دانلود تحقیق زنبور تریکوگراما مبارزه بیولوژیک

در زمان نه چندان دور کشت محصولات کشاورزی بیشتر از ارقام بومی بوده و مسائل گیاهپزشکی آن چنان مورد توجه نبوده است و در آن شرایط آفات محصولات کشاورزی بیشتر توسط دشمنان طبیعی تحت کنترل بوده اند.

در آن زمان سم و سمپای به صورت فعلی نبوده و کانون های طبیعی برای حشرات مفید زمستان گذرانی و تابستان گذرانی فراهم بوده است.

چنانچه در برنامه مدیریت آفات در استفاده منطقی از سموم شیمیایی و حمایت از دشمنان طبیعی آفات ، مورد نظر باشد ، نقطه امیدی در تعادل بین آفت و دشمنان آن خواهد بود .

یکی از دشمنان طبیعی بسیار مفید ، که اکثر کشورها از عملکرد آن راضی بوده و به صورت بومی در اکثر نقاط مزارع و باغات رها سازی می شود .

زنبور تریکو گراما پارازیتوئید تخم پروانه ها وبعضی از دو بالان می باشد.

این زنبور درانسکتاریوم های کشور با استفاده از تخم میزبان واسط( تخم بید غلاف و بید آرد) تولید انبوه می شود.

درانسکتاریوم گرگان این زنبور جهت مبارزه با آفات کرم قوزه پنبه و کرم ساقه خوار برنج و کرم ساقه خوار اروپایی ذرت تولید و در مزارع رها سازی می شود.

زنبور تریکوگراما(Trichogramma Spp)
زنبور تریکوگراما حشره ی کوچکی است از خانواده (Trichogramma atidae) که گونه های متعددی از آن در نقاط مختلف جهان انتشار داد که تاکنون 549 گونه آن شناخته شده است .

شکل عمومی بدن کوتاه و عریض و در قسمت شکمی پهن تر و در انتها قوسی است .

گونههای بومی فلات ایران که تحقیقات شناسایی نموده است اندازه آن در حدود 2/0 تا 4/0 میلیمتر و به رنگ زرد ، خرمائی ، قهوه ای و یا مایل به سیاه می باشد.

در این زنبور بالهای جلویی پهن و عریض ولی بالهای عقبی باریک و کشیده و شباهت به کارد یا چاقو دارد، بالهای عقبی در حاشیه دارای ریشک های کوتاه یا بلندو سطح بالها با پوشش موئی غالبا به صورت ردیفی است.

پنجه پا سه بندی است.

ماده ها درشت تر از نر ها و شاخک ماده ها کوتاه و زانوئی تعداد موهای شاخک کم و کوتاه است ولی شاخک نر ها پرز دار و بند بند نیست.(شکل 1)




برای شناسایی گونه های زنبور علاوه بر صفات ظاهری فوق ، تفاوت گونه ها را از طریق اعضاء خارجی دستگاه تناسلی نر(Genita Liamale) استفاده می شود.اخیرا برای شناسایی گونه های مختلف در کشور از روش الکتروفورز استفاده می شود که بعضی از گونه های ارسالی از مناطق مختلف کشور شناساییشده است.

از گرگان زنبور ارسالی که بیشتر از مناطق نامن و شصت کلا بوده است، T.brassicae و T.evanescens گزارش شده که گونه T.brassicae غالب منطقه می باشد .

گونه های دیگر از کرانه خزر تا فلات مرکی شناسایی شده است عبارتند از:T.rhenana ,T.pintog ,T.embryophagum , T.cacoeiae,…..

زنبورهای پارازیتوئید مفید تریکوگراما از نظر رژیم غذایی و میزان عموما چند خوار (پلی فاژ) بوده فعالیت انگلی و تخم خواری آنها روی تخم تعداد زیادی از حشرات راسته های مختلف انجام می گیرد.

تریکوگراما بالغ زندگی فعال خود را با ایجاد سوراخ در پوسته (Chorion) تخم میزبان آغاز می کند.

