با نام تجارتی روتان یا تتراکلرواتان است.
از مهمترین آنالوگهای د.د.ت است که در گذشته برای کنترل انواع مختلفی از آفات مورد استفاده قرار گرفته است.
این سم از احیاء د.د.ت بدست میاید.
د.د.د برای مهرهداران کم خطر بوده و سمیت آن حدود 0.2 تا 0.1 د.د.ت میباشد.
برای موش صحرائی میلیگرم بر کیلوگرم 3400=LD50میباشد.
در حالیکه LD50د.د.ت برای موش صحرایی از طریق گوارشی برابر 250 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن است.
این سم روی غدد فوق کلیوی پستانداران فوقالعاده اثرات ناگواری دارد.
به طور کلی در سموم کلره هر اندازه تعداد اتمهای کلر کمتر شود و جای آنها را گروههای هیدرواکسی یا متیل بگیرد سمیت آن کاهش مییابد.
اتریمفوس Etrimfos
این سم دارای اسامی اکامت، ساتیسفار است.
این سم با فرمول مولکولی: C10H17N2O4PS دارای نقطه ذوب 33.5 درجه سانتیگراد و فشار بخار 510*6.5 میلیبار در دمای 20 درجه سانتیگراد است.
فرم خالص این سم به صورت روغنی بیرنگ است.
اتریمفوس در برابر نور نسبتاً پایدار است.
این سم را نباید در انباری که دمای آن کمتر از 10 و بیش از 25 درجه سانتیگراد است، نگهداری کرد.
در اکثر حلالهای آلی نظیر استون، استونیتریل، کلروفرم، اتانول و هگزان به خوبی حل میگردد.
این حشرهکش در سال 1975 توسط کناتی و رئیستر تهیه و به وسیله شرکت ساندوز و آی.
سی.
آی.
ساخته و به بازار عرضه شد.
طیف وسیعی از حشرات را تحت تأثیر قرار میدهد.
این سم به صورت امولسیون 25 تا 50 درصد، گرانول 5 درصد در بازار موجود است.
خاصیت آفتکشی خود را به مدت 7 تا 14 روز حفظ میکند.
در بدن جانوران و گیاهان تجزیه میشود.
18001600=LD50 میلیگرم بر کیلوگرم از راه دهان و 2000 میلیگرم بر کیلوگرم از طریق پوست برای موش صحرایی است.
امروزه از این سم که فرموله شرکت ICI انگلستان است به مقدار 1 تا 1.5 لیتر در هکتار برای کنترل آفات مختلف از جمله سرخرطومی برگ یونجه، لارو مگس، پسیل، لیسههای درختان میوه و بید استفاده میشود.
مقدار باقیمانده مجاز آن در موقع برداشت محصول کمتر از 0.4 میلیگرم بر کیلوگرم محصول است.
متابولیسم: هیدرولیز شده و به 6 اتوکسی 2 اتیل 4 هیدروکسی پریدین تبدیل میشود.
اتیون Ethion
همچنین دارای نامهای تجارتی اتانوکس، اتیول و همیموکس است.
این سم با فرمول مولکولی: C9H¬22O4P2S4، جرم مولکولی 384.48 دلتن، نقطه ذوب آن در دمای 12 تا 15، نقطه جوش 165 درجه سانتیگراد در 0.4 میلیبار است.
این سم توسط شرکت رون پولن در سال 1956 ساخته و به بازار عرضه شده است.
اتیون ترکیبی با خاصیت حشرهکشی و کنهکشی است.
خاصیت حشرهکشی آن وقتی با روغن مخلوط گردد تقویت میشود.
این آفتکش روی تخم حشرات و شپشکهای نباتی مؤثر است در بازار به صورت امولسیون 47 درصد وجود دارد.
برای کنترل سپردارها و شپشکهای نباتی درختان میوه و مرکبات از محلول 5/1 تا 2 در هزار استفاده میگردد.
این ترکیب روی برخی از واریتههای سیب گیاهسوزی ایجاد میکند.
سایر فرمولاسیون آن پودر وتابل 0.25، امولسیون 40% و گرانول 5 تا 10 درصد میباشد.
اندرین Endrine
این سم همچنین دارای نامهای تجارتی اندرکس و هگزادرین است.
با فرمول مولکولی: C12H8Cl6O توسط شرکت شل ساخته و به بازار عرضه شده است و فشار بخار آن در دمای 25 درجه سانتیگراد 710*2.6 میلیبار میباشد.
این سم ایزومر دیلدرین بوده و از نظر فرمول شیمیایی شبیه دیلدرین میباشد.
کلیه خواص دیلدرین و آلدرین را دربر دارد.
اندرین صنعتی به صورت پودر خرمایی رنگی میباشد ولی فرم خالص آن به شکل کریستالهای سفید رنگی است که نقطه ذوب آن 200 درجه سانتیگراد میباشد.
از نظر شیمیایی بسیار شبیه دی الدرین بوده اما به سادگی در گرما و نور تجزیه میشود.
اندرین ترکیبی بسیار سمی است.
LD50 حاد دهانی اندرین خالص برای موش صحرایی 11=LD50 میلیگرم بر کیلوگرم است.
از این سم برای کنترل آفات پنبه مانند کرم قوزه و خاردار (از امولسیون 20 درصد به میزان 43 لیتر در هکتار) استفاده میشد.
