دانلود تحقیق سویای علوفه ای

(soy bean) سویای علوفه ای

مقدمه:
کشاورزان نیمه شرقی چین شمالی در دوران حکومت سلسله شانگ (110- 1700سال قبل از میلاد مسیح) یا احتمالاً مدت ها قبل از این تاریخ سویا، (L) Glycine max را اهلی کردند.

چندین هزار سال است که مردم آسیای شرقی از سویا برای غذای انسان و دام و به عنوان دارو برای درمان برخی اختلال هایی که در بدن انسان رخ می دهد، استفاده می کنند.

سویا خیلی دیر به آمریکای شمالی رسید.

ساموئل باون، ملوانی که در کمپانی هند شرقی خدمت می کرد، برای نخستین بار این گیاه را در سال 1765 وارد کرد.

باون سویا را از طریق لندن، از چین به ساوانا(واقع در مستعمرۀ جورجیا) برد.

او از سویایی که در مزرعه اش کاشته بود، سس سویا تهیه و آنرا به لندن صادر کرد.

در سال 1851 دکتر بنجامین فرانکلین ادوارد سویا را به نیمه غربی ایالات متحده امریکا وارد کرد.

او بذر سویا را از ماهیگیران ژاپنی اوکلند از دریا نجات داده شدند، به دست اورد.

این کشتی شکر و کالاهای دیگری از هنگ گنگ به مقصد سانفرنسیسکو حمل می کرد.

ادوارد بذر را به جان اچ.

لی اهل آلتون در ایالت ایلینوی داد و او در تابستان 1851 آنرا در باغ خود کاشت.

کشاورزان تا سال 1854، سویا را که در سال 1851 به ایلینوی آورده شده بود در سراسر ایالات متحده تکیر کردند و رواج و مورد ارزیابی قرار دادند.(3)
سویا یکی از گیاهان دانه روغنی و علوفه ای که مبدا آنرا آسیای شرقی می دانند.

سویا اسامی فارسی مختلفی دارد مانند: سوژا، لوبیا، پشم باقلا، کرد باقلا، لوبیا دانه روغنی بومی چین و منچوری می باشد.

سویا متعلق به تیره پروانه آسا و جنس گلاسین Glycine دارای 40 گونه مختلف است.

دانه سویا روغنی دارای حدود 18% روغن خوراکی بسیار مرغوب، 50- 35% پروتئین می باشد.

در آسیای شرقی آنرا به مناسبت زیادی پروتیئن گوشت مزارع نامیده اند.

پروتئین سویا دارای ارزش بیولوژیکی زیادی بوده و دانه آن غنی از مواد غذایی قابل هضم، کلسیم زیاد، آهن و ویتامین های مختلف است.(7)

اهمیت اقتصادی سویا:
مسئله اقتصادی سویا بسیار پیچیده است.

ولی اصولاً سه بازار عمده برای دانه، و کنجاله موجود است.

کنجاله سویا به عنوان یک منبع پروتئین جهت اختلاط با سایر خوراک های دام و مرغ به شدت مورد تقاضا است.

سویا جهت خوراک انسان به مواد متفاوت دیگر تبدیل می شود که البته مقدار ناچیز آن ناچیز است و تاثیر چندانی بر قیمت سویا ندارد.

قیمت سویا در منطقه و جهان اساساً تحت تاثیر تقاضا برای روغن و کنجاله است.(7)
ایالات متحده صادر کننده عمده سویا در بازار جهانی است و منبع 80% دانه سویایی است که در تجارت بین المللی جریان دارد.

حدود 35% محصول سویا در ایالات متحده بصورت دانه عملاً از طریق بنادر خلیج گلف صادر می گردد و در کشورهای وارد کننده به فرآورده های ضروری تبدیل می شود.

برزیل دومین تولید کننده بزرگ روغن سویا و سومین صادر کننده آنست.

بیش از 2/1 صادرات دانه سویا به کشورهای اروپا ی غربی بخصوص هلند و آلمان صورت می گیرد.

اما ژاپن بزرگترین مصرف کننده سویای ایالات متحده است.

کنجاله سویا در تغذیه مرغ و دام به عنوان منبع پروتئینی مصرف می گردد.

میانگین تولید کنجاله حدود79% کل دانه سویا بوده که مقدار پروتئین آن حدود 50% می باشد.

کنجاله سویا به عنوان یک منبع پروتئینی مانند کنجاله پنبه دانه، آشغال گوشت، پودر ماهی و گلوتن آن حدود 10% نیاز حیوان به پروتئین را تامین می کند.(7)
از فرآورده های ترکیبی مانند آرد سویا با چربی و یا بی چربی، نبوده و در صورت نیاز طی پروسه ای طعم زدایی شوند.