دامنه ی پرواز زنبور تریکوگراما از 5 تا 50 متر برآورد شده است.در یک تحقیق انجام شده ماده های رنگی را پس از 17 ساعت در فاصله ی 700متری پیدا کرده اند.

زنبور با حرکت دادن شاخک خود تخم میزبان را برای تخم ریزی انتخاب می کند.

تخم های ضعیف و پژمرده کمتر مورد پذیرش زنبورها قرار می گیرد.(شکل 2)

این زنبور زمستان را به صورت پیش شفیرگی (Prepupa) در تخم میزبان می گذراند ولی در شرایط شمال کشور این زنبور به صورت حشره کامل هم دیده می شود.

سیکل زندگی این زنبور در آزمایشگاه در دمای 27 درجه سانتیگراد 8 تا 9 روز ولی در طبیعت 2 تا 3 هفته طول می کشد .

طول عمر زنبورها تابع نوع میزبان و تعداد نسل و شرایط آب و هوایی است.

هر زنبور ماده تریکوگراما بعد از جفت گیری و گاهی بدون آمیزش با نر به روش بکرزائی به تعداد 40 تا 70 تخم می گذارد و به ندرت در بعضی گونه ها مانندT.euproctidis تعداد تخم تا 140 عدد روی تخم پیرائوست مشاهده شده است.

در طبیعت زنبورها ی ماده تریکوگراما برای کشف و تشخیص تخم های میزبان و تخم گذاری در آنها از مواد دریافتی محرک از نوع شیمیایی به نام کیرمون تخم انجام می گیرد.

این ماده ی شیمیایی باعث رسیدن زنبورهای ماده به تخم های تازه می شود وجود این ترکیبات کیرومون و اثر جلب کننده آنها ، منحصر به تخمهای میزبان نیست بلکه در پولک های ماده عده زیادی از پروانه ها باعث جلب زنبورها می شود ، ( وجود کیرمون درکوتیکول پولک ها).

جمع آوری زنبورهای تریکوگراما از طبیعت :
برای تکثیر زنبورهای تریکو گراما و ذخیره سازی آنها برای مصرف سال بعد ، هر سال در اواخر دوره ی زراعی زنبورهای مادری از کانون های طبیعی جمع آوری می شوند.برای جمع آوری زنبورهای مادری از دو روش استفاده می شود که عبارتند از:
روش اول- جمع آوری تخم های میزبان اصلی:
در این روش تخم های میزبان اصلی زنبور مثل تخم کرم قوزه ، کرم ساقه خوار اروپایی ذرت و کرم ساقه خوار برنج جمع آوری ، و به تعداد معین در داخل لوله های آزمایشی قرار داده می شود.

تخم های خاوی زنبور معمولا روز چهارم و پنجم مشخص (سیاه شدن تخم) می شوند.تخم های پارازیته در مرحله ی پیش شفیرگی داخل یخچال در دمای 4 درجه سانتیگراد به مدت 30 تا 25 روز نگهداری می شوند .

بسته به زمان جمع آوری صحرایی و شرایط آب و هوایی منطقه تعداد زنبورهای استحصالی از تخم میزبان اصلی متغیر است.

روش دوم- جمع آوری زنبور طبیعی با استفاده از تله: بهترین روش جمع آوری زنبور های طبیعی استفاده از تله هاست .

در تله معمولا از تخم میزبان واسط (بید آرد وبیدغلات) استفاده می شود.

تخم میزبان واسط را با چسب مایع روی کاغذ می چسبانیم و بعد از خشک شدن چسب کاغذ را به قطعات کوچکتر برش نموده به طوری که روی هر قطعه دو تا سه هزار عدد تخم باشد.

این قطعات در مزرعه مورد نظر به برگ گیاه (برگ برنج ، پنبه ، سویا و علف هرز ...) منگنه می شود .

