دانلود تحقیق زیتون

مقدمه : زیتون درختی همیشه سبز با نام علمی olea europaea و از خانواده oleaceae و از قدیمی ترین گیاهان منطقه مدیترانه و بویژه خاورمیانه است در مورد زیتون ، عقاید در زمینه رویشگاه اصلی ، متفاوت است ، عده ای اصل آن را از ایتالیا می دانند و معتقدند از آنجا به سوریه و ایران توسعه یافته ولی عده أی دیگر وطن زیتون را ایران مرکزی و بلوچستان دانسته که بعدا به نقاط دیگر پراکنده گردیده است زیتون تقریبا از 3000 سال قبل از میلاد مسیح مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

این گیاه از نواحی گرم و نیمه گرم می‌باشد و موطن اصلی آن را در سوریه و جنوب ترکیه می‌دانند و از این نقاط به سایر نواحی که دارای آب و هوای مدیترانه‌ای هستند برده شد و اکنون از دامنه‌های غربی هیمالیا در شرق تا سواحل اقیانوس اطلس در مغرب و در دو طرف دریای مدیترانه درخت زیتون کاشته می‌شود.

علاوه بر نواحی نامبرده در آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی و استرالیا این محصول را نیز می‌کارند و مورد استفاده قرار می‌دهند.

ساکنین مناطق حاشیه دریای مدیترانه و خاور میانه و ایران بیش از هزاران سال است که با این درخت آشنایی دارند و در طی زمان با پیشرفت فن و تکنولوژی از لحاظ غذایی و دارویی از آن استفاده می کنند و در حال حاضر در سطح دنیا تهیه و خرید و فروش روغن زیتون و دیگر فرآورده های آن در اقتصاد کشورهای تولید کننده عمده از جمله اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، یونان، تونس و ترکیه نقش بزرگی بازی می کند و در کشور ما دارای قدمت چندین هزار ساله می باشد و هم اکنون در بیشتر استانهای کشور کاشته می شود.

این گیاه حدود 600 سال پیش هم زمان با مهاجرت گروهی از کردان کرمانجی از حلب سوریه به منطقه رودبار وارد شد.این درحالی است که "ناصرخسرو"درسفرنامه خودازوجود زیتون درطارم سخن گفته است.

زیتون در اکثر استانهای کشور کاشته می شود و هم اکنون سطح زیر کشت آن در کشور حدود یکصد هزار هکتار می باشد و در استان در 12 شهرستان اقدام به کشت زیتون گردیده که تا پایان سال 83 سطحی حدود 1500 هکتار از اراضی استان به کشت زیتون اختصاص یافته است.

گونه های موجود در جنس Olea : این جنس در ایران 3 گونه دارد که در مناطق نیمه مرطوب و نمیه خشک نواحی شمال کشور مثلاً در رستم آباد – رودبار – منجیل – حسن آباد چالوس و در شمال شرقی حوالی گرگان – ارتفاعات بهشهر و نواحی جنوبی در مناطق جنگلی بین اسفند و سیرجان و بین بلوچستان و جیرفت می رویند .

این گونه ها عبارتند از Olea aucheri Olea europaea Olea ferruginea مشخصات گیاهشناسی زیتون گیاهی نیمه گرمسیری می باشد و در مناطقی که خطر یخبندانهای شدید زمستانه وجود نداشته باشد میتوان اقدام به کاشت آن نمود.

همیشه سبز بوده و برگهای آن هر 2 تا 4 سال یکبار خزان می کنند در صورتی که همه ساله برگهای جوان روی شاخه ظاهر می گردند.

برگها سبز تیره متقابل و ابعاد آنها در واریته های مختلف متفاوت می باشد رنگ سطح فوقانی برگها سبز تیره و پوشیده از یک لایه بافت مومی و در سطح تحتانی کرکهای ستاره ای نقره ای وجود دارد که دو عامل فوق موجب کاهش تبخیر رطوبت و افزایش توان مقاومت در مقابل خشکی و گرما می شوند.

گلهای زیتون معمولاً دیرتر از گلهای سایر درختان میوه شکوفا می شوند.

گلها خوشه ای و هر خوشه از خوشه چه های تشکیل یافته و دارای 8 تا 25 گل است.

رنگ گلها سفید صدفی و دارای چهار گلبرگ و چهار کاسبرگ 2 پرچم و مادگی 2 خانه ای هستند.

گلها بر دو نوعند.

گلهای کامل که دارای اندامهای نر و ماده هستند و گلهای ناقص که فقط اندام نر دارند تعداد گلها فوق العاده زیاد است و در صورتی که 1 تا 3 درصد گلها به میوه تبدیل گردد باردهی مناسب و اقتصادی خواهد بود.

