دانلود تحقیق زراعت غلات

علم زراعت فعالیت هایی از انسان را در بر می گیرد که به منظور تامین نیازمندیهای بعضی از گیاهان و در نتیجه بهره گیری از حداکثر قدرت تولیدی آنها انجام می شود.

این فعالیتها را , علاوه بر کاشتن و برداشتن محصول و حفاظت آن در مقابل آفات , امراض و علفهای هرز , می توان عموماٌ شامل تغییر در عوامل محیطی موثر بر رشد گیاه عبارنتداز هوا , حرارت , باد , آب , نور , خاک و مواد غذایی .

انسان قادر است بعضی از این عوامل را مستقیماٌ تغییر دهد .

ولی غالباٌ مجبور است شرایط را برای بهره وری بیشتر و بهتر از این عوامل مناسب سازد .

امروزه ازدیاد جمعیت جهان سبب افزایش تقاضا برای محصولات کشاورزی شده است بیش از دوسوم جمعیت دنیا در ممالک در حال توسعه زندگی می کنندو بیش از 20% جمعیت ممالک توسعه نیافته در قحطی بسر می برند و متجاوز از 50% فقر غذایی دارند که خود عامل مهم سلامت و قدرت کار است که البته حالات فوق هنگامی صادق است که نابسامانیهایی به سبب _سیل _زلزله _خشکسالی و جنگ و غیره روی ندهد و وضع را از انچه که هست بدتر نکندآنچه علم کشاورزی ،بخصوص زراعت عهده دار آنست عبارت از تولید محصولات زیادتر و با کیفیت بهتر است که بتواند جوابگوی ازدیاد جمعیت باشد ، تا بدین وسیله فقر غذایی و گرسنگی را از میان بردارد.

گندم یکی از مهمترین تولیدات غذایی برای انسان می باشداز جمله مهمترین گندم می توان به گندم ،جو،ذرت،برنج،سورگوم ،یولاف ، چاودار ، نیشکر اشاره کرد که سهم مهمی را در تامین مواد غذایی انسان و دام به عهده دارند.

در مناطق مختلف با توجه به شرایط آب و هوایی ،اقتصاد آب آبیاری ،میزان بهره وری از زمین ، کنترل فرسایش خاک،علفهای هرز ،آفات و امراض ،توزیع نیروی انسانی و ماشین آلات و عوامل اقتصادی مبادرت به انتخاب محصول می کنند.

ساختمان و حاصلخیزی خاک نیز از عوامل موثر در انتخاب محصولات پیشرو می باشدکه با استفاده از گیاهانی خاص اقدام به رفع نکات منفی خاک نموده که در این بین حمایت انسانی نیز ازطریق دادن کودهای آلی و معدنی و یا کود سبز و ...

از اهمیت بالایی برخوردار است.

در مناطق مختلف کمبودها و نقصانهای مختلفی در خاک زراعی دیده می شود که هرکدام عملیات مربوط به خود را می طلبد از این کاستی ها می توان به شوری ،قلیایی بودن ، پستی و بلندی ،سنگلاخی ، شنی و رسی بودن بیش از حدخاک و ...

اشاره نمود.و بعد از رفع کمبودها و کاستی ها طی فرایند اصلاخ خاک مبادرت به کشت و زرع نمود.

تناوب گیاهان زراعی در یک مزرعه از اهمیت خاصی برخوردار است چراکه کشت یک محصول برای چند سال متوالی از جهات مختلف به زارع ضرر می زند از این موارد می توان به نقصان تدریجی عملکرد طی سالهای متوالی ،توسعه علفهای هرز ،آفات و بیماریهای گیاهی ،فرسایش و نقصان باروری خاک و...

اشاره کرد پس اتخاذ یک تناوب زراعی مناسب برای گندم با گیاهان سایر تیره ها و رعایت اصول تناوب زراعی برای هر گیاه(با توجه به خصوصیات آن)موجب افزایش بهره وری می شود.

فصل اول

موقعیت و شرایط آب و هوایی منطقه کشت

تقسیم بندی اقلیم ایران
شهرستان میانه
اقلیم های ایران از نظر بارندگی
نمودار پارامترهای درجه حرارت شهر میانه
نمودار بارش شهرستان میانه









موقعیت و شرایط آب و هوایی منطقه کشت:
پراکنش و توزیع گیاهان در عرضهای جغرافیایی مختلف و همچنین در ارتفاعات متفاوت در ر ابطه با عوامل محیطی و به خصوص بارندگی و درجه حرارت و در مرحله بعد شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک می باشد .

ای موضوع در ارتباط با گیاهان زراعی نیز صادق است .