آرد سویا با چربی یا بی چربی، در قنادی مصرف می شود.

کنستانترۀ پروتئین سویا به فرمهای مختلف جهت تهیه بعضی محصولات گوشتی و همچنین بصورت نوعی بافت در افزایش حجم گوشت به کار میروند.

یسیتین که یک فسفاته است توسط حلال از روغن خام سویا استخراج شده و در مواد تثبیت کننده و مرطوب کننده مصرف می شود.(7)

مشخصات گیاه شناسی:
سویا گیاهی است یکساله و بهاره دیپلوئید با 42 کروموزوم و دارای گونه های متعدد که سویای روغنی جزو گروه Max و سویای علوفه ای و یا وحشی جزو گونه های ussuriensis است.

گونه دیگر از سویا را می توان نام برد که حد واسط بین دوگونه فوق است و Glycin نام دارد.

گیاهی است خود گشن و کتر ممکن است دگر گشتی در آن صورت گیرد، سویا گیاهی است خود بارور و امکان دو رگ گیری را با سویای علوفه ای دارد.(3)
اگر چه گوناگونی مورفولوژیک وجود دارد ولی معمولاً سویا دو دمبرگ اول آن ساده و متقابل و سایر برگهای آن متناوب و سه برگچه ای هستند.

واریته ها از نظر عادت گلدهی به دو رگه دارای رشد محدود و رشد نامحدود تقسیم می شوند.(7)



ریشه:
ریشه های سویا راست و عمیق و انشعابات جانبی نسبتاً زیادی دارد.

ریشه می تواند تا عمق cm 200 خاک نفوذ کند ولی عمدتاً در عمق cm 60 خاک تمرکز یافته اند.

روی ریشه غده ها یا گره های تثبیت کننده ازت قرار دارند.

گروههای تثبیت کننده ازت در سویا کوچک، کم و بیش کروی و در بعضی مواقع شکاف دار و سطح آن صاف و در صورت آغشته نمودن بذر با نژاد مخصوص باکتری سویا به نام Rhizobium japonicum تعداد زیادی غده تولید خواهد شد.(7)
رشد ریشه در مرحله رویشی سویا سریعتر از رشد قسمت های هوایی گیاه صورت می گیرد.

عمق ریشه در زمان گلدهی تقریباً دو برابر قد ساقه می باشد و حتی اگر عمق ریشه در تمام طول فصل بیش از قد گیاه باشد وزن خشک قسمت های هوایی بوته بیش از وزن خشک ریشه است.

رشد ریشه تا زمان تشکیل دانه ادامه می یابد و سپس قبل از ورود دانه به مرحله بلوغ فیزیولوژی متوقف می شود.

گزارشات جدید اشاره بر این دارد که سیستم ریشه سویا دارای ریشه راست و عمیق مشخص نیست بلکه از یک ریشه اصلی تشکیل می شود که ریشه افقی حدود 40 تا 50 cm موازی سطح خاک رشد نموده و سپس به عمق خاک تا حدود cm 180پیش میروند.(3)
راس ریشه از سه قسمت تشکیل شده است : پرومریستم، مریستم اولیه و مجموعه سلولهای اولیه و دائمی.

پرومریسم و مریستم اولیه مجموعه ای از سلول های کامل تر و دائمی را بوجود می آورند.

طول هر یک از این دو مریتسم حدود 300 میلی میکرون است .

مجموعه سلولهای اولیه شامل : آوندهای چوبی، آوندهای آبکش، پریسیکل، آندو درم، کورتکس و اپیدرم می باشد.(3)
ریشه های ثانویه از ریشه های اولیه خارج می شوند و منشاء آنها پریسیکل در مقابل شاخه های آوند چوبی است.

این ریشه ها بعد از حدود 4 تا 5 روز بعد از خروج نهال از خاک در 4 تا 5 سانتی متری زیر راس ریشه رشد نمده و سپس همراه با رشد اولیه به رشد خود ادمه می دهند و بر تعداد آنها افزوده می شود.

قطر ریشه های ثانویه کمتر از ریشه های اولیه است.(7)
ساقه:
رشد و نمو قسمت های هوایی گیاه با خروج محور لپه ها از خاک شروع می شود و با تکامل دانه پایان می یابد.

نهال در شرایط محیطی مناسب حدود 4 تا 7 روز بعد از کشت بذر از خاک خارج می شود.

افزایش وزن خشک ابتدا به اهستگی صورت می گیرد تا اینکه گیاه به مرحله بلوغ فیزیولوژی رسیده و رشد متوقف می گردد.

رشد علفی تقریباً کاملاً با تکامل دانه متوقف می گردد که این مرحله بوسیله کاهش در وزن خشک ساقه ها و ریشه ها مشاهده می شود.