تلقیح توسط باد و حشرات انجام می گیرد.

عدم سازگاری گرده ها با مادگی از مهمترین عوامل شناخته شده دگر باروری در زیتون است.

جوانه گل روی شاخه همان سال ظاهر می‌شود ولی میوه زیتون روی شاخه سال قبل قرار دارد.

تعداد گل در هر خوشه و بنابراین در تمام درخت خیلی زیاد است لذا مقدار دانه گرده نیز زیاد می‌باشد ولی تمام گلهای یک درخت تبدیل به میوه نمی‌شوند.

شکل تنه درخت زیتون خیلی نامنظم است یعنی تنه درخت صاف و عمودی رشد نمی‌کند و اغلب برجستگیها و غده‌هایی روی تنه و شاخه‌های آن مشاهده می‌شود.

روی ریشه درخت زیتون نیز مجموعه‌ای از جوانه‌ها ساقه هوایی فشرده به یکدیگر به شکل غده که اندازه آن به درشتی یک تخم غاز است مشاهده می‌شود میوه زیتون گوشتی و هسته دار است که در واریته های مختلف به اشکال گرد، بیضی، گلوله ای، دراز، نوک دار و دارای انحناء در یک طرف دیده می شوند.

وزن میوه از یک تا دوازده گرم متفاوت می باشد.

میوه زیتون شفت، پوست آن صاف و براق، گوشت نرم و بسیار تلخ و رنگ گوشت ابتدا سبز که در نهایت به بنفش تغییر رنگ می دهد.

گوشت معمولاً چسبیده به هسته می باشد.

قسمت هسته میوه چوبی و مغز آن گوشتی می باشد.

برگهای آن سبز رنگ ، بیضوی و دراز و به وضع متقابل یکدیگر بر روی ساقه قرار گرفته‌اند.

منشاء درخت زیتون احتمالا منطقه مدیترانه بوده و از آنجا به نقاط دیگر دنیا راه یافته است.

زیتون معمولا در اوائل تابستان شروع به گل دادن می‌کند و میوه آن کم‌کم در اوایل تابستان شروع به گل دادن می‌کند و میوه آن کم‌کم ظاهر می‌شود.

در اواخر تابستان میوه آن به ثمر می‌رسد.

در این هنگام زیتون سبز است و به تدریج تبدیل به بنفش و قهوه‌ای و سپس سیاه می‌شود،‌ بطوری که در اواخر پائیز که موقع برداشت میوه است رنگ آن به کلی تیره است.

ارقام زیتون : مهمترین ارقام زیتون در کشور که به دو دسته ارقام داخلی و خارجی تقسیم می شوند بشرح ذیل می باشند: ارقام داخلی: زرد-روغنی محلی- ماری- شنگه- فیشمی- دزفول-گرگان- رشید - شیراز ارقام خارجی: بیشتر از کشورهای اسپانیا، یونان، فرانسه و ایتالیا می باشد.

که میتوان به ارقام کنسروالیا – والانولیا - سویلانا- آربکین - میشن - لچینو - فرانکیونتو- آمفی سیس- کرونایکی- بلیدی آمیگدالیفولیا اشاره نمود.

معرفی گونه ها : گونه Olea aucheri : این درخت در جنوب ایران – استان کرمان و جنگلهای بین اسفندقه در سیرجان در 2500 – 2000 متر ارتفاع ودر ایرانشهر و نیز از جبل اخضر در مسقط نامبرده شده است .

درختچه یا درختی کوچک است تنه آن به هم پیچیده و شاخه دار می باشد .

ارتفاع آن در حدود سه متر و برگهایش چرمی است و روی آن سبز تیره براق و پشت آن نقره ای و کمی طلائی رنگ است حاشیه برگ آن قطور مسطح است و هیچگاه پیچیده نشده ، پهنک ان در شاخه های کوتاه نیزه ای شکل و ابعاد آن 45 در18 میلی متر می باشد در صورتیکه در انشعابات اصلی باریک تر نیزه ای کشیده ، باریک و موکرونه بطول یک میلی متر و بیشتر پهنای آن در وسط پهنک است .

دمبرگ آن کوتاه است و 3-7 میلی متر طول دارد رگبرگ آن از پشت به نحوی نمایان است .

گل آذین آن محوری و کوتاه ، در حدود 15 میلی متر و میان گره های گل آذین آن کوتاه است .

میوه آن ناصاف و سیاه رنگ است و دارای میان گوشتی نازکی است شکل آن و اژ تخم مرغی بطول 6-8 میلی متر است نام محلی آن در استان کرمان زیتون است .