در حال حاضر این سم تولید و مصرف نمیشود.
اندرین یکی از سمومی است که طغیان کنههای گیاهخوار را سبب شده است.
متابولیسم: در پستانداران و حشرات به متابولیتهای آبدوست تبدیل میشود.
اندوسولفان Endosulfane
این سم با نامهای تجارتی بنزواپین، تیودان، بوسایت، سیکلودان، مالیکس، تیمول و تیونکس است.
این سم دارای خاصیت حشرهکشی و کنهکشی است.
اندوسولفان مخلوطی از دو ایزومر آلفا و بتا میباشد.
این سم در سال 1956 توسط شرکت ولسی کول و هوخست ساخته و به بازار عرضه شده است.
اندوسولفان در آب نامحلول بوده ولی در اکثر حلالهای آلی به خوبی حل میشود.
دارای جرم مولکولی 406.96 بوده و فرمول مولکولی آن C9H9Cl6O3S است.
این سم در حالت خالص به شکل کریستالهای سفید رنگی است که در اکثر حلالهای آلی به خوبی حل میشود.
فشار بخار 210*1.2 میلیبار در دمای 70 درجه سانتیگراد، نقطه ذوب آلفا آندوسولفان 109 درجه سانتیگراد و نقطه جوش در فشار 0.9 میلیبار 106 درجه سانتیگراد است.
دارای خاصیت حشرهکشی نسبتاً مطلوبی میباشد.
برای انسان و دام خطرناک است.
11980=LD50 میلیگرم بر کیلوگرم برعکس دیگر سموم کلره خاصیت تجمعی در بدن موجودات زندن را ندارد.
اندوسولفان فاقد خاصیت تبخیری بوده و در برابر نور کاملاً پایدار است.
نسبت ایزومر آلفا به ایزومر بتا در فرآورده صنعتی به نسبت 124 است.
از طریق پوست جذب میشود.
اندوسولفان در محیطهای قلیایی و خنثی سریعاً هیدرولیز شده و به الکل اندوسولفان که دارای سمیت کمی برای انسان و دیگر جانورات است، تبدیل میشود.
همچنین این ترکیب اکسید شده تبدیل به سولفات اندوسولفان که دارای سمیت کمی برای انسان و دیگر جانوران است، تبدیل میگردد.
سولفات اندوسولفات به اندازه آلفا اندوسولفان برای حشرات سمی است.
این فرآیند در شرایط طبیعی و در سطح گیاهان، در داخل خاک و آب به وقوع میپیوندد.
اندوسولفان در غلظتهای توصیه شده باعث گیاهسوزی نمیشود.
همچنین از طریق برگها و ریشه وارد بافتهای گیاهی نمیگردد و بنابراین در آلودگیهای شدید خاک در بافتهای گیاهی تجمع پیدا نمیکند.
اندوسولفان حشرهکش و کنهکش تماسی و گوارشی است و دارای سمیت بالایی برای حشرات را ستههای سخت بالپوشان، لارو پروانهها و کنههای گیاهخوار میباشد.
دوام این سم در شرایط طبیعی مزرعه 15 روز است.
اندوسولفان سمیت کمی برای زنبور عسل و زنبورهای گردهافشان و کفشدوزکها دارد به همین لحاظ بکارگیری آن در IPM قابل توصیه است.
بای فنیترین Bifenthrine
این سم با نام تجارتی بریگاد و تالستار است.
فرمول مولکولی: C22H22CLF¬3O2، جرم مولکولی: 422.9 دلتن است.
این سم در سال 1984 توسط کارخانه اف.
ام.
سی ساخته و به بازار عرضه شده است.
شکل خالص این سم به صورت جامد است.
نقطه ذوب 70.668 درجه سانتیگراد، فشار بخار 0.024 میلی پاسکال در (25 درجه سانتیگراد)، وزن مخصوص: 1.21 درجه 25 درجه سانتیگراد است.
پایداری ماده تکنیکال آن در 25 درجه سانتیگراد بیش از یکسال دوام دارد و در برابر نور معمولی نیمه عمر آن 255 روز است.
نیمه عمر آن در خاک 65 تا 125 روز میباشد.
این سم روی بسیاری از حشرات مخصوصاً سخت بالپوشان، زنجرکها، سنها وب الپولکداران مؤثر است و برای مبارزه با شتهها دو بالان به میزان 100 گرم ماده خالص در هکتار مصف میشود.
این سم به بازار به صورت مایع امولسیون شونده 10 درصد محلول 8% و پودر و تابل 10% مخلوط آن به نسبت 40 گرم با 200 گرم کلوفن ترین به نام توران و مخلوط با آمیتراز به نام زیپاک عرضه شده است.
میزان کشندگی 50 درصد آن از راه دهان برای موش صحرائی 54.5 میلیگرم تکنیکال و از طریق پوست برای خرگوش بیش از 2000 میلیگرم بر کیلوگرم تعیین شده است.
مقدار مجاز باقیمانده این سم در موقع مصرف با غذا برای سگها 1.5 میلیگرم بر کیلوگرم در روز است.
بروموپروپیلات Bromopropilate این سم دارای نامهای تجارتی نئورون، آکارول است.
نام شیمیایی ایزوپروپیل ـ دی بروموبنزوکساید است.