بدین ترتیب شناخت عوامل مختلف محیطی و انتخاب گیاهان مناسب برای شرایط متفاوت از مهمترین عوامل موثر در تولید است .بدین ترتیب به منظور بهره گیری هر بیشتر از منابع محیطی و کاهش خسارت وارده به محیط از طریق به کار گیری اصول صحیح اکولوژیکی در اکوسیستم های زراعی و نیز کاربرد روشهای منطقی تولید ، بحث اکولوژیکی گیاهان زراعی مطرح می شود .

تقسیم بندی اقلیمی ایران
فیزیو گرافی ایران :
کشور ایران فلاتی کوهستانی است و در حدود 78 درصد از مناطق آن دارای ارتفاعی بیش از 500 متر می باشد .

در زیر توزیع مناطق بر حسب ارتفاع آنها آورده شده است :
مناطق دارای ارتفاع بیش از 2000 متر از سطح دریا 7/15 درصد
مناطق دارای ارتفاع 2000-1000 متر از سطح دریا 3/25 در صد
مناطق دارای ارتفاع 1000- 500 متر از سطح دریا 3/9 در صد
مناطق دارای ارتفاع 500 - 28 متر از سطح دریا 1/20 درصد
مناطق دارای ارتفاع کمتر از 28 متر از سطح دریا 6/1 درصد
منطقه کوهستانی : این ناحیه شامل رشته کوههای البرز در شمال و ر شته کوههای زاگرس درجنوب غربی است .

این دو رشته کوه در شمال غربی به یکدیگر می پیوندند .

رشته کوه البرز دیواری را در شمال کشور تشکیل می دهد که از شرق تا غرب امتداد دارد .

مر تفع ترین قله آن 5866 متر از سطح دریا ارتفاع دارد .

رشته کوه زاگرس از مرز ترکیه در شمال غربی تا خوزستان در جنوب شر قی کشیده شده است .

این رشته کوه 1000 کیلومتر طول و حدود 200 کیلومتر عرض داردو قله مرتفع آن 4500 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

این رشته کوه در جنوب کرمان به دو شاخه تقسیم می شود.

آتشفشان تفتان بخشی از شاخه شمالی را تشکیل می دهد و شاخه جنوبی در امتداد دریای عمان به طرف مرز پاکستان امتداد دارد .

ناحیه فلات : منطه فلات بین رشته کوههای زاگرس و البرز واقع شده و مثلثی را در مرکز ایران تشکیل میدهد .

ارتفاع این ناحیه بین 500 تا 2500 متر متغیر می باشد .

مرتفع ترین نقاط در شمال شرقی و شرق واقع بوده و با حرکت به سمت غرب از ارتفاع آن کاهش می یابد .کوههای این ناحیه شیب تند و لخت دارند و تنها دردامنه های آنها خاکهای آبرفتی که معمولا دارای سنگ و قلوه سنگ می باشد ، وجود دارد .

رودخانه های این نواحی کم عمق بوده و تنها بعد از بارندگی مدتی دارای آب هستند .

دشت خوزستان و نواحی سواحل جنوبی : این ناحیه شامل بیابان وسیع خوزستان در جنوب غربی ایران و بیابانهای پست واقع در امتداد سواحل خلیج فارس و دریای عمان می باشد .

این منطقه دارای تپه های کم ارتفاع و بیابان هایی است که بخشی از آنها شور می باشد .

خوزستان بیابان وسیعی است که حدود 30000 کیلومتر مربع وسعت دارد .

ناحیه سواحل شمالی : این نواحی نوار باریکی با عرض 50 کیلومتر می باشد و رود خانه های متعددی که از کوههای البرز منشاء گرفته اند در آن جریان دارند .

شیب عمومی این ناحیه از جنوب به شمال است و رودخانه های اصلی آن ، گرگان ، دشت مغان و سفید رود می باشند .

شهرستان میانه
شهرستان میانه در جنوب شرقی استان آذربایجان شرقی قرار دارد و از چهار سمت به شهرستانهای خلخال ، اردبیل ، سراب و بستان آباد و هشترود و زنجان حدود می شود .

میانه مرکز شهرستان در بین مختصات جغرافیایی 47 درجه و 42 دقیقه طول شرقی و 37 درجه و 20دقیقه عرض شمالی واقع است .

ارتفاع آن از سطح دریا 1100متر و مساحتش بالغ بر 5590 کیلومتر مربع است و جمعیت ان برابر با سرشماری سال 1370 به 230 هزار نفر می رسد .

این شهرستان با 360 روستا اطراف دارای 4 بخش به نامهای : کاغذکنان ، کندوان ، ترکمنچای و بخش مرکزی است و اختلاف افق شرعی آن 14 دقیقه و 48 ثانیه از شهر تهران تفاوت دارد .