گونه Olea europaea : این درخت زیتون خوراکی می باشد و در نواحی مدیترانه می روید و در مناطق نیمه مرطوب و نیمه خشک ایران دیده می شود و در شمال کشور جائی که جنگلهای زربین وجود دارد با آن همراه است .

در رستم آباد و رودبار ومنجیل کاشته می شود و از بهشهر تا رامیان و سه راه آزاد شهر نیز بیشه های متروکه از سابق کاشته شده است برروی اولین دامنه های میان بند دیده می شده که بر اثر توسعه این شهر بیشه های آن دراین ناحیه از بین رفته است .

در دره حسن آباد چالوس نیز نمونه کهن سالی از این درخت دیده می شود .

زیتون دارای قامتی با ارتفاع 15 متر و قطر بیش از 1 متر است .

برگهای آن متقابل – چرمی – کشیده و نیزه ایست و پهنای برگ معمولاً در سمت انتهای آن است .

نوک برگ کند و حاشیه آن پیچیده است روی برگ سبز تیره با خالهای سفید و پشت آن نقره ای فام یا متمایل به زردی است و هیچ گاه سرخ رنگ به نظر نمی رسد .

گلهای آن سفید و میوه آن شفت بیضی شکل است .

برون چوب زیتون سفید و درون چوب آن شکری و زرد با رگه های قهوه ای است و به واسطه صیقل پذیری مورد توجه صنایع دستی و ظریفه ا ست .

زیتون با بذر و قلمه از جست ها و یا حتی با کاشت یک قطعه چوب پوست دار تکثیر می شود و ارقام مختلف آن با پیوند ازدیاد می یابد .

بعضی اصل این درخت را از ایتالیا می دانند و معتقدند که از آن منطقه به سوریه و ایران انتشار یافته است برخی دیگر تصور می نمایند که موطن زیتون ایران مرکزی و بلوچستان بوده است و از این نقاط یا بدست انسان و یا بوسیله پرندگان به نقاط دیگر منتشر شده است .

نام عمومی این درخت در تمام نقاط زیتون است ولی در سپید دشت لرستان آن را کلکم می نامند در آزاد شهر و گرگان نیز این درخت را چوب سید می گویند چوب آن در رشت بمصرف خراطی و تهیه ادوات محتلف می رسد .

نامهای آن غتم و اتم است و صمغی که از آن بدست می آید سطرکا گفته می شود .

این درخت روشنایی پسند است و به فراوانی جست می دهد .

چوب زیتون سبز رنگ و دارای الیافی فشرده و همگن است خوب رنده می شود و در هنرهای زیبا مصرف می شود .

هیزم و زغال آن بسیار خوب است .

گونه Olea ferruginea این گونه در بلوچستان در ایرانشهر و کوه بم پشت در 1350 متر ارتفاع نام برده شده و شاید در جیرفت نیز وجود داشته باشد و تا افغانستان و پاکستان امتداد می یابد .

گونه یاد شده شباهت زیادی به زیتون معمولی دارد با این تفاوت که برگهایش بزرگتر و پشت برگ قرمز رنگ است اختلاف آن نیز با گونه دیگر که از جنوب نامبرده شده بواسطه دارا بودن برگهای بلندتر و نازکتر و با حاشیه پیچده با پشت سرخ رنگ است و گل آذین آن هم دارای میان گره های بلندتر می باشد .

گلهایش سفید و شفت آن دارای 8 میلی متر طو ل و 5 میلی متر قطر است .

ازدیاد زیتون: تولید نهال زیتون به دو صورت جنسی و غیر جنسی انجام میگیرد.

تولید نهال از طریق جنسی بصورت کاشت بذر و انجام عمل پیوند با استفاده از ارقام برتر انجام می شود.

ازدیاد غیر جنسی بصورت قلمه های نیمه خشبی پاجوش و تقسیم انجام می شود که با توجه به طرح توسعه باغهای زیتون کشور نیاز به تعداد بالایی نهال بهترین و با صرفه ترین راه ازدیاد از طریق قلمه های نیمه خشبی برگدار می باشد که در گلخانه های میست با پایه های گرم کننده و پوشش پلاستیکی ریشه دار و سپس در گلخانه های انتظار پس از رسیدن به اندازه مناسب بصورت گلدانی در زمان مناسب توزیع میگردد.

که در مورد این بخش بعدا توضیحات کامل تری داده خواهد شد .