مدت زمانی که تله ها در مزرعه نگهداری می شود ، 24 تا 48 ساعت است ، چنانچه بیش از این مدت باشد وجود بعضی از پرداتورها از جمله مورچه ها ، سن شکاری ، لارو بالتوری و کفشدوزک ، ...

از تخم های فوق تغذیه می کنند .

در تله هایی که از تخم پروانه بید آرد (افستیا ) استفاده می شود به علت همخواری تخم ها باید توسط اشعه ی UV عقیم شوند.در این روش مانند روش قبلی تعداد زنبورهای استحصالی ، به شرایط آب و هوایی ، زمان تله گذاری و نوع زراعت بستگی دارد.

زمان تله گذاری چنانچه مصادف با بارندگی باشد استحصال زنبور ضعیف خواهد بود.

در بعضی از سالها که میزان بارندگی مناسب است ، رشد و تنوع بسیاری از گیاهان مورد نیاز میزبانهای زنبور مشهود می گردد ، در نتیجه باعث ازدیاد زنبورهای طبیعی می شود .

طبق بررسی های انجام شده در مناطق حاشیه جنگلی که کشت برنج متداول است زنبور های بومی یافت می شوند.

پرورش لاروهای جمع آوری شده کرم قوزه پنبه: ایجاد نسل های متعدد زنبور تریکوگراما در انسکتاریوم موجب ضعیف شدن زنبور افزایش درصد افراد نر و زنبورهای بی بال می گردد.

به منظور تقویت زنبورهای تولیدی باید طی پرورش نسل های مختلف از تخم میزبان اصلی (کرم قوزه ، ساقه خوار اروپایی ذرت ، ساقه خوار برنج وغیره ) نیز استفاده نمائیم .

پرورش کرم قوزه از مرحله لاوری درانسکتاریوم انجام می گیرد.

لاورهای کرم قوزه همراه با میزبان (کپسول گاو پنبه Abotilons Pp قوزه و برگ پنبه و ...) جمع آوری می شود .

و درانسکتاریوم جهت شفیره شدن همراه با غذا در داخل آکواریوم ریخته و با پارچه درب آن را می پوشانیم .

آکواریوم از نوع شیشه ای که به ابعاد (25*40*55) سانتی متر می باشد .

برای آماده نمودن آکواریوم جهت پرورش لارو ، ابتدا مقداری خاک را الک نموده و در داخل آون در دمای 70 درجه سانتی گراد به مدت 24 ساعت ضد عفونی می نماییم و سپس به ارتفاع 4 تا 5 سانتی متر خاک به کف آکواریوم می ریزیم و یک شبکه چوبی روی سطح خاک قرار می دهیم .

لاروها همراه با غذا (بیشتر کپسولهای گاو پنبه می باشد) روی شبکه ریخته می شوند .

برای هر لارو جهت تغذیه در حدود 3 تا 4 کپسول گاو پنبه در نظر می گیریم دمای مناسب برای پرورش 2- 26 درجه سانتی گراد و رطوبت 5-70 می باشد .

در این شرایط لاروهای سن آخر در مدت 4 تا 7 روز در داخل آکواریوم و نیز در داخل خاک تبدیل به شفیره می شوند.از مشکلات عمده در پرورش لارو کرم قوزه داخل آکواریوم مسئله همخواری لاروها (Cannibalisme) است می باشد ،که بیشتر به خاطر نبود غذا و بعضی مواقع با وجود غذا لاروهای کرم قوزه همخواری دارند.برای رفع این مشکل در پرورش های محدود می توان به جای اکواریوم از قوطی های فیلم یا نمکدان استفاده نمود و در داخل هر قوطی یا نمکدان یک عدد لارو همراه با غذا ( غذای مصنوعی یا طبیعی ) قرار داد.

این روش در پرورش های انبوه به علت مشکلات کاری عملی نخواهد بود.

حداکثر ظرفیت آکواریوم جهت پرورش لارو قوزه در حدود 400 تا 500 عدد می باشد.

از مجموع لاروهای داخل آکواریوم حدود 60 تا 70 درصد آنها تبدیل به شفیره می شوند.