فرمول مولکولی: C17H16Br2O3، در سال 1966 توسط گراپ و همکاران و معرفی و به وسیله شرکت سیبا گایگی به بازار عرضه شد.
نقطه ذوب آن 77 درجه سانتیگراد و فشار بخار 7ـ10*1.1 میلیبار در دمای 20 درجه سانتیگراد است.
ماده خالص آن پودر کرم رنگی با نقطه ذوب آن 72 درجه سانتیگراد است.
در آب به میزان خیلی کم حل میشود اما در اکثر حلالهای آلی به خوبی حل میگردد.
خاصیت تبخیر قابل توجهی دارد.
نئورون وقتی در شرایط طبیعی ذخیره شود نسبتاً پایدار ولی در معرض مواد قلیایی و اسیدی به مواد غیر سمی تبدیل میشود.
در خاک پایداری زیادی داشته و حرکت آن در لایههای خاک کم است.
دوام و حرکت آن در خاک به خواص خاک بستگی دارد.
نئورون بر روی گیاهان نسبتاً با ثبات بوده و باقیمانده آن حتی تا روز پس از سمپاشی نیز دیده میشود.
تجزیه آن بسیار بطنی و کنداست.
در غلظتهای توصیه شده گیاهسوزی ایجاد نمیکند.
کنهکشی تماسی با مقداری خاصیت نفوذی و تدخینی است.
مدت اثر حفاظتی کنهکشی آن 10ـ8 هفته میباشد.
این سم دارای اثر بسیار شدید اولیه (ضربهای) بوده 99.4ـ84.5درصد کنهها را از بین میبرد.
این ترکیب خاصیت تخمکشی و کنهکشی خوبی دارد.
برای کنههای مقاوم به ترکیبات کلره و فسفره نیز مؤثر است.
برای کنترل ایدهآل کنهها.
باید سطح گیاهان در موقع سمپاشی کاملاً به این سم آغشته بود.
این سم برای انسان و دیگر پستانداران سمیت کمی دارد.
LD50 آن برای موش صحرایی 5000 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن میباشد.
بیوآلترین و ترانس آلترین (BSI(Bioalletrine) , ESA(Trans-alletrine این سم با نامهای تجارتی اسبیول، اسبیوترین است.
فرمول مولکولی: C19H20O3، جرم مولکولی: 302.4 دلتن است.
هاست و همکاران در سال 1967 آن را معرفی کردهاند و این سم در سال 1967 توسط کارخانه روسل اوکلاف ساخته شده و به بازار عرضه شده است.
فرم خالص آن به صورت مایع زرد رنگ است.
نقطه جوش 167ـ165 درجه سانتیگراد، فشار بخار: 20 درجه سانتیگراد در 12 میلی پاسکال وزن خصوص آن 20 درجه سانتیگراد در 1.009 است.
این سم در معرض نور ماوراء بنفش قرار بگیرد تجزیه میشود.
نوع دی ـ ترانس آن در دمای 65.6 درجه سانتیگراد شعلهور میشود.
عملاً در آب نامحلول بوده ولی در هگزان، زایلن و متانول به طور کامل میگردد.
طرز تأثیر: حشرهکشی غیر سیستمیک، تماسی با اثر ضربهای است که دوام زیادی ندارد.
کاربرد: برای مبارزه با حشرات خانگی مثل سوسریها، مگسها و پشهها بکار میرود.
این سم به صورت تکنیکال، آئروسول و روغنی عرضه میشود.
مخلوط با حشرهکشهای دیگر نظیر پرمترین و رسیمترین نیز به فروش میرسد.
کشندگی 50 درصد آن از راه دهان برای موش صحرائی 709 و از راه پوست برای خرگوش بیش از 3000 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن است.
باقیمانده مجاز آن پس از دوره کارنس در یک دوره 90 روزه برای موش صحرائی 750 میلیگرم در کیلوگرم غذا اندازهگیری شده است.
پاراتیون Parathion همچنین این سم دارای اسامی تجارتی تیوفوس، نایرون، فولیدال، فسفرنو، پوکس و پارافوس است.
به طور کلی اتیل پارتیون را پاراتیون مینامند.
این سم در سال 1946 توسط مارتین و شاو کشف و سپس به وسیله شرکتهای بایرومو ساخته و به بازار عرضه شده است.
فرم خالص آن به صورت مایع بیرنگ و بیبو است.
ولی فرآورده صنعتی آن مایع قهوهای رنگ با بوی سیر میباشد.
در آب به مقدار خیلی جزئی حل میگردد ولی در اکثر حلالهای آلی نظیر استرها، اترها و هیدروکربنهای حلقوی به خوبی حل میگردد.
این ترکیب در آب به آهستگی هیدرولیز شده و در مدت 4 ماه تا 50 درصد آن هیدرولیز میشود ولی در محیطهای قلیایی به سرعت هیدرولیز میگردد.
برای پستانداران فوقالعاده خطرناک است.
13-3.6=LD50میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن از طریق دهانی برای موش صحرایی میباشد.
پاراتیون از طریق پوست نیز جذب شده و 21-6.8=LD50میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن برای موش صحرایی از طریق پوست میباشد.
این سم طیف وسیعی از حشرات شامل لارو پروانهها، شتهها، زنجرکها، مینوزها، آفات درختان میوه، پنبه و گیاهان علوفهای را کنترل میکند.