احتیاجات آب و هوایی: دما: زیتون در مناطقی بهترین عملکرد و بهترین کیفیت را خواهد داشت که دارای زمستانهای معتدل و تابستانهای گرم و خشک و طولانی باشند در این شرایط میوه ها امکان رسیدن پیدا می کنند.

زیتون درختی نیمه گرمسیری بوده بنابراین به یخبندانهای شدید حساس است.

دمای این حساسیت در دوره های مختلف رشد گیاه فرق می کند.

اگر درجه حرارت هوا در دوره استراحت گیاه بتدریج کاهش یابد حتی اگر به 13- درجه سانتیگراد هم برسد خسارت وارد شده به درخت قابل توجه نخواهد بود اما اگر در همین زمان درجه حرارت بطور ناگهانی کاهش یابد ممکن است به نابودی گیاه منجر گردد.

همچنین شاخه های بارده درخت در درجه حرارت 5- سانتیگراد ممکن است از بین برود.

اولویت بندی سازگاری زیتون با دما نور: محصول رضایت بخش و اقتصادی زیتون در مناطقی که بیش از 1500 ساعت آفتاب در سال داشته باشد به دست می آید در مناطق کم نور رشد رویشی درخت بیشتر بوده و شاخه ها در همدیگر فرو رفته تولید محصول را کم می نماید.

خاک: درخت زیتون معمولاً در اغلب خاکها محصول می دهد اما بهترین خاک برای زیتون کاری خاک سبک رسی، شنی با زهکش کافی و عمیق می باشد و بهترین PH برای درخت زیتون در محدوده 8-7 می باشد.

درخت زیتون را در هر نوع زمین می‌توان کاشت ولی مقدار محصول همیشه متناسب با درجه حاصلخیزی و مرغوبی خاک می‌باشد برای برداشت محصول کافی و مرغوب باید درخت زیتون را در زمینهای عمیق و حاصلخیز کاشت.

در زمینهایی که سطح‌الارضی کم عمق می‌توان زیتون کاری کرد.

از کاشت این درخت در اراضی مرطوب و یا زمینهای شور باید خودداری شود.

اولویت بندی سازگاری زیتون با عوامل محیطی آب : زیتون را گیاهی کم توقع و مقاوم به خشکی می شناسند اما محصول مطمئن و اقتصادی در صورتی حاصل می شود که برای هر هکتار زیتون بطور خالص حدود 4000 متر مکعب آب تأمین شود این میزان در مناطقی که میزان تبخیر و تعرق زیاد است به 5500 تا 6000 متر مکعب می رسد.

کاشت دیم زیتون نیز در مناطقی که بین 400 تا 600 میلی متر بارندگی سالیانه با پراکنش مناسب داشته باشد عملی خواهد بود.

رشد سالیانه گیاهی گیاه زیتون پس ازیک دوره خواب زمستانه بین آبان تا اسفند ، دراواخر اسفند و فروردین با ظهور نوجست های انتهایی و بازشدن جوانه های جانبی بیدار می شود .

جوانه های جانبی بصورت جوانه های چوبی یا جوانه های گل دهنده تغییر شکل می دهند و با افزایش حرارت روزانه در فصل بهار و طولانی شدن تدریجی روزهای آفتابی ، شکوفه ها متناوبا“ در اردیبهشت وخرداد شکفته می شوند در ماههای تیر و مرداد ، پوسته داخلی میوه زیتون ، خشبی و هسته میوه ، سخت و سفت و میوه درشت و درشت تر می شود .

تا آنکه در شهریور ومهر بر حسب نوع رقم به رسیدگی کامل می رسند .زمان برداشت محصول سبز زیتون در ارقام مختلف در ایران از شهریور تا مهر ماه به طول می انجامد .

مراحل فنولوژی گیاه با توجه به عوامل اقلیمی 1- رشد سرشاخه و تشکیل جوانه برگی در این مرحله سرما و حفاظت درختان در برابر آن بسیار مهم بوده چون زمانیکه درجه حرارت از منهای 12 درجه سانتیگراد زیر صفر پایین تر باشد ، نه تنها سرشاخه ها و بازوها بلکه تنه درخت زیتون نیز آسیب می بیند .

باید توجه داشت که اگر درجه حرارت هوا در دوره استراحت و خواب بتدریج پایین برود وحتی به منهای 13 درجه سانتیگراد نیز برسد خسارت وارده چندان قابل توجه نخواهد بود ولی اگر حرارت بلافاصله و ناگهانی سقوط کند کشنده است .

اصولا“ درخت زیتون در درجه حرارت 12-10 درجه شروع به فعالیت کرده و بیدار می شود و رشد گیاهی ( رشد سر شاخه و تشکیل جوانه برگی ) آن در 15 درجه سانتیگراد صورت می گیرد .