بوته کل سویا دارای 19 تا 24 بند می باشد که 4 تا 5 هفته بعد از کشت کاملاً مشخص می شودند پایین ترین بند محل اتصال لپه ها بوده و دومین بند برگهای متقابل تک برگچه ای و سایر بندها برگهای سه بر چه ای متناوب را در بر دارند.(3)

برگ:
برگ ها بر روی ساقه به طور متناوب قرار گرفته اند و هر برگ مرکب معمولاً از سه برگچۀ نسبتاً تخم مرغی پا نیزه ای شکل تشکیل شده اند.

برگ مرکب سویا در روی یک دمبرگ بلند و معمولاً کرکدار قرار گرفته است.

برگچه های سویا دارای انتهایی نسبتاً باریک و در قاعده دمبرگ مرکب یک اسیپول کوتاه و نوکدار قرار گرفته اند که در سطح فوقان شیار دار و در قاعده متورم است.

بطور کلی در روی ساقه، برگ و پیله های انواع سویا کرک های انبوه ، گندمگون یا خاکستری رنگ پوشیده شده است.

وجود کرک ها به مقاومت گیاه در مقابل حرارت کمک می کند.

فاصله کرک ها از هم 1 میلی متر و تقربیاً 10% وزن برگ را تشکیل می دهد.(3)
سویا دارای 4 نوع برگ است : لپه ها، برگهای اولیه تک برگچه ای، برگهای سه برگچه ای و برگهای ضمیمه.

لپه یا برگ دانه تقریباً بیضوی شکل بوده و بوسیله اپیدرم دارای روزنه در سطح زیرین و فوقانی احاطه شده است.

لپه ها تا زمان خود کفایی بوته به عنوان یک منبع انرژی عمل می کنند، سپس زرد شده و از بوته جدا می شوند.

برگ های اولیه با دو برگ متقابل تک برگچه ای بلافاصله در بالای لپه ها تشکیل می شوند.

دمبرگ انها به طول 1 تا 2 سانتی متر بوده و دارای 2 عدد استیپول یا گوشوارک در محل اتصال دمبرگ به ساقه است.

سایر برگ ها (در روی ساقه یا شاخه) متناوب و سه برگچه ای هستند.

برگچه ها در فرم های کشیده و بیضی بوده و دارای حاشیه کامل هستند.

برگهای ضمیمه عبارتند از برگ های بسیار کوچک و ساده بوده که به صورت جفت در قاعده و شاخه و یا در قاعده پایه گل تشکیل می شوند.

آنها فاقد دمبرگ و برجستگی پالوپنی در محل اتصال می باشند.

پوشش بی رنگی که در نتیجه کرک های اپیدرم به چشم می خورد تمام سطح گلبرگ و غلاف را در اغلب واریته های سویا می پوشاند.

کرک ها در رنگ، اندازه، تراکم، و شکل های متفاوت هستند.

آنها شامل یک سلول به قطر 20 تا 30 میلی میکرون و طول 500 تا 1500 میلی میکرون هستند که در برگ های جوان مملوء از مایع بوده و سپس تهی گشته و هوا جای مایع را می گیرد.(7)

گل آذین: آرایش گل در سویا خوشه کوچکی بوده که از محل محور برگ بوجود آمده و هر خوشه حاوی 17 تا 8 گل به رنگ های سفید یا ارغوانی است.

هر گل بوسیله 2 برگک گل (Bracteoles) احاطه شده دارای 5 کاسبرگ نوکدار و کرکدار بوده که کاسه گل (calyx) را به وجود می آورد.

کاسه گل تا نصف طول به هم پیوسته بوده و همراه با دوقسمت فوقانی و سه قسمت تحتانی است.

گل های سویا اصولاً کوچک با یک درفش پهن شکاف دار بوده که در قاعده گوشه دار شده و به دو بال باریک لوله شده مربوط می باشند.

درفش دارای رنگ زرد کم رنگ، سفید یا ارغوانی روشن با رگه های عمیق ارغوانی رنگ در قاعده است.

ناو.

گل سویا کوتاه و پهن بوده و از طرف بالا برای آزاد کردن پرچم ها باز می گردد.

اندام های جنسی مذکر دارای ساختمانی پهن با میله هایی که فقط در راس آزاد بوده و تخمدان کوتاه آن پوشیده از کرک با خامه کوتاه و خمیده و کلاله مخروطی شکل است که آن را احاطه می نماید.

گل های سویا دارای 6 تا 7 میلی متر طول هستند و کاسه گل معمولاً دائمی است ولی در بعضی مواقع در قاعده میوه رسیده سویا باقی می ماند.

بو ته های سویا معمولاً تعداد بیشتری گل نسبت به میوه یا پیله تشکیل شده تولید می کنند.