پرمترین، آمبوش Permethrine,Ambush این سم دارای اسامی تجارتی پرترین، کورسایر، کافیل، پونس، پرماسکت ایندوترین، تالکورد، اسلومولکسین و اکتیبان است.
در سال 1973 به وسیله الیوت و همکاران معرفی گردید و با نام تجارتی آمبوش به بازار عرضه شده است.
فرمول مولکولی C21H20Cl2O3، نقطه ذوب 35ـ34 درجه سانتیگراد، نقطه جوش 200 درجه سانتیگراد است.
پرمترین یک حشرهکش با طیف وسیع بوده و دوام متوسطی دارد.
این حشرهکش برای انسان و دام بیخطر است.
پیرمترین به صورت مخلوطی از دو ایزومرسیس و ترانس به نسبت 20 به 60 میباشد.
4000ـ430=LD50میلیگرم بر کیلوگرم برای موش صحرایی است.
پرمترین دارای خاصیت تماسی و گوارشی است.
این سم تا حدودی دارای خاصیت دور کنندگی است.
پرمترین به صورت امولسیون 25 دصد در بازار یافت میشود.
از این سم بر علیه برگخوار چغندرقند، مینوز لکه گرد و سایر برگخوارها توصیه میگردد به علاوه روی آفات پنبه و آفات درختان میوه، سبزیجات و توتون مؤثر است.
4000=LD50میلیگرم بر کیلوگرم برای موش صحرایی میباشد.
در ایران این سم محبوبیت زیادی بین باغداران و زارعین دارد ولی نباید از اثرات جانبی آن غفلت کرد.
در خاک و آب سریعاً تجزیه میشود.
حداکثر باقیمانده مجاز این سم در محصولات زراعی 1 میلیگرم بر کیلوگرم وزن محصول است.
در حیوانات خونگرم زنجیر استر هیدرولیز شده و پس از هیدرواکسیلاسیون بالاخره به صورت گلوکوزیداسید دفع میگردد.
این سم پادزهر اختصاصی ندارد.
پروپارژیت Propargite نامهای تجارتی این سم امایت، کومایت هستند.
با فرمول مولکولی: C19H26O4S، فشار بخار 4 میلیبار در دمای 20 درجه سانتیگراد است.
این کنهکش ابتدا توسط شرکت اونیرویال در سال 1964 ساخته و به بازار عرضه شد.
ماده تکنیکال آن مایعی به رنگ قهوهای تیره است که در آب به میزان کم و در حلالهای آلی به خوبی حل میشود.
در غلظتهای توصیه شده بر روی گیاهان اثرات منفی ندارد.
پروپارژیت کنهکشی با اثرات حفاظتی متوسط در روی گیاهان است که خاصیت کنهکشی آن تا 15 روز باقی میماند.
این سم برای زنبور عسل و دیگر گرده افشانها غیر سمی بوده و برای کنترل کنههای بسیار بهتر از دیکوفول عمل مینماید.
این کنهکش حتی کنههایی را که به سموم فسفره مقاوم شدهاند را نیز کنترل مینماید.
سمیت آن برای انسان و دیگر پستانداران کم و 2000-1800=LD50 میلیگرم بر کیلوگرم است.
این سم به صورت پودر وتابل 30% به میزان 3ـ2.5 کیلوگرم در هکتار و امولسیون 57% به میزان 2-1.5 کیلوگرم ماده خالص در هکتار توصیه میشود.
دوره کارنس آن متوسط و دوام سمی آن 45 روز یعنی یکبار سمپاشی، 45 روز قبل از برداشت توصیه میشود.
پروپوکسور Propoxur این با سامی تجارتی مختلفی نظیر سانساید، بلاتانکس، آندن، رودن، سندرون، بایگون، آرپورکارپ، پروپیون و پیلارگان توسط شرکتهای مختلف تولید و به بازار عرضه شده است.
این سم را شرکتهای بایر، پیلار و موبای ساخته و به بازار عرضه کردهاند.
فرمول مولکولی سم C11H15NO3 و جرم مولکولی آن 209.25 دلتن میباشد.
این سم خاصیت تماسی دارد ولی وقتی در خاک بکار میرود خاصیت سیستمیک نشان میدهد.
این سم سریع التأثیر با دوام است.
فرم خالص آن به شکل بلورهای سفید و بیرنگ، با نقطه ذوب 87ـ84 درجه سانتیگراد است که در موقع جوشیدن تجزیه میشود.
فشار بخار آن 2ـ10*1.3 میلیبار در دمای 120 درجه سانتیگراد است.
در شرایط عادی انبار پایدار بوده ولی در محیطهای قلیایی شدید هیدرولیز میشود.
در ظروف فلزی خوردگی ایجاد نمیکند.
میزان حلالیت آن در آب 20 درجه سانتیگراد دو گرم در لیتر ولی در اکثر حلالهای آلی مانند الکل، استن، کلروفرم به میزان قابل توجهی حل میباشد.
LD50 آن برای موش صحرایی از طریق دهانی 104ـ95 و از راه پوست 1000ـ800 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن است.
این سم در بهداشت عمدتاً برای کنترل پشهها، مگسها و عنکبوتها بکار میرود.
در کشاورزی برای کنترل زنجرکها و شتههای گیاهان زراعی و زینتی مورد استفاده قرار میگیرد.
مقدار مصرف آن 1.5 تا 2.5 کیلوگرم در هکتار است.