شفیره های داخل آکواریوم قبل از خروج پروانه ها جمع آوری و به ظروف کوچکتر انتقال داده می شوند .

از زمانیکه لاروهای درشت (سن آخر)به داخل آکواریوم وارد می شوند تا زمان جمع آوری شفیره ها مدت 8 تا 12 روز طول می کشد.

دردمای2+26 درجه سانتی گراد طل مدت شفیرگی8 تا15 روزاست.خروج پروانه ها ازمرحله شفیرگی به صورت تدریجی است .

اکثر پروانه ها سالم از شفیره ها خارج می شوند می شوند ولی تعداد کمی (2 تا 5 درصد) از پروانه ها به صورت ناقص ( به صورت پروانه های بی بال یا بسیار کوچک ) ظاهر می شوند.

جمع آوری شفیره کرم قوزه از طبیعت: کرم قوزه پنبه مستان را به صورت شفیره در عمق 3 تا 5 سانتی متر خاک سپری می کند.

معمولا در شرایط آب و هوایی گرگان از نیمه دوم آبان ماه لاروهای کرم قوزه پنبه تبدیل به شفیره می شوند .

این شفیره ها توسط بیلچه دستی از زیر خاک جمع آوری و به انسکتاریوم انتقال داده می شوند.وجود علف هرز گاو پنبه مهمترین کانون برای جمع آوری شفیره های کرم قوزه پنبه بوده که در اواخر فصل پنبه دست یابی به شفیره های زمستان گذران کرم قوزه ممکن می سازد.

تکثیر محدود زنبور تریکوگراما: در انسکتاریوم حفظ نباتات گرگان تکثیر زنبور تریکوگراما به دو روش انجام می پذیرد: تکثیر محدود و تکثیر انبوه در تکثیر محدود هدف استمرار بقاء و تقویت نسل و اصلاح خواص زنتیکی زنبوری می باشد که در این حالت تجدید نسل معمولا به فاصله 30 تا 35 روز صورت می گیرد و برای تقویت نسل از تخم میزبان های اصلی زنبور استفاده می شود.

میزبان اصلی زنبور بسته به سوش زنبور می تواند تخم کرم قوزه پنبه یا تخم کرم ساقه خوار برنج یا تخم کرم ساقه خوار اروپایی ذرت باشد .

تخم های میزبان اصلی در اختیار زنبورهایی قرار می گیرند که بیش از 5 نسل روی میزبان واسط (سیتوتروگا و افستیا ) تکیر شده اند.تکثیر محدود زنبور در داخل لوله های آزمایش و جعبه های کوچک پرورشی انجام می گیرد .

به علت کم بودن جمعیت زنبورهای طبیعی زنبورهای نسل یک و دو پرورشی تکثیر آنها بیشتر در داخل لوله هلی ازمایش صورت می گیرد.ضریب تولید زنبور در داخل لوله های آزمایش بالاست و حتی ضریب یک به ده نیز می رسد ، علت آن اولا زنبورها از نظر تغذیه مشکلی ندارند .

ثانیا زنبورها تخم میزبان را به راحتی پیدا می کنند ثالثا در رفتگی زنبورها بسیار کم خواهد بود.

جعبه پرورش آمریکایی: تکثیر زنبورهای تریکوگراما از نسل 3 تا 5 در داخل جعبه های پرورشی معروف به جعبه آمریکایی انجام می گیرد .

این جعبه از جنس چوب ساخته شده و به شکل مکعب مستطیل که به ابعاد مشخص با دو سوم فضای تاریک و یک سوم فضای روشن که از شیشه بوده و نور از بالا به آن می تابد.کاغذ حاوی تخم بید غلات یا بید آرد در فضای روشن روی صفحه شیشه ای یا مقوائی قرار داده می شود .

زنبورهای رها شده داخل جعبه به علت نور گرائی در فضای روشن جمع می شوند .