بدن ترتیب می توان گفت که بیش از 60% درصد گل های سویا قبل از تبدیل شدن به نیام میریزند.(3) محرکین اصلی تشکیل گل شامل طول روز و یا شب، حرارت و خاصیت ژنتیکی می باشد.

رشد ساقه سویا و خواص گلدهی در دو فرم رشد محدود و رشد نامحدود بیان می شوند.

فرم رشد نامحدود به صورت رشد مداوم و طولانی علفی گیاه حتی در زمان گلدهی و ادامه گلدهی و حتی پس از تشکیل غلاف است.

در فرم رشد محدود رشد علفی گیاه با شروع گلدهی و گلدهی با تشکیل غلاف متوقف می شوند و یا به شدت کاهش می یابند.

دوره گلدهی و زمان تداخل دوره رشد علفی و دوره تولید مثل در واریته های دارای رشد نا محدود طولانی تر است.(7) محل بندی که اولین گل را تشکیل می دهد بستگی به مرحله رشد گیاه دارد که در آن مرحله مقدمات تشکیل گل را فراهم می گردد.

بندهای لپه برگ تگ برگچه ای و اولین سه برگچه ای در گیاهچه مشخص می باشند.

بنابراین بند مولد اولین گل باید بند چهارم یا بند های بالاتر باشند جوانه های شکفته گیاهچه می توانند گل تولید نمایند اما آنها در اصل جوانه های رویش بوده اند.

گل آذین سویا ممکن است شامل 2 تا 35 گل باشد.(7) ریزش گل از 20 تا 80% در تمام مراحل تولید مثل اتفاق می افتد.

حد اکثر ریزش گل و یا غلاف حدود 1 تا 7 روز بعد از گلدهی صورت می گیرد.

همچنین ممکن است که تخمک در داخل تخمدان دچار ریزش شود.

عموماً تخمک های فوقانی و تحتانی دچار ریزش می شوند.

گل سویا به دلیل ساختمان خود تقریباً کاملاً خود لقاح می باشد.

گرده افشانی ممکن است در داخل غنچه و یا قبل از باز شدن کامل گل صورت گیرد.

درصد دگر گشنی سویا کمتر از 5/0% گزارش شده است.

عدم انجام لقاح اثر اندکی بر درصد ریزش گل در سویا دارد و تصور نمی رود که سبب کاهش دانه گردد.(7) دانه: میوه سویا مانند تمام گیاهان تیره پروانه آسا نیام یا پیله می باشد که در روی ساقه های کوتاه به صورت مجتمع به تعداد 3 تا 15 عدد دیده میشود.

نیام سویا کوچک، باریک، پوشیده از کرک و دارای رنگ قهوه ای روشن است.

بزرگی پیله مسلماً در انواع مختلف متفاوت بوده و بین 2 تا 8 سانتی متر ممکن است تغییر نماید.

رنگ پیله نیز کاملاً متغیر می باشد.

در داخل نیم بذرهای بزگ، گرد، بدون کرک با اندازه های مختلف و با یک ناف کوچک است.(3) هر پیله دارای دو یا چهار عدد دانه می باشد.

دانه های سویا دارای رنگ سفید، قرمز، قهوه ای، سیاه و زرد کم رنگ و ...

می باشند.

رنگ محل ناف سویا ممکن است زرد یا سیاه رنگ باشد.(3) نمو دانه پس از لقاح به سرعت صورت می گیرد.

لپه ها حدود 7 روز بعد از لقاح پایه ریزی می گردند.

سلول های محور لپه در مدت 12 روز کامل می شوند.

ساختمان نخستین (پریموردیا) اولین برگ اولیه در مدت 14 روز تشکیل می شود.

لپه ها در مدت 26 روز، برگ اولیه در مدت 30 روز و ساختمان نخستین و اولین برگ سه برگچه ای در مدت 30 روز به حداکثر رشد خود می رسند.

دانه به مدت 65 تا 75 روز به مرحله بلوغ فیزیولوژی خود می رسند که در این زمان دارای 55% رطوبت است.

غلاف بالغ ممکن است 1 تا 5 دانه داشته باشدکه غالباً غلافهای 2 و 3 دانه ای اکثریت دارند طول غلاف از 2 تا 7 سانتی متر متفاوت بوده و رنگ آن ممکن است زرد روشن، خاکستری متمایل بع زرد، قهوهای و یا سیاه باشد.