رشته کوهها :
رشته کوه جوان قاپلان ( قافلانکوه ) نام آشنایی برای همه مردم ایران است که در جنوب و جنوب شرقی میانه با ارتفاع 1888 متر سر به آغوش آسمان نهاده است و درس پایداری و بردباری به ساکن آن نواحی می دهد و همواره آن را از نعمت های آفریدگار در دامنه ها و قله هایش بهره مند می سازد .

کوه بزرگ دیگری در شمال شهرستان میانه دامن محبت و صفا گسترده است که نامش بوزقوش می باشد .

این رشته کوه یکی از کوههای مهم آذربایجان است که در میان شهرستانهای اردبیل ، سراب و بستان آباد قرار دارد و به صورت مرز طبیعی شهرستان میانه را از آنان جدا می سازد و ارتفاع آن در نزدیکیهای روستای سید منصور به 3100 متر می رسد .

میدان داغی نیز از دیگر کوههای این ناحیه است که در شمال غرب خلخال و شمال شرق میانه در منطقه گرمرود ( بخش مرکزی کندوان ) با جهت شمالی جنوبی قرار دارد .

بلندترین قله آن در نز دیکی روستای نی باغی و چهل نور به ارتفاع 2560 متر می رسد .

رودخانه ها:
شهرستان میانه را به حق باید شهرستان رودها و رودخانه ها نامید ، زیرا حد ان علاوه بر رو دخانه بزرگ و مهم و تاریخی ، دهها رودخانه کوچک و بزرگ و مسیرهای فراوانی در ان وجود دارد .

با توجه به اینکه در شمال غرب سرزمین ایران تنها سه حوضه آبرریزی به نامهای : ارس در شمال دریاچه ارومیه در غرب و قزل اوزن در جنوب قرار گرفته است اکثر رودهای حوضه آبریزی جنوبی شمال غرب ایران به سمت این شهرستان در حرکتند و در نهایت همه آنها با عبور از این رودها و رودخانه ها وارد رودخانه مهم قزل اوزن می شوند .

پنج رودخانه مهم شهرستان میانه عبارتند از : قزل اوزن ، قرانقو ، میانه رود ، آیدوغموش و گرمرود می باشد.

اقلیم های ایران از نظر بارندگی
مناطق خشک : این ناحیه شامل دشت کویر و دشت لوط است که بین 500 تا 1000 متر از سطح دریا ارتفاع دارد .

باران در این ناحیه کمتر از 100 میلی متر در سال بوده و در حدود 13 درصد اراضی ایران را در بر می گیرد .

مناطق نیمه خشک :باران سالانه در این مناطق بین 250 تا 100 میلی متر است و شامل مناطق واقع در امتداد خلیج فارس و دریای عمان ، خراسان ، آذربایجان و بخشی از ایران مرکزی است و در مجموع 61 درصد مساحت کشور را در بر می گیرد .

ارتفاع این مناطق 1000تا 2000 متر است
مناطق نیمه مرطوب با بارندگی کم : میزان بارندگی این مناطق بین 250 تا 500 میلی متر متغیر است و بخشهایی از رشته کوه البرز و زاگرس را دربر می گیرد و در مجموع 8 درصد اراضی کشور را شامل میشود .

منطقه نیمه مرطوب با بارندگی زیاد : این منطقه دارای بارندگی سالانه 500 تا 1000 میلی متربوده و نواحی مجاور کوههای البرز و زاگرس را در بر می گیرد و در مجموع 8 درصد اراضی کشور را شامل می شود .

منطقه مرطوب : بارندگی سالانه این منطقه 1000تا 2000 میلی متر بوده و شامل نواحی دریای خزر می باشد و 1 درصد ا راضی کشور را در بر می گیرد .

آب و هوادر شهرستان میانه‌ :
از آنجا که شهرستان میانه در منطقه جلگه ای واقع شده است از آب و هوای معتدلی برخوردار است ، ولی حومه و بیشتر روستاهای آن به موجب آنکه در مناطق کوهستانی و ارتفاعات بوزقوش و قاپلان قرار گرفته اند در فصلهای بهارو تابستان از هوای بسیار متبوع و خنکی بهره مندند .

در فصل زمستان و پاییز که تمامی شهرها پوشیده از برف هستند همواره مردم این دیار سرمای سخت و طولانی را پشت سر می گذارند .

بارش برف و یخبندان در این شهرستان به طور متوسط 106 روز در سال ثبت شده است که در اثر شدت آن راه بندانهای زیادی بوجود می آید .