تغذیه زنبورها با اب عسل 10 درصد یا آب قند 20 درصد به صورت قطرات ریز روی کاغذ حاوی تخم پاشیده می شود انجام می گیرد.تخم ها به مدت 24 ساعت جهت پارازیت در اختیار زنبور ها قرار داده می شود که 16 ساعت روشنایی 8 ساعت خاموشی است.ضریب تولید زنبورها دراین نوع جعبه ها معمولا یک به پنج می باشد .

از مزایای استفاد از لوله های آزمایش و جعبه های پرورشی آمریکایی ، ضریب تولید بالای زنبورها است و از معایب آن تضعیف کیفیت نسل زنبور است ( بدین معنی که زنبورها جهت رسیدن به تخم میزبان نیاز به پرواز نداشته و نهایتا زنبورهای ضعیف بی بال در تولید نسل شرکت می نمایند).

تکثیر انبوه زنبور تریکوگراما در انسکتاریوم : مرحله تکثیر انبوه زنبور تریکوگراما معمولا 30 تا 45 روز قبل از اولین رها سازی زنبور صورت می گیرد .

در این مرحله مقدار تولید زنبور در روز زیاد (بیش از 50 گرم در روز ) خواهد بود و جعبه های پرورشی آمریکایی جوابگوی این مقدار تولید نخواهد بود.

بنابراین از جعبه های بزرگتر بنام کابین یا به نوعی معروف به جعبه های پرورشی چینی استفاده می شود .

کابین یک اتاقک تاریک به ابعاد مختلف اطراف کابین جزء یک طرف آن با پارچه سیاه مسدود شده است .

آن یک طرف مجز به یک سیستم روشنایی بنام تابلو است که از صفحات پلاستیکی روشن یا شیشه تشکیل شده که بین سیستم روشنایی و قسمت داخلی کابین قرار گرفته است.

پشت صفحات تابلو با فاصله حدود 25 سانتیمتر نصب می شود .

فاصله لامپها از همدیگر حدود 20 سانتیمتر می باشد .

زنبورهای رها شده داخل کابین به علت نورگرائی روی صفحات تابلو جمع می شوند.جنس پارچه های سیاه کابین بهتر است از نوع نخی که روزنه های آن ( تاروپود) ریزتر دارند انتخاب شوند ، چون از خورج زنبورها جلوگیری می کند و از طرفی پارچه نخی در تهویه ایجاد مشکل نمی کند.

در تعیین ابعاد کابین و نوع پارچه مصرفی باید به موارد زیر توجه نمود: اولا اختلاف دمائی و رطوبتی بین فضای داخلی و بیرونی ایجاد نکند معمولا هر چه فضای کابین زنبور کمتر باشد اختلاف دمائی و رطوبتی بیشتر است و پارچه پلاستیکی به علت تهویه ناقص غالبا اختلاف دمائی و رطوبتی زیادی را همراه دارد.

ثانیا انعکاس نوری داخل کابین به حداقل برسد هر چه کابین کوچک تر باشد انعکاس نوری بیشتر خواهد شد بعضی از پارچه های سیاه انعکاس نوری دارند .

انعکاس نور موجب پرکنده شدن زنبورهای در داخل کابین می شود .

اسکلت کابین می تواند چوب یا پایه های فلزی قفسه باشد .

در داخل کابین رشته سیمهای نازک به صورت افقی در فاصله 3 تا 4 سانتیمتر از صفحه تابلو نصب می شود که کاغذ های حاوی تخم میزبان با آن گیره می شود .

جنس صفحه تابلو چنانچه از نوع شیشه باشد در کیفیت و کمیت زنبورهای تولیدی موثر خواهد شد .

چون شیشه نسبت به پلاستیک نور را بهتر از خود عبور می دهد و گرم نخواهد شد .