میزان ذخیره شده ماده خشک در بذر حدود 80 تا 130 کیلو گرم در هکتار گزارش شده است.(7) ارقام سویا: چیپوا64، ویلیامز، هاوک آی، آکمی، لیندارین63، هاراسوی63، امسوی(همگی زود رس) سحریا پرشینگ،شلبی، وین، کنت ، کلارک 63 ، (همگی متوسط رس) هیل، هود (همگی دیر رس) تناوب: گندم یا جو- سویا- گندم یا جو پنبه یا چغندر یا سیب زمینی- آفتابگردان یا گلرنگ- گندم یا جو- سویا- پنبه یا چغندر سویا- گندم یا جو پائیزه- سویا سویا- گندم یا جو پائیزه- شبدر مصری یا برسیم(7) اکو لوژی سویا: درجه حرارت پایه آن 10 درجه سانتی گراد است و برای طول دوره گلدهی دما 26 تا 32 درجه سانتی گراد می باشد.

دمای بالاتر از 30 درجه در شرایط کم آبی باعث خسارت می شود.

یک ساله و بهاره می باشد و خود بارور و امکان دو رگ گیری را با سویای علوفه ای دارد.

گیاهی است خود گشن و کمتر ممکن است عمل دگر گشنی در آن صورت گیرد.

وزن هر دانه سویا بین 140 تا 150 گرم تغییر می نماید.

گیاهی است وجینی و به وجین و سله شکنی و تنگ نیاز دارد(3) خاک: بهترین خاک برای سویا خاکی است که ساختمان رسی شنی داشته باشد.

سویا منطق گرم مرطوب مانند گیلان و مازندران را بر سایر منطق کشور ترجیح می دهد.

چون سویا ریشه های نسبتاً عمیقی دارد، لذا زمین آن باید خاکی عمیق داشته باشد(3) سویا از جمله گیاهان زراعی است که نسبت به شوری نیمه مقاوم است که Ec خاک را تا 6 میلی موس تحمل می کند.

نسبت به واکنش های اسیدی خاک خنثی است و PH 5/6 تا 4/7 مناسب کشت سویا است.(1) عملیات زراعی و تهیه بستر: تهیه زمین سویا شامل شخم عمیق تا خیلی عمیق در پائیز با گاو آهن که شخم عمود بر شخم پاییزه در بهار، دیسک، دندانه، کود پاشی، بذرپاشی، ردیف کاری و آبیاری می باشد.(3) امروزه در روش های متداول سعی گردیده است که در رابطه با نوع خاک، صدمات فرسایش و فرصت کار از گاو آهن های بشقابی، گاو آهن های قلمی، پنجه غازی و دیسک استفاده شود.

اغلب روش ها غیر از روش حداقل کار اگر چه در هر نوع خاکی مناسب نخواهد بود ولی باعث تولید حداکثر میزان عملکرد سویا خواهد شد.

امروزه توجه زیادی به کشت سویا با استفاده از روش حداقل کار(بدون شخم و دیسک) می شود که هدف اساسی این روش جلوگیری از فرسایش خاک توسط آب و باد است.

گذشته از گاو آهن در عملیات تهیه بستر سبب می شود: خاک تا زمانی که کاوه و کلش بر سطح آن باقی است در مقابل فرسایش حفظ شود(7) در اثر خنثی ماندن سطح مزرعه از جریان آب در سطح مزرعه جلوگیری شود که در نتیجه آب به داخل خاک افزایش می یابد.

شیب های تند در اثر تراس بندی ملایم شود.

مسیر جریان آب به کشت گراس ها در آید که از ایجاد جوی های مرز جلوگیری خواهد شد.

کلیه روش های حداقل کار که سبب خش ماندن سطح خاک شده و نفوذ پذیری آب به داخل خاک افزایش می یابد.(7) تاریخ کاشت: چون سویا نسبت به سرماهای بهاره حساس می باشد، لذا باید تارخ کشت آنرا از اردیبهشت ماه شروع کرد.(3) در هر منطقه شمال و جنوب به اثبات رسیده که تاخیر در کشت یا کشت دیر باعث کاهش رشد رویشی بوته می شود که در نتیجه ایجاب می کند زراعت با فواصل ردیف نزدیک به هم کشت شود.(7) میزان تراکم سویا در واحد سطح: میزان بذر 60 تا 80 کیلو گرم و فاصله بین خطوط 50 تا 70 سانتی متر و فاصله بین بوته ها 2 تا 8 سانتی متر خواهد بود.(7) انتخاب واریته الف) زمان بلوغ : کشت واریته زود رس به منظور جلو انداختن زمان بر داشت مستلزم کشت در ردیف های نزدیک به هم است.

واریته های زود رس کوچکتر و کم حجم تر بوده و در نتیجه در ردیف های نزدیک به هم خوب عمل می کنند.(7) ب) خصوصیات ظاهری: واریته های لاغری به وسیله متخصصین اصلاح نبات تولید شده اند که دارای شاخه کمتر و برگ های راست یعنی با زاویه کم نسبت به سطح زمین بوده که در نتیجه به نزدیکی ردیف ها مقاوم هستند.(7) دوبارکشت در سال : به عنوان یک قاون کلی : با گذشت فصل زراعت از مقدار رطوبت خاک کاسته می شود.