به طور کلی در طول دوره فعالیت حیاتی متوسط درجه حرارت لازم ، در درخت زیتون برای ادامه رشد 12 تا 22 درجه سانتیگراد می باشد .

در این مرحله اگر آب به اندازه کافی و آبیاری درحد ظرفیت مزرعه باشد نوجست های جوان ( جوانه های برگی ) زودتر و سریعتر رشد می نماید .

2- تشکیل جوانه گل و گلدهی مرحله گلدهی زیتون نیز مانند دیگر انواع هسته داران است .

بدیهی است تحولات گلدهی بستگی زیادی به عوامل جوی و ژنتیکی دارد ( از قبیل پیش رسی و پس رسی گلها در ارقام مختلف و یا سرمای زمستانه و تاثیر آن در این تحولات و یا تاثیر دمای بهاره در تسریع رشد نباتی ) به طور کلی بهترین دما برای نمو اندام گلدهی (تشکیل جوانه های گل ) دمای 18 تا 19 درجه بوده و بهترین دما برای شکوفان و تلقیح گلها دمای 21 تا 22 درجه سانتیگراد بالای صفر می باشد .

همچنین رطوبت در این مرحله نیز باید در حد ظرفیت مزرعه باشد .

در صورت افزایش دما در بهار برای تحقق این امر نیاز به بارشهای مناسب در اردیبهشت دارد .

در غیر این صورت کمبود بارندگی را باید با تنظیم دوره های آبیاری 15-10 روز یکبار جبران نمود ، در این صورت می توان نوجستهای جوان را زودتر و سریعتر فعال کرده و از طرفی چون میوه زیتون روی شاخه های سال قبل ظاهر می شود آبیاری اضافی در این مرحله می تواند از عارضه تناوب ( سال آوری ) محصول جلوگیری نماید .

لازم به ذکر است وجود باد با توجه به دگرگشنی زیتون امری ضروری است ، در ضمن وقوع بارندگی در زمان تلقیح وپراکنش دانه های گرده از درصد تلقیح می کاهد .

3- تشکیل میوه پس از تلقیح ، میوه زیتون خارج از کاسبرگ ظاهر می شود .

بهترین دما برای تلقیح و تشکیل میوه دمای 21 تا 22 درجه سانتیگراد بالای صفر می باشد و اگر دما بالاتر از 35 درجه سانتیگراد باشد درخت زیتون بابستن منافذ گیاهی جهت تنظیم حرارت اندامهای داخلی خود وارد دوره رکود یا توقف رشد گیاهی می شود .در مرحله پیدایش اولیه و تکثیر سلولی شدید پس از تلقیح که رشد میوه وهسته تسریع میگردد تاثیر حرارت محیط و عوامل دیگر مانند آب آبیاری ، قدرت و سن درخت نقش بسزایی دارند .

رطوبت و بارندگی اگر در این مرحله در حد مطلوب و مناسب باشد و به حد ظرفیت مزرعه برسد در رشد میوه و تشکیل آن نقش مهمی ایفاء می نماید .

همچنین درجه روشنایی و ساعات آفتابی از شرایط دیگر در تشکیل میوه بوده و درختان دامنه های رو به جنوب از تشکیل میوه و تلقیح گل بیشتری برخوردار می باشند .

4- مرحله رشد میوه لازم به ذکر است که پس از تشکیل میوه مقدار زیادی از آن می ریزد که به ریزش خردادی یاتنک طبیعی میوه معروف می باشد ( تقریبا“ 50 درصد میوه های بسته شده را در برمی گیرد ) اولین میوه های ریخته شده معمولا“ آنهایی هستند که بر اثر تلقیح ناقص بسته شده اند .

سوء تغذیه ، سرما و رطوبت زیاد نیز تاثیر زیادی روی این ریزشها دارند .میوه زیتون در طول دوره رشد خود سه مرحله پی در پی را طی می کند .

الف - پیدایش و تکثیر سلولی شدید پس از تلقیح که رشد میوه را تسریع و هسته را به حجم طبیعی خود نزدیک می کند .

ب - رکود یا توقف موقت در رشد میوه که به علت رشد سریع جنین و سفت شدن هسته موقتا انجام می گیرد .

ج - آغاز رشد مجدد میوه که به سرعت خود را به مرحله رسیدن وحجم کامل نزدیک می کند .

در این مرحله ( رشد میوه ) بهترین دما ، دمای بین 30-22 درجه سانتیگراد بوده و اگر بارندگی در شهریور ومهر ماه به اندازه کافی باشد و یا دوره آبیاری منظم اجرا گردد به درشت شدن میوه و رسیدن میوه کمک خواهد نمود .