نمودار پارامترهای درجه حرارت شهرستان میانه: نمودار متوسط بارندگی شهر میانه فصل دوم خصوصیات خاک و اصلاح خاکهای شور تعریف خاک بافت خاک ساختمان خاک انواع خاک تشکیل خاکهای شور وسدیمی و اصلاح آنها خاک تعریف زیادی تا کنون از خاک به عمل امده که ساده ترین آن چنین است : خاک عبارت است از قشر چند سانتی متری تا چند متری از ماده آلی و غیر آلی است که بر روی سنگ قرار گرفته و شامل هوا ، آب ، موجودات زنده ، مواد آلی در مراحل گوناگون تجزیه و تحول و بالاخره عناصر معدنی است و گیاه می تواند بر روی آن ادامه حیات دهد .

عوامل موثر در تشکیل و تکامل خاکها: 1- سنگ مادر ( مواد مادری ) 2- آب و هوا 3- توپوگرافی 4- ارگانیسم ها 5- زمان بافت خاک بافت خاک فراوانی نسبی ذرات شن ، رس و سیلت را در نمونه خاک نشان می دهد .

بافت خاک از واژه هایی است که تعریف مورد قبول همگان ندارد ، زیرا در آن واحد مبین دو فرایافت یا مفهوم می باشد .

بافت خاک یکی از مشخصات پایاتی آن بوده و معمولاً تغییر ناپذیر است .

هر چه مقدار ذرات شن و سیلیت در خاکی زیادتر باشد ذخیره عناصر غذایی و رطوبتی قابل استفاده گیاه کمتر بوده و نفوذ پذیری آن نسبت به آب و هوا قابل توجه است ، بر عکس وجود رس فراوان در خاک متضمن توانایی خاک برای رشد گیاهان مختلف می باشد.

بنابراین در خاکهای شنی و در شرایط طبیعی نمی توان محصولاتی را به عمل آورد که به عناصر غذایی نیاز فراوان دارد .

اگر شکل هندسی محصولات کشاورزی از قبیل سیب زمینی که در زیر خاک غده می بندد مورد نظر باشد خاکهای شنی به رسی ترجیح داده می شوند زیرا سبکی خاک اجازه می دهد اشکال منظم و کروی تشکیل شود .

هر قدر رس خاک بیشتر باشد ، شخم پذیری آن کمتر به نیروی بیشتری نیازمند است .

خاکهای رسی چون آب بیشتری در خود نگه می دارند ، پس از بارندگی یا آبیاری زمان لازم را برای به اصطلاح گاورو شدن آنها طولانی تر از گروههای بافتی دیگر است .

از طرفی به همین علت ویژگی تعداد دفعات آبیاری و یا تناوب آن درخاکهای رسی کمترین و در خاکهای شنی بیشترین است .

از نقطه نظر زهکشی نیز هر قدر رس خاک بیشتر باشد کارایی زهکشی های زیرزمینی کمتر می شود.

خاکهای رسی در اثر جذب و دفع آب ، انبساط و انقباض حاصل کرده و موجد درز و ترکهای عمیق در آن می گردد.

ساختمان خاک ساختمان خاک تعیین کننده قابلیت تولید خاک می باشد .

زیرا ساختمان خاک در رژیم آب ، هوا و حرارتی در مزرعه موثر است .

ساختمان خاک در خصوصیات مکانیکی خاک به نوبه خود در جوانه زدن بذور ، برقراری گیاهچه و رشد ریشه ها موثرند تاثیر می گذارد.

علاوه بر این ، ساختمان خاک در عملیات کشاورزی مانند شخم زدن ، آبیاری ، زهکشی و کاشت نیز تاثیر دارد.

قسمت سطحی خاک که در مزارع کشاورزی اغلب شخم زده می شود و تحت تاثیر قطرات باران قرار می گیرد و با عبور و مرور تحکیم می شود ، در مقابل شکسته شدن خاکدانه ها و خرابی ساختمان خیلی حساس می باشد .

این خرابی و از هم پاشیدگی ساختمان خاک باعث بوجود آمدن لایه فشرده و نسبتاً‌ کم نفوذی در سطح خاک می شود که از نفوذ آب در خاک و تبادل گازها و همچنین خروج گیاهچه از خاک جلوگیری می نماید .

بنابراین بوجود آوردن و نگهداری ساختمان مناسب خاک مفید برای رشد گیاه لازمه مدیریت خاک در کشاورزی است.

انواع خاک بر حسب محتوای نسبی ذرات سنگریزه ، شن ، سیلت و رس ، خاکها به گروههای مختلف انواع زیر رده بندی می شوند : الف : خاکهای سنگلاخی ذرات غالب در این خاکها ، سنگها و سنگریزه های بزرگتر از 20 میلی متری است که در جوار مقادیر متفاوتی از سایر ذرات ، مجموعاً این نوع خاکها را بوجود می آورند ، در صورتیکه ذرات 2 تا 20 میلی متری ذرات غالب باشند خاکهای سنگ ریزه ای نامیده می شوند .