بذور در کشت های زود شانس بیشتری در سبز شدن دارند.

امروزه واریته های جدیدی از سویا و سایر محصولات پاییزه وجود دارد که زود رس بوده و برداشت آنها زودتر انجام می گیرد و در زراعت دو بار کشت در سال استفاده می شوند.

طریقه دیگر در تسریع کشت دوم آنست که محصول کشت اول را در رطوبت 20 تا 25% یعنی قبل از آنکه رطوبت مناسب برسد و سپس آنرا بطور مصنوعی خشک کرد که در این صورت مزرعه زودتر در اختیار کشت دوم قرار می گیرد.

حتی چندین روز جلو انداختن کشت دوم به خصوص در سال های خشک باعث اطمینان در تندش بذر خواهد شد و فرصت رشدی بهتری برای گیاه بدست خواهد آمد.(7) کشت سویا باید هرچه زودتر بعد از برداشت محصول انجام گردد.

انجام عملیات سنتی تهیه بستر مانند شخم و دیسک و غیره تاخیر در کشت و از دست رفتن رطوبت خاک می شود.

بنابراین روش حداقل کار عملیات زراعی(بدون شخم و دیسک که بذر را مستقیماً به داخل کاه و کلش محصول اول می کارند بهترین روش کاشت خواهد بود).

اگرچه دستگاه های مربوط به روش کشت حداقل عملیات زراعی متفاوت هستند، ولی در کل از 3 قسمت تشکیل شده اند:(3) قسمت برش دوار شیار دار یا ساده جهت برش پوشش سبز مزرعه و آماده سازی یک بستر نیمه کامل، شیار باز کن (دیسک دوبله) جهت ایجاد شیار در خاک برای قرار دادن بذر در خاک و سوم چرخ پرس غالباً با یک لبه جهت ایجاد تماس بین بذر و خاک در صورت وجود رطوبت و یا آب کافی می توان از عملیات دیسک و دندانه استفاده کرد و سپس علفکش ها را بکار برد که در این صورت اثر علفکش ها کامل خواهد بود.

اگر طول فصل رویش اجازه دهد می توان از واریته های دیر رس در کشت دوم استفاده کرد.

واریته تمام فصل به خاطر حساسیت به طول روز کوتاه باقی مانده و اندکی دیر رس تر خواهد شد.

واریته های خیلی زود رس دارای بوته های کوتاه قد و عملکرد کم خواهند بود.

به منظور جبران نارسایی های کشت دیر باید زراعت ردیف ها نزدیک به هم انجام شود تا عملکرد قابل قبولی به دست آید.

حداقل فاصله ردیف با استفاده از ماشین آلات کشت سنتی به 30 الی 50 سانتی متر محدود می شود.

برای کشت با ردیف های نزدیک از ردیفکار گندم (دریل)استفاده می شود که اگر خاک خشک باشد تقسیم بذر در ردیف ها صحیح انجام نمی شود و تماس کافی بین خاک و بذر جهت تندش سریع به وجود نمی آید.

میزان کشت در کشت دوم برابر با کشت اول پیشنهاد می شود.

اگر چه تاخیر در کشت و استفاده از واریته های زود رس در ردیف های نزدیک به هم نیاز به افزایش میزان بذر تا حدود 15 الی 20% را سبب می شود.

این امر به خصوص در کشت دوم مناطق سردسیری و شمالی حاءز اهمیت است.

در مناطق شمالی جهت دوبار کشت در سال سعی می شود که کشت دوم در داخل زراعت گرامینه صورت گیرد که بدن ترتیب یا توسط هواپیما به مزرعه می پاشند و یا اوایل فصل به وسیله دریل کشت می شود.

این روش چندان موفقیت آمیز نخواهد بود.

نهایت کشت دوبار در سال شامل کشت مخلوط است.

برای رسیدن به این هدف نیاز است که گرامینه بهاره در اوایل بهار رشد کافی کرده باشد و سپس سویا در مزرعه زمانی که گرامینه بطور 25 تا 30 سانتی متر است کشت شود.(3) چند کشتی های رایج در آسیا: در شالیزار هایی که بافت خاک سنگین دارند کشت دو گانه برنج وسویا رواج دارد.

ولی امکان کشت گیاهانی نظیر هندوانه، خیار، کدویا حبوبات بعد از برنج وجود دارد.(4) درختان چند ساله مانند نارگیل و نخل روغنی در سال های اولیه رویش با گیاهانی نظیر سویا، بادام زمینی و ذرت به صورت مخلوط کشت کرد.(4) برای کشت مخلوط یک ساله از گیاهانی مانند: سویا با برنج ، بادام زمینی با ذرت را می توان نام برد.

