید کرده و بن براین از جذابیت کمتری برخوردارند .

در بهار ، قبل از آخرین برداشت علوفه یک بار آبیاری صورت می گیرد تا بدین وسیله رطوبت مصرف شده در ناحیه ریشه تا عمق حدود 200-150 سانتیمتری جبران گردد .

با این کار رطوبت کافی بری مدت سه ماه جهت بذر گیری لازم است تامین می شود .

حشرات در تلقیح گل های یونجه دوگانه دارد ؛ الف: با نشستن روی گلها اندامهای زایشی از ناو خارج می شود و بدین ترتیب در گلها به اصطلاح لغزش صورت می گیرد .(شکل 16).

ص(153) ب: با انتقال دانه گرده از گیاهی به گیاه دیگر دگر گشنی را باعث میشوند .

شکل 16 – لغزش یونجه توسط زنبور عسل الف: گل لغزش نشده که پرچمها در داخل ناو است ب : زنبور عسل باعث لغزش گل شده و دانه گرده به بدن آن می چسبد .

ج : گل لغزش شده که اندامهای زایشی آن در بیرئن قرار دارد .

اگر در داخل مزرعه ای از یونجه که در مرحله گل دهی کامل قرار دارد زنجیری کشیده شود ؛تعداد زیاد ی از گلها لغزش حاصل می نمایند ولی عملکرد بذر حاصله کم و دگر گشنی به خوبی صورت نمی گیرد از اینجا میتوان نقش حشرات در بالا بردن عملکرد بذر را درک نمود.

زنبور عسل در گرد افشانی یونجه بسیار مؤثر است و معمولا 10-5 کندو در هکتار کافی می باشد برای صحول عملکرد زیاد باید بدون اینکه لطمه ای به حشرات مفید وارد شود حشرات مضر را از بین برد .برای اینکار میتوان بهنگام آخرین برداشت علوفه ،نوارهایی از آن را برداشت نکرد ؛بدین ترتیب حشرات مضر به طرف این نوارها جلب می شوند و در این صورت بدون اینکه لارم باشد همه مزرعه را سم پاشی نمود این حشرات را میتوان کنترل نمود .

برداشت بذر هنگامی باید صورت گیرد که 3/2 غلافها قهوه ای شوند .

گیاه را میتوان با دستگاه درو کن برداشت نمود و سپس روی ردیف هایی قرار داد و پس از خشک شدن آن با کمباین مجهز به دستگاه جمع کننده آنها را جمع و بذور را از کاه و کلش جدا نمود .

استفاده از مواد خشک کننده قبل از برداشت بذر ، از طریق پاشیدن آن روی گیاه ،در بسیاری از مناطق تولید بذر یونجه رایج است ودر این مورد مزرعه مستقیما به وسیله کمباین برداشت می شود .

شبدر برسیم یا شبدر مصری : مبداء سازگاری : مبداء شبدر برسیم (T.alexsandrium) هنوز مورد بحث است .

شبدر برسیم در دامنه درجه حرارت صفر تا 35 درجه سانتیگراد رشد می کند و اپتیم درجه حرارت از 12 تا 25 درجه حرارت است و در 2- درجه گیاه از بین می رود و به همین دلیل کشت شبدر برسیم منحصر به مناطقی است که دارای یخبندان است .

شبدر برسیم در انواع خاکها ؛ از شنی تا لومی سنگین در صورتی که خاک خوب زه کشی شده باشد رشد می کند .در خاکهای آهکی و ماسه بادی نیز رشد می کند ولی به شوری نسبتا حساس می باشد .

شبدر برسیم را می توان در مناطقی که باران زمستانه دارند و زمستانهای آنها معتدل است بدون آبیاری کشت نمود ؛ولی برای تولید محصول زیاد در دراز مدت آبیاری ضروری است .

خصوصیات گیاهی و واریته های شبدر برسیم : شبدر برسیم ، گیاه یک ساله ای است که تا ارتفاع 75-60 سانتیمتری رشد می کند .این گیاه دارای یک ریشه اصلی قوی و تعداد زیادی ریشه های جانبی است که تا عمق 60-40 سانتیمتری نفوذ می کنند .ساقه آن تو خالی است و پس از برداشت رشد جدیدی از جوانه های قاعده هر ساقه تامین می گردد .

برگهای آن سه برگچه ای و تا حدودی کرک دار است و گل های آن کوچک و زرد کمرنگ است .

شبدر برسیم کاملا خود نا باور است و گرد افشانی به وسیله حشرات صورت می گیرد .

بذر آن ابتدا به رنگ زرد مایل به سبز بوده و سپس به تدریج قرمز مایل به قهوه ای می گردد .علیرغم توانایی تولید این گیاه و سایر خصوصیاتی که بعنوان یک گیاه علوفه ای مهم دارد کارهای به نژادی روی آن کم انجام شده است .

در مصر 4 تیپ شبدر برسیم وجود دارد : 1- مسگاوی : این تیپ شبدر برسیم چند برداشته است و میتواند چندین بار درو را تحمل کند و از متداولترین انواع شبدر در مصر و مناطق دیگر است .

2-چـدراوی : شبیه مسگاوی است ولی مورد مصرف کمتری دارد .

3-بالـــــی :این تیپ نسبت به دو تیپ قبلی دارای سیستم ریشه گسترده بهتری می باشد و مقاومت به خشکی آن نیز بیشتر است .

درصد ماده خشک آن خیلی بیشتر از مسگاوی است ولی عملکرد آن خیلی کمتر است.

4-فاهلی : این تیپ شبدر برسیم تک برداشته است و عمدتا به صورت دیم ،جهت تهیه علوفه خشک یا به عنوان یا بعنوان گیاه تازه کشت می شود .

عملیات زراعی : شبدر برسیم دارای اثر بسیار خوبی برای حاصلخیزی خاک است و می تواند نقش مهمی در تناوب زراعی خصوصا در شرایط فاریاب داشته باشد .

بعلت رشد سریع و متراکم آن و ا مکان برداشت مکرر علوفه ،این گیاه می تواند علفهای هرز را از بین ببرد .

در خاکهایی که آلوده به بیماریهای ریشه ای است ،بهتر است شبدر برسیم را بعد از یک گیاه دیم مانند گندم کشت نمود .

از کشت پنبه ،بعلت دارا بودن بیماریهای ریشه ای قبل از شبدر باید خودداری نمود ذرت، سور گم ، چغندر و بسیاری گیاهان زراعی دیگر بعد از شبدر برسیم نتیجه خوبی میدهند البته پس از کشت شبدر برسیم باید حداقل 6-5 سال از کشت آن در همان زمین خودداری کرد .