مراحل ریزش میوه ریزش خردادی ( تنگ طبیعی ) که میزان ریزش به سوء تغذیه ( کمبود ازت و آب ) بادهای شدید ، باد گرم ، خشکسالی ، سرما و رطوبت زیاد و …..

بستگی دارد .

دومین دوره ریزش ( تیر ومرداد ) که میزان آن بسته به تاثیر عوامل محیطی غذایی ( آب ، ازت ، آفت و بیماریها ) متغیر است .

سومین دوره ریزش ( شهریور و مهر ) این ریزش در هنگام برداشت محصول صورت گرفته و عواملی مانند مگس زیتون ، باد و سایر عوامل اقلیمی و غیره …….

میتواند منجر به ریزش شود .

مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی و برداشت این مرحله زمانی است که میوه زیتون کاملا“ رسیده باشد و از نظر روغن غنی شده باشد .

در همین دوره از رشد نباتی است که میوه زیتون حاوی کلیه مواد غذایی لازم و حیاتی و چربی های آلی می شود و بهترین فصل و زمان چیدن آن از درخت می باشد .

برای مرحله رسیدگی بهترین دما مابین 25 –22 درجه بوده و هر قدر آب قابل دسترس گیاه بهتر و یا بارندگی پاییزه به اندازه کافی باشد میوه ها در زیتون خوراکی درشت تر و همچنین افزایش روغن در زیتون را در پی خواهد داشت .

طوفان و تگرگ در هنگام برداشت محصول باعث فساد میوه و ریزش آن قبل رسیدن می شود و به عنوان یک عامل محدود کننده در عملکرد محسوب میگردد .

همچنین بادهای گرم با تاثیر مکانیکی و منفی خود باعث ریزش میوه و شکستن شاخه ها و سوختگی درختان ، کوچک شدن و سیاه شدن میوه می شود .

کاشت نهال و احداث باغ: کاشت نهال زیتون از آبان تا فروردین ماه در استان امکان پذیر می باشد در مناطقی که زمستان معتدل دارند بهتر است زودتر اقدام به درخت کاری شود و در نقاط سردتر بایستی پس از برطرف شدن سرما اقدام به کاشت نمود.

بهترین تراکم و فاصله کاشت درختان زیتون در استان 6 × 5 می باشد که میتوان تا 5 × 5 هم اقدام به کاشت نمود ولی فاصله کمتر از این موجب در هم رفتن شاخه های درختان مجاور در هم شده و باعث کاهش محصول میگردد.

روشهای کاشت متداول عبارتند از روش کاشت مربع، روش کاشت مستطیل و روش کاشت لوزی که در اســـــتان بیشتر روش کاشت بصورت مربع می باشد لازم است قبل از کاشت از محل دقیق چاله ها مشخص و چاله بصورت عمیق حداقل در ابعاد 7/0 × 7/0 × 7/0 متر حفر گردد و خاک زراعی رویی با کود دامی پوسیده و در صورت آزمایش خاک و توصیه آزمایشگاه با کودهای شیمیایی توصیه شده توسط آزمایشگاه مخلوط و سپس اقدام به کاشت نهال نمود و بلافاصله آبیاری گردد و در صورت امکان بوسیله یک قیم نهالها ثابت گردد.

هرس: با هرس مناسب میتوان به درخت شکل مناسبی داد و تعادل موزونی بین رشد رویشی و زایشی بوجود آورد و حداکثر باردهی و عدم سال آوری و در نهایت به تأخیر افتادن پیری و مرگ درخت را فراهم ساخت و در انجام هرس به مراحل مختلف زندگی درخت باید توجه نمود نهال زیتون بایستی در نهالستان بصورت یک تنه پرورش یابد و پس از انتقال به زمین اصلی بایستی نسبت به فرم دهی آن اقدام نمود توصیه میگردد زیتون بصورت یک تنه پرورش یافته و فاصله بین درختان رعایت گردد زیرا تجربه نشان داده است میوه های بوجود آمده بر روی شاخه های تاج بیرونی هم بزرگتر و هم دارای روغن بیشتری می باشند.

آفات و بیماریهای زیتون: از جمله آفات مهم زیتون که در ایران شناسایی شده است میتوان شپشک سیاه زیتون، پروانه برگخوار (جوانه خوار) زیتون، پروانه چوبخوار زیتون، کنه گالی زیتون و اخیراً مگس میوه زیتون که بسرعت در چند استان کشور شایع شده و لازم است جهت جلوگیری از شیوع آن نسبت به انتقال نهالهای سالم و با گواهی بهداشت از استانهای دیگر اقدام نمود.