در کشت مخلوط برای حفاظت از باد و سرما می توان از گیاه پا بلند و پا کوتاه استفاده کرد که گیاه پا بلند نقش باد شکن را ایفا کرده و به عنوان حافظ فیزیکی گیاه از باد وسرما حفظ می کند.

(مانند کاشت چند ردیف ذرت در بین ردیف های سویا)(4) مراحل رشد سویا: مراحل رشد سویا عبارتند از: مرحله رویشی 1(v1): برگ کاملاً باز شده روی گره تک برگچه ای مرحله رویشی 2(v2): برگ کاملاً باز شده روی نخستین گره تک برگچه ای مرحله رویشی 3(v3): سه گره روی ساقه اصلی که با گره تک برگچه ای شروع می شوند.

مرحله رویشی N(vn): N گروه ساقه اصلی، که با تک برگچه ای شروع می شوند.

مرحله زایشی 1(R1): یک گل در هر گره مرحله زایشی 2(R2): گل روی گرهی که بلافاصله در زیر بالترین گره حاوی یک برگ کاملاً باز شده قرار دارد.

مرحله زایشی 3 (R3): غلافی به طول 5/0 سانتی متر (25/0 اینچ) روی یکی از گره های بالایی حاوی یک گل کاملاً باز شده.

مرحله زایشی4(R4): غلافی به طول 2 سانتی متر (75/0 اینچ) روی یکی از چهار گره بالایی حاوی یک گل کاملاً باز شده.

مرحله زایشی5(R5): دانه ها روی یکی از چهار گره بالایی یک برگ کاملاً باز شده، شروع به نمو می کنند.

مرحله زایشی6(R6): غلاف حاوی دانه های سبز کاملاً باز شده روی یکی از چهار گره بالایی حاوی یک گل کاملاً باز شده است.

مرحله زایشی 7(R7): با زرد شدن غلاف ها، 50% برگ ها زرد می شودند(بلوغ فیزیولوژیک).

مرحله زایشی 8(R8): 95% غلاف ها به رنگ قهواه ای در می آیند(بلوغ برداشت).(2) آبیاری: سویا احتیاج به آب زیاد دارد و روی همین اصل باید در مناطق مرکزی هر هشت روز به هشت روز و در مناطق سردسیر هر 10 روز تا 15 رو یکبار آبیاری شوند.

برای یک هکتار سویا به 4 تا 5 هزار متر مکعب آب نیاز است.

بهترین روش آبیاری روش جوی پشته است که تلفات آب بسیار کم است و گیاه بهتر آبیاری می شود و در آبیاری بارانی امکان تولید بیماریهای برگی زیاد است.(7)مراحل آبیاری آن در مراحل اول رشد گیاهچه ها، گل دهی و تشکیل غلاف است.(5) کود دهی: ازت از عناصری است که در مصرف آن باید دقت زیادی نمود و در صورت نیاز آنرا مصرف کردو در خاک هایی که بسیار فقیرند.

می توان از ازت به میزان 0 تا 120 کیلو گرم در هکتار استفاده کرد.

فسفر و پتاس نیز از عناصر مهم و ضروری سویا می باشند که در زود رسی و استحکام گیاه موثر است.

میزان 100 تا 150 کیلو گرم در هکتار کود فسفاته و 70 تا 100 کیلو گرم کود پتاسه موردنیاز است.(7) بیماریهای قارچی: از بیماریهای قارچی دو بیماری از سایر بیماریهای مهمتر ست: 1) پوسیدگی قهوه ای ساقه 2) پژمردگی یا سوختگی فوزاریومی، پوسیدگی ریشه، و پو سیدگی غلاف و طوقه.

در اینجا می خواهیم علاءم دو بیماری و همچنین راه های کنترل آن ها را بررسی کنیم.

1) پوسیدگی قهوه ای ساقه: علائم: گیاهان آلوده قبل از تشکیل غلاف هیچ گونه علامت خارجی از خود نشان نمی دهند.

آلودگی تقریباً در اواسط فصل نمایان می شود.

در ساقه هایی که شکاف طولی داده شده اند، عناصر آوندی و مغز چوب به رنگ قهوه ای تیره قرمز خام دیده می شوند و این تغییر رنگ از ریشه ها یا طوقه به طرف بالا امتداد می یابد.

در ابتدا قهوه ای شدن تا 5 الی 8 سانتی متری بالای سطح خاک امتداد می یابد و در روی گرهها بیشتر دیده می شود.

هر چه میزان تغییر رنگ شدید تر باشد کاهش عملکردنیز بیشتر خواهد بود.

در زمانی گه گیاهان به بلوغ می رسند، قهوه ای شدن در سر تا سر ساقه های ارقام حساس تداوم پیدا می کند.