این سم روی زنبور عسل به شدت تلفات ایجاد مینماید از اینرو نباید در موقع گلدهی گیاهان از آن استفاده شود.
بایگون به صورت امولسیون غلیظ، گرانول، پودر وتابل، گرد و آئروزول به بازار عرضه شده است.
% 0.02=mg/kg ADI وزن محصول میباشد.
پریمیکارپ Primicarp این سم با اسامی تجارتی مختلفی نظیر آبول، راپید، آفساید، آفوکس و پریمور به بازار عرضه شده است.
این سم دارای فرمول مولکولی: C11H18N4O2 و جرم مولکولی 23.73 دلتن میباشد.
فرم خالص این سم به شکل بلورهای بیرنگ، با نقطه ذوب 90.5 درجه ساینتگراد، فشار بخار آن 5ـ10*4 میلیبار در دمای 30 درجه سانتیگراد است.
این ترکیب از ترکیبات مهم سموم کاربامات از گروه هتروسیکلیک میباشد و از ناپایدارترین حشرهکشهای کاربامات بوده و خاصیت تماسی و تدخینی دارد وقتی روی گیاه پاشیده شود سریع نفوذ مینماید و خاصیت سیستمیک آن وقتی بروز میکند که از طریق خاک مصرف میشود، در این صورت از طریق آوندها به طریق سیستمیک در قسمتهای مختلف گیاه پخش میشود.
خاصیت حشرهکیش این سم در سال 1969 به عنوان یک شتهکش اختصاصی توسط گوش و برانیواتیزا کشف و سپس شرکت آی.
آنرا ساخته و به بازار عرضه کرد.
فرم تجارتی آن به صورت آنروسول، ULV و یا پودر وتابل 50 درصد و به رنگ آبی میباشد.
این سم برای کنترل شتههای توتون، شتههای گیاهان زینتی و جالیز به نسبت 0.5 تا 1 در هزار مصرف میشود.
پریمکارپ سمیت متوسطی برای پستانداران دارد و برای زنبور عسل و دیگر حشرات گرده افشان نسبتاً کم خطر است.
بر اساس ادعای شرکت سازنده این سم روی نژادهای مقاوم شتهها که در برابر سموم فسفره مقاوم شده باشند نیز مؤثر است.
این سم با کلیه حشرهکشها و کنهکشهایی که دارای PH خنثی باشند، سازگاری دارد.
پریمکارپ جزء گروه -N دی متیل کاربامات هتروسیکلیک بوده و فرم خالص آن ترکیبی بدون بو و بدون رنگ با نقطه ذوب 90.5 درجه سانتیگراد است که در آب به میزان 2.7 میلیگرم در لیتر حل میشود.
ولی در حلالهای آلی به خوبی حل میگردد.
در محیطهای آبی و روی سطح گیاهان سریعاً تجزیه میشود.
این سم فاقد خاصیت گیاهسوزی است و به گلها، میوهها و برگها خساراتی وارد نمیکند.
از این سم در موقع شکوفه گلها نیز میتوان استفاده کرد.
این ترکیب شیمیایی قابل استفاده در برنامه IPM میباشد.
0.004%=ADI میلیگرم بر کیلوگرم است.
پیرترین Pyrethrin دومین گروه از حشرهکشهای گیاهی گروه پیرتروئیدها هستند.
حداقل دارای شش ترکیب حشرهکش بوده.
میتوان این ترکیب را به نسبت 1 تا 2 درصد در گلهای خشک شده گیاهان خانواده Compositae و از گونههای جنس Chrysanthemum نظیر گونههای C.occineum و c.cinerariaefolium به دست آورد.
طبق گزارش مرکز تجارت جهانی در سال 1976 مبداء این گیاه ایران بوده و از ایران به ناحیه قفقاز و سپس به یوگسلاوی برده شده است.
بین دو جنگ جهانی اول و دوم ژاپن تولید کننده اصلی این گیاه بوده است.
ولی امروزه کشورهایی نظیر کنیا، تانزانیا، رواندا، فیلیپین و برزیل از تولید کنندگان عمده آن هستند.
به طور متوسط نژادهای اصلاح شده ژاپنی حدود 1 تا 3 درصد ماده مؤثر دارند.
از پودر گلهای گیاه پیرتر از سال 1800 به بعد به عنوان حشرهکش استفاده شده است.
در سال 1851 در تمام دنیا مصرف آن متداول شد.
پیرترین برای انسان تقریباً غیر سمی است به طوریکه LD50آن 1500 میلیگرم بر کیلوگرم وزن برای بدن موش صحرایی میباشد ولی برای حشرات فوقالعاده سمی است.
گیاهان دیگری نیز از این جنس وجود دارد که دارای مقدار کمی پیرترین میباشند.
دو گونه زیر مثال خوبی از آنهاست: 1.
Chrysanthemum roseum 2.
C.
carneum ماده مؤثره پیرترم مخلوطی از استرها است که فوجی تانی آنرا پیرترون نام نهاد.
امروزه ماده مؤثر آنرا میتوان به وسیله حلالهایی نظیر نفت سفید، اتیلن دی کلراید، اسید استیک خالص، الکل و استون استخراج کرد.
مواد استخراج شده را میتوان به وسیله تقطیر تغلیظ نمود.
