روند رو به رشد جمعیت و نیاز جامعه به تأمین کالری مورد نیاز از طریق مصرف روغنهای نباتی ، موجبات توسعه سطوح زیر کشت انواع دانه های روغنی را در کشور ضروری می سازد و در این میان دانه روغنی سویا به واسطه روغن مطلوب ، پروتئین زیاد و مرغوب ، کنجاله قابل استفاده در تغذیه دام و طیور و همچنین امکان مصرف پروتئین آن در غذای انسان به صورتهای مختلف حائز اهمیت ویژه و ارزش بسیار است .
شرکت توسعه کشت دانه های روغنی به واسطه مسئولیتی که در انواع توسعه کشت انواع دانه های روغنی بر عهده دارد در سه دهه اخیر تلاش نموده است اطلاعات مورد نیاز جهت شناخت این گیاه را از منابع مختلف جمع آوری و در اختیار علاقه مندان قرار دهد .
هرچند تا کنون نشریه زراعت سویا شش بار از شرکت به چاپ و در سراسر کشور توزیع شده است ولی با توجه به تحولات و یافته های جدید علمی ، لزوم بررسی و جمع آوری مطالب کاربردی در زمینه این زراعت بیش از پیش احساس می شود .
مجموعه حاظر با هدف استفاده کلیه علاقمندان به کشت این دانه های روغنی تهیه و از دو بخش اساسی تشکیل شده است .
بخش اول شامل مطالب مرتبط با مسائل زراعی این دانه روغنی است که با استفاده از جدیدترین منابع علمی تهیه گردیده و بخش دوم برگرفته از نشریه اطلس بیماریهای سویا تألیف patrikD.Colyer است . این نشریه به کلیه بیماریهای شناسائی شده در ایالتهای مختلف آمریکا اشاره نموده است که به واسطه استفاده از نظریات متخصصین بیماریهای گیاهی دانشگاههای مختلف آن کشور می تواند به عنوان مرجع مناسبی جهت علاقمندان شناخته شود . در این قسمت تلاش گردیده تا حتی الامکان در صورت مشاهده بیماری ذکر شده در کشور به صورت زیرنویس به هر بیماری اشاره گردد . ضمن آنکه سعی گردیده تا کلیه مطالب با عکسهای مناسب جهت درک بهتر مفاهیم همراه گردد .
مزایای کشت سویا
کشت سویا مزایای زیر را دارد :
• ریشه های سویا ازت هوا را تثبیت می کند . مقداری از این ازت هوا در خاک باقی می ماند و زراعت بعدی به ازت کمتری نیاز خواهد داشت .
• کشت سویا در تناوب زراعی ، بیماریها و آفات را کاهش می دهد .
• کشت سویا پس از برداشت زراعت اول می تواند ایجاد اشتغال نموده و درآمد زا باشد .
• به دلیل وجود پروتئین قابل توجه در دانه سویا امکان تهیه انواع غذاهای سالم و مقوی از این دانه روغنی وجود دارد .
• کشت و برداشت آن به ماشین آلات مخصوص نیاز ندارد .
عوامل موفقیت در کشت
زراعت سویا زراعتی آسان است و با کمی دقت می توان به عملکردی قابل قبول دست یافت . موفقیت در این زراعت به انتخاب صحیح عواملف زیر وابسته است :
انتخاب رقم
انتخاب رقم مناسب یکی از مهمترین تصمیم های کشاورز است . در انتخاب یک رقم مناسب سویا به عوامل زیر توجه کنید :
توان محصول دهی بالا
از مهمترین انتخاب رقم مناسب در یک منطقه عملکرد آن رقم است . هرچند عملکرد یک رقم از سالی به سال دیگر و از محلی به محل دیگر متفاوت است . ولی کشاورزان می توانند از ارقامی که مراکز تحقیقات موجود در منطقه توصیه نموده اند ، استفاده نمایند .
زمان رسیدگی
سویا گیاهی است که به طول روز حساس است و این ویژگی در ارقام مختلف متفاوت است . ارقام مختلف سویا در گروههای رسیدگی 000 تا 12 قرار می گیرند . به طور کلی ارقام سویا از نظر طول دوره رویش به سه گروه :
زود رس ( 95- 70 روزه )
متوسط رس ( 130- 100 روزه )
دیر رس ( 180- 140 روزه )
تقسیم می شوند . زود رس ترین ارقام در گروههای 2 تا 7 قرار می گیرند .
وضعیت گلدهی
به طور کلی ارقام مختلف سویا از نظر وضعیت گلدهی در دو گروه با رشد محدود ( DETERMINATE ) و با رشد نامحدود ( INDETERMINATE ) قرار می گیرند . در ارقام رشد محدود گلدهی زمانی آغاز می شود که اغلب گره های ساقه اصلی تشکیل شده و رشد رویشی پایان یافته است . گلدهی از گره های بالاتر شروع شده و به طرف بالا و پائین پیشرفت می کند . در ارقام رشد نامحدود گلدهی زمانی شروع می شود که کمتر از نصف گره های ساقه اصلی تکامل یافته باشد . در این ارقام گلدهی از گره های پائینی شروع شده و در حالی که این گلها به غلاف تبدیل می گردند گره های بالایی هنوز در حال گلدهی هستند . در صورتی که طول دوره رویش ارقام حدوداً یکسان باشد معمولاً بلندی بوته در ارقام رشد نامحدود بیشتر است .
به جز چند مورد استثنائی اکثر ارقام گروههای 000 تا 4 دارای رشد نامحدود بوده و بیشتر ارقام گروههای رسیدگی 5 تا 10 دارای رشد محدود می باشند .