خاکهای سنگلاخی از نظر زراعی اهمیت کمتری داشته و فقط برای جنگل و مرتع مورد استفاده قرار می گیرند .

در شرایطی که سهم ذرات ریز بیش از 15 درصد باشد می توان در برخی زراعتهای کم توقع نیز مورد بهره برداری قرار داد .

ب : خاکهای شنی حداقل 75 درصد وزن ذرات تشکیل دهنده این نوع خاکها را ذرات شنی در محدوده قطری 05/0 – 2 میلیمتری تشکیل می دهند .

ذرات شنی اکثر خاکها از نوع سیلیسی است که در این صورت خاک شنی ، فقیر از مواد غذایی بوده و گرایش شدید به اسیدی شدن وخنثی دارد .

گاهی ممکن است ذرات فلد سپاتی و میکائی به همراه ذرات آهکی در اکثریت باشند که در این حالت خاکهای شنی از کیفیت شیمیایی و فیزیکی بهتری برخوردار بوده و نگهداری هوا و آب در آنها افزایش می یابد ( 2 ).

ج : خاکهای لومی مقادیر متفاوت درصد ذرات شن ، سیلت و رس ، خاکهای لومی متنوع با درجه حاصلخیزی مختلف را به وجود می اورند .

یک خاک لیمونی ایده ال به مقدار 50 الی 60 درصد ذرات شنی ، 25 تا 30 درصد ذرات سیلتی و 20 ال 25 درصد ذرات رسی دارد .

عوامل حاصلخیزی به شرط مناسب بودن کیفیت و کمیت فراکسیون های مختلف دراین نوع خاکها اکثراً فراهم بوده و در زراعتهای پرتوقع بدون محدودیت مورد بهره برداری تولیدی قرار می گیرند .

از خواص قابل ذکرآنها نگهداری و نفوذ مناسب آب و هوا و سایر شرایط متعادل فیزیکی و شیمیایی می باشد .

د : خاکهای رسی خاکهایی که حاوی بیش از 35 درصد رس و بیش از 50 درصد مجموع رس و سیلت باشند به خاکهای رسی موسومند .

بسته به مقدار شن و سیلت موجود ، خاکهای رسی درجه حاصلخیزی متفاوتی دارند .

خاکهای حاوی ذرات رسی ریز فراوان مخصوصاً ذرات کوچکتر از 0002/0 میلیمتر ، گرایش شدیدی به تراکم و سخت شدن دارند که در این صورت نفوذ آب و هوا شدیداً دچار اشکال می گردد .

همینطور خاکهای حاوی 90 درصد مجموعه رس و سیلت ، عملاً غیر قابل زراعت اند .

معمولاً‌ خاکهای رسی متوسط ، حاوی شن نسبتاً‌ زیاد و سیلت کم خاکهای حاصلخیزی را تشکیل می دهند ، مخصوصاً وضع فعل و انفعالات شیمیایی و دسترسی مواد غذایی گیاهی در این خاکها مطلوب بوده و هم زمان با نفوذ آب و هوا به لایه های خاک اصلی و گنجایش مطلوب نگهداری آب و مواد غذایی ، فعالیتهای بیولوژیکی نیز به حالت طبیعی ادامه دارد.

خاک های نامساعد خاکهای شور و قلیا از نقطه نظر کشاورزی مسائل بهره وری از خاکهای شور و قلیاء از نارسایی جذب آب و عناصر غذایی توسط ریشه گیاهان سرچشمه می گیردو نسبت نامساعد بین یونها ، اختلالی در رشد و باردهی متعارفی گیاه ایجاد می کند .

از طرفی چون نفوذپذیری خاکهای قلیا بسیار اندک است لذا آبیاری و زهکشی این خاکها نیز رضایت بخش نبوده و در آغاز مشکلات فراوانی را عرضه می کنند .

برای بهسازی و اصلاح خاکهای شور ، چاره ای جز آبشویی املاح واقداماتی در جهت بهبود وضع زهکشی خاک نیست .

در مورد خاکهای قلیاء ، سدیم موجود در همتافت تبادلی بایستی با کلسیم تبادل یافته و از خاک خارج شود .

بدین منظور از آبشویی با آبهایی که در آن SAR‌ ، مقادیر کوچکی دارد استفاده شده گاهی نیز املاح کلسیم به آب آبیاری افزوده می شود .

آهک به علت حلالیت ناچیز خود هیچگونه تاثر مثبتی در اصلاح خاکهای قلیا ندارد.

خاکهای اسیدی خاک در نواحی مرطوب مداوماً توسط آب باران شسته می شود .

شستشوی خاک موجب خروج کلسیم ، منیزیم ، سدیم و پتاسیم از خاک گشته و یون ها هیدروژن و آلومینیوم جای آنها را روی کلوئیدهای خاک می گیرند .