شش ماده مؤثر جدا شده همه آنها مایع و دارای نقطه جوش بالا و بنامهای پیرترین I، پیرترین II، سینرینهای 1 و 2 و جازمولینهای 1 و 2 میباشد.
پیریمیفوس متیل Pirimiphos-methyl این سم با اسامی تجارتی اکتلیک، بلکس، پیریگراین، اکتلیفوگ، سیلوزان در بازار موجود میباشد.
فرم خالص آن به شکل مایع بوده و با فرمول مولکولی C11H20N3O3PS این ترکیب در سال 1970 توسط شرکت انگلسی آی.
آی ساخته و به بازار عرضه شدها ست.
2000=LD50 میلیگرم بر کیلوگرم از طریق پوست و دهان برای موش صحرایی است.
این سم از طریق تماسی، گوارشی و تنفسی بر روی عده زیادی از حشرات و کنههای گیاهی و دامی اثر میکند.
این ترکیب فشار بخاری معادل 4ـ10 میلیبار در دمای 20 درجه سانتیگراد ایجاد میکند.
به همین منظور به عنوان یک حشرهکش تدخینی در انبارها مصرف میشود.
نقطه ذوب آن 15 درجه سانتیگراد و نقطه جوش آن پایین است به طوریکه هنگام جوش تجزیه میشود.
این سم در مجاورت مواد اسیدی و قلیایی قوی هیدرولیز میگردد.
در آب به مقدار کم ولی در حلالهای آلی به خوبی حل میشود.
عده زیادی از حشراتی که به دیگر سموم مقاومت نشان دادهاند نسبت به این سم حساس هستند.
در سیلوها و انبارها، برای جلوگیری از آلودگی مجدد به آفات بکار میرود.
برای ضدعفونی دیوارهای انبار از امولسیون 50 درصد به نسبت یک در هزار از محلول سمی استفاده میشود.
این سم در بازار به صورت امولسیون 20 و 50 درصد، گرد 2 درصد و آئروسل وجود دارد.
در ایران از این فرمولاسیون به نسبت 1.5 لیتر در هکتار برای کنترل مگسهای سفید توصیه میشود.
دوره کارنس این سم دو هفته میباشد.
آکتیلیک بسیار ناپایدار بوده و خیلی سریع تبخیر میشود و 2 تا 3 روز پس از سمپاشی تنها حدود 10 درصد آن روی گیاه باقی میماند.
نیمه عمر آن در انبارها در موقع آغشته شدن با غلات در حدود 2 ماه است.
یکی از مهمترین متابولیتهای آن در بدن حیوانات خونگرم هیدروپریمیدین است.
ADI آن0.01 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن میباشد.
تترااتیل پیروفسفات (tetra ethyl pyrophosphate(TEPP این ترکیب در سال 1946 ساخته و به بازار عرضه شد.
تحت نامهای تجارتی واپوتون و نیفوست، بلادان میباشد.
فرم خالص این ترکیب بیرنگ، بیبو است ولی فرم تجارتی آن زرد رنگ میباشد.
در اکثر حلالهای آلی به خوبی حل شده ولی در روغنهای معدنی حل نمیگردد.
در آب به سرعت هیدرولیز و تجزیه میشود.
بنابراین باید پس از رقیق کردن، بلافاصله مصرف گردد.
اگر محلول سمی مدتی نگهداری شود خاصیت سمی خود را از دست میدهد.
در مواقعی که دوام طولانی مدت ماده سمی لازم نمیباشد، میتوان آن را توصیه نمود.
سم بسیار خوبی برای کنترل آفات سبزیجات میباشد از جمله سمومی است که میتوان در IPM برخی از محصولات زراعی و یا باغی از آن استفاده کرد.
دوره کارنس این سم 3ـ2 روز میباشد.
این ترکیب شیمیایی امروزه به صورت امولسیون 50 درصد به بازار عرضه شده و دز مورد توصیه 0.5 در هزار میباشد.
تترادیفون Tetradifon نام تجارتی آن تدیون و تدیون وی 18 است.
از کنهکشهای قدیمی است که هم اکنون نیز مصرف زیادی دارد.
فرمول مولکولی آن C12H6Cl4O2S، جرم مولکولی 356.6 دلتن، نقطه ذوب 148 درجه سانتیگراد و فشار بخار 10ـ10*3.1 میلیبار 204 است.
ترکیب پایداری بوده که در روغنهای آلی به خوبی حل میشود.
این آفتکش روی تخم و دیگر مراحل کنهها به خوبی مؤثر میباشد.
همچنین کنههای ماده را عقیم یا نازا میکند.
کنهکش غیر سیستمیک بوده ولی خاصیت نفوذی خوبی برخوردار است به این خاطر میتواند کنههای موجود در سطوح فوقانی و تحت برگ را تحت تأثیر قرار دهد.
آن برای موش صحرایی از طریق دهانی 10000ـ5000 میلیگرم بر کیلوگرم است.
تأثیر این ترکیب شیمیایی روی تخمهای زمستانگذران کمتر از تخمهای تابستانه میباشد.
این سم دوام خوبی دارد به طوریکه 60 تا 80 روز خاصیت کنهکشی خود روی گیاه حفظ میکند.
دوره کارنس آن 20 روز میباشد.
تترادیفون با سایر قارچکشها و حشرهکشها قابلیت اختلاط خوبی دارد ولی نباید امولسیون آنرا با پودر قابل تعلیق سایر سموم مخلوط کرد.