از بیماریهای مهم زیتون میتوان پژمردگی ورتیسیلیومی زیتون، بیماری لکه طاووسی زیتون و بیماریهای پوسیدگی قلمه های ریشه دار و نهال جوان زیتون نام برد.

برداشت زیتون: زیتون پس از رسیدن تغییر رنگ داده و از سبز تیره به طرف زرد شدن و سپس به طرف سیاهی می رود که این عمل موجب میگردد برداشت زیتون بسته به نوع مصرف متفاوت بوده بدین صورت که جهت مصارف کنسروی بایستی زمانیکه رنگ میوه از سبز تیره به زردی گرائید محصول را برداشت نمود ولی جهت مصارف روغنی نیاز می باشد که رنگ میوه تیره و سیاه گردد که هر چه رنگ میوه تیره تر شود درصد روغن آن بیشتر می شود.

برداشت معمولاً بصورت دستی و اخیراً با توسعه مکانیزاسیون برداشت مکانیکی با دستگاه های برداشت انجام میگیرد لازم است پس از برداشت محصول را بوسیله سبدهای مخصوص حمل و به کارخانه انتقال نمود.

درخت زیتون معمولاً از سال پنجم شروع به میوه دهی نموده و بار اقتصادی آن از سال دوازدهم شروع میگردد متوسط تولید در ایران 4 تن در هکتار می باشد که در صورت مراقبت های لازم میتوان تا 8 تن در هکتار هم محصول برداشت نمود روشهای تکثیر ( بذر جنسی و غیر جنسی ) اصولاً بقاء هر گیاه به امکانات و چگونگی تکثیر آن در طبیعت وابسته است.

درخت زیتون نیز مانند سایر درختان میوه با روشهای جنسی و غیرجنسی قابل تکثیر است.

الف)تکثیر گیاه یا روش جنسی (بذری) یکی از روشهای عمده تولید و تکثیر درختان زیتون، کاشت دانه یا بذر آن می‌باشد.

کاشت بذر معمولاً با دو هدف جداگانه همراه است.

ابتدا برای تولید گونه های جدید یا عین گیاه یعنی بدون تغییرات ژنتیکی والدین به منظور تولید نهایی و بهره برداری از آن بدون هیچ تغییر یا تبدیلی، دوم به منظور تولید انبوه پایه برای انجام عمل پیوند در سطح وسیع تولید و تکثیر.

یکی از مهمترین مسائلی که در تکثیر گیاهان به وسیله بذر مطرح است، چگونگی جوانه زنی و سبز شدن بذر می باشد.

اصولاً سبز شدن و جوانه زنی هر بذری تابع عوامل مختلفی است که از مهمترین آنها وجود رطوبت کافی در اطراف بذر و امکان جذب آن از طریق بذر می باشد.

زیرا زمانی جنین گیاه می تواند از مواد غذایی ذخیره شده در دانه (هسته) استفاده نماید که آن مواد به وسیله آب جذب و قابل حل گردند.

بنابر مطالب ذکر شده روغن موجود در مواد تشکیل دهنده پوسته و دانه مانع نفوذ رطوبت به داخل هسته می شود.

بنابراین برای از بین بردن چربی روی هسته زیتون برای تبادل رطوبت بین محیط بستر و داخل بذر (هسته) باید از خاصیت صابونی شدن چربی‌ها به وسیله محلول‌های قلیایی استفاده کرد، و با قرار دادن بذرهای روغنی در محلول‌های قلیایی برای مدتی معین، تقریباً تمام چربی‌ها موجود بر روی پوسته بذر را حل نمود و امکان نفوذ آب را به داخل هسته فراهم آورد.

پس از مدت معینی (با توجه به غلظت محلول و نوع بذر)، بذرها را از محلول قلیایی بیرون آورده و در آن خالص شستشو می دهیم تا اثرات منفی مواد قلیایی بر روی جنین ظاهر نشود (ایجاد نشود)، سپس بذور آماده شده را در خاک کاشته و در مراحل بعدی مراقبت از کاشت بذر را انجام می دهیم تا بذور جوانه زده و سبز گردند (معمولاً کاشت بذر زیتون در فصل بهار و یا اوایل پاییز صورت می گیرد) ولی از آنجایی که طول عمر دانه های روغنی به علت فرار بودن روغنها بسیار کم است، و زمان برداشت محصول نیز اواخر پاییز است، بنابراین در فصل بهار برای بهتر سبز شدن آنها از محصول همانسال برای تهیه بذر استفاده می شود.