PH‌ خاک با افزایش غلظت یون هیدروژن در خاک نقصان یافته و خاک اسیدی می گردد .

اسیدی بودن خاک به علت وجود غلظت نسبتاً زیادی یون هیدروژن در محلول خاک است .

غلظت هیدروژن موجود در محلول خاک را اسیدیته فعال گویند .

یونهای هیدروژنی که روی کلوئید ها قرار دارند اسیدیته ذخیره نام دارد، زیرا غلظت هیدروژن محلول خاک را در صورت خنثی شدن ترمیم و از افزایش PH خاک جلوگیری می کند .

اضافه نمودن مقدار زیادی از کودهایی که یون هیدروژن را به طور مستقیم ویا در اثر فعل و انفعالات بعدی آزاد و به خاک اضافه می کنند ( مانند اوره ، نیترات آلومینیوم و سولفات آمونیوم ) PH‌ خاک را نقصان می دهد .

غلظت یون هیدروژن در خاک می تواند بر فعالیت میکروارگانیسمها و رشد گیاه موثر باشد .

کمبود عناصر فسفر ، کلسیم ، منیزیم ، پتاسیم و مولیبدن و همچنین زیادی غلظت آلومینیوم و منگنز در خاکهای اسیدی بر رشدگیاه و میکروبها اثر می کنند .

گیاهان نسبت به PH‌خاک متفاوت است .

بعضی از گیاهان مثل آزالیا (Azalia ) و ذغال اخته (Blue Berries ) خاکهیا اسیدی را به خوبی تحمل می کنند و بعضی دیگر مانند یونجه در خاکهای اسیدی رشد نمی نمایند .

شرایط خاک و از جمله PH آن یکی از عوامل موثر در سازگاری ارقام یک گیاه به شرایط محیطی خاص است .

با این حال بعضی از گیاهان به علت وابستگی های خود به موجودات دیگر دچار محدودیتهایی هستند .

مثلاً‌ رشد مطلوب و اقتصادی بقولاتی مثل یونجه به تثبیت ازت توسط ریزوبیومها وابسته است .

PH خنثی یا قلیایی و فراوانی کلسیم ، مولیبدن و کبالت برای فعالیت این باکتریها ضرورت دارند .

به همین جهت یونجه در خاکهای اسیدی عملکرد مطلوب و اقتصادی نمی دهد .

گفته شد که خاکهای خنثی مطلوب اغلب گیاهان است .

برای اصلاح خاکهای اسیدی و تغییر PH‌ آن از اصلاح کلسیم و معمولاً سنگ کربنات کلسیم استفاده می کنند.

تشکیل خاکهای شور وسدیمی اصلاح آنها: در پیش بینی مراحل شور شدن و اصلاح خاک های شور, عوامل زیر باید مد نظر قرار گیرد: ویژگیهای اصلی رژیمهای نمک مورد توصیف قرار گرفته (تعادل نمک) و فاکتورهای طبیعی موثر در آن بایستی تجزیه و تحلیل شوند.

منبع اصلی نمکهای محلول در آب (آب آبیاری ،آب زیرزمینی ،آب سطحی،لایه هی شور عمقی خاک و غیره) بایستی شناسایی شوند.

اثر آب آبیاری بر روی آب و رژیم های نمک خاک بایستی تعیین شود.

پس از شناسایی این فاکتورها می توان از روشهای صحیح و مناسبی در اصلاح خاک ،آبیاری و زهکشی استفاده کرد.

در کشورهای توسعه یافته ،تکنولوژی پیشرفته باعث موفقیت های زیادی در اصلاح خاکهای شور و جلوگیری از مشکل شوری شده است.چنین روشهایی در کشورهای در حال توسعه نیز می تواند به کار گرفته شود.

خاکهای مبتلا به نمک خاکهای مبتلا به نمک آنهایی هستند که غلظت نمک (یون) آنها در رشد گیاهان زراعی ایجاد مشکل می کند.

خاکهای مبتالا به نمک را می توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد 1- خاکهایی که تحت تاثیر نمک های طبیعی هستند(خاکهای شور)2- خاکهایی که تحت تاثیر نمک های سدیم قابل هیدرولیز قرار دارند (خاکهای سدیمی یا قلیایی) این دو گروه خاک نه تنها از نظر ویژگیهای شیمیایی با یکدیگر تفاوت دارند بلکه از لحاظ توزیع جغرافیایی ،خواص فیزیکی و ویپگیهی بیولوژیکی نیز متفاوت هستند.

خاکهای سدیمی این خاکها حاوی مقدار زیادی سدیم اضافی جذب شده هستند .