گرما باعث تلفات شدید زنبورها می شود و در کمیت و کیفیت زنبورهای تولیدی اثر منفی دارد.کابین های مورد استفاده درانسکتاریوم حفظ نباتات گرگان معمولا به ابعاد (5/1*2*2) متر می باشد برای ساخت چنین کابین در حدود 8 عدد پایه قفسه 2 متری و 20 متر پارچه سیاه با عرض 90*150 سانتی متر مورد نیاز است.

ظرفیت تولید در کابین به اندازه فوق در حدود 20 تا 25 گرم در روز می باشد.

روش کار: هر روز در داخل کابین یک پنجم تا یک سوم زنبور کاغذهای حاوی تخم پارازیته آماده خروج در فاصله 5/1 متری صفحه تابلو روی میز قرار داده یا به سقف کابین آویزان می نماییم .

فاصله 5/1 متری از این جهت مناسب است که زنبورهای ضعیف بیمار ، بی بال حذف و با انتخاب زنبورهای قوی کیفیت تولید دائما بهبود می یابد.

تخم های میزبان واسط را با مایع چسبناک (چسب کاغذ دیواری ) روی کاغذ می چسبانیم .

مقدار چسب روی کاغذ باید طوری باشد که نه تخم ها در داخل آن غرق شوند و نه چسبندگی آنقدر ضعیف باشد که تخم ها به راحتی از کاغذ جدا شوند .

تخم ها به وسیله نمکدان یا ظروف دیگر به طور یکنواخت روی کاغذ آغشته به چسب پاشیده می شوند.

در حاشیه کاغذ حاوی تخم تاریخ روز نسل زنبور و سوش زنبور یادداشت می شوند.

برای اینکه کاغذ حاوی تخم کاملا خشک شود 1تا 2 ساعت زمان نیاز دارد ، چون در غیر این صورت اولا بعد از اویزان نمودن کاغذها چروکیده می شوند ، ثانیا زنبورها به چسب های روی کاغذ چسبیده و از بین می روند .

بعد از خشک شدن کاغذ های حاوی تخم را در مقابل صفحه تابلو با ردیف های سیمی گیره می نمائیم و مدت 24 ساعت به همین حالت باقی می ماند ولی اگر نسبت زنبور به تخم رعایت شود می توان زمان را به نصف یا کتر کاهش داد.برای تغذیه زنبورهای داخل کابین می توان قطرات ریز آب قند 20 درصد یا آب عسل 10 درصد روی کاغذ حاوی تخم یا مستقیما روی صفحه تابلو حاوی زنبور پاشید.

انسکتاریوم حفظ نباتات گرگان جهت تولید زنبور تریکوگراما ، از تخم میزبان واسط بید غلات (سیتوتروگا ) و بید آرد (افستیا) استفاده می کند.

که سهم استفاده از تخم بید غلات بیشتر از تخم بید آرد می باشد.

با مقایسه انجام شده در سالهای قبل ، زنبورهایی که از بید آرد تولید شده اند نسبت به بید غلات دارای بوده و دارای محتویات غذایی بیشتری است.عیب عمده استفاده از تخم بید آرد در پرورش زنبور به خاطر همخواری (Connlbalisme) می باشد چون اگر تخم خای روی کاغذ پارازیت نشوند ، خروج لارو صورت می گیرد ، لاروها از تخم های مجاور روی کاغذ به شدت تغذیه می کند .

برای رفع این مشکل تخم ها قبل از اینکه در اختیار زنبور قرار گیرند توسط اشعه U.Vعقیم می شوند.

مناسب ترین درجه حرارت برای تکثیر انبوه تریکوگراما 1+27 درجه سانتیگراد و رطوبت 5+70 درصد می باشد .

جدول 6-تولید زنبور تریکوگراما :1378 رها سازی زنبور تریکوگراما در مزرعه : زمان رها سازی از طریق شبکه پیش اگاهی اعلام می گردد .

برای رها سازی زنبور از کارتهایی به رنگ سبز معروف به تریکو کارت انجام می گیرد.

قطعات حاوی تخم پارازیته که در مرحله پیش شفیرگی یا شفیرگی روی تریکو کارت چسبانیده می شود.