گیاهان حاصل از رشد بذر اغلب برای انجام عمل پیوند مورد استفاده قرار می گیرند ولی گاهی نیز برای ایجاد گونه های جدید و هیبریدهای مناسب، از کاشت بذر استفاده می کنند و گیاهان جدیدی با خصوصیات ژنتیکی خاص تولید می‌نمایند.

ب)تکثیر به روش غیرجنسی (غیربذری) تکثیر به روش غیرجنسی یا غیربذری استفاده از اعضاء مختلف گیاه غیر از امبریون (بذر) به عنوان ماده اولیه تکثیر است، در این روش به دلیل استفاده از اعضاء غیرجنسی گیاه برای تکثیر.

هیچگونه تغییرات ژنتیکی در گیاهان حاصله ایجاد نخواهد شد مگر در مواردی خاص و کمیاب آنهم در روش پیوند و ایجاد متاسیون که ممکن است تغییراتی در وضع گیاه جدید حاصل شود.

طرق مختلف تکثیر غیرجنسی باتوجه به روند عملیاتی و چگونگی امکان تولید متفاوت بوده و در زیتون حالتهای زیر را می‌توان عملی کرد.

پیوند: پیوند یکی از روشهای تکثیر به شمار می رود.

چون نهال‌های حاصل از کاشت بذر، محصول یکدست، مرغوب و ایده آل تولید نمی کنند و دیر به ثمر می‌رسند، با پیوند گونه ها مرغوب و موردنظر بر روی آنها (پایه های بذری) نهالهای مناسبی می‌توان تولید نمود.

از مهمترین انواع پیوندی که در درخت زیتون مورد استفاده قرار می گیرد، می توان پیوند شکمی (جوانه)، پیوند تاجی و اسکنه (شاخه بریده) را نام برد.

درختان تولید شده با این روش، یکدست با نوع محصول همگن از نظر کمیت و کیفیت همانند پایه مادری پیوندک مورد استفاده خواهند بود.

اصولاً در نهال‌های جوان از پیوند شکمی (جوانه) و در درختان مسن یا بزرگ از پیوندهای تاجی و اسکنه استفاده می شود.

در پیوند شکمی که بر روی پایه های جوان صورت می گیرد، محل پیوند باید نزدیک سطح زمین اطراف طوقه باشد.

زمان انجام عمل پیوند موقعی است که شیره گیاهی کاملاً در جریان بوده و پوست درخت به آسانی از روی چوب شاخه جدا شود.

پیوندک از بین شاخه های رشد یافته در همان سال انتخاب می گردد و هریک از جوانه ها همراه با دمبرگ و مقداری از پوست، یک پیوندک را تشکیل می دهد.

این شاخه اغلب از اواخر زمستان و اوایل بهار بر روی درخت شروع به رشد می کند و در اواخر بهار به رشد مطلوب خود می رسد که به عنوان پیوندک قابل استفاده است.

زمان پیوند جوانه اواخر خرداد تا اوایل تیرماه یا اواخر تابستان تا پاییز است.

پیوندهای اسکنه و تاجی بیشتر برای اصلاح و جوان نمودن باغهای قدیمی یا درختان خودرو به کار می رود.

البته در نهال‌های جوان نیز می‌توان از این پیوندها استفاده کرد اما سرعت عمل کم و دقت بیشتری را به همراه خواهد داشت.

برای منطبق کردن لایه های زاینده برهم بستن آنها با نخ پیوند و نیز پوشاندن تمام محل زخم با چسب پیوند، به دقت عمل بیشتری نیاز است.

بیشترین کاربرد این پیوندها در اصلاح باغهای قدیمی است که به این منظور عمل پیوند بر روی طوقه حتی پایین تر از آن و گاهی بر روی محل انشعاب ریشه ها صورت می گیرد و گاهی نیز می توان بر روی شاخه های اصلی و تنه درخت عمل پیوند را انجام داد.

در این نوع پیوند، پس از انتخاب محل استقرار پیوندک، قسمتهای بالای منطقه مزبور را به کلی بریده و مقطع برش را کاملاً صاف و بدون ترک و له شدگی آماده می کنند، بعد از بریدن شاخه های یکساله به قطر 5/0 تا 1 سانتیمتر و طول 15 تا 20 سانتیمتر که دارای 3 تا 5 جوانه باشد، پیوندک را باتوجه به نوع پیوندی که درنظر داریم برش می دهیم و برش ایجاد شده را در روی پایه قرار می دهیم و با نخ پیوند بسته و روی آن را با چسب کاملاً می پوشانیم.