وجود نمک های محلول سدیمی که قابلیت هیدرولیز شدن و ایجاد قلیایت دارند؛بطور قابل ملاحظه ای مواد خاک را تحت تاثیر قرار می دهندیا قلیایت شدیدمحلول خاک باعث بروز مشکل در رشد گیاه می شود و یا قلیایت باعث ایجاد شرایط فیزیکی نامناسب در خاک شده که مانع تامین آب مورد نیاز گیاه می شود.

خاکهای شور در بیشتر اقلیم ها عالیترین انواع خاک مبتلا به نمک خاکهای شور هستند .

طبق تعریف ،خاکهای شور حاوی مقادیر اضافی از نمک های محلول هستند این خاکها اغلب در اقلیم خشک و نیمه خشک هستند .

در شرایط مرطوب نمک های محلول موجود در مواد مادری خاک و نیز نکهای حاصل از هوادیدگی کانی ها شسته می شود و وارد آبهای زیرزمینی می گردد که توسط جریان های آبی به اقیانوسها انتقال می یابند.

در مناطق خشک ، شستشوی نمک ها و انتقال آنها به اقیانوس ناچیز است .

شستشو معمولاٌ موضعی است و نمک های محلول به تقاط دور دست حمل نمی شوند.

این امر به دلیل کمبود بارندگی در مناطق خشک است که برای شستشو و حمل نمک ها کافی نیست همچنین در این مناطق شدت زیاد تبخیر و تعرق گیاهی باعث تجمع نمک های محلول در خاک و آبهای سطحی می شود.

تشکیل خاکهای شور راههای متعددی برای تشکیل خاکهای شور وجود دارد که به شرح زیر است : 1- در اثر هوادیدگی ناگهانی سنگهای مادری و عدم اتتقال نمک در نتیجه کمود بارندگی.

2- نمک ممکن است توسط باد از نقاط شور و خشک مجاور و یا ذرات ریز آب دریا به سایر نقاط منتقل شوند.3- انتقال نمکها از طریق آب زیرزمینی تحت تأثیر نیروی کاپیلاری.

4- تجمع نمک از طریق آبیاری خاک یا آب نامناسب.

در مورد اخیر چنانچه روشهای آبیاری نیز نامناسب باشد به تجمع بیشتر نمک کمک می کند.

عوامل موثر در تشکیل آبهای شور 1- اقلیم 2- توپو گرافی 3- آبیاری و زهشی اصلاح خاکهای شور اصلاح کامل خاکهای شور و یا حفظ شوری کم اغلب از نظر علمی کاری بس دشوار و تا حدی غیر ممکن است.

هزینه های اصلاح , عدم کفایت زهکشی , گران بودن مواد اصلاح کننده آب و کیفیت نامطلوب آب آبیاری از جمله عواملی هستند که در این راستا دخیل هستند.

حتی در جاهایی که آب به مقدار جهت شستشوی و اصلاح و آبیاری پیوسته موجود است , اصلاح خاکها با خواص نامناسب فیزیکی چندان مقرون به صرفه نیست.

یک سیستم زهکشی موثر , شرط اصلی در اصلاح خاکهای شور و جلوگیری از تکرار مجدد مشکل شوری است.

زهکشی خاک به سرعت و کفایت آبی که از پروفیل خاک می گذرد بستگی دارد.

این آب شامل آب های جاری شده در سطح و نیز آب نفوز کرده به عمق خاک است.

بنابراین دو عامل زهکشی داخل خاک و نیز نفوز پذیری از جمله عوامل مهم به شمار می روند.

نمکها باید توسط آب اضافی آبیاری از خاک خارج شود.

آب نفوز کرده در خاک, با گذاشتن از خلل و فرج خاک باعث شستشوی نمکهای موجود شده که در نهایت توسط کانالها تعبیه شده در مزرعه (زهکش) از خاک خارج می شود (در صورتی که سطح اب زیرزمینی عمیق باشد نیاز به حفر کانال است).

در مناطقی که سطح آب زیرزمینی بالا باشد , توسط عمل فوق بایستی سطح سفره آب به عمق حدود 3 متر از سطح خاک افزایش یابد.

بیشترین مشکل در خاکهای شور مربوط به نمک های بسیار محلول است(نظیرNaCl ،MgCl2 ، CaCl2 ، MgSo4 ) کربنات های کلسیم و منیزیم و گچ،حلالیت کم داشته و مشکل چندانی در رشد گیاه ایجاد نمی کنند در طی زمستان ،سولفات سدیم نیز حلالیت نسبتاٌ پاین دارد.خاک ها حاوی مقدار زیادی از این نمک هستند،بنابراین شستشو آن در زمستان که مناسبترین زمان شستشوی خاک های شور است چندان راحت نیست.