هر یک از قطعات ، حاوی 01/0 گرم زنبور یعنی 550 تا 660 عدد تخم پارازیته می باشد.

بسته به نوع محصول ، نوع آفت و حتی ترکم آفت تریکو کارت مصرفی در هکتار متفاوت است.

در مزارع پنبه تعداد تریکو کارت 200 عدد در هکتار ( دز رها سازی 2 گرم ) و در مزارع ذرت و برنج 100 عدد ( دز رها سازی یک گرم در هکتار ) در نظر گرفته می شود.

برای مزارع پنبه علیه تخم کرم قوزه در دو نسل و برای نسل اول پنبه 2 بار با فاصله 5 تا 7 روز و نسل دوم 3 بار با همان فاصله رها سازی انجام می گیرد ولی برای مزارع برنج و ذرت علیه کرم ساقه خوار برنج و کرم ساقه خوار اروپائی ذرت در دو نسل ، در نسل اول 2 بار با فاصله یک هفته نسل دوم هم یک بار .برای مزارع پنبه در مجموع 10 گرم (300 هزار عدد زنبور ماده ) و در مزارع برنج ذرت 3 گرم ( 90 هزار عدد زنبور ماده ) در هکتار زنبور تریکوگراما رها می شود.

تریکو کارت حاوی تخم پارازیته یک صدم گرمی در مزارع پنبه با فاصله 5 متر ، در مزارع ذرت و برنج به فاصله 10 متر روی گیاه نصب می شود .

محل نصب تریکو کارت باید در جائی باشد که مستقیم در مقابل اشعه خورشید قرار نگیرد و موقع رها سازی غروب یا صبح زود می باشد.

منابع و مأخذ : شجاعی ، محمود:1368 حشره شناسی ، اتولژی، زندگی اجتماعی، دشمنان طبیعی ، جلد سوم ، انتشارات دانشگاه تهران ، شماره :1681 .

2-زمردی ، عظیم :1370 بهداشت گیاهان و فرآورده های کشاورزی ، چاپ دیبا.

3-نشریه ، موسسه تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی : 1373 روش تکثیر انبوه پارازیتوئید تریکوگراما و میزبان آزمایشگاهی بید غلات ، شماره ثبت در مرکز اطلاعات علمی کشاورزی 371/73 مورخه 7/12/73.

ردیفتاریختعدادلاروهای جمع آوری شدهمحلردیفتاریختعدادلاروهای جمع آوری شدهمحل113/7/78500زرین گل116/8/78150نوده ملک214/7/78220فاضل آباد129/8/78200نوده ملک317/7/78230زرین گل1310/8/78400نامن420/7/78300جعفر آباد1412/8/78400نودیجه525/7/78150نامن1514/8/78150ورسن626/7/78420نوده ملک1617/8/7820نوده ملک726/7/78150اسبو محله1722/8/78200نامن829/7/78300نوده ملک1823/8/7870نوده ملک94/8/78100نامن1924/8/7880نوده ملک105/8/78650نوده ملکجمع4950 ردیفماهانهتخم میزبان مصرفی (gr)تخم میزبان مصرفی (gr)زنبور تولیدی (gr)تکثیر مجدد (gr)تعداد تریکو کارت 02/0ملاحظاتردیفماهانهسیتوتروگاافستیازنبور تولیدی (gr)تکثیر مجدد (gr)تعداد تریکو کارت 02/0ملاحظات1فروردین670305500500-930 گرم زنبور مادری به بخش خصوصی تحویل داده شد.2اردیبهشت365742030002000-930 گرم زنبور مادری به بخش خصوصی تحویل داده شد.3خرداد49237124000200026100930 گرم زنبور مادری به بخش خصوصی تحویل داده شد.4تیر443518335001000130900930 گرم زنبور مادری به بخش خصوصی تحویل داده شد.5مرداد34361572500-28680930 گرم زنبور مادری به بخش خصوصی تحویل داده شد.جمع1712117771350055001856801889818898