زیرا با آنها ناسازگار میباشد.
برای افزایش خاصیت سمی آن میتواند آنرا با کنهکشهای فسفره مخلوط نمود.
این سم روی زنبور عسل و دیگر حشرات مفید ایجاد مسمومیت نمیکند.
ولی کنههای شکارگر را به شدت تحت تأثیر قرار داده و از بین میبرد.
در ایران تترادیفون به صورت امولسیون 52ـ7% و پودر قابل تعلیق در آب 30 و 50 درصد به بازار عرضه میگردد.
امروزه از این سم برای کنترل کنههای پنبه، سوژا، مرکبات، چای، سبزی و صیفی و حبوبات استفاده میشود.
این کنهکش روی کدوئیان ایجاد گیاهسوزی میکند عمدهترین مصرف آن بر علیه کنههای Tetranychidae است که به مقدار1.5ـ0.9 کیلوگرم ماده خالص در هکتار مصرف میشود.
تتراسول Tetrasul این سم با نامهای تجارتی آنیمرت و آلفوس است.
فرمول مولکولی: C12H6Cl4S، جرم مولکولی: 324.06 توسط شرکت فیلیپ دوفار در سال 1957، ساخته و به بازار عرضه شده است.
شکل ظاهری: کریستالین (تکنیکال زرد تا قهوهای رنگ)، نقطه ذوب: 88.5 درجه سانتیگراد، نقطه جوش 200 درجه سانتیگراد در 1.3 میلیبار فشار، فشار بخار 6ـ10 میلیبار در 20 درجه سانتیگراد است.
در برابر نور خورشید اکسیده شده و به سولفون تبدیل میشود.
در آب نامحلول است.
در هیدروکربنهای کلره و حلقوی مخصوصاً کلروفورم به خوبی حل میشود.
کنهکشی است با اثر تماسی و بسیار انتخابی روی تخم و پورهها است.
برای مبارزه با کنههای نباتات زینتی (مخلوط با دی کلروس) و نیز میوه کاریها توصیه میشود که باید در زمان حداکثر تفریخ تخم سمپاشی شود.
فرمولاسیون: آن به صورت پودر وتابل است.
با ترکیباتی که فرمولاسیون مشابه داشته باشد، سازگاری دارد.
LD50 برای موش صحرائی 7000-15000 میلیگرم بر کیلوگرم و از طریق پوست برای خرگوش بیش از 2000 میلیگرم بر کیلوگرم است.
برای زنبور عسل سمی نیست.
پادزهر و درمان پادزهر اختصاصی ندارد از تماس آن با چشم و پوست و مجاری تنفسی جلوگیری شود.
تتراکلروینفوس Tetrachlorvinphos این سم دارای اسامی تجارتی وینفوس، آپکس، استایروفوس، گاردونا، رابون و گاردساید است.
این حشرهکش توسط وستون و همکاران معرفی شد و به وسیله شرکت شل در سال 1963 ساخته و به بازار عرضه گردید.
این سم دارای فرمول مولکولی C10H9Cl4O4P و جرم مولکولی 365.9 دلتن است.
فرمول خالص آن به شکل بلورهای سفید رنگ نقطه ذوب 97 درجه سانتیگراد، فشار بخار 8ـ10*5.5 میلیبار در دمای 20 درجه سانتیگراد است.
حشرهکش نسبتاً جدید با طیف حشرهکشی زیاد میباشد.
برای انسان و دیگر پستانداران خون گرم نسبتاً کم خطر است.
از طریق تماسی و گوارشی روی حشرات ایجاد مسمومیت میکند.
روی لارو پروانهها، مگسها و سختبالپوشان ایجاد مسمومیت مینماید ولی بر ضد حشرات مکنده سمیت چندانی ندارد.
این سم خاصیت حشرهکشی خود را تا دو هفته پس از سمپاشی حفظ مینماید.
بر روی پارازتیوئیدها و شکارگرها اثرات نامطلوب ندارد.
با اکثر حشرهکشها و قارچکشها قابل اختلاط میباشد.
در محیطهای قلیایی به شدت ناپایدار است.
در بازار به صورت امولسیون 24 درصد، پودر وتابل 50 و 75 درصد و گرانول 5 درصد یافت میشود.
مقدار مصرف آن 250 تا 1500 گرم ماده خالص در هکتار است.
این سم روی برخی از محصولات نظیر پنبه، هندوانه و توتون ایجاد گیاهسوزی میکند.
در بدن پستانداران به سرعت تجزیه شده و متابولیتهای آن در ظرف چند روز از بدن دفع میشود.
تترامترین Tetramethrine نام تجارتی آن نئوپینامین است.
جرم ملکولی آن 331.42 دلتن فرمول مولکولی C1H25NO4، این سم توسط شرکتهای سومیتومو، فیرفلید ساخته شد و اولین بار در سال 1965 معرفی شده است.
فرم خالص آن به صورت بلورهای بیرنگ، نقطه ذوب 80ـ60 درجه سانتیگراد (تکنیکال 90 درصد) نقطه جوش 190ـ185 درجه سانتیگراد در 0.13 میلی بار، فشار بخار 20 درجه سانتیگراد: 8ـ10*4.7 میلی بار در است.
نسبت به اسیدها و بازهای قوی حساس است.