عملیات مدیریتی که به کنترل شوری و اصلاح خاک کمک می کند شامل بکارگیری موارد زیر است: 1- انتخاب گیاهان مقاوم به شوری 2- استفاده از روش های خاص کاشت که تجمع نمک را در اطراف بذر به حداقل ممکن کاهش می دهد.

3- به کارگیری روش های زراعی مناسب نظیر شخم و تهیه بستر به شکلی که کمترین غلظت نمک را در خاک ایجاد کند و به جوانه زنی بذر آسیب نرساند.

4- استفاده از مقدار بیشتر آب آبیاری به منظور رقیق کردن محیط و یا شستشوی نمک از محیط جوانه زنی بذر و ریشه 5- استفاده از مواد شیمیایی اصلاح کننده خاک نظیر سولفور ،اسید سولفوریک ،سولفات های آهن ،گچ،پلی فسفات آمونیوم ،پلی فسفات کلسیم و غیره.

نکته)بکارگیری یک روش اصلاحی برای همه خاک های شور مناسب نیست.

کاشت گیاهان مقاوم به شوری در آخرین مراحل صلاحی گیاهانی مانندجو ،چغندرقند،گلرنگ ،پنبه، مقاوم به شوری اند این قبیل گیاهان می توانن در آخرین مراحل اصلاح خاک انتخاب و به کار گرفته می شوند.

انتخاب محصول عوامل اقلیمی مثل نور ،رطوبت،حرارت در انتخاب محصول برای کاشت تاثیر گذار هستند.ماشین آلات و امکانات زراعی،خاک ،آفات و امراض و عوامل اجتماعی و اقتصادی از عوامل موثردر انتخاب محصول برای کاشت می باشند.

فصل سوم خصوصیات گیاهان مورد استفاده در تناوب زراعی ذرت سیب زمینی گندم سویا یونجه ذرت مبدا وتاریخچه نظریات مختلف در مورد پیدایش ذرت موارد استعمال ذرت مشخصات گیاهشناسی تناوب زراعی نحوه تهیه زمین طرق کاشت آبیاری انواع ماشینهای برداشت ذرت زمان و نحوه برداشت آفات و بیماریها مبدا و تاریخچه ذرت گیاهی است که تاریخ دقیق پیدایش و کشت و کار آن دقیقاً مشخص نیست و اظهار نظرهای متعددی در مورد منشأ آن ابراز شده و به احتمال زیاد مبدأ آن را مکزیک و آمریکای مرکزی و همچنین کشورهای آمریکای‌جنوبی ، مانند پرو ، بولیوی و اکوادور دانسته‌اند ، طبق نتایج کاوشهای به عمل آمده مشخص شده است که حدود 3000 سال قبل از میلاد این گیاه در پرو وجود داشته است ؛ همچنین مشخص گردیده که نوع وحشی آن به نام ذرت آندن (Anden) یا ذرت مکزیکی حدود 5600 سال پیش در این کشور کشت می‌شده‌است .

تا قبل از سال 1492 میلادی ( سال کشف آمریکا ) ذرت در اروپا ، آفریقا و آسیا ناشناخته بود ، کریستف‌کلمب و سایر کاشفان در اولین مسافرت تاریخی خود به آمریکا در نوامبر 1492 ، ذرت را در حوالی کوبا مشاهده کرده و آن را رایجترین گیاه قاره یافتند ؛ آنها انواعی از ذرت را مشاهده کردند که به وسیله قبیله سرخ‌پوستان ماهیز (Mahis) کشت می‌شده و از دانه‌های آن تغذیه می‌کردند .

نام این گیاه در حقیقت از نام همین قبیله اقتباس شده‌است .

ذرت بعد از سفر دوم کریستف‌کلمب ( سال 1494 ) از کوبا به اروپا و آفریقای شمالی برده شده و در اواخر قرن شانزدهم وارد آسیا گردید .

نظریات مختلف در مورد پیدایش ذرت : 1 ـ ذرت امروزی از ذرتی به نام ذرت غلافدار (Pod corn) به دست آمده است ؛ این ذرت با انواع دیگر کاملاً متفاوت بوده و هر یک از دانه‌ها تک‌تک در داخل غلافی احاطه شده است .

2 ـ این گیاه احتمالاً از گیاه یکساله وحشی به نام (Euchlaena) Teosinte نشأت گرفته که دارای بلالهای کوچک و دانه‌هایی شبیه به دانه‌های ذرت بو داده بوده است که بر اثر ترکیب با یک گیاه نامعلوم و یا تکامل تدریجی ذرت امروزی به دست آمده‌است .

3 ـ بر اثر تلقیح گیاه Teosinte با یک گیاه دیگری به نام Tripsacum ذرت امروزی به وجود آمده‌است .