این علامت را نباید برای تشخیص مورد نظر قرار داد زیرا عوامل بیماریزای دیگری تحت همان شرایط می توانند باعث قهوه ای شدن ساقه شوند.

علائم خارجی ممکن است در اواخر فصل رشد ظاهر شوند.

قسمت پایین ساقه های آلوده به رنگ قهوه ای تیره در می آید، این علامت با سوختگی نا گهانی و خشک شدن برگها که ممکن است قبل از بلوغ ریزش کنند، ادامه می یابد.

برگها در هوای خشک ممکن است حدود 20 تا 30 روز قبل از بلوغ طبیعی ناگهانی پژمرده می شوند.

بافتهای بین رگبرگها به رنگ قهوه ای در می آیند و کناره باریک سبز رنگ ممکن است رکبرگها را به مدت چند روز در بر گیرد.

اگر از کنار مزرعه به آن نگاه کنیم، گروهی از گیاهان شدیداً آلوده ظاهری قهه ای فام دارند و از این نظر شبیه گیاهان سرما زده اند که با رنگ زرد- سبز مزرعه سویایی که به حالت طبیعی به بلوغ می رسند تفاوت دارند.

البته عامل آن نوعی فیتوفتورا است.

کنترل: سویا را به مدت 3 سال با ذرت یا گیاه غیر میزبان دیگری در تناوب قرار دهید.

در مناطقی که پوسیدگی قهوه ای ساقه یک مشکل جدی محسوب می شود، از ارقام مقاوم استفاده کنید.

2) پژمردگی یا سوختگی فوزاریومی: علائم: تقریباً در اواسط فصل در های گرم (در دمای بالای 28 درجه) و به ویژه در بوته هایی ظاهری که در خاکهای شنی می رویند.

این بیماری در گیاهچه ها گزارش نشده است.

مشخص ترین علامت، قهوه ای یا سیاه شدن سیستم آوندی در ریشه و ساقه است که در صورت شکافتن ساقه آشکار می شود.

برگهای گیاهان آلوده ممکن است کلروزی و پژمرده شوند و سرانجام بریزند.

در گیاهان جوان، برگهای چروکیده و پژمردگی راس ساقه بیشتر شایع است.

غلاف گیاهان آلوده اغلب به طور ضعیف رشد می کنند اما پوسیدگی ریشه جزئی است.

پوسیدگی فوزاریومی ریشه معمولاً روی گیاهچه ها و گیاهان جوان در هوای خنک (14 درجه) توسعه می یابد.

گیاهان پیرتر نسبت به انواع جوانتر معمولاً کمتر حساسند.

وقتی که بیماری شدید است، ظهور گیاهچه آهسته و ضعیف است و گیاهچه های آلوده کلروزی می شوند و بعداً بصورت نکروزی در می آیند.

قسمت پایینی ریشه اصلی و سیستم ریشه ای جانبی ممکن است تخریب شوند.

عامل بیماری معمولاً محدود به کرتکس است اما در مرحله پیشرفته پوسیدگی فوزاریومی ریشه، عناصر آوندی مورد حمله قرار می گیرند.

وقتی که رطوبت خاک پایین است، گیاهچه ها یا گیاهان آلوده ممکن است پژمرده شوند و در بعضی موارد همه گیاهان مزرعه پژمرده می شوند.

ریشه های نابه جا معمولاً از قسمت بالایی (پیرتر) ریشه اصلی توسعه پیدا می کنند و سیستم ریشه ای افشان کم عمقی را تولید می کنند.

گیاهان آلوده، بعد از مرحله گیاهچه ای به ندرت می میرند اما بذر آنها اغلب کوچک و چروکیده است.

عامل بیماری عمدتاً به ریشه ها محدود می گردد اما غلاف هایی که نزدیک به رسیدن هستند نیز ممکن است تحت شرایط طولانی رطوبت مورد حمله قرار گیرند.

آلودگی غلاف ممکن است منجر به انتقال عامل بیماری از طریق بذر گردد.

در پوسیدگی غلاف و طوقه لکه های فرو رفته، آبسوخته،کرم رنگ و دندانه دار روی لپه ها و هیپوکوتیل های گیاهچه های در حال ظاهر شدن یا اندکی پیرتر تشکیل می شوند وقتی که گیاهچه ها بالغ می شوند، این بخش ها به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه در می آیند و سر انجام به هم می پیوندند و لکه های بزرگی را تشکیل می دهند.

هیپوکوتیل های آسیب دیده باریک و نرم هستند.

ریشه های آلوده، توسعه نیافته اند.

در مراحل پیشرفته پوسیدگی غلاف و طوقه، رشد قارچی روی بافتهای آلوده آشکار است.