در انبار تا حرارت 50 درجه سانتیگراد پایدار میباشد.
عملاً در آب نامحلول بوده ولی در استون 40 درصد، بنزن 50 درصد، تولوئن 40 درصد به خوبی حل میشود.
اثر تماسی و ضربهای خوبی دارد.
از این سم برای مبارزه با مگسها، پشهها، زنبورها، در اماکن مسکونی و دامداریها استفاده میشود.
مخلوط با پیپرونیل بوتوکساید نیز به صورت آئروسول مصرف میگردد.
در بازار به صورت مایع در قوطیهای تحت فشار، امولسیون سطح کشندگی 50 درصد آن از طریق گوارشی برای موش صحرائی 5200 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن است.
تغذیه سگها با 1250ـ2500 و 5000 میلیگرم در کیلوگرم وزن بدن در 13 هفته پس از تغذیه هیچگونه عارضه و علائم مسمومیت ایجاد نشده است.
برای ماهیها مسموم کننده است.
حد قابل تحمل آن برای ماهی کارپ 0.18 میلیگرم در لیتر در مدت 48 ساعت میباشد و برای زنبور عسل نیز سمی است.
احتمالاً مانند پیرترین طبیعی تجزیه میشود.
در بدن حیوانات خونگرم در اثر متابولیسم به هیدروکسی سیکلوهگران دی کاربوکسی ماید تبدیل میشود.
در حیوانات خونگرم 95 درصد آن در ظرف 5 روز از بدن دفع میشود.
تری کلرفون Trichlorfone این سم با اسامی تجارتی نگوون، توگون، دایلوکس، دیتپرکس، پروکسال، دانکس و سکوفون به بازار عرضه شده است.
تری کلرفون با فرمول مولکولی: C4H8Cl3O4P در سال 1952 توسط شرکتهای بایر و موبای فرموله و به بازار عرضه شد.
فرم خالص آن به شکل کریستالهای سفید رنگ، نقطه ذوب 84ـ83 درجه سانتیگراد است.
نقطه جوش آن 100 درجه سانتیگراد در فشار 0.13 میلیبار و فشار بخار 5ـ10 میلیبار در دمای 20 درجه سانتیگراد است.
در آب نسبتاً قابل حل بوده و به میزان 154 گرم در هر لیتر حل میشود.
ولی در اکثر حلالهای آلی به خوبی حل میگردد.
این سم به صورت مایع 50 درصد، گرانول 5-2.5درصد و پودر محلول 50ـ85ـ95 مخلوط با فتیرتیون، دی کلروس و زولن عرضه شده است.
650ـ630=LD50 میلیگرم بر کیلوگرم از طریق دهانی و 2000 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن از طریق پوست میباشد.
برای زنبور عسل بسیار خطرناک است.
علیه سنها و مگسها، لارو پروانهها، آفات برنج، مو، مگس خربزه و کنههای دامی مصرف میگردد.
حشرهکش کم دوام بوده و به د.د.
واپ تبدیل میشود که احتمالاً در اثر هیدرولیز به اسید فسفریک، الکل و دی کلرومتیل تبدیل میگردد.
در بدن تجزیه شده و 6 ساعت پس از تغذیه توسط ادرار دفع میشود.
تلودرین Telodrine از این سم برای ضدعفونی خاک استفاده میشود و به سهولت از طریق پوست جذب میشود.
4.8=LD50میلیگرم بر کیلوگرم است.
تیودیکارب Thiodicarp این سم به اسامی تجارتی سموین، لاروین و نیورال است.
تیودیکارب دارای فرمول مولکولی: C10H18N4O4S3 و جرم مولکولی 354.5 دلتن است.
این سم توسط سیوا و همکاران در سال 1977 تهیه و سپس به وسیله شرکت رون پولن ساخته و به بازار عرضه شده است.
نقطه ذوب آن 174ـ173 درجه سانتیگراد و فشار بخار آن در دمای 20 درجه سا نتیگراد حدود 5.1 میلی پاسکال است.
میزان حلالیت آن در آب 35 میلیگرم در لیتر بوده ولی در حلالهای آلی به خوبی حل میشود.
تا دمای 60 درجه سانتیگراد پایدار است.
در محیطهای قلیایی، اسیدی و املاح فلزی تجزیه میشود ولی 6=Ph پایدار و 9=PH به سرعت تجزیه میگردد.
LD50 آن از طریق دهان 66 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن بوده ولی از طریق پوست 2000 میلیگرم بر کیلوگرم وزن برای موش صحرایی است.
این ترکیب از نوع اکسیم کارباماتهاست دارای اثر تماسی و گوارشی بوده و روی حشرات مفید تأثر سوء کمتری دارد.
1 تا 14 روز دوام حشرهکشی خود را در سطوح سمپاشی شده حفظ مینماید.
این ترکیب به صورت امولسیون 45 درصد و پودر وتابل 80 درصد تحت عنوان لاروین DF80 به بازار عرضه شده است.
در ایران فقط پودر وتابل آن موجود است.
این فرمولاسیون را برای کنترل هلیوتیس، لارو سرخرطومی برگ یونجه، سنها و زنجرکها میتوان توصیه نمود.
دز مصرفی پودر وتابل DF80 یک کیلوگرم در هکتار است و امولسیون 45 درصد آن 2.5 لیتر در هکتار میباشد.